Izvorni kôd stranice Venecuela

{{Infokutija država
| izvorno_ime                    = República Bolivariana de Venezuela
| zvanično_ime                   = Bolivarska Republika Venecuela
| ime_genitiv                    = Venecuele
| zastava                        = Flag of Venezuela.svg
| grb                            = 
| mapa                           = LocationVenezuela.svg
| službeni_jezik                 = [[španski jezik|španski]]
| državno_uređenje               = [[Federacija|Federalna]], [[Predsjednički sistem|predsjednička]] [[Republika|ustavna republika]]
| glavni_grad                    = [[Caracas]]
| vrsta_prve_vlasti              = Predsjednik
| vladar_prva_vlast              = [[Nicolás Maduro]]
| vrsta_druge_vlasti             =   
| vladar_druga_vlast             = 
| po_površini_na_svijetu         = 32.
| površina                       = 916.445
| procenat_vode                  = 3,2
| najviša_tačka_ime              = [[Pico Bolívar]]
| najviša_tačka_metara           = 4.978
| stanovnika                     = 28.887.118
| po_broju_stanovnika_na_svijetu = 45.
| gustoća                        = 33,7
| nezavisnost                    = 5. juli 1811.
| valuta                         = [[Venecuelanski bolivar]]
| vremenska_zona                 = [[UTC]] −4
| himna                          = "[[Gloria al Bravo Pueblo]]"{{Center|[[Datoteka:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg]]}}
| internetski_nastavak           = [[.ve]]
| pozivni_broj                   =  +58
| komentar                       = 
}}
'''Venecuela''', službeno '''Bolivarska Republika Venecuela''' ({{es|República Bolivariana de Venezuela}}), jest [[suverena država]] na sjevernoj obali [[Južna Amerika|Južne Amerike]], koja se sastoji od kontinentalnog dijela i velikog broja otoka i otočića u [[Karipsko more|Karipskom moru]]. Kontinentalna teritorija na sjeveru graniči s Karipskim morem i [[Atlantski okean|Atlantskim okeanom]], na zapadu s [[Kolumbija|Kolumbijom]], na jugu s [[Brazil]]om, na istoku s [[Gvajana|Gvajanom]] te pomorski s [[Trinidad i Tobago|Trinidadom i Tobagom]] na sjeveroistoku. Glavni grad i najveće urbano središte jest [[Caracas]].
Zauzima površinu 916.445&nbsp;km<sup>2</sup>, a prema procjeni iz 2020, ima 28.887.000 stanovnika.

Teritoriju današnje Venecuele kolonizirala je [[Španija]] još 1522. Godine 1811. postala je jedna od prvih španskih kolonija u Americi koje su proglasile nezavisnost, a koja nije bila čvrsto uspostavljena sve do 1821, kada je Venecuela postala dio savezne države [[Velika Kolumbija|Velike Kolumbije]]. Punu nezavisnost kao posebna država stekla je 1830.
Tokom 19. stoljeća prolazila je kroz veliku političku krizu i periode [[Autokratija|autokratije]], uz nadmoćnost regionalnih ''[[caudillo]]sa'' sve do polovine 20. stoljeća. Od 1958. zemlja je imala seriju demokratski izabranih vlada. Ekonomske krize tokom 1980-ih i 1990-ih dovele su do novih nestabilnosti, među kojima su ''[[Caracazo]]'' pobune iz 1989, [[Pokušaji državnih udara u Venecueli 1992.|dva pokušaja puča tokom 1992.]] te opoziv predsjednika [[Carlos Andrés Pérez|Carlosa Andrésa Péreza]] zbog pronevjere javnog novca 1993. Potpuni kolaps povjerenja naroda u vladajuće političke stranke doveo je do uspjeha bivšeg pučista [[Hugo Chávez|Huga Cháveza]] na izborima 1998. i početka [[Bolivarska revolucija|Bolivarske revolucije]] 1999. i donošenja novog ustava, koji je promijenio službeno ime države u Bolivarska Republika Venecuela.

Venecuela je [[Savezna republika|savezna]] [[Predsjednički sistem|predsjednička]] [[republika]] koja se sastoji od [[Savezne države Venecuele|23 savezne države]], [[Caracas (savezni distrikt)|Distrikta glavnog grada]] (koji pokriva [[Caracas]]) i [[Savezne teritorije Venecuele|saveznih teritorija]] (koji obuhvataju otoke).<ref name="encartaSA">{{cite encyclopedia |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574914_3/South_America.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421194631/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574914_3/South_America.html |archive-date=21. 4. 2007 |title=South America |access-date=13. 3. 2007 |publisher=Encarta}}</ref><ref name="UNpopstats">{{cite web |url= http://www.un.org/esa/population/publications/wup1999/WUP99ANNEXTABLES.pdf |title=Annex tables |access-date=13. 3. 2007 |publisher= UN |work=World Urbanization Prospects: The 1999 Revision |format=PDF}}</ref>

Smatra se državom s posebno visokom [[Biološka raznovrsnost|biološkom raznovrsnošću]] (trenutno je na sedmom mjestu u svijetu po broju biljnih i životinjskih vrsta)<ref>{{cite web |url= https://www.unep-wcmc.org/#?country=VE&dashboard=show |title= World Conservation Monitoring Centre of the United Nations Environment Programme |access-date= 13. 11. 2016}}</ref> Postoje mnogobrojna staništa koja se rasprostiru od planinskog lanca [[Andi|Anda]] na zapadu do kišnih šuma [[Amazonska nizija|Amazonske nizije]] na jugu preko prostranih ravnica [[Llanos]]a, karipske obale i sve do delte [[Orinoco|Orinoka]] na istoku.

Nakon što su otkrivene velike zalihe [[Nafta|nafte]] početkom 20. stoljeća, Venecuela se ubraja u zemlje s najvećim zalihama ovog energenta u svijetu i jedan je od najvećih izvoznika nafte.

