Ocelus
Duw Celtaidd sy'n cael ei adnabod oherwydd tri arysgrif ym Mhrydain Rufeinig yw Ocelus (efallai Ocelws yn Gymraeg). Deisyfir arno ddwywaith ar gysegriadau yng Nghaer-went: un o'r cerrig yw sylfaen cerfddelw, a dim ond pâr o draed dynol a phâr o draed gŵydd sydd wedi goroesi. I Fawrth Lenus neu Ocelus Vellaunus a "numen" (ysbryd) yr ymerawdwr mae'r deisyfiad, a chysegrwyd ef ar 23 Awst 152 OC. Mae ail arysgrif Caer-went yn cysegru allor i Fawrth Ocelus. Anrhydeddwyd y duw hefyd yng Nghaerliwelydd, lle'r oedd unwaith eto yn cyfateb i'r blaned Mawrth ac eto yn wedi'i gysylltu â'r cwlt imperialaidd. Felly ymddengys fod Ocelus yn dduw Prydeinig, o bosibl yn dduw'r Silwriaid, ac yn gysylltiedig â'r blaned Mawrth, yn ôl pob tebyg yn ei rinwedd Geltaidd fel amddiffynnydd. Yng Nghaer-went, cysylltir ef â Lenus, duw iachusol o Dreferan, ac â Vellaunus, a gofnodir ymhlith yr Allobroges yng Ngâl.
Mae arysgrif Caerwent yn defnyddio'r enw gwirioneddol Ocelus ac yn darllen fel a ganlyn:
DEO MARTI OCELO AEL AGUSTINUS OP V S L M
Talodd Duw Mawrth Ocelus Ael(ius) Agustinus Op(tio) Ei Adduned
(Mae VSLM yn golygu votum solvit libens merito, sy'n golygu rhyddhau (neu cyflawni) yr adduned yn hael (neu yn rhydd), fel y mae yn haeddiannol)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- Green, Miranda. Dictionary of Celtic Myth and Legend. Thames and Hudson Ltd. Llundain. 1997