शिमला

शिमला (पंजाबी: ਸ਼ਿਮਲਾ) हिमाचल प्रदेश को राजधानी हो। स.न् १८६४मा, शिमलालाई भारतमा ब्रिटिश राजको ग्रीष्मकालीन राजधानी घोषित गरियाको थियो। एक लोकप्रिय पर्यटन स्थल, शिमलालाई प्राय ' पहाडकी रानी 'का रूपमाइ जानिन्छ। स.न् १८६४मा शिमलालाई अंग्रेजहरूको राजधानी बनाइएको थियो। शिमला एक पर्यटक स्थलका रूपमा पनि प्रसिद्ध छ।

इतिहास

शिमलाको खोज अंग्रेजोंले सन १८१९मा गरे चार्ल्स कैनेडीले यहाँ पहिलो ग्रीष्‍मकालीन घर बनाए। चाँडै नैं शिमला लर्ड विलियम बेन्टिन्कको नजरहरूमा आए, जो कि १८२८से १८३५सम्म भारतका गवर्नर जनरल थिए।

भूगोल

शिमला हिमालयको पश्चिमी सीमाहरूका उत्तरमा स्थित छ। २३९७.५९ मीटर (मतलब समुद्रको स्तरदेखि माथि ७८६६.१० फुट)को एक औसतदेखि कम ऊंचाई, शहरको एक टिलामा फैलेकोछ।

संस्कृति

यहाँ विभिन्न पर्वहरूलाई मनाइन्छ। शिमला समर फेस्टिवल, पीक पर्यटन सीजनका बेला प्रत्येक साल रिजमा आयोजित गरिन्छ। यसको मुख्य आकर्षण सबै देश भरदेखि लोकप्रिय गायकहरू द्वारा प्रदर्शन सामेल छ।

पर्यटन

हिमाचल प्रदेशको राजधानी र ब्रिटिश कालीन समयमा ग्रीष्‍म कालीन राजधानी शिमला राज्‍यको सबैभन्दा महत्‍वपूर्ण पर्यटन केन्‍द्र हो। यहाँको नाम देवी श्‍यामलाका नाममा राखिएको छ जो कालीको अवतार हो। शिमला लगभग ७२६७ फीटको ऊंचाईमा स्थित छ र यो अर्ध चक्र आकारमा बसा भएकोछ, जहाँ पूरा वर्ष चिसो हावा बहने वरदान हो। यहाँ घाटीको सुन्दर दृश्‍य देखिन्छ र महान हिमालय पर्वतीको चोटीहरू चारहरूतर्फ देखिन्छ। यसका उत्तरमा बर्फ मानौं क्षितिजसम्म जमेकोछ। यहाँ चिसो हावा बहन्छ र ओक तथा गुँरासका वनहरूदेखि गुजर्दछन्। शिमलाको सुखद मौसम, सजिलैसित पहुंच र थुप्रोहरू आकर्षण यसलाई उत्तर भारतको एक सर्वाधिक लोकप्रिय पर्वतीय स्‍थान बनाई दिन्छन्।

रिज

शहरका मध्यमा एक ठूलो र खुला स्थान, जहाँदेखि पर्वत श्रंखलाहरूको सुन्दर दृश्य हेर्न सकिन्छ। यहाँ शिमलाको पहचान बनिसकेको न्यू-गोथिक वास्तुकलाको उदाहरण क्राइस्ट चर्च र न्यू-ट्यूडर पुस्तकालयको भवन दर्शनीय छ।

मल

शिमलाको मुख्य शपिंग सेन्टर, जहाँ रेस्तरां पनि छन्। गेयटी थियेटर, जो पुरानो ब्रिटिश थियेटरको नैं रूप छ, अब सांस्कृतिक गतिविधिहरूको केन्द्र हो। कार्ट रोडदेखि मलका लागि हि.प्र.प.वि.नि.को लिफ्टदेखि पनि जाया जा सक्छ। रिजका समीप स्थित लक्कड बाजार, लकडीदेखि बनी वस्तुहरू र स्मृति-चिह्नहरूका लागि प्रसिद्ध छ।

कालो बाडी मंदिर

यो मंदिर स्कैंडल प्वाइंटदेखि जनरल पोस्ट अफिसले गरिंदै तर्फ केही गजको दूरीमा स्थित छ। मानिन्छ कि यहाँ श्यामला देवीको मूर्ति स्थापित छ।

