Kikuyu (hizkuntza)

Kikuyu (hizkuntza)
	Gĩkũyũ — Gĩgĩkũyũ
Datu orokorrak
Hiztunak	6.623.000
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza; Niger-Kongo hizkuntzak; Atlantic–Congo (en) ; Volta–Congo (en) ; Benue–Congo (en) ; Bantoid (en) ; Southern Bantoid (en) ; Bantu hizkuntzak; East Bantu (en) ; Northeast Bantu (en) ; Central Kenya Bantu (en) ; Kikuyu–Kamba (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	ki
ISO 639-2	kik
ISO 639-3	kik
Ethnologue	kik
Glottolog	kiku1240
Wikipedia	ki
ASCL	9224
IETF	ki

Kikuyua edo gikuyua (Gikuyuz: Gĩkũyũ [ɣēkōjó]), bantu familiako hizkuntza bat da, batez ere Kikuyu etniak mintzatzen duena. 6,6 milioi inguru hiztunek kikuyua dute ama-hizkuntza. Hiztun gehienak Kenyarrak dira, baina Tanzania eta Ugandan ere mintzatzen da. Kenyako biztanleen %22 kikuyu etniako kideak izan arren, hizkuntza ez da ofiziala herrialde horretan.

Idazkera

Latindar alfabetoa erabiltzen da idazteko, honako hizkiak erabiliz:

a b c d e g h i ĩ j k m n o r t u ũ w y

Zenbait soinu digrafoak erabiliz adierazten dira.

Ezaugarriak

Fonetikoki, kikuyuak 7 bokal eta 18 kontsonante ditu. Hizkuntza tonala da eta bi tonu ezberdin erabiltzen ditu.

Gramatikalki, SVO motako hizkuntza da, subjektu-aditz-objektu ordena jarraitzen duena, alegia. Aurrizkiak erabiltzeko joera du, atzizkien ordez. Adjektiboak izenen atzetik ezartzen dira beti.

Lau dialekto nagusi ditu, Kîrînyaga, Mûrang'a, Nyeri eta Kiambu hizkerak.

Literatura

Bada hizkuntza honetan idatziriko literatura nabarmenik, tartean Ngũgĩ wa Thiong'o idazlearen Mũrogi wa Kagogo (idazleak berak ingelesera itzulia Wizard of the Crow izenburupean).