Notazio zientifiko

Notazio zientifikoa zer den ulertzeko bideoa.

---

Bideo hau Jakindun elkarteak egin du. Gehiago dituzu eskuragarri euren gunean. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen.

Avogadroren zenbakia kalkulagailu baten pantailan notazio zientifikoan erakutsia

Notazio zientifikoa oso zenbaki handiak edo 0tik oso gertu dauden zenbakiak, sistema hamartarrean, idazteko era bat da, argitasuna eta kalkuluak egiteko erosotasuna helburu dituena. 0tik gertu dauden edo oso handiak diren magnitude fisikoak eta kimikoak adierazteko maiz erabiltzen da, adibidez Avogadroren zenbakia irudikatzeko.

Notazio zientifikoan zenbaki guztiak era honetan idazten dira:

$a\times 10^{b}$

("a bider 10 ber b"), b berretzailea zenbaki oso bat, eta adierazle edo mantisa deritzon a balioa zenbaki erreal bat izanik hurrenez hurren. Adierazi beharreko zenbakia negatiboa bada, aurretik "-" (minus) ikurra jartzen zaio.

Adibidez, taula honetan sistema hamartarrean idatzitako zenbait zenbaki azaltzen da, notazio zientifikoan dagokien idazkerarekin batera:

Ohizko sistema hamartarraz	Notazio zientifikoaz
300	3×102
4 000	4×103
5 720 000 000	5.72×109
−0.000 000 006 1	-6.1×10-9

Arestiko taulan erakutsi bezala, zenbaki bat notazio zientifikoan adierazteko eskuarki unitateen lekuan zifra adierazgarriena ezartzen da eta beste zifra guztiak koma ondoren kokatzen dira.

Kalkulagailuetan eta konputagailuetan zenbakiak notazio zientifikoan azaltzeko erabiltzen den idazkera hau izaten da, E letrak berretzailea adierazten duelarik:

1.56234E29=1.56234×10²⁹=156 234 000 000 000 000 000 000 000 000

2.34·E–11=2.34×10^-11=0.000 000 000 023 4

Ohartu behar da E letrak ez duela zer ikusirik matematikan maiz erabiltzen den e zenbakiarekin.

Historia

Zenbaki handiegiak irudikatzeko lehen ahalegina Arkimedes matematikari eta filosofo greziarrak hasi zuen, eta bere Harearen kontadorea lanean deskribatu zuen, k.a. III. mendean. Horretarako, unibertsoaren tamaina balioetsi behar izan zuen, une hartan indarrean zegoen ereduaren arabera, eta, gainera, zenbakiak adierazteko modu handi bat asmatu behar izan zuen. Kalkulatzen zuen kopurua 10⁶³ alekoa zen.

«	Batzuek uste dute, Gelon Erregea, hondar aleak amaigabeak direla. Eta harea aipatzen dudanean, ez naiz Sirakusan eta Siziliako gainerako lekuetan dagoenaz bakarrik ari, baita beste leku batzuetan dagoenaz ere, bertan bizi edo inor bizi ez bada ere. Beste behin ere, batzuek uste dute, infinitutzat hartu gabe, ez zela oraindik zenbaki aski izendatu bere ugaritasuna gainditzeko. Eta argi dago iritzi hori dutenek, Lurraren masaren tamainako hondar-masa bat imajinatuko balute, Lurreko itsaso eta sakonune guztiak mendien altueraraino beteta barne, oraindik ere asko izango litzatekeela onartzeko edozein zenbaki adieraz daitekeela han dagoen harea-aniztasuna gainditzeko moduan. Baina nik neuk izendatutako eta Zeuxipori bidali nion lanean ageri diren bi zenbakik, goian deskribatzeko moduan betetako Lurraren magnitude bereko hondar-masaren kopurua ez ezik, unibertsoaren magnitudearen berdina den masa ere gainditzen dutela frogapen geometrikoen bidez erakusten saiatuko naiz.	»
—Harearen kontagailua (Arkimedes), 1. or. 1

Notazio zientifikoaren bidez asmatu zen zenbaki errealak koma flotatzailearen bidez irudikatzeko eredua. Ideia hori Leonardo Torres eta Quevedok (1914), Konrad Zuse (1936) eta George Robert Stibitzek (1939) proposatu zuten. Gaur egungo ordenagailuak puntu flotatzailean kodetzea, funtsean, 2 oinarriko notazio zientifikoa da.

Notazio zientifikoko zenbakien erabilerarekin egindako programazioak superindizerik gabeko irudikapen bat sagaratu zuen, non e (edo E) hizkiak erakuslearen mantisari eusten dion. Beraz, 1.785 × 10⁵ eta 2.36 × 10^-14 dira, hurrenez hurren, 1.785E5 eta 2.36E-14 (programazio-lengoaia gehienak ingelesez oinarrituta daudenez, komen ordez puntuak jartzen dira).

Ariketak

• Notazio zientifikoa
• Notazio zientifikoan batuketak eta kenketak lantzeko ariketa.
• Notazio zientifikoan lantzeko ariketak.
• Notazio zientifikoan lantzeko ariketak II.

Kanpo estekak

• Datuak: Q219142