Idi na sadržaj

Tvrtko Kulenović

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Tvrtko Kulenović
Tvrtko Kulenović
Rođenje9. april 1935
Šabac
Smrt13. april 2019.
Sarajevo
ZanimanjeKnjiževnik
Poznata djela
Odanost jugu, putopis, 1970. ; Kasino, roman, 1987. ; Mehanika fluida, putopis, 1987.Čovekova porodica, roman, 1991. ; Istorija bolesti, roman, 1994.; Jesenja violina, roman, 2000. ; Trag crne žuči, pripovijetke, 2005. ; Smrt na fotografiji, radio drama ; Rezime ; Lektira I, II, II ; Čakra - Istok Zapadu danas

Tvrtko Kulenović bio je bosanskohercegovački pripovjedač, esejist, putopisac i scenarist. Profesor na Filozofskom fakultetu u Sarajevu i član Akademije nauka i umjetnosti BiH. Prvi predsjednik P.E.N. Centra u Bosni i Hercegovini (1992–1996)..[1]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rođen je u Šapcu, 9. aprila 1935. godine, gdje je završio osnovnu školu i prvi razred gimnazije. Srednjoškolsko obrazovanje stiče u Drugoj muškoj gimnaziji u Sarajevu. Studirao je i diplomirao jugoslavensku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Po odsluženju vojnog roka zaposlio se u Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci u Sarajevu na klasifikaciji strane knjige, gdje ostaje do 1968. Iste godine stupa na dužnost dramaturga Narodnog pozorišta.

Od 1965. do 1967. boravio je na Osmania University u Hyderabadu, Indija, gdje je studirao klasičnu indijsku i azijsku estetiku, posebno pozorište. Od januara do juna 1971. na Istituto del Teatro, Universita di Roma, izučavao je commedia del' arte i njene veze s azijskim pozorištem.

Godine 1971. izabran je za asistenta na novootvorenom Odsjeku za komparativnu književnost, teatrologiju i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu. U novembru 1974. doktorirao je na temu "Teorijske osnove modernog evropskog i klasičnog azijskog pozorišta" na Filozofski fakultet u Sarajevu, te je 1975. biran u zvanje docenta, 1980. u zvanje vanrednog profesora i 1983. u zvanje redovnog profesora na Odsjeku za opću književnost i bibliotekarstvo (preimenovan u Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo).

Predavao je na Akademiji scenskih umjetnosti u Sarajevu, Akademiji umjetnosti u Novom Sadu i Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu (postidplomski studij). Učestvovao je na brojnim domaćim i međunarodnim simpozijima. U dva navrata, 1981. i 1987, boravio je i predavao kao gostujući profesor u okviru Fulbrightove fondacije u SAD-u (Univerzitet Rutgers, Univerzitet Floride i Univerzitet Illinoisa – projekt o genocidu).

Bio je prvi predsjednik P.E.N. centra Bosne i Hercegovine,[2] osnovanog 30. oktobra 1992, te direktor Narodnog pozorišta Sarajevo (1999–2003). Također je bio redovni član Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, te saradnik časopisa Sarajevske sveske. Pisao je romane, eseje iz oblasti teatrologije i književne teorije i kritike, putopise, pripovijetke, radio drame.

Umro je 13. aprila 2019. godine u Sarajevu.[3][4]

Bibliografija

[uredi | uredi izvor]
  • Odanost jugu, putopis, 1970.
  • Putovanje, putopis, 1974.
  • Pejsaži zrelog doba, putopis, 1979.
  • Karavan, zbirka pripovjedaka, 1981.
  • Kasino, roman, 1987.
  • Mehanika fluida, putopis, 1987.
  • Čovekova porodica, roman, 1991.
  • Istorija bolesti, roman, 1994.
  • Jesenja violina, roman, 2000.
  • Majka voda, putopisi, 2004.
  • Trag crne žuči, pripovijetke, 2005.

Knjige eseja i teorija

[uredi | uredi izvor]
  • Indija i umjetnost, 1972.
  • Čakra – Istok Zapadu danas, 1973.
  • Teorijske osnove modernog evropskog i klasičnog azijskog pozorišta, 1983.
  • Umetnost i komunikacija, 1983.
  • Lektira I, 1976.
  • Lektira II, 1984.
  • Lektira III, 1989.
  • Galerije, 1990.
  • Rezime, 1995.
  • Vrata koja se njišu, 2008.

Radiodrame

[uredi | uredi izvor]
  • Smrt na fotografiji
  • Glasovi iz sjećanja
  • Karneval
  • Danas mislim o R. ili Večernja zvona
  • Ornebuška stepa
  • San o staklu
  • Smrt u Sarajevu
  • Poetika odustajanja

Autorski tekstovi objavljeni u Sarajevskim sveskama

[uredi | uredi izvor]

Scenarij

[uredi | uredi izvor]
  • Smrt u Sarajevu, poetsko-dokumentarni film; režija: Haris Prolić; koproducenti: Filmski arhiv Oružanih snaga i Televizije Bosne i Hercegovine, 1994.

