Carl Wilhelm Scheele
| Carl Wilhelm Scheele | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 9. decembar 1742. Stralsund,  Njemačka |
| Smrt | 21. maj 1786 (43 godine) Köping,  Švedska |
| Državljanstvo | njemačko-švedsko |
| Polje | hemija |
| Poznat(a) po | otkriću kisika (nezavisno), molibdena, volframa, hlora i drugih |
Carl Wilhelm Scheele (9. decembar 1742. – 21. maj 1786.) bio je švedsko-pomeranski farmaceut i hemičar. Isaac Asimov ga je nazvao nesretni Scheele, jer je načinio veliki broj hemijskih otkrića prije drugih, ali, u najvećem broju slučajeva, zasluge za ta otkrića dobili su drugi naučnici. Naprimjer, Scheele je otkrio kisik (mada je Joseph Priestley svoja otkriće prvi objavio), te je identificirao molibden, volfram, barij, vodik i hlor prije Davyja, između ostalih. Scheele je također otkrio i organske kiseline: oksalnu, vinsku, limunsku, mokraćnu, mliječnu, kao i fluorovodičnu, cijanovodičnu i arsensku kiselinu.[1] Više se služio njemačkim u odnosu na švedski jezik tokom cijelog života, a i njemački se uobičajeno pričao među švedskim farmaceutima.[2]
Biografija
[uredi | uredi izvor]Scheele je rođen u Stralsundu, u zapadnoj Pomeraniji (današnja njemačka pokrajina Mecklenburg-Zapadno Pomorje), koja je tada bila dio Švedske. Njegov otac Joachim (ili Johann) Christian Scheele bio je trgovac žitom i proizvođač piva porijeklom iz čuvene njemačke porodice. Njegova majka zvala se Margaretha Eleanore Warnekros.
Prijatelji njegovih roditelja naučili su Scheelea vještinu čitanja recepata i značenja hemijskih i farmaceutskih oznaka.[3] Zatim su ga 1757., kao četrnaestogodišnjaka, poslali u Göteborg na praksu iz farmacije,[2] zajedno sa još jednim porodičnim prijateljem i apotekarom, Martinom Andreasom Bauchom. Tamo je proveo osam godina. Tokom tog vremena, Scheele je provodio eksperimente do dugo u noć i čitao radove Lemeryja, Neumanna, von Löwenstern-Kunckela i Stahla (jednog od glavnih zagovornika teorije flogistona). Mnoge od Scheeleovih kasnijih teoretskih spekulacija bilo je zasnovano na Stahlu.[3]
Godine 1765. Scheele je radio pod patronatom naprednog i dobro informiranog apotekara C. M. Kjellström u Malmu, a postao je prijatelj s Anders Jahan Retziusom, predavačem na Univerzitetu u Lundu, kasnije i profesorom hemija u Stockholmu. Scheele je stigao u Stockholm negdje između 1767. i 1769. i tamo radio kao apotekar. Tokom boravka tamo, otkrio je vinsku kiselinu, a sa svojim prijateljem Retziusom, proučavao je odnos kalcij oksida i kalcij karbonata. Dok je živio u prijestolnici, upoznao je i brojne naučnike kao što su Abraham Bäck, Peter Jonas Bergius, Bengt Bergius i Carl Friedreich von Schultzenheim.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Richard Myers, "The Basics of Chemistry (2003)"
- ^ a b Fors, Hjalmar 2008. Stepping through Science’s Door: C. W. Scheele, from Pharmacist's Apprentice to Man of Science. Ambix 55: 29-49
- ^ a b Castle, Fred'k A. American Druggist Vol.15, august, 1886 "Carl Wilhelm Scheele"