== Historija ==
{{Glavni|Historija Venecuele}}
Na području Venecuele 1522. osnovana je jedna od prvih španskih naseobina u Južnoj Americi, a nešto kasnije većina venecuelske teritorije uključena je u sastav potkraljevstva [[Nova Granada|Nove Granade]], a manji, istočni dio priključen je Novoj Andaluziji.

=== Španska kolonizacija ===
{{Glavni|Španska kolonizacija Amerike|Kolonijalni period u historiji Venecuele}}
[[Datoteka:Musterung-Welser-Armada.png|thumb|200px|desno|Njemačka Welser armada tokom njihovog istraživanja Venecuele]]
Godine 1498., tokom svog trećeg putovanja u Ameriku, [[Kristofor Kolumbo]] otplovio je blizu delte rijeke Orinoco i ukotvio u zaljevu [[Paria (zaliv)|Paria]]. Zapanjen velikom morskom strujom slatke vode koja je skrenula njegov put prema istoku, Kolumbo je u svom pismu španskim vladarima [[Izabela I, kraljica Kastilje|Izabeli I]] i [[Ferdinand II, kralj Aragonije|Ferdinandu II]] napisao da je imao osjećaj da je došao do zemaljskog raja:
{{Citat|Veliki znaci su tu da je ovo zemaljski raj, jer je mjesto u skladu sa mišljenjem svetih i mudrih teologa koje sam ranije spomenuo. Isto tako, i drugi znaci su veoma dobro usklađeni, jer nikada nisam čitao ili čuo da se tako velika količina svježe vode nalazi u takvoj neposrednoj blizini slane vode. Veoma blaga temperatura to također potvrđuje, a ako voda o kojoj govorim ne dolazi iz raja onda je to još veće čudo, jer ne vjerujem da je tako velika i duboka rijeka ikada bila poznata da postoji na ovom svijetu.}} 
[[Datoteka:Cacique Guaicaipuro..jpg|thumb|250px|lijevo|Statua Guaicaipura, poglavice plemena Teques i Caracas i najznačajnijeg vođe otpora starosjedilačkih naroda protiv španskih kolonijalnih osvajača.]]
Španija je kolonizovala kontinentalnu Venecuelu još 1522. godine, osnivajući svoje prvo stalno naselje u Južnoj Americi u današnjem gradu [[Cumaná]]. U 16. vijeku, Venecuela je data pod ugovor kao koncesija španskog kralja njemačkoj bankarskoj porodici [[Welser (porodica)|Welser]], koja je teritoriju današnje Venezuele nazvala [[Klein-Venedig]] (bosanski, Mala Venecija) i bila je njemačka kolonija od 1528–1546. Starosjedilačke vođe ([[cacique]]) kao što su [[Guaicaipuro]] (oko 1530–1568) i [[Tamanaco]] (umrli 1573) pokušali su da se odupru upadima u Španaca, ali su ih pridošlice na kraju pokorile. Tamanaco je pogubljen po nalogu osnivača Caracasa, [[Diego de Losada|Diega de Losade]].<ref name="UNE">{{cite web |publisher=Universidad Nueva Esparta |url=http://www.une.edu.ve/hatillo/historia.htm |title=Alcaldía del Hatillo: Historia |access-date=10. 3. 2007 |language=Spanish  |archive-url=https://web.archive.org/web/20060428111205/http://www.une.edu.ve/hatillo/historia.htm |archive-date=28. 4. 2006 |df=dmy-all }}</ref>

U 16. vijeku za vreme španske kolonizacije starosjedilački narodi, kao što su mnogi [[Mariči (pleme)|Mariči]], koji su i sami bili potomci naroda Kaline, prešli su na [[katoličanstvo]]. Neki od plemenskih vođa koji su se opirali kolonijalnim osvajačima spominju se u imenima gradovaa kao što su: Caracas, [[Chacao]] i [[Los Teques]]. Rana kolonijalna naselja bila su uglavnom usredsređena na sjevernu obalu, ali sredinom 18. vijeka, Španci su napredovali dalje u unutrašnjost duž toka rijeke Orinoko. Ovdje je [[Ye'kuana (pleme)|Ye'kuana]] (tada poznati i kao Makiritare) organizovala ozbiljan otpor 1775. i 1776. godine.

Istočna venecuelanska naselja su pod vlast Španije bila uključena u provinciju [[Nova Andaluzija (provincija)|Nova Andaluzija]]. Pod vlašću [[Kraljevska Audijencija Santo Domingo|Kraljevske Audijencije Santo Domingo]] iz ranog 16. vijeka, većina Venecuele je postala dio [[Vicekraljevstvo Nova Granada|Vicekraljevstva Nova Granada]] početkom 18. vijeka, a zatim je reorganizovana kao autonomna [[Generalna Kapetanija Venecuela]] od 1777. godine. Grad Caracas koji je bio osnovan u središnjem priobalnom području 1567. godine. Bio je dobro postavljen da postane ključno naseljeno mjesto, u blizini obalnog pristaništa [[La Guaira]] dok se i sam nalazio u dolini ispod planinskog lanca, pružajući dobru zaštitu protiv pirata, te plodniju i zdraviju klimu.

=== Nezavisnost i 19. vijek ===
[[Datoteka:Simón Bolívar 2.jpg|thumb|200px|desno|''El Libertador'' ([[Bosanski jezik|bos.]] oslobodilac), [[Simón Bolívar]].]]

