Verbenacoj
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| verbeno Verbena L. | ||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||
La verbenacoj[2] (latine Verbenaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo lamialoj (Lamiales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 30 genrojn kaj pli ol 1000 speciojn[1],[3]. Ĝia tipa genro estas verbeno[2].
Tiu familio estas ĉefe arbaj plantoj en la tropikoj kaj subtropikoj, aperantaj en tre diversaj formoj kaj lokoj. Ili havas kontraŭesidantajn foliojn, ofte simplajn. La plantoj estas ofte haraj, la floroj ofte 5-partaj. Insektopolenitaj, la frukto estas drupo, la grajnojn disportas birdoj (kolibro).
Taksonomio
[redakti | redakti fonton]Lastatempaj filogenetikaj studoj montris ke iuj genroj estis malĝuste metitaj en la verbenacoj, kaj tiujn oni nun translokigis al la lamiacoj. Avicennia, foje metita en la verbenacoj aŭ foje en aparta familio Avicenniaceae, oni nun metas en la akantacoj.
Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (26 jun. 2020)[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[4]:
- Angiospermae - angiospermoj
- Lamiales Bromhead - lamialoj
- Verbenaceae J.St.-Hil. - verbenacoj
- Acantholippia Griseb. - akantolipio
- Aloysia Paláu - aloizio
- Baillonia Bocq. - bailonio
- Bouchea Cham. - buĉeo
- Casselia Nees & C. Mart. - kaselio
- Chascanum E. Mey. - kaskano
- Citharexylum L. - citareksilo
- Coelocarpum Balf. f. - celokarpo
- Dipyrena Hook. - dipireno
- Duranta L. - duranto
- Glandularia J.F. Gmel. - glandulario*
- Hierobotana Briq. - hierobotano
- Junellia Moldenke - junelio
- Lampayo F. Phil. ex Murillo - lampajo
- Lantana L. - lentano[5]
- Lippia L. - lipio
- Mulguraea N. O'Leary & P. Peralta - mulgureo
- Nashia Millsp. - naŝio
- Neosparton Griseb. - neosparto
- Parodianthus Tronc. - parodianto
- Petrea L. - petreo
- Phyla Lour. - filao
- Pitraea Turcz. - pitreo
- Plexipus Raf. - pleksipodo*
- Priva Adans. - privo
- Recordia Moldenke - rekordio
- Rehdera Moldenke - redero
- Rhaphithamnus Miers - rafitamno
- Stachytarpheta Vahl - stakitarfeto
- Tamonea Aubl. - tamoneo
- Urbania Phil. - urbanio**
- Verbena L. - verbeno[2]
- Verbenoxylum Tronc. - verbenoksilo
- Xeroaloysia Tronc. - kseroaloizio
- Xolocotzia Miranda - ksolokicio
- Verbenaceae J.St.-Hil. - verbenacoj
- Lamiales Bromhead - lamialoj
- *genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.
- **genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.
Kelkaj taksonoj
[redakti | redakti fonton]- verbeno (Verbena) estas genro de unu- kaj plurjaraj herboj kun duope kontraŭesidantaj folioj kaj grandaj infloreskoj el brilkoloraj, bonodoraj floroj. Kelkaj specioj estas kulturata ĝardene aŭ subvitre. Ĝia dekokto estas uzata kiel trinkaĵo (dekokti estas longe bolkuiri en akvo la vegetaĵojn, por solvi ties solveblajn substancojn).
- tektono (Tectona) estas genro kun arbaj specioj. La plej grava specio (ekonomie en Azio) estas la
- granda tektono (Tectona grandis) estas tre granda arbo (40-50 m) kun grandaj (30-60 cm), ovoformaj, dorsflanke blankafeltaj folioj. Ĝi havas blankajn florojn kaj avelgrandajn drupojn kun arom-odora ligno. La ligno estas malmola, neputriĝema (enhavas silikaton), tre utiligata por konstruado de ŝipoj, vagonoj, pordoj, fenestroj kaj mebloj.
