Hromafinska ćelija
| Sržna hromafinska ćelija | |
|---|---|
 Nadbubrežna žlijezda (srž je obilježena na dnu desno.) | |
| Detalji | |
| Identifikatori | |
| Latinski | 'Endocrinocytus medullaris' |
| MeSH | D019439 |
| TH | TH {{{2}}}.html HH3.08.02.6.00015 .{{{2}}}.{{{3}}} |
| FMA | 69263 |
| Anatomska terminologija | |
Hromafinske ćelije poznate i pod nazivom feohromociti, su neuroendokrine ćelije, koje se uglavnom nalaze u srži nadbubrežnih žlijezda (smještenih iznad bubrega) kod sisara. One su približno bliske presinapsnoj simatičkoj gangliji simpatičkog nervnog sistema, sa kojim komuniciraju, a strukturno su slične postsinapsnim simpatičkim neuronima. Kako bi se aktivirale, splanhični živci simpatičkog nervnog sistema oslobađaju acetilholin, koji se onda veže za receptore nikotin-acetilholina na nadbubrežnoj srži. To uzrokuje oslobađanje kateholamina. Hromafinske ćelije otpuštaju kateholamine: ~ 80% epinefrina (adrenalin) i ~ 20% norepinefrina (noradrenalin) u sistemsku cirkulaciju za sistemske efekte u više organa (slično sekrecijskim neuronima hipotalamusa), a mogu slati i parakrine signale. Stoga se zovu neuroendokrine ćelije.
U fetusnom razvoju sisara (kod ljudi, četvrte do pete sedmice), neuroblastne ćelije migriraju iz nervnog grebena gradeći simpatički lanac i preaortnu gangliju. Po drugi puta, ćelije migriraju na nadbubrežnu srž.[1] Hromafinske ćelije su u blizini simpatičke ganglije, vagusa, paraganglija i karotidnih arterija. Najveća vannadbubrežna grupa hromafinskih ćelija kod sisara je Zuckerkandlov organ.[2] U manjim koncentracijama, vannadbubrežne hromafinske ćelije također žive u zidu bešike, prostate, a iza jetre.
U nesisara, hromafinske ćelije se nalaze na različitim mjestima, uglavnom neorganizirane kao pojedinačni organi, a mogu biti i bez inervacije, oslanjajući se samo na eendokrine ili parakrine signale za sekreciju.[3][4]
Funkcija
[uredi | uredi izvor]
Hromafinske ćelije srži nadbubrežne žlijezde su inervirane preko splanhnog živca i luče adrenalin (epinefrin), noradrenalin (norepinefrin), malo dopamina, i enkefalina koji sadrže peptide i nekoliko drugih hormona u krvotok. Izlučeni adrenalin i noradrenalin imaju važnu ulogu u odgovoru borba ili let. Enkefalini i enkefalini koji sadrže peptid su srodni, ali se razlikuju od endogenih peptida po imenu endorfini (koji se luče iz hipofize). Svi ovi peptidi vežu se za receptore opioida i proizvode analgetike i druge odgovore. Hormoni se izlučuju iz hromafinskih zrnaca (granula), a ovo je mjesto gdje enzim dopamin β-hidroksilaza katalizira konverziju dopamina u noradrenalin.[5] Postoje različite ćelije u obliku N i E (Na i A ćelije u britanskoj nomenklaturi – noradrenalin i adrenalin). Prve proizvode norepinefrin, a druge koje proizlaze iz N ćelija, u interakciji sa glukokortikoidom i pretvaraju norepinefrin u epinefrin.[6]
Nomenklatura
[uredi | uredi izvor]Riječ 'hromafin' je nastala spajanjem riječi hrom + afin. Tako su nazvani, jer se mogu uočiti prema bojilu sa solima hroma. Hromne soli oksidiraju i polimeriziraju kateholamin kada nastaje smeđe obojenje, a najsnažnije u ćelijama koje luče noradrenalin. Hromafinske ćelije se također nazivaju feohromociti. Enterohromafinske ćelije su tako nazvane zbog svojih histoloških sličnosti sa hromafinskim (one se također oboje kada su tretirane solima hroma), ali je njihova funkcija sasvim drugačija i nisu izvedenice nervnog grebena.
Paraganglije su nakupine ili hromafinskih ili glomusnih ćelija, u blizini simpatičkih ganglija.
Patologija
[uredi | uredi izvor]Neoplazme koje nastaju iz ovih ćelija su feohromocitom i (zvani hromafinski ili simpatički paragangliomi, za razliku od nehromafinskih ili parasimpatičkih paraganglioma od glomusnih ćelija). Ponekad se samo tumori nadbubrežnog porijekla nazivaju feohromocitomi, dok se ostali zovu ekstra-nadbubrežni paragangliomi.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Ehrlich, ME; Evinger, M; Regunathan, S; Teitelman, G (1994). "Mammalian adrenal chromaffin cells coexpress the epinephrine-synthesizing enzyme and neuronal properties in vivo and in vitro". Developmental Biology. 163 (2): 480–90. doi:10.1006/dbio.1994.1164. PMID 8200483.
- ^ Schober, Andreas; Parlato, Rosanna; Huber, Katrin; Kinscherf, Ralf; Hartleben, Björn; Huber, Tobias B.; Schütz, Günther; Unsicker, Klaus (2013). "Cell Loss and Autophagy in the Extra-Adrenal Chromaffin Organ of Zuckerkandl are Regulated by Glucocorticoid Signalling". Journal of Neuroendocrinology. 25 (1): 34–47. doi:10.1111/j.1365-2826.2012.02367.x. PMC 3564403. PMID 23078542.
- ^ Perry, SF; Capaldo, A (2011). "The autonomic nervous system and chromaffin tissue: neuroendocrine regulation of catecholamine secretion in non-mammalian vertebrates". Autonomic Neuroscience: Basic and Clinical. 165 (1): 54–66. doi:10.1016/j.autneu.2010.04.006. PMID 20547474.
- ^ Pohorecky, LA; Wurtman, RJ. "Adrenocortical control of epinephrine synthesis" (PDF). Pharmacological reviews. 23 (1): 1–35. PMID 4941407. Arhivirano s originala (PDF), 5. 3. 2016. Pristupljeno 22. 12. 2016. Zanemaren tekst "1971" (pomoć)
- ^ Szewczyk, A; Lobanov, NA; Kicińska, A; Wójcik, G; Nałecz, MJ (2001). "ATP-sensitive K+ transport in adrenal chromaffin granules" (PDF). Acta neurobiologiae experimentalis. 61 (1): 1–12. PMID 11315316. Arhivirano s originala (PDF), 9. 8. 2017. Pristupljeno 22. 12. 2016.
- ^ Young; Lowe; Stevens; Heath, ured. (2006). Wheater's Functional Histology (5th izd.). Edinburgh: Churchill Livingstone. ISBN 0-443-06850-X.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Secretion Control in Adrenal
- UC-San Diego Chromaffin Cell and Hypertension Research
- A Primer on Chromaffin Cells
- Rat Chromaffin cells primary cultures: Standardization and quality assessment for single-cell assays (a protocol)
Šablon:Endokrini sistem: nadbubrežna žlijezda, mreža i srž Šablon:Nadbubrežna žlijezda