Nakon niza neuspješnih ustanaka Venecuela je pod vodstvom [[Francisco de Miranda|Francisca de Mirande]], venezuelanskog maršala koji se borio u [[Američka revolucija|američkoj revoluciji]] i [[Francuska revolucija|francuskoj revoluciji]], [[Deklaracija nezavisnosti Venecuele|proglasila nezavisnost]] od Španije [[5. juli|5. jula]] [[1811]].<ref>{{cite web |last=Minster |first=Christopher |url=http://latinamericanhistory.about.com/od/independenceinvenezuela/p/10april19venezuela.htm |title=April 19, 1810: Venezuela's Declaration of Independence |publisher=About |access-date=30. 6. 2015 |archive-date=3. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170203091911/http://latinamericanhistory.about.com/od/independenceinvenezuela/p/10april19venezuela.htm |url-status=dead }}</ref> Ovim je započeo rat za nezavisnost Venecuele. Razorni zemljotres koji je pogodio [[Caracas]] 1812. godine, zajedno sa pobunom venecuelanskih [[pastir]]a (lanerosa), pomogao je da se sruši prva Venecuelanska republika. [[Druga Venecuelanska Republika]], koja je proglašena 7. augusta 1813. godine, trajala je nekoliko mjeseci prije nego što je bila slomljena.<ref>{{cite web |last=Left |first=Sarah |title=Simon Bolivar |url=https://www.theguardian.com/news/2002/apr/16/netnotes.venezuela |website=The Guardian |date=16. 4. 2002 |access-date=30. 6. 2015}}</ref>
[[Datoteka:19 de abril.jpg|thumb|250px|lijevo|''Revolucija iz 19. aprila 1810'', datum početka venecuelanske borbe za nezavisnost, crtež Martín Tovar y Tovar.]] 
Pod vođstvom [[Simón Bolívar|Simóna Bolívara]], borba za samostalnost potrajala je deset godina. Suverenitet je postignut tek nakon što je Simón Bolívar, uz pomoć tadašnjih političkih i vojnih vođa [[José Antonio Páez|Joséa Antonia Páeza]] i [[Antonio José de Sucre|Antonia Joséa de Sucre]], pobijedi u [[Bitka kod Caraboba|bici kod Caraboba]] 24. juna 1821. [47] 24. jula 1823. Vojskovođe [[José Prudencio Padilla]] i [[Rafael Urdaneta]] su pomogli da se venecuelanska nezavisnost osigura njihovom pobjedom u [[Bitka na jezeru Maracaibo|bici na jezeru Maracaibo]].<ref name="ciawfb">{{cite web |url=http://www.ciaworldfactbook.us/south-america/venezuela.html |title=Venezuela |publisher=CIA World Factbook |access-date=30. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923203305/http://www.ciaworldfactbook.us/south-america/venezuela.html |url-status=dead }}</ref> Kongres ''Nove Granade'' dao je Bolivaru kontrolu nad granadskom vojskom koju je predvodio, te oslobodio nekoliko zemalja i osnovao [[Velika Kolumbija|Veliku Kolumbiju]].

Antonio José de Sucre, koji je osvojio mnoge bitke pod komandom Simona Bolivara, otišao je da oslobodi [[Ekvador]], a kasnije je postao drugi predsjednik [[Bolivija|Bolivije]]. Venecuela je ostala dio Velike Kolumbije sve do 1830. godine, kada je pobuna koju je predvodio José Antonio Paez omogućila proglašenje nove nezavisne Venecuele, a Paez postao prvi predsednik nove republike. Na taj način došlo je do raspada unije s [[Ekvador]]om i [[Kolumbija|Kolumbijom]] godine [[1830]].<ref>{{cite web |url=http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ab55 |title=History of Venezuela |publisher=History World|access-date=30. 6. 2015}}</ref>    Između jedne četvrtine i jedne trećine stanovništva Venecuele poginulo je tokom ove dvije decenije ratovanja,<ref>{{cite book |last1=McFarlane |first1=Anthony |title=War and Independence In Spanish America |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=1136757724 |page=293 |url=https://books.google.com/books?id=rSNrAQAAQBAJ&pg=PA293}}</ref> koje je do 1830. godine procijenjeno na oko 800.000.<ref name="Caudillismo">"[http://countrystudies.us/venezuela/5.htm Venezuela – The Century of Caudillismo]". [[Library of Congress Country Studies]].</ref>

Boje venecuelanske zastave su žuta, plava i crvena: žuto označava zemljišno bogatstvo, plavo za more koje razdvaja Venecuelu od [[Španija|Španije]] i crveno za krv prolivenu od strane heroja nezavisnosti.<ref>{{cite news |title=200 años como símbolo de soberanía |publisher=Consulado General de Venezuela en Canarias |url=http://www.consuladodevenezuela.es/contenido.php?idNot=216 |access-date=30. 11. 2010 |language=Spanish |archive-date=17. 9. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100917045840/http://consuladodevenezuela.es/contenido.php?idNot=216 |url-status=dead }}</ref>
[[Datoteka:Martin Tovar y Tovar 02.jpg|thumb|250px|Ceremonija potpisivanja nezavisnosti Venecuele, crtež Martín Tovar y Tovar.]]
[[Ropstvo]] u Venecueli je ukinuto 1854. godine. Veliki dio historije Venecuele iz 19. vijeka bio je okarakterisan političkim previranjima i diktatorskom vladavinom. Najbolji primjer za ovu tvrdnju je vođa nezavisnosti José Antonio Páez, koji je tri puta stekao mjesto predsjednika i služio ukupno 11 godina u periodu između 1830. i 1863. godine. Vrhunac ovakvih događaja je dostignut tokom [[Savezni rat|Saveznog rata (1859–1863)]]. Tokom ovog građanskog rata stotine hiljada ljudi je poginulo u zemlji koja nije imala više od milion stanovnika. U drugoj polovini 19. vijeka, [[Antonio Guzmán Blanco]], još jedan vojni i politički vođa (caudillo), služio je ukupno 13 godina između 1870. i 1887. godine, s još tri predsjednika.
Godine 1895. dugogodišnji spor s [[Velika Britanija|Velikom Britanijom]] oko teritorije [[Guayana Esequiba]], koju je Britanija preuzela kao dio [[Britanska Gvajana|Britanske Gvajane]], a Venecuela je smatrala venecuelanskom teritorijom, uzrokovala je izbijanje [[Venezuelanska kriza (1895)|venecuelanske krize 1895. godine]]. Ovaj spor je ubrzo prerastao u diplomatsku krizu, kada je vecuelanski lobista William L. Scruggs pokušao dokazati da je britansko ponašanje u vezi s tim problemom prekršilo američku [[Monroeova doktrina|Monroeovu doktrinu]] iz 1823. godine i iskoristio svoj utjecaj u [[Washington, D.C.|Washingtonu DC]], da se pozabavi tim pitanjem. Nakon toga je tadašnji američki predsjednik [[Grover Cleveland]] usvojio široko tumačenje doktrine, koja nije samo zabranjivala nove evropske kolonije, već i američku zainteresiranost za bilo kakve događaje koji se dešavaju u zapadnoj hemisferi. Britanija je na kraju prihvatila arbitražu, ali je u pregovorima oko njenih uslova uspjela da ubijedi [[SAD]] u mnoge detalje. Sudski tribunal se sastao u [[Pariz]]u 1898. godine kako bi odlučio o tom pitanju, a 1899. dodijelio je najveći dio sporne teritorije Britanskoj Gvajani.<ref name="Humphreys">{{cite journal |authorlink=Robert Arthur Humphreys |author=Humphreys, R. A. |year=1966 |doi=10.2307/3678723 |title=Anglo-American Rivalries and the Venezuela Crisis of 1895. Presidential Address to the Royal Historical Society |journal=Transactions of the Royal Historical Society |volume=17 |pages=131–164|jstor=3678723 }}</ref>

