Ukipen leiar
Ukipen leiar edo Lentillak begietan jartzen diren lente zuzentzaileak edo kosmetikoak dira, zehazki kornea zaindu eta lubrifikatzen duen malko-geruzaren gainean. Lente horiek osasun-produktuak dira, eta lente horien osasun baldintza guztiak bete behar dituzte.[1] Hau da Euskaltzaindiaren definizioa: "Plastikozko edo beirazko leiarra, alde batetik konkaboa eta bestetik konbexua dena, ikusmen akatsak zuzentzeko, kornearen gainean ezartzen dena".[2]
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Leonardo da Vincik, burua, kristalezko ontzi urdun batean hondoratuz, ikusmena aldatzen zela ikusi zuen. Esperimentu honen eta antzeko beste batzuen helburua begi-erosotasuna esploratzea zen, eta ez ikusmena zuzentzea, eta horrela jasota geratu da 1508an datatutako izeneko testuan. Nahiz eta Leonardo da Vincik ez zuen lentilla antzeko ezer diseinatu, oinarriaren eta kontzeptuaren ideia, egotz dakioke.
René Descartesek, aldiz, 1636an, ikusmena zuzentzeko gailu bat asmatu zuen. Beirazko hodi bat zen, likidoz betea eta lente batez estalia. Hala ere, gailua ezin zen erabili, gailua kornearekin kontaktuan jarri behar zelako eta, beraz, begiak kliskatzea ezinezkoa izango zelako.
1801ean, Descartesen ereduan oinarrituak, Thomas Youngek oinarrizko lente pare bat egin zituen. Argizaria erabili zuen bere begietan urez betetako betaurrekoak jartzeko, horrela bere ahalmen errefraktiboa neutralizatuz, beste leiar pare batekin zuzendu zuena.
Louis J. Girardek 1887an esklerozko lente bat asmatu zuen arren, Adolf Gaston Eugen Fick oftalmologo alemaniarra izan zen 1888an eskleral afokaleko lehen lentea fabrikatu zuena. Urte bete beranduago, 1888an, Kieleko (Alemania) August Müllerrek bere miopia larria zuzendu zuen bere fabrikazioan komenigarriena zen beirazko lente eskleral batekin. Bi lentillak esklerotikaren gainean zeuden, eta denbora gutxi iraun zezaketen: Adolf Gaston Eugen Fick bi orduz, eta August Müller ordu erdiz.[3]
Ikusmen akatsak zuzentzeko metakrilatozko lehen lente kornealak Norman Bierrek egin zituen, 1948an. Otto Wichterlek eta Dreifusek 1950ean egin zituzten lehen ukipen-lente bigunak.[4]
Erabilera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erabilera segurua da arau egokiak betetzen badira. Garrantzitsuenetako batzuk hauek dira:
- eskuak garbitzea,
- lentea soluzioan lubrifikatzea eta garbitzea, eta
- denbora egokian erabiltzea, oro har, egunean 8 eta 9 ordu bitartean.
Koloretako lentillak ohiko moda bihurtu dira eguneroko bizitzan; arazoak zuzentzeko erabiltzeaz gain, nahi den kolorea aukera daiteke.
Lentillak miopia larrietan erabiltzea gomendatzen da.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ http://www.eyes-and-vision.com/eye-glasses-or-contact-lenses-for-vision-disorders.html
- ↑ https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&sarrera=&sarrera2=&sarrera3=&kat=&num=&adm=&eus=&err=&gar=&sai=&ona=&style=&gramNote=&def=&adb=&adohar=&erref=&saohar=&taxon=&aurreratu=38&orria=370
- ↑ http://www.lentillas.es
- ↑ https://espanol.radio.cz/otto-wichterle-padre-de-las-lentes-de-contacto-las-medias-de-silon-y-los-8214979
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Lentillak jartzeko lehen pausoak.
- (Ingelesez):La historia de las lentes de contacto (Ingelesez)
- (Gaztelaniaz):Ukipen leiarrak nola jartzen diren erakusteko bideoa.
Datuak: Q23797
Multimedia: Contact lenses / Q23797