Jeléń

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Jeléń (Cervus elaphus) téż: Jeliń, Jel, Jeł – lądowi susk z rodzëznë jeléniowatëch. Òn żëje m. jin. na Kaszëbach. Czasem Kaszëbi mają w chëczach na scanie rożënã jelénia.

Rozmajitoscë

Pòdług Kaszëbów wieżã niejednégò zapadłégò kòscoła òdgrzebôł rogami jeléń. Jak lëdze ùzdrzelë krziż òd wieżë mògle kòscół òdkòpac. W taczich kòscołach wiszą rodżi jelénia, co tą wieżą òdgrzebôł.

Jeléń to je zwierz, jaczi mô sztôłtną bùdacjã cała. Samc mô rodżi, jaczé dodôwają jemù òsoblëwi snôżotë. Włosowé òkrëcé (sëknia) jelenia òb lato mô czerwiono-bruno-riżą farwã ò rozmajitich òdcéniach. Zëmòwô sëknia je jasnô. Włosë latny sëknie są krótczé, òb zëmã òne są wnetka dwa razë dłëgszé ë grëbszé. Na slôdkù biwô dłudżi szlach zwóny szpiglã. Òb lato òn je bruno-żôłti, òb zëmã żółto-biôłi. Celãta są riżobrunatne z żółtawòbiôłima szlachama na bòkach. Na górnym dzélu krzeptu mają sztrip cemnych włosów. Samice mają dwie parë sutków.[1]

Jak wiôldżi je jeléń?

Jeléń je wësok na 130 – 150 cm w kłãbie, òn je dłudżi na kòl 140 cm ë cãżczi pò wëpatroszenim 130-190 kg. Samica je cãżkô na òd 70 do 120 kg.

Co jé jeleń?

Jeléń jé roscënë. Òb lato zjôdô przede wszëtczim trôwã ë zéla, jaczé są wnetka 70 % jegò zjestkù. Òn jé też chãtno młode bùmë ë krze, a też grzebë, jagòdë ë kòrã z bùmów na przemiôr topoli czë sosnë. Pòtkac gò mòżno na leśnych polanach, w zarosłich placach, a bùten lasu na pòlach czë łąkach. W lëpińcu chãtno jé òwies czë bùlwë. Òb zëmã zjôdô wrzos, malënë, sëchą trôwã czë wietewczi bùmów[2]

Rożënë

Kòl wikszoscë ôrtów jeleniów rodżi mają samce, wëjimk je kòl renifrów, gdze samice mają rodżi. Rodżi są dzélã czółowégò gnata. Mają sztôłt szpica abò szuflë.

Rodzenié

Cząd rëkòwiska wëpôdô w drëdżi pòłowie séwnika. Cąża warô 231-238 dniów. Samice rodzą nôczãszczi jedno celã òb rok. Òne biorą ùdzél w rui pierszi rôz, czej są 2 lata stôré, a pierszé celã rodzą, czej są 3 lata stôré. Młodé rodzą sã w maju ë czerwińcu. Ssą przez kòl 10 miesãcy.[3]

Òbaczë téż

Bibliografiô

Śladami zwierząt, Jan Rys

https://web.archive.org/web/20141109133717/http://www.anad.republika.pl/jelen.htm