Godine 1899. [[Cipriano Castro]] je uz pomoć svog prijatelja [[Juan Vicente Gómez|Juana Vicentea Gómeza]], zauzeo vlast u Karakasu, marširajući sa vojskom iz svoje baze u [[Andi|andskoj]] državi [[Táchira]]. Castro nije ispunio značajne dužničke obaveze Venecuele prema stranim zemljama, te je odbio da plati odštetu strancima koji su bili uhvaćeni tokom građanskih ratova u Venecueli. To je dovelo do [[Venecuelanska kriza (1902–1903)|krize u Venecueli 1902–1903]], u kojoj su Britanija, [[Njemačka]] i [[Italija]] nametnule pomorsku blokadu nekoliko mjeseci prije nego što je dogovorena međunarodna arbitraža na novom [[Stalni arbitražni sud|Stalnom arbitražnom sudu]] u [[Den Haag]]u. Godine 1908. izbio je još jedan spor sa [[Holandija|Holandijom]], koji je riješen kada je Castro otišao na liječenje u Njemačku, nakon čega ga je odmah sa vlasti zbacio Juan Vicente Gómez (1908–1935).
Nakon smrti autoritarnog vođe Juana Vicentea Gómeza godine [[1935]]. započela je demokratska preobrazba zemlje koja je dovela do konačnog povlačenja vojske iz političkog života [[1958]]. godine. Iskorištavanje nalazišta [[nafta|nafte]] povećalo je nacionalno bogatstvo.

=== 20. vijek ===
[[Datoteka:Flag of Venezuela (1954-2006).svg|thumb|250px|desno|Zastava Venecuele između 1954 i 2006. godine.]]
Otkriće velikih nalazišta nafte u jezeru Marakaibo tokom [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]]<ref>{{cite journal|url=http://www.ogj.com/articles/print/volume-93/issue-23/in-this-issue/exploration/a-modern-look-at-the-petroleum-geology-of-the-maracaibo-basin-venezuela.html|last1=Stauffer|first1=Karl W.|last2=Croft|first2=Gregory D.|title=A modern look at the petroleum geology of the Maracaibo Basin, Venezuela|journal=Oil & Gas Journal|date=1995|volume=93|issue=23}}</ref> pokazalo se ključnim za Venecuelu i izmijenilo je osnovu njene privrede iz velike ovisnosti o izvozu poljoprivrednih proizvoda. To je dovelo do privrednog procvata koji je trajao od 1880-ih do 1935. godine, a [[bruto domaći proizvod]] Venecuele po glavi stanovnika bio je najviši u Latinskoj Americi.  Predsjednik Juan Vincente Gomez je imao koristi od toga, jer je [[korupcija]] bila u porastu, ali u isto vrijeme, novi izvor prihoda mu je pomogao da centralizuje venecuelansku državu i ojača svoj autoritet.

On je ostao najmoćniji čovjek u Venecueli do svoje smrti 1935. godine, iako je povremeno ustupao predsjedništvo drugima. Sistem diktature "gomezista" (1935–1945) uglavnom se nastavio pod [[Eleazar López Contreras|Eleazarom Lópezom Contrerasom]], ali je od 1941. godine, za vrijeme vladavine [[Isaías Medina Angarita]] bio opušten. Angarita je odobrila niz reformi, uključujući i legalizaciju svih političkih stranaka. Nakon [[Drugi svjetski rat|Drugog Svjetskog Rata]], imigracija iz [[Južna Evropa|Južne Evrope]] (uglavnom iz Španije, [[Italija|Italije]], [[Portugal]]a i [[Francuska|Francuske]]) i siromašnijih latinoameričkih zemalja izrazito je obogatila demografsku sliku venezuelanskog društva. 
[[Datoteka:Rómulo Betancourt, 1961.jpg|thumb|250px|lijevo|Rómulo Betancourt bio je predsjednik od 1945. do 1948. i od 1959. do 1964, a bio je jedan or glavnih pobornika demokratije u Vencueli.]]
Godine 1945., putem civilno-vojnog prevrata sa vlasti je svrgnuta Medina Angaritu i uveden je [[El Trienio Adeco|trogodišnji period demokratske vladavine]] (1945–1948). Tada je zemljom upravljala narodna stranka [[Demokratska akcija (Venecuela)|Demokratska akcija]], koja je prvobitno bila pod vođstvom [[Rómulo Betancour|Rómulom Betancourtom]], sve dok Rómulo Gallegos nije pobijedio na predsjedničkim izborima Venecuele (generalno se vjeruje da su to bili prvi slobodni i pošteni izbori u Venecueli). Gallegos je vladao do rušenja vojne hunte koju je predvodio trijumvirat [[Luis Felipe Llovera Péez]], [[Marcos Pérez Jiménez]] i ministar odbrane Gallegosa, [[Carlos Delgado Chalbaud]], u državnom udaru iz 1948. godine.

