Λίντα Μπακ
.jpg)
Η Λίντα Μπράουν Μπακ (αγγλικά:Linda Brown Buck, γενν. στις 29 Ιανουαρίου 1947) είναι Αμερικανίδα βιολόγος, γνωστή για την εργασία της στο οσφρητικό σύστημα. Έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής του 2004, μαζί με τον Ρίτσαρντ Άξελ, για τη δουλειά τους πάνω στους οσφρητικούς υποδοχείς.[10][11][12] Αυτή τη στιγμή είναι στο τμήμα του Ερευνητικού Κέντρου Καρκίνου «Φρεντ Χάτσινσον» στο Σιάτλ.[13]
Προσωπική ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Μπακ γεννήθηκε στο Σιάτλ της Ουάσιγκτον στις 29 Ιανουαρίου 1947. Ο πατέρας της ήταν ηλεκτρολόγος μηχανικός που πέρασε το χρόνο του εφευρίσκοντας και κατασκευάζοντας διαφορετικά αντικείμενα στον ελεύθερο χρόνο του, ενώ η μητέρα της ήταν νοικοκυρά που περνούσε την πλειοψηφία του ελεύθερου χρόνου με την επίλυση παζλ λέξεων.[14] Η Μπακ ήταν η δεύτερη από τα τρία παιδιά, όλα τους κορίτσια.[15] Οι γονείς της τις μεγάλωσαν ώστε να πιστεύουν πως είχαν την ικανότητα να κάνουν ό,τι ήθελαν με τη ζωή τους και αποδίδει την προτίμησή για την επιστήμης στο ενδιαφέρον των γονιών της και στο περιβάλλον αφοσίωσης που μεγάλωσε. Το 1994, η Μπακ γνώρισε τον Ρότζερ Μπρεντ, επίσης βιολόγο. Οι δυο τους παντρεύτηκαν το 2006.[16]
Εκπαίδευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Μπακ έλαβε το πτυχίο της στην ψυχολογία και τη μικροβιολογία το 1975 από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ και το πτυχίο στην ανοσολογία το 1980, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Έλεν Βιτέτα στο Κέντρο Ιατρικής Σάουθγουέστερν του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Ντάλας.[17]
Σταδιοδρομία και έρευνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1980, η Μπακ ξεκίνησε μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, υπό τον Δρ. Μπενβενούτο Πέρνις (1980-1982). Το 1982, εντάχθηκε στο εργαστήριο του Δρ. Ρίτσαρντ Άξελ, επίσης στο Κολούμπια στο Ινστιτούτο Καρκινολογικής Έρευνας. Αφού διάβασε το χαρτί ομαδικής έρευνας του Σολ Σνάιντερ στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, η Μπακ ξεκίνησε να χαρτογραφεί την οσφρητική διαδικασία σε μοριακό επίπεδο, εντοπίζοντας την διαδρομή των οσμών μέσω των κυττάρων της μύτης στον εγκέφαλο. Οι Μπακ και Άξελ εργάστηκαν με γονίδια αρουραίων στην έρευνά τους και αναγνώρισαν μία οικογένεια γονιδίων που κωδικοποιούν περισσότερους από 1.000 υποδοχείς οσμών και δημοσίευσαν τα ευρήματα αυτά το 1991.[18] Αργότερα εκείνο το έτος, η Μπακ έγινε βοηθός καθηγητής στο Τμήμα Νευροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, όπου ίδρυσε το δικό της εργαστήριο.[19] Αφού διαπίστωσε τον τρόπο με τον οποίο εντοπίζονται οι μυρωδιές από τη μύτη, η Μπακ δημοσίευσε τα ευρήματά της το 1993 σχετικά με το πώς οργανώνονται οι εισροές από διαφορετικούς υποδοχείς οσμής στη μύτη. Ουσιαστικά, το πρωταρχικό ενδιαφέρον της έρευνας είναι για το πώς οι φερομόνες και οι οσμές εντοπίζονται στη μύτη και ερμηνεύονται στον εγκέφαλο. Είναι πλήρες μέλος του Τμήματος Βασικών Επιστημών του Ερευνητικού Κέντρου Καρκίνου «Φρεντ Χάτσινσον» και καθηγήτρια Φυσιολογίας και Βιοφυσικής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ.
