Liao dinastia

Liao dinastia
Geografia
Hiriburua	Lindong Town (en) , Liaoyang Fu (en) , Zhongjing (en) , Liao Nanjing (en) eta Datong Fu (en) ; 43.97892, 43.96734 eta 43.97185,119.38618, 119.35696 eta 119.39174 parametroa ez da «latitude,longitude» baliozkoa
Kontinentea	Asia
Administrazioa
Gobernu-sistema	monarkia
Demografia
Hizkuntza ofizialak	ikusi Khitan (en) ; Middle Chinese (en) ; Jurchen (en) ;
Historia
	Sorrera data: 916
Bestelako informazioa

Liao dinastia (txinera tradizionalez: 遼朝; txinera sinplifikatuz: 辽朝; pinyinez: Liáo cháo, khitanez: Mos Jælud) edo Khitan Inperioa, ofizialki Lao Handia deitua, Yelu klaneko khitan mongolek Txina konkistatu ostean sortu zuten dinastia da.

Khitanek, gaur egungo Mantxurian duela mende asko bizi ziren tungus talde etnikoetako batek, 907. urtean Kithan izena hartu zuen estatu bat sortu zuten. Geroago, Txinako iparraldea konkistatu ondoren, estatuak txinatar estiloko gobernu-formak bereganatu zituen, Liao izen dinastikoa hartuz, bere antzinako lurraldeko izen bereko ibaitik (gaur egungo Txinako Liaoning probintzian dagoena). Liaotarren inperioa Song dinastiarekin (hegoaldean) eta Txinako ipar-mendebaldeko zati bat gobernatzen zuen Tangut Inperioarekin (edo Mendebaldeko Xia dinastia) bizi izan zen.

Khitanen inperioa 1125. urtean erori zen behin betiko, beste herri altaiko batek garaitua, yurchenek, Liaotarren lurraldea konkistatu eta euren dinastia propioa (Jin dinastia) sortu zutelarik.

"Khitan" izenetik datorkio Erdi Aroan Txinak Europan zuen "Katai" izena. Txinaren egungo izenek, errusieraz (Kitai), mongolieraz (Qitad) eta uigurraz (Hitay), jatorri bera dute.

Enperadoreen zerrenda

Lao dinastiako enperadoreak
Tenplu izena	Hilondoko izena¹	Jurchen izena	Agintaldia	Era eta urteak
Taizu (太祖 Tàizǔ)	Shen Tian Huangdi	Yelü Abaoji (耶律阿保機 Yēlǜ Ābǎojī)	907-926	Shence (神冊 Shéncè) 916-922 Tianzan (天贊 Tiānzàn) 922-926 Tianxian (天顯 Tiānxiǎn) 926
Taizong (太宗 Tàizōng)	Xiao Wu Huangdi	Yelü Deguang (耶律德光 Yēlǜ Déguāng)	926-947	Tianxian (天顯 Tiānxiǎn) 927-938 Huitong (會同 Huìtóng) 938-947 Datong (大同 Dàtóng) 947
Shizong (世宗 Shìzōng)	Tian Shou Huangdi	Yelü Ruan (耶律阮 Yēlǜ Ruǎn)	947-951	Tianlu (天祿 Tiānlù) 947-951
Muzong 穆宗 Mùzōng)		Yelü Jing (耶律璟 Yēlǜ Jǐng)	951-969	Yingli (應曆 Yìnglì) 951-969
Jingzong (景宗 Jǐngzōng)		Yelü Xian (耶律賢 Yēlǜ Xián)	969-982	Baoning (保寧 Bǎoníng) 969-979 Qianheng (乾亨 Qiánhēng) 979-982
Shengzong (聖宗 Shèngzōng)	Wen Wu Da Xiao Xuan Huangdi	Yelü Longxu (耶律隆緒 Yēlǜ Lóngxù)	982-1031	Qianheng (乾亨 Qiánhēng) 982 Tonghe (統和 Tǒnghé) 983-1012 Kaitai (開泰 Kāitài) 1012-1021 Taiping (太平 Tàipíng) 1021-1031
Xingzong (興宗 Xīngzōng)	Xiao Zheng Huangdi	Yelü Zongzhen (耶律宗真 Yēlǜ Zōngzhēn)	1031-1055	Jingfu (景福 Jǐngfú) 1031-1032 Chongxi (重熙 Chóngxī) 1032-1054
Daozong (道宗 Dàozōng)		Yelü Hongji (耶律洪基 Yēlǜ Hóngjī)	1055-1101	Qingning (清寧 Qīngníng) 1055-1064 Xianyong (咸雍 Xiányōng) 1065-1074 Taikang (太康 Tàikāng) o Dakang (大康 Dàkāng) 1075-1084 Da'an (大安 Dà'ān) 1085-1094 Shouchang (壽昌 Shòuchāng) o Shoulong (壽隆 Shòulóng) 1095-1101
Tianzuodi (天祚帝 Tiānzuòdì)		Yelü Yanxi (耶律延禧 Yēlǜ Yánxǐ)	1101-1125	Qiantong (乾統 Qiántǒng) 1101-1110 Tianqing (天慶 Tiānqìng) 1111-1120 Baoda (保大 Bǎodà) 1121-1125
1: Hilondoko izen osoak jakiteko, enperadore bakoitzaren artikulura jo.

Kanpo estekak

Datuak: Q4958
Multimedia: Liao Dynasty / Q4958

Artikulu hau Txinako historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.