Najmoćniji čovjek u vojnoj hunti (1948–1958) bio je Pérez Jiménez (iako je Chalbaud bio njegov titularni predsjednik) i bio je osumnjičen da stoji iza smrti u uredu Chalbauda, koji je umro u neuspjeloj otmici 1950. godine. Izgubio je izbore 1952. godine, ali je ignorisao rezultate. Pérez Jiménez je bio postavljen za predsjednika, a na toj dužnosti je ostao do 1958. godine. Širenje venecuelanske privrede u ovom periodu temeljilo se na zaduženosti venecuelanske nacije i to je bio jedan od uzroka ekonomske krize u Venecueli 1960-ih godina,<ref name=":03">{{cite book|last=Stambouli|first=Andrés|authorlink=|title=La política extraviada: Una historia de Medina a Chávez|url=|access-date=|year=2009|publisher=Fundación para la Cultura Urbana|isbn=|editor=|location=|page=97|language=|chapter=}}</ref> kada su paralizovani važni projekti kao što je urbani centar ''El Recreo de Marcel Brauer'' na ''Avenida Casanova'' u okrugu ''Sabana Grande''.<ref>{{cite journal|url=http://trienal.fau.ucv.ve/2014/cd/PDF/hyp/HP-07.pdf|title=El Centro Urbano El Recreo|last=Mujica|first=Viviana|date=2014|journal=Historia y Patrimonio UCV|access-date=|doi=|pmid=}}</ref>

Tokom godina uprave Pereza Jiméneza, država je intervenirala u privrednim oblastima koje su tradicionalno bile u rukama privatnih kompanija. Vladu Pereza Jiméneza karakterisao je [[državni kapitalizam]], a ne [[ekonomski liberalizam]] i bila je prethodnica populističkog i paternalističkog ekonomskog režima kasnijih demokratskih režima.<ref name=":1">{{cite book|last=Coronil Ímber|first=Fernando|authorlink=|title=El Estado Mágico|url=https://epulahistoria.files.wordpress.com/2016/10/6-el-estado-mc3a1gico-fernando-coronil.pdf|access-date=|year=2013|publisher=|isbn=|editor=Alfadil|location=|page=|language=|chapter=}}</ref> Nacionalno privatno preduzetništvo je sve manje imalo prostora za razvoj i napredak. [[Država]] je bila veliki kapitalista u Venecueli od vremena vladavine Péreza Jiméneza i bila je najveći nacionalni dioničar velikih hotelskih lanaca, kao što je [[Sheraton]].<ref>{{cite journal|url=http://virtual.iesa.edu.ve/servicios/wordpress/wp-content/uploads/2016/04/2016-1-ostos.pdf|title=El mercado de hoteles se mueve a pesar de la recesión|last=Ostos|first=Elizabeth|date=2016|journal=IESA Instituto de Estudios Superiores Administrativos|access-date=|doi=|pmid=}}</ref>

=== Bolivarska vlada od 1993. do danas ===
[[Datoteka:Chavez-WSF2005.jpg|mini|Hugo Chávez tokom njegove predsjedničke posjete [[Guatemala|Guatemali]].]]
Dana 6. decembra [[1998]]. na izborima za predsjednika Venecuele, sa 56 % glasova bio je izabran populist [[Hugo Chávez]] i osnivač [[Movimiento Quinta Republica]] (Pokret za petu republiku). Bio je potpukovnik padobranstva i glavni organizator neuspješnog pokušaja državnog udara protiv tadašnjeg predsjednika [[Carlos Andres Pérez|Carlosa Andresa Péreza]] u februaru [[1992]]. Čavez je bio zagovornik [[Bolivarska revolucija|Bolivarske revolucije]], a njegovi ciljevi su bili borba protiv [[Korupcija|korupcije]], stvaranje i jačanje direktnog demokratskog učešća u političkom sistemu i garancija i odbrana nacionalne i ekonomske nezavisnosti Venecuele. 
Nakon izrade novog bolivarskog [[Ustav Venecuele|ustava Venecuele]] i njegovog usvajanja na referendumu, Chávez je proveo opsežne reforme političkog sistema, te ojačao socijalnu državu s ciljem poboljšanja životnih uslova najsiromašnijih slojeva. Istovremeno, zahladio je odnose sa [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-a, zastupajući istovremeno inicijative za regionalno povezivanje i sarađujući s komunističkom [[Kuba|Kubom]].
Na izborima za predsjednika 2000. godine potvrđen je na mjestu predsjednika većinom glasova (60%), čak i više nego 1998. godine. Ime države Venecuele od tada je "Bolivarska Republika Venecuela" i često se naziva "Peta republika" (quinta república).
Njegova je politika izazvala protivljenje venecuelskih privrednika i sindikata, ali je ostao popularan među stanovništvom zemlje, osobito siromašnijima. Godine [[2002]]. protiv Chavezovog režima je izveden državni udar, ali je pod pritiskom narodnih masa Chavez vrlo brzo vraćen na vlast. Međutim, vođe državnog udara koji su ranije bili osuđeni na nižem sudu, a među njima i tri vojnika visokog ranga, bili su oslobođeni od strane Vrhovnog suda.<ref>[http://www.eluniversal.com/2004/12/06/imp_pol_art_06104A.shtml eluniversal.com]</ref><ref>{{Webarchive|url=http://www.rnv.gov.ve/noticias/?act=ST&f=&t=14700 |wayback=20090820075250 |text=rnv.gov.ve}}</ref>
Prevratu su prethodili štrajkovi ili blokade udruženja poslodavaca. Petróleos de Venezuela (PDVSA), državna naftna kompanija, čiji viši radnici i uprava su učestvovali u sabotažama i neovlašćenom odsustvu sa posla. Pošto štrajk nije bio ni koordiniran unutar sindikata, ''Međunarodna organizacija rada'' ga nije priznala kao štrajk. Postojao je i takozvani porezni štrajk bogatih slojeva stanovništva.

