Μηδία

Χάρτης της Μηδίας.

Η Μηδία ήταν αρχαία χώρα της Ασίας που βρισκόταν μεταξύ της Αρμενίας, της Ασσυρίας, της Περσίας, της Παρθίας και της Υρκανίας. Βρισκόταν στη σημερινή βόρεια Περσία και Ιράκ. Η Μηδία αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη.

Γεωγραφική περιγραφή

Ήταν κυρίως ορεινή χώρα που διασχιζόταν από τις οροσειρές του Ταύρου και Αντιταύρου, καθιστώντας την φυσικό οχυρό από τους γύρω εχθρούς. Παρά ταύτα σπουδαίοι ποταμοί, ο Καμβύσης και ο Αμάρδος (ή Μάρδος), καθώς και μικρότεροι, ο Ματσιανός, ο Στράτων, και ο Χαρίντας καθιστούσαν τη χώρα εύφορη και περίφημη για τα άλογά της.

Πολιτική γεωγραφία

Ήταν χωρισμένη σε τρία κυρίως διαμερίσματα, τη Μηδία ή και «Μεγάλη Μηδία» στα νότια, την Ατροπατηνή ή «Ατροπάτιο Μηδία» στα δυτικά που συνόρευε με την Αρμενία, και την υπόλοιπη περιοχή («Μικρή Μηδία») προς το Βορρά, στα παράλια της Κασπίας Θάλασσας. Στην Ατροπάτιο Μηδία βρισκόταν μια μεγάλη αλμυρή λίμνη, η λεγόμενη Μαρτιανή. Ο Πτολεμαίος αναφέρει ότι μια μεγάλη περιοχή ανατολικά της Μεγάλης Μηδίας ονομαζόταν Χωρομιθρηνή και εκτεινόταν μέχρι την Παρθία. Η δε περιοχή στα βόρεια της χώρας ονομάζονταν Ελυμαΐς. Άλλες περιοχές ήταν η Ραγιανή, η Σιγριανή, η Δαρείτις, και η Συρομηδία.

Κάτοικοί της ήταν οι Μήδοι, πολυπληθής λαός, ισχυρός και φιλοπόλεμος, ικανότατος στην τοξοβολία. Κατά τον Πτολεμαίο, οι κάτοικοι της Μεγάλης Μηδίας και ιδιαίτερα της Χωρομιθρηνής ονομάζονταν Σαγάρτιοι, ενώ στα βόρεια της χώρας, στην Ελυμαΐδα κατοικούσαν οι Ελυμαίοι. Ένας άλλος πληθυσμός ήταν οι Ταπουροί, που ζούσαν στα σύνορα με την Παρθία. Άλλοι πληθυσμοί ήταν οι Σίδικες και οι Ουάδασοι, οι Κάσπιοι, οι Καδούσιοι, οι Γήλες και άλλοι. Οι κάτοικοι της Μαρτίας ονομάζονταν Ματίοι ή Μαρτιανοί.

Αρχαιότατη πρωτεύουσα της Μηδίας ήταν τα Εκβάτανα, ή Αγβάτανα ή Αποβάτανα. Λόγω της στρατηγικής της θέσης η πόλη αναδείχτηκε σε καλοκαιρινό θέρετρο των Περσών και αργότερα των Πάρθων αυτοκρατόρων. Ήταν καλά οχυρωμένη με πανίσχυρο φρούριο, ενώ εδώ υπήρχε το θησαυροφυλάκιο ολόκληρης της αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, επτά αλλεπάλληλες σειρές οχυρά τείχη περιέζωναν την πόλη. Άλλη πόλη, μεγαλύτερη από τα Εκβάτανα και η μεγαλύτερη όλης της επικράτειας, ήταν οι Ράγαι, οι οποίες βρίσκονταν ανατολικά από τα Εκβάτανα. Η περιοχή ολόκληρη ονομαζόταν Ραγιανή ή Ράγαδες, και περιέκλειε τη μεγάλη πεδιάδα της Νισαίας, το «πεδίον μέγα Νίσαιον». Οι Ράγες καταστράφηκαν προφανώς από σεισμό. Η πόλη ξανακτίστηκε από τον Σέλευκο Νικάτωρα και ονομάστηκε Ευρωπός, ο οποίος με τη σειρά του καταστράφηκε ολοσχερώς στους Παρθικούς πολέμους και επανακτίστηκε για τρίτη φορά από τον Αρσακία. Το αρχικό όνομα έμεινε παρόλα αυτά ζωντανό και αναφέρεται μέχρι στο Μεσαίωνα ότι η Ρέι ήταν μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στην Ασία, με επαύλεις μουσουλμάνων αξιωματούχων. Η πόλη καταστράφηκε από τους Τάταρους τον 12ο αιώνα, και τα ερείπια της βρίσκονται σήμερα έξω από την Τεχεράνη. Άλλες σημαντικές πόλεις ήταν τα Βάπτανα, κτισμένα στο όρος της Καμβαδηνής, όπου υπήρχε άγαλμα και στήλη προς τιμή της Σεμίραμις, η Ηράκλεια, που κτίστηκε από τους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Γάζα ή Γάζακα, τα Φράατα ή Πράασπα, τα οποία ίσως να είναι η Φρασπία, και η Ουέρα.

Χάρτης των επαρχιών της Μακεδονικής αυτοκρατορίας, με απεικόνιση της Μικρής και Μεγάλης Μηδίας

Οι Μήδοι ανέπτυξαν αξιόλογο εμπόριο και τέχνες. Η χώρα παρήγε μέλι, σταφύλια και κρασί, σύκα, εσπεριδοειδή, πορτοκάλια, λεμόνια και ιδίως κίτρα, τα λεγόμενα "μηδικά μήλα". Έκανε παραγωγή και εμπόριο αλατιού. Τα αγέρωχα άλογα από την πεδιάδα της Νισαίας ήταν περιζήτητα, και αγοράζονταν από τους Πέρσες αυτοκράτορες. Από αυτούς πήραν και οι Πέρσες την αγάπη τους για τη χλιδή και τη σπατάλη.

Η θρησκεία τους, την οποία αργότερα ασπάσθηκαν και οι Πέρσες ήταν συνδεδεμένη με την αστρολογία και την αστρονομία. Οι ιερείς των Μήδων ονομάζονταν Μάγοι όπως αναφέρουν οι Ξενοφώντας, Στράβων και Αιλιανός.

Όταν το περσικό κράτος καταλύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο, η Μηδία διαιρέθηκε σε δύο τμήματα: το βόρειο τμήμα, που αποτέλεσε τη Μικρή ή Ατροπατηνή Μηδία με πρωτεύουσα τα Γάζακα και το νότιο τμήμα, τη Μεγάλη Μηδία, με πρωτεύουσα τα Εκβάτανα.