Βραβείο Νόμπελ στη Φυσιολογία ή την Ιατρική (2004)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο βιβλίο ορόσημο που δημοσίευσε το 1991 με τον Ρίτσαρντ Άξελ, η Μπακ ανακάλυψε ότι εκατοντάδες γονίδια κωδικοποιούν τους αισθητήρες οσμής που βρίσκονται στους οσφρητικούς νευρώνες των μυτών μας.[17] Κάθε υποδοχέας είναι μία πρωτεΐνη που αλλάζει όταν η οσμή προσκολλάται στον υποδοχέα, προκαλώντας την αποστολή ενός ηλεκτρικού σήματος στον εγκέφαλο.[15] Οι διαφορές μεταξύ των αισθητήρων οσμής σημαίνουν ότι ορισμένες οσμές προκαλούν την απελευθέρωση ενός σήματος από έναν συγκεκριμένο υποδοχέα. Στη συνέχεια, μπορούμε να ερμηνεύσουμε διάφορα σήματα από τους δέκτες μας ως συγκεκριμένα αρώματα. Για να γίνει αυτό, οι Μπακ και Άξελ κλωνοποίησαν οσφρητικούς υποδοχείς, δείχνοντας ότι ανήκουν στην οικογένεια υποδοχέων συζευγμένων με πρωτεΐνη G. Αναλύοντας το DΝΑ αρουραίου, εκτιμούν ότι υπήρχαν περίπου 1.000 διαφορετικά γονίδια για τους οσφρητικούς υποδοχείς στο γονιδίωμα των θηλαστικών.[20][21] Αυτή η έρευνα άνοιξε την πόρτα για τη γενετική και μοριακή ανάλυση των μηχανισμών όσφρησης. Στο τελευταίο έργο τους, οι Μπακ και Άξελ έδειξαν ότι κάθε νευρώνας οσφρητικού υποδοχέα ξεχωριστά μεταφέρει μόνο ένα είδος πρωτεΐνης οσφρητικού υποδοχέα και ότι η είσοδος από όλους τους νευρώνες που μεταφέρουν τον ίδιο υποδοχέα συλλέγεται από ένα μόνο ειδικό σπείραμα του οσφρητικού βολβού.
Βραβεία και τιμές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Μπακ απονεμήθηκε το Βραβείο Takasago για Έρευνα στην Όσφρηση (1992), το Βραβείο Unilever Science Award (1996), το Βραβείο RH Wright στην Οσφρητική Έρευνα (1996), το Βραβείο Lewis S. Rosenstiel για Διακεκριμένη Εργασία στη Βασική Ιατρική Έρευνα (1996), το Βραβείο Νευροεπιστήμης Perl-UNC (2002) και το Διεθνές Βραβείο Gairdner Foundation (2003).[22] Εισήχθη στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών το 2003 και στην Εθνική Ακαδημία Ιατρικής το 2006. Είναι μέλος της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης και της Αμερικανικής Ακαδημίας των Τεχνών και Επιστημών από το 2008.[23] Είναι επίσης μέλος της Επιτροπής Επιλογής για την Επιστήμη Ζωής και Ιατρικής που επιλέγει τους νικητές του Βραβείου Σάο. Το 2015, της απονεμήθηκε επίτιμο διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και εξελέγη Αλλοδαπός Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Linda-B-Buck. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Linda B. Buck – Curriculum Vitae.». Ίδρυμα Νόμπελ. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ 3,0 3,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. buck-linda. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Linda B. Buck – Biographical.». Ίδρυμα Νόμπελ. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ «The Nobel Prize amounts». Ίδρυμα Νόμπελ. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ www
.brandeis .edu /rosenstiel /rosenstiel-award /past .html. - ↑ Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ www
.harvard .edu /on-campus /commencement /honorary-degrees. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2019. - ↑ «Press Release: The 2004 Nobel Prize in Physiology or Medicine». Nobelprize.org. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2012.
- ↑ «Secrets of smell land Nobel Prize». BBC News. 4 Οκτωβρίου 2004. http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3713134.stm. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2012.
- ↑ «Linda B. Buck – Curriculum Vitae, Interview». 12 Ιανουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2015.
- ↑ «Linda Buck Lab». Fred Hutchinson Cancer Research Center. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2015.
- ↑ «Linda B. Buck, PhD». HHMI.org. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2016.
- ↑ 15,0 15,1 «Linda B. Buck – Biographical». Nobelprize.org. The Nobel Foundation 2004. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2016.
- ↑ Badge, Peter (1 Ιανουαρίου 2008). Nobel Faces (στα Αγγλικά). John Wiley & Sons. ISBN 9783527406784.
- ↑ 17,0 17,1 Μπαντζ, Πίτερ (2008). Nobel Faces. John Wiley & Sons. σελ. 180. ISBN 9783527406784. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2015.
- ↑ «Linda B. Buck, Ph.D. Biography – Academy of Achievement». www.achievement.org.
- ↑ «Linda B. Buck – Autobiography». NobelPrize.org. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2012.
- ↑ Στέιν, Γκέιμπ. «Five facts about Linda Buck, olfactory pioneer». Massive Science. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ Λάιονς, Ντάνιελ. «The Secrets of Scent». Forbes (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ Γουέιν, Τίφανι K. (2010). «Linda B. Buck». American Women of Science Since 1900.
- ↑ «Book of Members, 1780–2010: Chapter B» (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2011.