Opozicija u Venecueli je 2004. godine prikupila potpise za referendum o svrgavanju Chaveza. Nakon što je nadležni izborni organ upravo dostigao potreban broj potpisa (oko 2,5 miliona), Čavez je rekao da će se suočiti sa ovim referendumom. Zbog iznimno velikog broja glasova na dan glasanja (73%), Čavez je potvrđen na mjestu predsjednika visokim odzivom sa 59,25% (nešto manje od pet miliona birača). Opozicija ga je optužila za izborne prevare, ali je ponovno glasanje koje je ona pokrenula i koje je provela [[Organizacija američkih država]] i nevladina organizacija ''Centar Carter'' potvrdili izborne rezultate.
[[Datoteka:Chavez Kirch Lula141597.jpg|thumb|lijevo|300px|Hugo Chávez sa [[Argentina|argentinskim]] predsjednikom [[Néstor Kirchner|Néstorom Kirchnerom]] (u sredini) i [[brazil]]skim predsjednikom [[Luiz Inácio Lula da Silva|Lula da Silva]] (desno).]]
Dana 3. decembra 2006. Chavez je ponovo izabran na predsjedničkim izborima sa 62,89% glasova na dužnost predsjednika Venecuele. Na izborima je bilo ukupno 18 kandidata. Protivnik socijaldemokrata Rosales, vođa opozicije Čavezu, dostigao je 36,85 odsto glasova. Odziv birača, oko 75%, bio je najveći od 1988. Posmatrači koje je poslala [[Evropska Unija]] smatrali su da su izbori protekli bez problema. Međutim, zvanični izvještaj je kritikovao, između ostalog, jaku institucionalnu propagandu uglavnom u korist predsjednika i kandidata Čaveza i neuravnoteženo izvještavanje u javnim i privatnim medijima. Pored toga, bilo je pritisaka na državne službenike da glasaju za Chaveza ili da učestvuju u izbornim kampanjama za njegovo ponovno biranje. Ovo je prema evropskim posmatračima bilo kršenje međunarodnih principa slobodnog glasanja.<ref>[http://www.eods.eu/library/FR%20VENEZUELA%202006_en.pdf European Union Election Observation Mission: Final Report Presidential Elections Venezuela 2006] Kapitel 9.6.</ref>

U septembru 2010. godine održani su izbori za Narodnu skupštinu. Stranke PSUV i PCV dobile su 98 mjesta sa 48,13% glasova, Demokratsko jedinstvo (Mesa de la Unidad) osvojila je 65 mjesta sa 47,22% glasova, a Patria Para Todos je dobila 2 mjesta za 3,14. % glasova. Kasnije je stranka Patria para Todos objavila da će biti dio stranke Demokratskog jedinstva ''MUD-a''.

Međutim, Narodna skupština koja je podnijela ostavku donijela je zakon koji je omogućio Chavezu kao predsjedniku da tokom 18 mjeseci  donese posebne zakone bez odobrenja parlamenta.

Dana 7. oktobra 2012. godine, Hugo Chávez je ponovo izabran za predsjednika po treći put,<ref>{{Webarchive | url=http://www.tagesschau.de/ausland/venezuela232.html | wayback=20121010001639 | text=''Klarer Sieg für den „Comandante“''}} tagesschau.de 8. Oktober 2012</ref> i na tom mjestu je ostao do svoje smrti 5. marta 2013. Nakon toga, potpredsjednik [[Nicolás Maduro]] je preuzeo dužnost predsjednika, iako je odlukom Ustavnog suda Diosdado Cabello u svojstvu predsjednika parlamentao trebao da preuzme tu dužnost.<ref>[https://larepublica.pe/mundo/695952-nicolas-maduro-cabello-capriles-y-ffaa-los-protagonistas ''Nicolás Maduro, Cabello, Capriles y FFAA, los protagonistas''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190113232402/https://larepublica.pe/mundo/695952-nicolas-maduro-cabello-capriles-y-ffaa-los-protagonistas |date=13 Januar 2019 }}. In: larepublica.pe 6. März 2013</ref>

Poslije smrti Huga Chaveza 5. marta 2013., održani su novi izbori 14. aprila 2013., na kojima je Nikolas Maduro osvojio 50,78% od ukupnog broja glasova.

== Geografija ==
{{Glavni|Geografija Venecuele}}
[[Datoteka:Venezuela Topography.png|320px|thumb|lijevo|Topografska karta Venecuele.]]

Venecuela se nalazi na sjeveru Južne Amerike, a geološki njeno kopno počiva na [[Južnoamerička ploča|južnoameričkoj ploči]]. Ima ukupnu površinu 916.445&nbsp;km<sup>2</sup> i kopnenu površinu od 882.050&nbsp;km<sup>2</sup>, što Venecuelu čini 33. najvećom zemljom na svijetu. Teritorija ove zemlje leži između geografskih širina 0 ° i 13 ° sgd. i dužine 59 ° i 74 ° zgš.
Oblik ove države je otprilike kao trokut. Venezuela ima oko 2,800&nbsp;km dugu obalu na sjeveru, s brojnim otocima u [[Karipsko more|Karipskom moru]], dok se na sjeveroistoku izlazi na [[Atlanski ocean]].
Na zapadu oko jezera [[Maracaibo (jezero)|Maracaibo]] i u središnjem dijelu zapadno od rijeke [[Orinoco]] reljef je nizinski. Na krajnjem zapadu zemlje uz kolumbijsku granicu, zatim duž većeg dijela obale, te između spomenutih nizina pružaju se najsjeverniji ogranci [[Ande|Anda]]. Tu se nalazi i najviši vrh Venecuele [[Pico Bolívar]] (Bolivarov vrh), čija visina doseže 4979 metara. Istočno od rijeke [[Orinoco]] [[reljef]] se uzdiže prema jugu i istoku i tvori zapadni dio [[Gvajansko gorje|Gvajanskog gorja]] u kojem se nalazi [[Anđeoski vodopad]], najviši na svijetu (pad vode je 979 m).
 