जाखू मंदिर

(२.५ कि.मी.) २४५५ मी. : शिमलाको सबैभन्दा ऊंची चोटीदेखि शहरको सुन्दर नजारा हेर्न सकिन्छ। यहाँ "भगवान हनुमान"को प्राचीन मंदिर हो। रिजमा बनेका चर्चका नजीकदेखि पैदल मार्गका अतिरिक्त मंदिरसम्म जानका लागि पोनी वा टैक्सी द्वारा पनि पुग्न सकिन्छ।

राज्य संग्रहालय

(३ कि.मी.): यहाँ हिमाचल प्रदेशको प्राचीन ऐतिहासिक वास्तुकला र पेन्टिङ्ग्स हेर्न सकिन्छ। यो संग्रहालय प्रात: १० बजेदेखि सायं ५ बजेसम्म खुल्दछ तथा सोमवार र राजपत्रित अवकाशहरूमा यो बंद राखिन्छ।

इंडियन इंस्टीट्यूट आफ एडवांस्ड स्टडी

(४ कि.मी.) १९८३ मी. : अङ्ग्रेजी पुनर्जाकरण कालमा बनाएको यो शानदार भवन पूर्व वायसरायको आवास हुने गर्थ्यो। यसका लन र पेड यहाँको शोभा र बढाई दिन्छन्।

प्रोस्पेक्ट हिल

(५ कि.मी.) २१५५ मी. : कामना देवी मंदिरलाई समर्पित यो हिल शिमला-बिलासपुर मार्गमा बालुगंजदेखि १५ मिनटको पैदल दूरीमा छ। हिलदेखि यस क्षेत्रको विहंगम दृश्य देखिन्छ।

समर हिल

(७ कि.मी.) १९८३ मी. : शिमला-कालका रेलमार्गमा एक सुन्दर स्थान छ। यहाँका शान्त वातावरणमा रुखहरूले घेरिएका बाटाहरू छन्। आफ्नो शिमला यात्राका बेला राष्ट्पिता महात्मा गांधी राजकुमारी अमृत कौरका शानदार जार्जियन हाउसमा बसेका थिए। यहाँ हिमाचल प्रदेश विश्वविद्यालय छ।

चैडविक जलप्रपात

(७ कि.मी.) १५८६ मी. : बाक्लो जंगलहरूदेखि घिरा यो स्थान समर हिल चौकदेखि लगभग ४५ मिनटको पैदल दूरीमा छ।

संकट मोचन

(७ कि.मी.) १९७५ मी. : शिमला-कालका सडक मार्गमा (रा.राज.-२२)मा "भगवान हनुमान"को प्रसिद्ध मंदिर हो। यहाँदेखि शिमला शहरको सुन्दर दृश्य देखिन्छ। यहाँ बस/टैक्सी द्वारा पुग्न सकिन्छ।

तारादेवी

(११ कि.मी.) १८५१ मी. : शिमला-कालका सडक मार्गमा (रा.राज.-२२)मा यो पवित्र स्थानका लागि रेल, बस र कार सेवा उपलब्ध छ। स्टेशन/सडकदेखि पैदल अथवा जीप/टैक्सी द्वारा यहाँ पुग्न सकिन्छ।

शिक्षा

शहरमा १४ आंगनबाडी र ६३ प्राथमिक विद्यालय छ । धेरै ब्रिटिश युगका स्कूल छन् । शहरमा लोकप्रिय स्कूलहरूमा बिशप कटन स्कूल, शिमला पब्लिक स्कूल, सहरूट एडवर्ड स्कूल, तारा हल, डीएवी स्कूल, डीएवी न्यू शिमला, दयानंद पब्लिक स्कूल, अकल्याण्ड स्कूल, लालपानी स्कूल प्रमुख छन् । केन्द्रीय विद्यालय, शिमलामा बेहतरीन स्कूलहरू मध्येको एक छ । पहिला यो हरकोर्ट बटलर स्कूलका नामले जानिन्थ्यो । शिमलामा मेडिकल संस्थानहरूमा इंदिरा गांधी मेडिकल कलेज र दंत चिकित्सा महाविद्यालय छन् ।