Πιρούνι
Το πιρούνι είναι μαγειρικό σκεύος για την κατανάλωση τροφής το οποίο αποτελείται από λαβή και αρκετές μυτερές απολήξεις που λέγονται δόντια. Χρησιμοποιείται κυρίως στο δυτικό πολιτισμό, ενώ αντίθετα στους ανατολίτικους χρησιμοποιούνται κυρίως ξυλάκια φαγητού. Είναι συνήθως μεταλλικό και χρησιμοποιείται για να ανυψωθεί το φαγητό στο στόμα ή για να το σταθεροποιήσει για να κοπεί με το μαχαίρι. Το πιρούνι έχει σχήμα τρίαινας αλλά είναι καμπύλο από την ένωση της λαβής μέχρι την άκρη των δοντιών.
Λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα πιρούνια, αλλά θεωρείται ότι η χρήση τους ως μαγειρικά σκευή ανάγεται στην Αρχαία Ελλάδα[1] ή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία όπως δείχνουν αρχαιολογικά ευρήματα. Το προσωπικό επιτραπέζιο πιρούνι πιθανότατα προήλθε από την Ανατολική Ρωμαϊκή ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία και η χρήση διαδόθηκε στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια της πρώτης χιλιετίας ΜΧ και στη συνέχεια διαδόθηκε στη νότια Ευρώπη. Στη βόρεια Ευρώπη η χρήση του διαδόθηκε τον 18ο αιώνα, ενώ στη Βόρεια Αμερική άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως τον 19ο αιώνα.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η παλαιότερη χρήση του πιρουνιού στη διατροφή ήταν στην Αρχαία Αίγυπτο, αλλά τα πιρούνια ήταν μεγάλου μεγέθους και χρησιμοποιούνταν στη μαγειρική.[2] Κοκάλινα πιρούνια βρέθηκαν σε ταφή του πολιτισμού Κιτζία της εποχής του ορείχαλκου (2400–1900 ΠΧ), καθώς και μεθύστερους τάφους κινεζικών δυναστειών.[3] Η παλαιότερη χρήση των πιρουνιών στο σερβίρισμα του φαγητού χρονολογείται από την αρχαία Ελλάδα.
Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, χρησιμοποιούνταν χάλκινα και ασημένια πιρούνια, κάποια από τα οποία εκτίθενται σε μουσεία ανά την Ευρώπη.[4][5] Η χρήση τους ποικίλε ανάλογα με τα τοπικά έθιμα, την κοινωνική τάξη και τη φύση του φαγητού, αλλά χρησιμοποιούνταν κυρίως στο μαγείρεμα και στο σερβίρισμα του φαγητού. Το προσωπικό επιτραπέζιο πιρούνι πιθανότατα εφευρέθηκε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζαντινή) και ήταν κοινό τον 4ο αιώνα, ενώ είναι πιθανό να χρησιμοποιούνταν από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας.[6][7] Ένα παρόμοιο σκεύος γνωστό ως μπαρτζίν χρησιμοποιήθηκε από την περσική ελίτ τον 9ο αιώνα.[8] Μέχρι τον 10ο αιώνα, η χρήση του επιτραπέζιου πιρουνιού είχε διαδοθεί σε όλη τη Μέση Ανατολή.[2]
Η πρώτη καταγεγραμμένη εισαγωγή του πιρουνιού στη Δυτική Ευρώπη, όπως έχει καταγραφεί από το θεολόγο και καρδινάλιο Πέτρο Δαμιανό,[9] ήταν από τη Θεοφανώ Σκλήραινα, τη Βυζαντινή σύζυγο του Άγιου Ρωμαίου Αυτοκράτορα Όθωνα Β', η οποία το χρησιμοποίησε επισήμως σε ένα αυτοκρατορικό γεύμα το 972, εντυπωσιάζοντας τους οικοδεσπότες.[10] Μέχρι τον 11ο αιώνα, η χρήση του πιρουνιού είχε διαδοθεί στην ιταλική χερσόνησο και δημοτικότητά του αυξήθηκε με την παρουσία των ζυμαρικών στην ιταλική κουζίνα.[11] Αρχικά η κατανάλωση των ζυμαρικών γινόταν μια μακριά ξύλινη ακίδα, αλλά στη συνέχεια εξελίχθηκε σε σκεύος με τρεις ακίδες, το οποίο ήταν καλύτερο για να μαζεύει τα μακαρόνια.