''[[Tepui]]je'' su velike stolu-slične planine. Središnji dio ove zemlje karakterišu ''[[llanos]]i'', velike ravnice koje se protežu od kolumbijske granice na zapadu do delte rijeke Orinoco na istoku. Orinoco, sa svojim bogatim aluvijalnim zemljištem, predstavnja najveći i najvažniji riječni sisstem u zemlji. On nastaje u jednom od najvećih slivova Latinske Amerike. [[Caroní (rijeka)|Caroní]] i [[Apure]] su druge velike rijeke.
Venezuela graniči s [[Kolumbija|Kolumbijom]] na zapadu, [[Gvajana|Gvajanom]] na istoku te [[Brazil]]om na jugu. Karipski otoci, kao što su [[Trinidad i Tobago]], [[Grenada]], [[Curaçao]], [[Aruba]] i [[Privjetrinski Antili]] leže blizu venezuelanske obale.
Venezuela ima teritorijalne sporove sa Gvajanom (ranije [[UK|Ujedinjenim Kraljevstvom]]), uglavnom oko teritorija [[Essequibo]], i s Kolombijom oko [[Venezuelanski zaljev|Venezuelanskog zaljeva]]. Godine [[1895.]], nakon višegodišnjih diplomatskih pokušaja da se razriješe granični sporovi oko rijeke [[Essequibo (rijeka)|Essequibo]], došlo je do povećanja napetosti između 2 zemlje. Problem je razmatrala „neutralna“ komisija (osnovana od strane britanskih, američkih i ruskih predstavnika, i bez direktnog učešća predstavnika Venezuele), koja je [[1899.]] donijela odluku uglavnom protiv venezuelanskih zahtjeva.<ref>{{cite web |url=http://www.globalsecurity.org/military/ops/venezuela1895.htm |title=Venezuela Boundary Dispute, 1895–1899}}</ref>

Najznačajniji prirodni resursi su [[nafta]] i [[prirodni plin]], [[željezo|željezna]] ruda, [[zlato]] i drugi [[mineral]]i. Zemlja također raspolaže velikim područjima s obradivim tlom i vodom.
[[Datoteka:Kukenan Roraima GS.jpg|thumb|upright=3.2|center|{{center|Pogled na ''tepuije'', [[Kukenán-tepui|Kukenan]] i [[Roraima (planina)|Roraima]], u području [[Gran Sabana]], [[Nacionalni park Canaima]]. Tepui su jedna od glavnih atrakcija ovog nacionalnog parka, a ove planine spadaju među najstarijim izloženim geološkim formacijama na našoj planeti.<ref>{{cite|url=http://www.parkswatch.org/parkprofiles/pdf/cenp_eng.pdf|format=pdf|author=Parks Watch|title=Venezuela Canaima National Park|date=decembar 2004}}</ref>}}]]

=== Klima ===
{{Glavni|Klima Venecuele}}
Venezuela se u cijelosti nalazi u tropskom pojasu, mada zbog geografske raznovrsnosti klima zna biti prilično promjenljiva. Tako se prosječna [[temperatura]] u vlažnim nizinama zna popeti i do 35&nbsp;°C, dok je u planinskim predjelima prosječna temperatura samo 8&nbsp;°C.  kojih u polusušnim područjima na sjeverozapadu zna biti samo 430&nbsp;mm, dok je prosječna količina oko delte  i na jugu zemlje čak 1,000&nbsp;mm.

Najviša izmjerena temperatura bila su 42&nbsp;°C u [[Machiques]]u,<ref>{{cite web|title=Extreme High Temperature in Venezuela|url=http://www.wunderground.com/climate/local_extremes.asp?extremesstation.db=burtworld&extremesstation.station_id=421|publisher=wunderground|access-date=16. 10. 2012|archive-date=20. 9. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140920031041/http://www.wunderground.com/climate/local_extremes.asp?extremesstation.db=burtworld&extremesstation.station_id=421|url-status=dead}}</ref> dok je najniža iznosila −11&nbsp;°C, a izmjerena je na nenastanjenom području na planini [[Pico Piedras Blancas]];<ref>{{cite web|title=Extreme Low Temp in Venezuela|url=http://www.wunderground.com/climate/local_extremes.asp?extremesstation.db=burtworld&extremesstation.station_id=438|publisher=Wunderground|access-date=16. 10. 2012|quote=NOTE: Pass the cursor over the subrayed record to see the source of this. "This location is probably uninhabited, but is close to the town of San Isidro de Apartaderos. {{convert|-11|°C|°F|abbr=on}} has been reported from an uninhabited high altitude at Páramo de Piedras Blancas, Mérida state."|archive-date=6. 7. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130706064537/http://www.wunderground.com/climate/local_extremes.asp?extremesstation.db=burtworld&extremesstation.station_id=438|url-status=dead}}</ref> iako postoje izvještaji o čak i nižim temperaturama na određenim područjima, iste nisu službeno evidentirane.

