Πεντάτευχος

Τόσο ο ελληνικός όρος Πεντάτευχος όσο και ο εβραϊκός όρος Τορά (תּוֹרָה‎), που σημαίνει «Νόμος», αναφέρονται στα πέντε πρώτα βιβλία της Εβραϊκής Βίβλου ή αλλιώς Τανάκ και της χριστιανικής Παλαιάς Διαθήκης που περιέχεται στην Αγία Γραφή. Για πρακτικούς λόγους το έργο χωρίστηκε, πιθανότατα κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., σε πέντε σχεδόν ισομεγέθη βιβλία και έτσι προέκυψε η «Πεντάτευχος».

Από την αρχαιότητα ήταν αποδεκτό ότι συγγραφέας των πέντε βιβλίων υπήρξε ο Μωυσής, αν και ειδικά η Γένεση φαίνεται να αποτελεί σε μεγάλο βαθμό συρραφή του υλικού που είχε ο Μωυσής στη διάθεσή του από τους προγόνους του. Τα αυτόγραφα κείμενα του Μωυσή, που ανάγονται στον καιρό της εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, φαίνεται να διατηρήθηκαν τουλάχιστον μέχρι την εποχή του βασιλιά Ιωσία στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ.

Περιεχόμενο

Στον εβραϊκό Βιβλικό κανόνα τα ονόματα των πέντε βιβλίων είναι:

• «Στην αρχή», εβρ. Μπερεσίθ (בראשית‎)
• «Και αυτά τα ονόματα», εβρ. Σεμώθ (שמות‎)
• «Και εκάλεσε», εβρ. Βαγικρά (ויקרא‎)
• «Και είπε», εβρ. Μπεμιδμπάρ (במדבר‎)
• «Αυτοί οι λόγοι», εβρ. Ντεβαρίμ (דברים‎)

Όταν πραγματοποιήθηκε η μετάφραση των Εβδομήκοντα, τα πέντε βιβλία του Νόμου ονομάστηκαν με βάση το περιεχόμενο τους ως εξής:

• Γένεσις (εξιστορεί τα γεγονότα από τη γένεση του κόσμου)
• Έξοδος (εξιστορεί τα γεγονότα της εξόδου από την Αίγυπτο)
• Λευιτικόν (περιέχει τη νομοθεσία των ιερέων της φυλής Λευί)
• Αριθμοί (ονομασία που προέκυψε από την απαρίθμηση των Ισραηλιτών που βλέπουμε στα κεφάλαια 1—4)
• Δευτερονόμιον («δεύτερος νόμος» ο οποίος δόθηκε στον Μωυσή λίγο πριν το θάνατο του)

Στην Πεντάτευχο εκτίθεται η ιστορία της θείας αποκαλύψεως από τη γένεση του κόσμου μέχρι τον θάνατο του Μωυσή. Καταγράφεται σ' αυτά, η καταγωγή των διαφόρων λαών της ανθρωπότητας και ειδικότερα του «περιουσίου λαού» του Θεού, του οποίου εξιστορούνται κατά σειρά τα εξής γεγονότα:

• Η δουλεία στην Αίγυπτο
• Η άφιξη στην κοιλάδα του Ιορδάνη
• Η προετοιμασία εισόδου στη γη της επαγγελίας.

Ενδιάμεσα, οι διηγήσεις αυτές αναφέρονται στις νομικές διατάξεις που ρυθμίζουν τον θρησκευτικό και κοινωνικό βίο των Ισραηλιτών και από εκεί προέρχεται η ονομασία «Νόμος» (εβρ. Τορά) που χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα από τους Ιουδαίους.

Διάγραμμα περιεχομένου

• Γένεσις

Παγκόσμια ιστορία (1:1-11:32)

Δημιουργία. Από Αδάμ μέχρι Νώε (1:1-6:4)

Από Νώε μέχρι Αβραάμ (6:5-11:32)

Πατριαρχική ιστορία. Αβραάμ (12:1-25:18)

Ισαάκ και Ιακώβ (25:19-36:43)

Ιωσήφ και οι αδελφοί του (37:1-50:26)

• Έξοδος

Η απελευθέρωση (1:1-18:27)

Η διαθήκη (19:1-20:21)

Η σκηνή του μαρτυρίου και ο χρυσός μόσχος (25:1-40:38)

• Λευιτικόν

Τα είδη των θυσιών (1:1-7:38)

Καθιέρωση του ιερατείου (8:1—10:20)

Οι διατάξεις περί ακαθάρτων (11:1-16:34)

Ο νόμος περί αγιότητας (17:1-26:46)

Διατάξεις για τις ευχές και τη δεκάτη (27:1-34)

• Αριθμοί

Διαμονή στο Σινά (1:1-10:10)

Πορεία από το Σινά μέχρι τις στέπες του Μωάβ (10:11-22:1)

Διαμονή στη Μωάβ (22:2-36:13)

• Δευτερονόμιον

Προλεγόμενα (1:1-11:32)

Νομικές διατάξεις (12:1-26:19)

Επιλεγόμενα (27:1-30:20)

Οι τελευταίες ημέρες του Μωυσή (31:1—34:12)

Δείτε επίσης

• Βιβλικός κανόνας
• Παλαιά Διαθήκη
• Τανάκ

Βιβλιογραφία

• Nelson's complete book of Bible maps & charts, Nashville, Tenn.: Thomas Nelson, 1993
• The Outline Bible, Tyndale House Publishers, 1999
• A survey of Old Testament introduction, Moody Press, 3rd. ed. 1998
• The books of history, Smith, J. E., College Press, 1995
• The Major Prophets, Smith, J. E., College Press, 1992
• The Minor Prophets, Smith, J. E., College Press, 1992
• The Pentateuch (2nd ed.), Smith, J. E., College Press, 1993
• The wisdom literature and Psalms, Smith, J. E., College Press, 1996
• Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, Αθ. Π. Χαστούπη, Πανεπ. Αθηνών, 1986
• Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Στ. Καλαντζάκη, Πουρνάρας, 1999
• Η Παλαιά Διαθήκη-Διάγραμμα Περιεχομένου Τόμος Α', Ι. Μούρτζιου, Πουρναράς, 1998
• Η Παλαιά Διαθήκη-Διάγραμμα Περιεχομένου Τόμος Β', Ι. Μούρτζιου, Πουρναράς, 2000

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• "Reflections on the Composition of Genesis" Αρχειοθετήθηκε 2009-02-28 στο Wayback Machine. (Δεκ. 2008), από τον Bill T. Arnold, Καθηγητή Ερμηνείας της Παλαιάς Διαθήκης. Ενημέρωση 15 Ιανουαρίου 2008.