Κιθαιρώνας

Για για το μυθολογικό βασιλιά, δείτε: Κιθαιρών (μυθολογία).

Κιθαιρώνας
Ο Κιθαιρώνας όπως φαίνεται από τα Αιγόσθενα Κιθαιρώνας
Ύψος	1.409 μέτρα
Κορυφή	Ελατιάς
Γεωγραφικά στοιχεία
Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Στερεά Ελλάδα

Ο Κιθαιρώνας είναι πευκόφυτος ορεινός όγκος μεταξύ του όρους Πατέρα, των Γερανείων ορέων, και της Πάρνηθας. Τοποθετείται στα σύνορα Αττικοβοιωτίας, μεταξύ των ορεινών κοινοτήτων των δύο νομών. Η υψηλότερη κορυφή του Κιθαιρώνα λέγεται Προφήτης Ηλίας ή Ελατιάς και έχει υψόμετρο 1.409 μέτρα. Η βλάστηση του Κιθαιρώνα είναι παρόμοια με τη βλάστηση της γειτονικής του Πάρνηθας. Διαθέτει αρκετά πευκοδάση σε χαμηλότερα υψόμετρα και ένα ελατοδάσος, γύρω από την κορυφή του. Σύμφωνα με τη μυθολογία η ονομασία του οφείλεται στον Κιθαιρώνα, μυθικό βασιλιά των Πλαταιών.

Ιστορικά στοιχεία

Ο Κιθαιρώνας στην αρχαιότητα αποτελούσε το σύνορο μεταξύ της Βοιωτίας και της Μεγαρίδας. Η σημαντικότερη βοιωτική πόλη στους πρόποδες του Κιθαιρώνα ήταν οι Πλαταιές. Άλλες βοιωτικές πόλεις στις πλαγιές και τους πρόποδες του Κιθαιρώνα ήταν οι Ερυθρές, ο Σκώλος, τα Λεύκτρα και οι Ελευθερές. Η τελευταία πόλη αποτελούσε κέντρο λατρείας του Διονύσου, η λατρεία του οποίου, πέρασε και στην Αττική όταν η πόλη καταλήφθηκε από τους Αθηναίους. Μεγαρική πόλη κοντά στους πρόποδες του Κιθαιρώνα ήταν τα Αιγόσθενα.

Από τον Κιθαιρώνα διέρχονται σημαντικές διαβάσεις από την Αττική προς τη Βοιωτία, ο έλεγχος των οποίων ήταν στρατηγικής σημασίας στο παρελθόν. Τις διαβάσεις αυτές προσπάθησε να ελέγξει ο Μαρδόνιος που είχε στρατοπεδεύσει στην περιοχή των Πλαταιών, το 479 π.Χ., όπου και διεξήχθη η ομώνυμη μάχη. Οι διαβάσεις του Κιθαιρώνα προστατεύονταν από ισχυρά φρούρια όπως τα φρούρια των Ελευθερών, το Πάνακτο,των Αιγοσθένων, το φρούριο της Φυλής κ.ά.

Άποψη του Κιθαιρώνα από την περιοχή των Ερυθρών

Στα νεότερα χρόνια στην περιοχή του Κιθαιρώνα εγκαταστάθηκαν πληθυσμοί Αρβανιτών που ίδρυσαν αρκετά χωριά, σημαντικότερα απ’ τα οποία είναι σήμερα τα Βίλια Αττικής και οι Ερυθρές Αττικής

Μυθολογικά στοιχεία

Ο Κιθαιρώνας συνδέεται με τον Ορφέα. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Ορφέας εισήγαγε πρώτος στην Ελλάδα και τέλεσε τα μυστήρια του Διονύσου στο βουνό της ποιητικής Θήβας, όπου κοντά γεννήθηκε ο Διόνυσος, επειδή αυτό συχνά αντηχούσε από το παίξιμο της κιθάρας ονομάστηκε Κιθαιρών.

Ο Κιθαιρώνας συνδέεται με πολλές μυθολογικές παραδόσεις, κυρίως με μύθους που ανήκουν στον Θηβαϊκό κύκλο.

Στον Κιθαιρώνα εγκαταλείφθηκε σε βρεφική ηλικία ο Οιδίποδας, όπου τον βρήκε ένας βοσκός και τον παρέδωσε στη Μερόπη, τη γυναίκα του βασιλιά της Κορίνθου Πόλυβου.

Σύμφωνα με άλλο μύθο, στον Κιθαιρώνα μεγάλωσαν από κάποιο βοσκό, τα παιδιά της Αντιόπης, ο Ζήθος και ο Αμφίων που έγιναν στη συνέχεια βασιλείς της Θήβας.

Άλλος μύθος που αφορά το βουνό είναι ο μύθος για το Λιοντάρι του Κιθαιρώνα. Το λιοντάρι ζούσε στο βουνό και προκαλούσε τρόμο στους κατοίκους της περιοχής. Κατάφερε τελικά να το σκοτώσει ο Ηρακλής την δορά του οποίου άρχισε να φορά κατόπιν σύμφωνα με την Βιβλιοθήκη του Ψευδο-Απολλοδώρου (ΙΙ. 4.10: καὶ χειρωσάμενος τὸν λέοντα τὴν μὲν δορὰν ἠμφιέσατο, τῷ χάσματι δὲ ἐχρήσατο κόρυθι).

Κυριότερα αξιοθέατα

Κυριότερα αξιοθέατα του Κιθαιρώνα από την μεριά της Αττικής είναι το φρούριο των Αιγοσθένων Πόρτο Γερμενό (ή Αιγόσθενα) Βιλίων η Ιερά Μονή του Οσίου Μελετίου σε υψόμετρο 600 μέτρων και τα διάφορα γραφικά εκκλησάκια προβυζαντινής και βυζαντινής περιόδου. Από την μεριά της Βοιωτίας ο αρχαιολογικός χώρος των Πλαταιών και των Λεύκτρων στους βόρειους πρόποδες του βουνού και η Μονή Αγίας Τριάδας, που είναι χτισμένη σε υψόμετρο 580 μέτρων στις πλαγιές του βουνού. Στο βουνό υπάρχει ορειβατική διαδρομή και λειτουργούν δύο καταφύγια. Το πρώτο σε υψόμετρο 1.090 μέτρων το οποίο συναντά κανείς στον δρόμο που ξεκινά απο τα Βίλια έως την κορυφή του Κιθαιρώνα και το δεύτερο κοντά στην κορυφή σε υψόμετρο 1400 μέτρων.