Νέα κριτική

Η Νέα Κριτική (New Criticism) είναι μία θεωρία της λογοτεχνίας που αναπτύχθηκε στις Η.Π.Α. μετά την δεκαετία του 1930. Είναι μία ενδοκειμενική θεωρία, σύμφωνα με την οποία το κείμενο αποτελεί μια αυτοτελή δημιουργία, η οποία χαρακτηρίζεται για την οργανική της ενότητα. Η αυτονομία αυτή σημαίνει το λογοτεχνικό έργο είναι ένα σύστημα, η ερμηνεία του οποίου δεν επιδέχεται εξωτερικές επεμβάσεις, όπως συνεξέταση της βιογραφίας του συγγραφέα ή των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών της εποχής παραγωγής του έργου. Σύμφωνα με την Νέα Κριτική ο αναγνώστης επιδιώκει να ερμηνεύσει το κείμενο, αναδεικνύοντας τη λειτουργία της αμφισημίας, των συνυποδηλώσεων, των αντιθέσεων, των μεταφορών, του εικονοποιητικού συστήματος κ.ά.

Οι θεωρητικοί της Νέας Κριτικής απέρριπταν την θετικιστική εξέταση των κειμένων ως γενετικό λάθος (genetic fallacy), την προσπάθεια ανακάλυψης της προθετικότητας του συγγραφέα ως πλάνη των προθέσεων (intentional fallacy) και την ερμηνεία μέσω των συναισθημάτων του αναγνώστη ως συναισθηματική πλάνη (affective fallacy). Αντί για αυτές τις προσεγγίσεις, ανέπτυξαν έναν τρόπο μελέτης που ονόμασαν «close reading», ο οποίος βασίζεται αποκλειστικά στα δεδομένα που δίνει το ίδιο το κείμενο, χωρίς να χρειάζεται συμπληρωματικές «εξωτερικές» πληροφορίες.

Πρώτος θεμελιωτής των αρχών στις οποίες στηρίχτηκε η νεοκριτική θεωρία ήταν ο Άγγλος I.A. Richards με τα έργα του Principles of Literary Criticism (1924) και Practical Criticism (1929), στα οποία έδινε προτεραιότητα στην εξέταση των μορφικών χαρακτηριστικών αντί για τα θεματικά στοιχεία, εναντιωνόταν στην ερμηνεία των λογοτεχνικών έργων ως κειμένων που έχουν στόχο να εκφράσουν κάποιο μήνυμα και αντί αυτής προέκρινε την αξιολόγηση των έργων ως προς την αισθητική συγκίνηση που προκαλούν. Στις απόψεις του Richards βασίστηκαν οι μελετητές από τις Η.Π.Α. J.C. Ransom, C.Brooks, A. Tate, W.K. Wimsatt κ.α. και ανέπτυξαν εκτενώς την θεωρία και τις μεθόδους που επικράτησαν για μεγάλο διάστημα στις Η.Π.Α., διαφοροποιούμενοι από εκείνον ως προς το γεγονός ότι απέκλεισαν από τη μελέτη του κειμένου την αναζήτηση των αντιδράσεων του αναγνώστη.

Βιβλιογραφία

• Α. Τζούμα, Εισαγωγή στην Αφηγηματολογία, Συμμετρία, Αθήνα 1997.
• "Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ", ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