دادگا

دادگا پێکھاتەیەکی دادوەرییە، کە بە بەشداریی یاساناسان ھەوڵ دەدرێت تێیدا لە سکاڵا، گومان، تاوان، و نادادپەروەرییەکان بکۆڵرێتەوە و ھەق و ناھەق لێک جیا بکرێتەوە.

جۆرەکانی دادگاکان

بەپێی سیستەمی دادی ھەر وڵاتێک شێوازی کار و جۆری دادگاکان جۆربەجۆرن. لێرە دەتوانین ئاماژە بکەینە چەند جۆرێک لە دادگاکان کە لە وڵاتە عەرەبییەکاندا باون، کە لەگەڵ دادگاکانی ئێران و ھەروەھا لەگەڵ دادگاکانی ئەورووپاشدا جیاوازییان ھەیە.

باشووری کوردستان - عێراق

ئەو دادگایانەی کە لە عێراقدا باون لە باشووری کوردستانیشدا پێڕەوییان لێ دەکرێت و بریتین لە:

• دادگای بەرایی / دادگای سەرەتایی (محکمة بدا‌ءة)
• دادگای تێھەڵچوونەوە (محکمة الاستئناف)
• دادگای پێداچوونەوە، دادگای تەمیز، دادگای جیاکاری، دادگای ھەڵاواردن (محکمة تمیز)
• دادگای باڵا (محکمة علیا)
• دادگای باری شارستانی (محکمة الاحوال المدنیة)
• دادگای باری کەسی (محکمة الاحوال الشخصیة)
• دادگای باڵای دەستووری (محکمة علیا دستوریة)
• دادگای تاوانکار (محکمة جنایات)
• دادگای تاوانکاریی تایبەت (محکمة الجنائیة الخاصة)
• دادگای تایبەت (محکمة خاصة)
• دادگای پێکھێنانەوە (محکمة صلح)
• دادگای ڕێکخستنی بازرگانی (محکمة التنظیم التجارة)
• دادگای سەربازی (محکمة عسکریة)
• دادگای سەرپێچی (محکمة المخالفة)
• دادگای سزادان (محکمة جزائیة)
• دادگای گەورە (محکمة کبری)
• دادگای کار (محکمة العمل)
• دادگای کەتن (محکمة جنح)
• دادگای لاھای (محکمة لاھای)
• دادگای لێکۆڵینەوە (محکمة تحقیق)
• دادگای لێکۆڵینەوەی نەوجەوانان (محکمة تحقیق الاحداث)
• دادگای نەوجەوانان، دادگای مێردمنداڵان (محکمة الاحداث)
• دادگای ھاتووچۆ (محکمة المرور)
• دادگای ھەڵوەشاندنەوە (محکمة النقض)
• دادگای یاسایی (محکمة قانونیة)

ڕۆژھەڵاتی کوردستان - ئێران

لە ڕۆژھەڵاتی کوردستانیشدا پێڕەوی لە دادگاکانی ئێران دەکرێت و ئەو دادگایانەی لە ئێران باون بریتین لە:

• دادگا گشتییەکان (دادگاەھای عمومی) ئەمانە خۆیان پێک ھاتوون لە:

1. دادگای گشتیی مافی (دادگاە عمومی حقوقی)
2. دادگای گشتیی سزایی (دادگاە عمومی جزایی)
3. دادگای بنەماڵە/خێزان (دادگاە خانوادە)
4. دادگای منداڵان (دادگاە اطفال)
5. دادگای سزاییی پارێزگا (دادگاە کیفری استان)

ھەروەھا ھەندێ دادگای تریش بریتین لە:

• دادگای تێھەڵچوونەوە (دادگاە تجدیدنظر)
• دادگای سوپایی (دادگاە نظامی)
• دادگای شۆڕش (دادگاە انقلاب)
• دادگای تەکووزیی دادوەران (دادگاە انتظامی قضات)
• دادگای باڵای کارگێڕی (دیوان عدالت اداری)
• دادگای تایبەتیی ڕۆحانییەت (دادگاە ویژە روحانیت)

سەرچاوەکان

• فەرھەنگی ھیوا؛ دیاکۆ ھاشمی
• دادگاکانی عێراق؛ «فەرھەنگی یاسا»، دادوەر «سەردار عەزیز خۆشناو»