[12] Ήταν κοινό στην Ιταλία τον 14ο αιώνα και η χρήση του ήταν σχεδόν καθολική ανάμεσα στους εμπόρους και τις ανώτερες τάξεις το 1600. Τότε ήταν πρέπον για ένα καλεσμένο να φέρνει μαζί του το πιρούνι και το κουτάλι του μέσα σε κουτί, γνωστό ως καδένα, κάτι που εισήγαγε στη γαλλική αυλή η Αικατερίνη των Μεδίκων. Στην Πορτογαλία τα πιρούνια χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά από τη Βεατρίκη, δούκισσα του Βισό, μητέρα του Εμμανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας,[13] περί το 1450. Παρόλα αυτά, στη δυτική Ευρώπη, η χρήση του διαδόθηκε τον 16ο αιώνα, μαζί με το ιταλικό εθιμοτυπικό,[14] ιδίως σε χώρες όπως η Ισπανία[15] και σε Γαλλία. Στην υπόλοιπη Ευρώπη η χρήση του πιρουνιού υιοθετήθηκε τον 18ο αιώνα με αργούς ρυθμούς.[6] Στη Βόρεια Αμερική, το πιρούνι έγινε δημοφιλές μετά την Αμερικανική Επανάσταση.[2] Το σημερινό καμπύλο σχήμα του πιρουνιού αναπτύχθηκε στη Γερμανία στα μέσα του 18ου αιώνα.[16]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Stephanie Butler (26 Οκτωβρίου 2012). «Of Knives and Forks». History.com. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Ward, Chad (6 Μαΐου 2009). «The Uncommon Origins of the Common Fork». Leite's Culinaria.
- ↑ Needham (1986), volume 6 part 5 105–108
- ↑ «Fitzwilliam Museum – A combination Roman eating implement». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ Sherlock, D. (1988) A combination Roman eating implement (1988). Antiquaries Journal [comments: 310–311, pl. xlix]
- ↑ 6,0 6,1 James, Peter; Thorpe, Nick; Thorpe, I. J. (1995). Ancient inventions. Ballantine Books. σελ. 305. ISBN 978-0-345-40102-1.
- ↑ Casey, Wilson (2009). Firsts: Origins of Everyday Things that Changed the World (F έκδοση). Penguin. ISBN 978-1-59257-924-2. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2013.
- ↑ Wright, Clifford A. (1999). A Mediterranean Feast: The Story of the Birth of the Celebrated Cuisines of the Mediterranean from the Merchants of Venice to the Barbary Corsairs, with More than 500 Recipes. William Morrow Cookbooks. σελ. 82. ISBN 978-0-688-15305-2.
- ↑ «Θεοφανώ η Ελληνίδα βασίλισσα της Γερμανίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ Adelbert Davids (1995). The Empress Theophano: Byzantium and the West at the Turn of the First Millennium,. Cambridge University Press.
- ↑ Rebora, Giovanni (2013). Culture of the Fork: A Brief History of Everyday Food and Haute Cuisine in Europe. Columbia University Press. σελίδες 14–18. ISBN 978-0-231-51845-1.
- ↑ Wilson, Bee. Consider the Fork: A History of How We Cook and Eat. New York: Basic, 2012. Print.
- ↑ «Livro de Cozinha da Infanta D. Maria». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ Rautman, Marcus Louis (2006). Daily life in the Byzantine Empire. Greenwood. σελ. 47. ISBN 978-0-313-32437-6.
- ↑ «Table Forks of the Medieval & Renaissance Period». The International Guild of Hospitality & Restaurant Managers. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2011.
- ↑ Adam, Thomas. "Germany and the Americas: Culture, Politics and History." ABC-CLIO, n.d. Web.