nadzieja

See also: Nadzieja, nadzieją, Nadzieją, nadziejã, and nádżieja

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *naděja. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /na(ː)d͡ʑɛja/
• IPA^(key): (15^th CE) /nad͡ʑɛja/, /nɒd͡ʑɛja/

Noun

nadzieja f

1. (attested in Lesser Poland, Masovia) hope (feeling of trust, confidence, belief or expectation that something wished for can or will happen)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 4, 10:

     Bo ty, gospodne, osobne w nadzegi (in spe) postawil ies me

     [Bo ty, Gospodnie, osobnie w nadzieji (in spe) postawił jeś mie]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 38:

     Chczemy, abi na dzedzinye, o ktorą szą skarga dzye alybo rvszona bicz w nadzegi gest (pro qua quaestio agitatur vel ventilari speratur), przes slvzebnyka... rok poszwanya... yawnye byl wszyawyon

     [Chcemy, aby na dziedzinie, o ktorą się skarga dzieje alibo ruszona być w nadzieji jest (pro qua quaestio agitatur vel ventilari speratur), przez służebnika... rok pozwania... jawnie był wzjawion]

2. (attested in Lesser Poland) hope (person or thing that is a source of hope)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page I Prol 9:

     Iaco helm zaszczicza, nadzeia (spes) zbawena iest

     [Jako hełm zaszczyca, nadzieja (spes) zbawienia jest]

3. (attested in Greater Poland) unknown right or obligation
   • 1888 [1394], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[3], Greater Poland, page 70:

     Iakom do was posla ne slal ani w nadzeyø oracz kazal

     [Jakom do was posła nie słał ani w nadzieję orać kazał]

4. (attested in Silesia) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. doubt, despair
      • 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎^[4], Silesia, page 62v:

        Decimo dico, quod in inferno est desperacio *naczeya

        [Decimo dico, quod in inferno est desperacio nadzieja]

Derived terms

adverbs

• w nadziei

 

verbs

• mieć nadzieję impf

 

Descendants

• Polish: nadzieja
• Silesian: nadzieja

References

• Boryś, Wiesław (2005) “nadzieja”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “nadzieja”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “nadzieja”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “nadzieja”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish nadzieja.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /naˈd͡ʑɛ.ja/

• (Middle Polish) IPA^(key): /naˈd͡ʑɛ.ja/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛja
• Syllabification: na‧dzie‧ja
• Homophone: Nadzieja

Noun

nadzieja f (related adjective nadziejny)

1. hope (feeling of trust, confidence, belief or expectation that something wished for can or will happen) [with na (+ accusative) ‘for what’]

   Ciągle jest nadzieja na zwycięstwo. ― There is still hope for victory.

2. hope (person or thing that is a source of hope)
3. hope (actual thing wished for)
4. (Middle Polish, Christianity) hope (virtuous desire for future good)
5. (Middle Polish) opinion; judgement

   Synonyms: opinia, sąd, zdanie

Declension

Declension of nadzieja

	singular	plural
nominative	nadzieja	nadzieje
genitive	nadziei	nadziei
dative	nadziei	nadziejom
accusative	nadzieję	nadzieje
instrumental	nadzieją	nadziejami
locative	nadziei	nadziejach
vocative	nadziejo	nadzieje

Derived terms

adverbs

• w nadziei

 

nouns

• beznadzieja

 

prepositions

• przy nadziei

 

proverbs

• nadzieja matką głupich

 

verbs

• mieć nadzieję impf
• rokować nadzieje impf
• zrobić nadzieję pf, robić nadzieję impf
• związać nadzieje pf, wiązać nadzieje impf

 

Related terms

adjectives

• beznadziejny

 

adverbs

• beznadziejnie

 

nouns

• beznadziejność

 

Further reading

• nadzieja in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• nadzieja in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “nadzieja”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Małgorzata B. Majewska (09.12.2011) “NADZIEJA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “nadzieja”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “nadzieja”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “nadzieja”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 61
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “nadzieja”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish nadzieja.

Pronunciation

• IPA^(key): /naˈd͡ʑɛ.ja/
• Rhymes: -ɛja
• Syllabification: na‧dzie‧ja

Noun

nadzieja f

1. hope (feeling of trust, confidence, belief or expectation that something wished for can or will happen)

Declension

Declension of nadzieja

	singular	plural
nominative	nadzieja	nadzieje
genitive	nadzieje	nadziejōw
dative	nadzieji	nadziejōm
accusative	nadziejã	nadzieje
instrumental	nadziejōm	nadziejami/nadziejōma
locative	nadzieji	nadziejach
vocative	nadziejo	nadzieje

Derived terms

verbs

• mieć nadziejã impf

 

Further reading

• nadzieja in silling.org
• Bogdan Kallus (2020) “nadzieja”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 90
• Henryk Jaroszewicz (2022) “nadzieja”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 99
• Aleksandra Wencel (2023) “nadźeja”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 429