Rupelij
Rupelij – na geološkoj vremenskoj skali – jest starije, od dva doba ili donji od dva stadija oligocenske epohe / serije. Trajao je od 33,9 do 28,1 miliona godina prije sadašnjosti.
Prije rupelija bio je priabanij (dio eocena), a slijedi ga hatijski stadij.
| Epoha | Doba | Vremenski raspon (prije sadašnjosti) |
|---|---|---|
| Oligocen | Hatij | 28,4 |
| Rupelij | 33,9 | |
| Eocen | Priabonij | 37,2 |
| Bartonij | 40,4 | |
| Lutecij | 48,6 | |
| Ipresij | 55,8 | |
| Paleocen | Tanecij | 58,7 |
| Selandij | 61,7 | |
| Danij | 65,5 |
Ime
[uredi | uredi izvor]Stadij je imenovan po maloj rijeci Rupel u Belgiji, pritoci Scheldta. Belgijska grupa Rupel imenovana je po istom izvoru. Ime rupelij, u naučnu literaturu uveo je belgijski geolog André Hubert Dumont, 1850. godine. Razdvajanje između grupa i stadija stratigrafi su uveli zbog potrebe da se razlikuju litostratigrafska i hronostratigrafska imena.
Stratigrafska definicija
[uredi | uredi izvor]Baza rupeljskog stadija (koja je ujedno i oligocenska serija) nalazi se u izumiranju foraminiferskog roda Hantkenina. Službene Globalne stratotipske sekcije i tačke – points (GSSP) koje određuju donju granicu ovog stadija, ratificiraala je Međunarodna komisija za stratigrafiju (ICS), 1992. Nalaze se u sekciji Massignano, u kamenolomu oko 10 km jugoistočno od Ankone, Italija. Donja granica odgovara području izumiranja foraminifera – jednoćelijski organizama koji imaju pseudopodije zaštićene testatom (zrncima pijeska) ili ljušturicama – rodova Hantkenina i Cribrohantkenina. Gornja granica nalazi se blizu nivoa izumiranja foraminiferanskog roda Chiloguembelina.[1]
Vrhunac rupelijskog stadija (baza čatija) nalazi se pri izumiranju foraminiferskog roda Chiloguembelina (koji je ujedno i baza foraminiferske biozone P21b).
Rupelj se preklapa sa orelijem, vajtnijem i donjim arikarijem sjevernoameričkog doba kopnenih sisara, gornjim mustersijem i tinguiririjem južnoameričkog doba kopnenih sisara, gornjim hedonijem, suvenijskim i donjim arvernijem evropske megazone kopnenih sisara (rupeljski rasponi obuhvataju paleogenske zone sisara) 21 do 24 i dio 25.[2] Pored togam odgovara mu hsandgolij azijskog doba kopnenih sisara, a oklapa se i s regionalno korištenim gornjim aldinganijskim i donjim janjukijanskim stadijima Australije, gornjim refugijskim i donjim zemorijskim stadijem Kalifornije i donjim kiscelijskim paratetiskim stadijima srednje i istočne Evrope. Ostale regionalno korištene alternative uključuju stampij, tongrij, ladorfij i viksburgij.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "International Commission of Stratigraphy" (PDF). Stratigraphy.org. International Commission of Stratigraphy. Pristupljeno 15. 8. 2017.
- ^ Alroy, John. "Mammal Paleogene zones". str. The Paleobiology Database. Arhivirano s originala, 12. 10. 2012. Pristupljeno 15. 7. 2009.
Dopunska literatura
[uredi | uredi izvor]- André Hubert Dumont 1850: Rapport sur la carte géologique du Royaume, Bulletins de l’Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique 16(2), p. 351-373.
- Gradstein, F.M.; Ogg, J.G. & Smith, A.G.}}; 2004: A Geologic Time Scale 2004, Cambridge University Press.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- GeoWhen Database - Rupelian
- Neogene timescale (including the upper Paleogene) and Paleogene timescale, at the website of the subcommission for stratigraphic information of the ICS
- Stratigraphic chart of the Paleogene, at the website of Norges Network of offshore records of geology and stratigraphy