Nagrade

[uredi | uredi izvor]

Kritički osvrt na djelo

[uredi | uredi izvor]

U eseju "Književnost kao sporazum svjetova" Muhamed Dželilović o Kulenovićevom djelu piše:

"Tvrtko Kulenović se u svojim djelima jednostavno i ne pokušava sakriti i stoga su ona puna ne samo elemenata autobiografskog, nego i autoreferencijalnog. Pisac – svjetski građanin – uvijek je otvoreno prisutan: i onda kada piše o Drugom svjetskom ratu u romanu Kasino, spretno povezujući svoje viđenje ljudske sudbine kao loptice koja skakuće na nepredvidivom historijskom ruletu u kasinu sa bitkom kod Monte Kasina; i onda kada u Istoriji bolesti govori o konkretnoj sudbini svoje supruge koja je u užase rata u Bosni stupila sa istorijom duge karcinomne bolesti od koje će i umrijeti usred opsade Sarajeva, vezujući tu priču sa krvavom historijskom pričom izazvanom bolešću čitavih naroda na Balkanu – „bolešću bez imena i lijeka“, kako je sam naziva... itd. Ali njegovo poimanje čovjeka i svijeta, kao i tip njegove otvorenosti jasno se vidi u romanu Čovjekova porodica. Kao i obično, autor započinje pričom o sebi, o svom djetinjstvu, o vlastitoj, najužoj porodici."

Željko Grahovac navodi da je Kulenović afirmirao do tada gotovo nepostojeći žanr putopisno-esejističke proze (što se tiče bh. književnosti):

"Kulenović je intelektualac, duhovni i duševni strasnik koji ponire u suštinu stvari – ma o čemu razmišljao i pisao; zato je i pojavni svijet ovozemaljske stvarnosti prisutan u njegovim putopisno-esejističkim prozama upravo toliko i tako – koliko i kako kroz njega proviruje i probija sama suštastvenost ljudskog postojanja u određenim povijesnosocijalnim okvirima. Sav njegov prozni izraz je u žudnji za proziranjem, za raskrivanjem biti, osobenosti i osebujnosti života kao kompleksnog procesa – tajnovitost i nedokučivost kojega nas upravo i podstiče na duhovnu avanturu okupljanja i samosabiranja u ljudstvu raspršenog i raskomadanog Božanskog bića čovjeka..."

Poetički kredo Kulenovićevih romana često se povezuje sa tzv. "novom osjećajnošću" i potrebi etičkog angažmana pisca, o čemu govori i Alma Skopljak:

"Istoriju bolesti Tvrtka Kulenovića ne određuje samo insistiranje na mediju knjige, niti insistiranje na transformacijama tradicionalnih oblika pripovijedanja, već i eksplicitno insistiranje na etičkom angažmanu umjetnika i umjetničkog djela. Ono je prepoznatljivo i u Jesenjoj violini, dakle u dijelu Kulenovićevog romanesknog opusa koji nastaje nakon agresije na BiH, i usložnjava inače veoma kompleksnu arhitektoniku ova dva romaneskna ostvarenja, kao i njihovu interpretaciju, ali, iako nikada tako eksplicitno, i u dijelu romanesknog opusa koji im je prethodio, dakle u romanima Kasino i Čovekova porodica. U Istoriji bolesti Kulenović se opredijelio za knjigu kao svjedočenje o egzistencijalnoj traumi u ratnim zbivanjima i, potvrđujući ideju Mihaila Epštejna o povratku nove iskrenosti, razotkrio svu složenost drame odnosa između autora i teksta u momentu kada se piščeva pozicija van teksta izjednači sa pozicijom žrtve i svjedoka opsade grada."

Naučni skup povodom književnog djela Tvrtka Kulenovića pod nazivom "Čovjekova porodica" održan je 2009. Sva izlaganja prikupljena su i objavljena u specijalnom broju Odjeka, revije za umjetnost, nauku i društvena pitanja.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ "TVRTKO KULENOVIĆ | Sarajevske Sveske". sveske.ba. Pristupljeno 15. 4. 2019.
  2. ^ "P.E.N." P.E.N. Pristupljeno 15. 4. 2019.
  3. ^ PORTAL, Oslobođenje. "Preminuo profesor Tvrtko Kulenović". Oslobođenje d.o.o. Pristupljeno 15. 4. 2019.
  4. ^ "Tvrtko Kulenović preminuo u 85. godini". N1 BA. Pristupljeno 15. 4. 2019.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Tvrtko_Kulenović&oldid=3562665"