Γιέζι

Τζέζι
Città di Jesi
Εικόνα Τα τείχη του Τζέζι
(Έμβλημα) (Σημαία)
Διοικητικές πληροφορίες
Χώρα	Ιταλία
Περιφέρεια	Μάρκε
Επαρχία	Ανκόνα
Περιοχή
Υψόμετρο	100 μ.
Έκταση	107 χλμ²
Πληθυσμός	39.984 (31/01/2020)
Άλλες πληροφορίες
Ζώνη ώρας	UTC+1
Τοποθεσία
Τζέζι
www.comune.jesi.an.it

Το Τζέζι ή Γιέζι (ιταλικά: Jesi ή Iesi) είναι πόλη στα Μάρκε, στην κεντρική Ιταλία. Είναι κτισμένο δίπλα στον ποταμό Εζίνο, περίπου 15 χιλιόμετρα πριν τις εκβολές στην Αδριατική. Έχει πληθυσμό 39.984 άτομα (2020).

Η πόλη ιδρύθηκε από τους Ουμβρίους αλλά τον 4ο αιώνα κατακτήθηκε από τους Σήνωνες Γαλάτες, ένα κελτικό πληθυσμό ο οποίος εγκαταστάθηκε στις Αδριατικές ακτές της Ιταλίας. Οι Σήνωνες ίδρυσαν την Σενιγκάλλια, η οποία έγινε πρωτεύουσά τους, και ενίσχυσαν τον Τζέζι ως τελευταίο προπύργιο εναντίων των Πικήνων. Τους ρωμαϊκούς χρόνους ο ποταμός Εζίνο (λατινικά: Aesis) όριζε αρχικά τα όρια ανάμεσα στην κυρίως Ιταλία και την υπόλοιπη και ύστερα ανάμεσα στην Ουμβρία και το Πικηνόν. Το ίδιο το Τζέζι ήταν αποικία χωρίς ιδιαίτερη σημασία.

Το Τζέζι διατηρεί ακόμα τα γραφικά μεσαιωνικά τείχη του. Το Παλάτσο ντελ Κομούνε είναι ένα ωραίο, απλό, πρώιμο αναγεννησιακό κτίριο (1487-1503) του Φραντσέσκο ντι Τζόρτζο Μαρτίνι. Οι τοίχοι είναι από τούβλο και τα παράθυρα και τα κουφώματα πέτρινα, με πολύ περιορισμένη διακόσμηση. Η αυλή με το λογότυπό της χτίστηκε από τον Αντρέα Σανσοβίνο το 1519. Το κάστρο χτίστηκε από τον Μπάκιο Ποντέλι (1488), αρχιτέκτονα του κάστρου στην Όστια (1483–1486). Ο καθεδρικός του Τζέζι χρονολογείται από τον 13ο-15ο αιώνα. Επίσης στην πόλη βρίσκεται ο γοτθικός ναός Σαν Μάρκο, ο Σαν Νικολό και η Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, του 15ου αιώνα με καμπαναριό του 17ου αιώνα. Άλλα κτίρια περιλαμβάνουν το μπαρόκ Παλάτσο Μπαλεάνι, το ροκοκό Παλάτσο Πιανέτι και το Τεάτρο Περγκολέζι (1790).

Το Τζέζι ήταν η γενέτειρα του αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄ (1194), και επίσης του συνθέτη, Τζοβάννι Μπαττίστα Περγκολέζι (1710–1736).