Ο Παρνασσός

Ο Παρνασσός, ιταλ. Il Panasso, είναι τοιχογραφία του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης Ραφαήλ στην Αίθουσα της Υπογραφής, στο Αποστολικό Παλάτι του Βατικανού. Το έργο ανέθεσε ο πάπας Ιούλιος Β΄ ντελλα Ρόβερε και μάλλον ήταν ο δεύτερος τοίχος που έγινε μετά από την Έριδα και πριν από τη Σχολή των Αθηνών στην αίθουσα αυτή, το διάστημα 1509-1511.

Ο Παρνασσός, τοιχογραφία στις Αίθουσες του Ραφαήλ.

Περιγραφή

Η αίθουσα είναι μία από τις τέσσερις των Αιθουσών του Ραφαήλ, όπως ονομάζονται στην εποχή μας και αποτελούσαν τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του πάπα. Το σύνολο των νωπογραφιών αναφέρονται στους τέσσερις τομείς της γνώσης: τη θρησκεία (η Έριδα), την ποίηση (ο Παρνασσός), τη φιλοσοφία (η Σχολή) και τα νομικά (οι Αρετές). Η τοιχογραφία παριστά το μυθολογικό όρος Παρνασσός, όπου κατοικούσε ο Απόλλωνας. Αυτός βρίσκεται στο μέσο, παίζοντας μία λίρα του μπράτσου της Αναγέννησης (αντί για μία κλασική λύρα). Περιστοιχίζεται από τις εννέα Μούσες. Έχει αριστερά του καθήμενη τη Μούσα Καλλιόπη της επικής ποίησης (κρατεί το σκήπτρο του αοιδού): οι δύο τους εμπνέουν τους ποιητές. Πίσω της στέκονται (από αριστερά προς τα δεξιά) οι Μούσες Θάλεια (κρατεί κωμικό προσωπείο), Ερατώ και Ευτέρπη. Δεξιά του Απόλλωνα κάθεται η Τερψιχόρη (κρατεί λύρα) και πίσω της στέκονται οι υπόλοιπες τέσσερις Μούσες, Κλειώ (κρατεί πινακίδιο γραφής), η Μελπομένη (κρατεί τραγικό προσωπείο), Πολύμνια (δείχνει την ιερή δάφνη) και Ουρανία (κρατεί ουράνια σφαίρα). Η πηγή που τρέχει στα πόδια του Απόλλωνα είναι αυτή των Δελφών.

Πιο μακριά βρίσκονται δέκα ποιητές αριστερά και οκτώ δεξιά: από αυτούς εννέα είναι ποιητές της αρχαιότητας και εννέα ποιητές της εποχής. Ο Ραφαήλ χρησιμοποίησε το πρόσωπο του Λαοκόοντα από το κλασικό γλυπτό Ο Λαοκόων και οι γιοί του, που ανακαλύφθηκε το 1506 και βρίσκεται στο Βατικανό, για τον Όμηρό του (βρίσκεται αριστερά και φορεί μπλε ιμάτιο)· η έκφρασή του δείχνει την τυφλότητά του. Αριστερά του βρίσκεται ο Δάντης και δεξιά του ο Βιργίλιος και ο Στάτιος. Άλλοι ποιητές είναι ο Αλκαίος, ο Ανακρέων, ο Οβίδιος, ο Βοκκάκιος, ο Αριόστο, ο Πετράρχης. Οι ιστορικοί δεν έχουν ταυτοποιήσει τους υπόλοιπους ποιητές. Κάτω αριστερά βρίσκεται καθήμενη μία γυναίκα, η μόνη ανάμεσα στους ποιητές, μακριά από τον όμιλο των Μουσών, έτσι δεν συγχέεται με αυτές. Ο πάπυρος που κρατά γράφει Σαπφώ. Επειδή δεν εμφανίζεται στα σχέδια του ζωγράφου, που τυπώθηκαν από τον Μαρκαντόνιο Ραϊμόντι, η μορφή είναι μετέπειτα προσθήκη.

Στο κάτω μέρος του τοίχου υπάρχει ένα παράθυρο, που έχει θέα προς τον Βατικανό λόφο, ο οποίος θεωρείται ιερός, αφιερωμένος στον Απόλλωνα. Ανθρωπιστές, όπως ο Μπιόντο, ο Βέγκιο και ο Αλμπερτίνι, αναφέρονται στον αρχαίο ηλιακό θεό του Βατικανού.

Πηγές

• Raphael, Marcia B. Hall (ed.), The Cambridge Companion to Raphael, Cambridge University Press, 2005, p. 195.
• Jones and Penny, p. 74: "The execution of the School of Athens ... probably followed that of the Parnassus."
• Paoletti, J; Radke, G (2005) [1997]. Art in Renaissance Italy. London: Laurence King Publishing. p. 409. ISBN 1-85669-439-9.
• Stinger, C (1998) [1985 (hardback)]. The Renaissance in Rome. Bloomington, IN: Indiana Bloomington Press. p. 199. ISBN 0-253-33491-8.