Parc Sanitoriwm
 | |
| Math | parc  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Cyfesurynnau | 51.478°N 3.218°W |
 | |
Parc cyhoeddus yn ardal Treganna yng ngorllewin Caerdydd yw Parc Sanatorium neu hefyd Parc Sanitoriwm (Saesneg: Sanatorium Park).[1] Mae’n cynnwys man gwyrdd agored, cloddiau blodau gwyllt, dwy ardal chwarae a ddatblygwyd yn 2024[2] a gôl pêl-droed gyda hanner cwrt pêl-fasged. Yn 2024 bu Cyngor Caerdydd yn trafod gwneud y parc cyfreithiol gyda Meysydd Chwarae Cymru a gyda pharciau eraill yn y ddinas. Ymysg y cytundeb bydd rhaid i’r safle gael ei ddefnyddio ar gyfer gweithgaredd corfforol anffurfiol a hamdden, neu chwaraeon ffurfiol.[3]
Ceir defnydd o'r term "Meddygfa" am "sanitorium" megis ar wefan Ysgol Gymraeg Treganna sy'n nodi eu lleoliad ar "Heol y Feddygfa" ar gyfer "Sanitorium Rd" ond prin iawn yw hyn.[4]
Disgrifiad
[golygu | golygu cod]
Daw mynedfeydd y parc o Stryd Treganna a Lawrenni Ave,[5] ac o lwybr troed Llwybr Trelái sy'n rhedeg drwy'r parc.[6] Rhed Afon Elái ar hyd ochr orllewinol y parc; Mae Parc Trelái (safle Cae Ras Trelái gynt) yr ochr arall i'r afon, ond nid oes pont i gerddwyr rhwng y parciau. Mae Traphont Grangetown yn cario ffordd yr A4232 dros ymyl deheuol y parc. Mae Ysgol Gymraeg Treganna, ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg, ar gyrion gogleddol y parc.[7] Ceir amrywiaeth o goed yn y Parc.[8]
Hanes
[golygu | golygu cod]Roedd Ysbyty Lansdowne i'r gogledd-ddwyrain o'r parc; mae'r adeiladau wedi'u dymchwel ac mae'r safle bellach yn cael ei ddefnyddio ar gyfer tai.[9]
Mae Parc Sanatorium yn ffinio â safle hen Waith Papur Trelái, a elwid yn ddiweddarach fel Melin Bapur Arjo Wiggins Teape, a agorodd ym 1865 ac a gaeodd yn 2000. Cymerodd Samuel Evans a Thomas Owen y gwaith drosodd ym 1877, ac erbyn 1889 roedd y gwaith yn cynhyrchu rhwng 145 a 150 tunnell o bapur yr wythnos.[10] Ar ôl i'r gwaith gau, cafodd y safle ei glirio i baratoi ar gyfer ailddatblygu. Dechreuodd gwaith ar ddatblygiad tai newydd ar y safle 53 hectar yn 2015, o'r enw 'The Mill'.[11]
Roedd Canton Bricksworks yn ffinio â'r parc ac wedi'i leoli ar ddiwedd Sanitorium Road. Fe'i dangosir ar fapiau a gyhoeddwyd rhwng 1898 a 1938, ond erbyn 1947 roedd wedi'i ddymchwel.[12]
Datblygiad Dadleuol
[golygu | golygu cod]
Ym mis Ebrill 2020, dechreuodd Cyngor Dinas Caerdydd adeiladu cae pêl-droed yn nwyrain y parc, ger y man chwarae i blant; roedd y llain i'w hamgáu mewn ffens 3 metr (10 troedfedd) o uchder. Roedd gwrthwynebiad gan drigolion lleol nad oedd yn ymwybodol o'r cynlluniau, ac ym mis Mai 2020 gohiriwyd y gwaith tra'n aros am ymgynghoriad pellach.[13]
Ddechrau mis Mehefin 2020, hysbyswyd trigolion bod gwaith ar fin ailddechrau. Roedd y cae bellach i fod mewn ardal wahanol o’r parc, a byddai’r gwaith wedi cyfyngu mynediad i rannau o’r parc a oedd yn cael ei ddefnyddio’n helaeth ar y pryd oherwydd y cyfyngiadau pandemig COVID-19 a oedd mewn grym ar y pryd. Roedd trigolion lleol yn gwrthwynebu ailddechrau gwaith yn gryf gan rai ohonynt wedi rhwystro'r gweithwyr adeiladu. Arweiniodd y protestiadau newydd at y cyngor yn atal ei waith am yr eildro.[14]
Cwblhawyd y datblygiad yn y pen draw, ac ym mis Rhagfyr 2020, adroddwyd bod y cae pêl-droed newydd yn gorlifo’n rheolaidd ar ôl glaw trwm, gan ei adael yn llawn dwr ac na ellir ei chwarae. Defnyddir y cae gan Ysgol Uwchradd Fitzalan ac Ysgol Gymraeg Treganna, yr ysgol gynradd leol.[15]
Canolfan Gôl
[golygu | golygu cod]Lleolir canolfan llogi caeau pêl-droed pump-bob-ochrr cwmni Gôl ar ochr dde ddwyrain y Parc. Mae'r canolfan yn cynnig meysydd chwarae pêl-droed 5 a 7 bob ochr gellir eu llogi fesul awr. Mae'r ganolfan hefyd yn cynnig manau parcio adeg gemau pêl-droed mawrion.[16]
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Sanitorium Park Manylion ar ap loncian a cherdded 'Pacer'
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Sanitorium Park". OpenTripMap. Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2024.
- ↑ "Work scheduled to begin on Sanatorium Park play area". Cultured Cardiff. 18 Mehefin 2024.
- ↑ "Gwarchod Parciau Caerdydd – Meysydd Chwarae Cymru". Gwefan Awyr Agored Caerdydd. Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2024.
- ↑ "Amdanom Ni". Gwefan Ysgol Gymraeg Treganna. Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2024.
- ↑ Internet Publishing Team. "Living". ishare.cardiff.gov.uk. Cyrchwyd 2020-06-11.
- ↑ "Ely Trail". Outdoor Cardiff (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-06-11.
- ↑ "Contact". Ysgol Gymraeg Treganna. Cyrchwyd 9 April 2021.
- ↑ "Sanitorium Park". Tudalen Facebook Coed Caerdydd. Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2024.
- ↑ ST17NE - A (includes: Cardiff; Lecwith; Llanedern; Whitchurch) (Map). 10,560. Ordnance Survey. 1965.
- ↑ "Ely Paper Mills; Ely Paper Works, Ely, Cardiff (409876)". Coflein. RCAHMW. Cyrchwyd 2020-06-14.
- ↑ Kelsey, Chris (2015-12-17). "Work starts on transforming Ely paper mill site into 800-home 'urban village'". walesonline. Cyrchwyd 2020-06-13.
- ↑ "The Brickworks of Wales - South Glamorgan". www.industrialgwent.co.uk. Cyrchwyd 2020-06-14.
- ↑ Clements, Laura (2020-06-08). "Fury over plan to redevelop open green space for fenced-off pitch". Wales Online. Cyrchwyd 2020-06-15.
- ↑ Clements, Laura (2020-06-11). "Woman stops diggers turning Cardiff parkland into fenced-off pitch". Wales Online. Cyrchwyd 2020-06-15.
- ↑ Deacon, Thomas (29 December 2020). "The controversial Cardiff football pitch built during lockdown that floods 'five months a year'". Wales Online.
- ↑ "Book a 5 a side Pitch in Cardiff". Gwefan Gôl. Cyrchwyd 19 Rhagfyr 2024.