Slično je i s padavinama, gdje godišnja količina padavina varira od 430&nbsp;mm u polusušnim predjelima na sjeverozapadu, do preko 1000&nbsp;mm oko delte [[Orinoco|Orinoca]] na krajnjem istoku i amazonskoj džungli na jugu. Nivo padavina je niži u periodu od augusta do aprila. Ovi periodi se nazivaju vruće-vlažne i hladno-suhe sezone. Druga karakteristika klime u Venecueli je temperaturna i padavinska razlika u cijeloj zemlji zbog postojanja planinskog lanca "Cordillera de la Costa" koji se proteže preko cijele zemlju od istoka prema zapadu. Većina stanovnika živi u ovim planinama..<ref name="LOC_2005">{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Venezuela.pdf|title=Country Profile: Venezuela|year=2005|publisher=Library of Congress (Federal Research Division)|format=PDF|access-date=10. 3. 2007}}</ref>

<gallery mode=packed>
Los Llanos Venezolanos.jpg|Tropska savanska klima ([[Tropska savanska klima|Aw]]), ''[[Los Llanos]]'' 
Relampago del catatumbo observado desde bachaquero-3.jpg|Tropska monsunska klima ([[Monsunska klima|Am]]), [[Sur del Lago]]
Familia de Warao en canoe.jpg|Ekvatorska klima ([[Ekvatorska klima|Af]]), [[delta Orinoca]]
MedanosdeCoro.jpg|Vruća pustinjska klima ([[Pustinjska klima|BWh]]), [[Nacionalni park Medanos de Coro]]
Cayo de Agua in Los Roques.jpg|Vruća polupustinjska klima ([[Polupustinjska klima|BSh]]), [[Los Roques (arhipelag)|Los Roques]]
Audan Tüpü (Auyantepuy).JPG|Umjerena okeanska klima bez sušnih razdoblja ([[Okeanska klima|Cfb]]), [[Auyan Tepui]]
LA LAGUNA VICTORIA.JPG|Umjerena okeanska klima sa sušnim razdobljima ([[Okeanska klima|Cwb]]), [[Cordillera de Mérida]]
Picos en la culata.jpg|Alpska tundra ([[Tundra|ETH]]), [[Cordillera de Mérida]]
Valle_de_Mifafí_2.jpg|Alpska tundra ([[Tundra|ETH]]), [[Sierra La Culata]]
Glacial Pico Humboldt 4.JPG|Klima vječnog mraza ([[Polarna klima|EFH]]), [[Pico Humboldt]]
</gallery>

== Vlada i politika Venecuele ==
{{Glavni|Vlada Venecuele|Politika Venecuele}}
Venezuela je formalno [[Savezna država|savezna]], [[prezidencijalizam|predsjednička]], [[ustav]]na [[republika]] na čijem je čelu izabrani [[predsjednik Venezuele|predsjednik]]. Predsjednik se bira na [[opći izbori|općim izborima]] na šestogodišnji mandat, a broj uzastopnih mandata je neograničen. Predsjednik je istovremeno i šef države i predsjednik vlade. Zadužen je za imenovanje [[potpredsjednik Venezuele|potpredsjednika]] i članova [[kabinet]]a, potonje uz sudjelovanje parlamenta. Predsjednik ima i ovlast da odbije dati saglasnost na određeni zakon i vrati ga parlamentu na ponovno odlučivanje. Međutim, dovoljna je obična parlamentarna većina da bi ova odluka bila zanemarena; također, može tražiti od parlamenta da mu se dodjele izvanredna ovlaštenja na osnovu kojih bi vladao pomoću uredbi, za što je potrebna dvotrećinska većina. Od [[1959.]] godine, šestorica predsjednika su dobila takva ovlaštenja.

Zakonodavnu vlast predstavlja jednodomna [[Narodna skupština (Venezuela)|Narodna skupština]]. Broj zastupnika je promjenljiv - svaka savezna država daje tri stalna člana, dok se broj ostalih članova određuje u omjeru prema ukupnom broju stanovništva; tri mjesta su rezervisana za predstavnike starosjedilačke indijanske manjine. Zastupnički mandat traje pet godina. Unatoč postojanju brojnih stranaka, sistem u Venezueli je u suštini [[dvostranački sustav|dvostranački]], što je situacija koja traje još od [[1958.]] godine, s tim da su se najjače stranke mijenjale kroz godine.<ref>{{cite web|title=Ley Orgánica de Procesos Electorales|url=http://www.cne.gov.ve/web/normativa_electoral/ley_organica_procesos_electorales/titulo2.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20100929053531/http://www.cne.gov.ve/web/normativa_electoral/ley_organica_procesos_electorales/titulo2.php|archive-date=29. 9. 2010|publisher=Consejo Nacional Electoral|access-date=4. 4. 2011|language=es}}</ref> 
Aktivno biračko pravo stječe se sa 18 godina, a glasanje nije obvezno.<ref name="TG">{{cite news |publisher=The Guardian |title=Compulsory voting around the world |date=4. 7. 2005 |url=http://politics.guardian.co.uk/apathy/story/0,,1521096,00.html |access-date=10. 3. 2007 | location=London | first=Elliot | last=Frankal}}</ref>

[[Pravo|Pravni]] sistem u Venezueli pripada tradiciji [[kontinentalno pravo|kontinentalnog prava]]. Najviše sudsko tijelo je [[Vrhovni sud pravde (Venezuela)|Vrhovni sud pravde]], čije se sudije biraju u parlamentu na jedinstveni dvogodišnji mandat.<ref>{{cite web|url=http://www.elinformador.com.ve/noticias/venezuela/poder-judicial/luisa-estela-morales-afirma-division-poderes-debilita-estado/8397|archive-url=https://web.archive.org/web/20100325094828/http://www.elinformador.com.ve/noticias/venezuela/poder-judicial/luisa-estela-morales-afirma-division-poderes-debilita-estado/8397|archive-date=25. 3. 2010|title=Luisa Estela Morales afirma que la división de poderes debilita al Estado|date=5. 12. 2009|publisher=El Informador|access-date=16. 1. 2010|language=es}}</ref>
Trenutno ima 2 glavna bloka političkih stranki u Venecueli: vladajući ljevičarski blok kojeg čine [[Ujedinjena socijalistička partija Venecuele]] (PSUV) i njeni većinski saveznici ''Otadžbina za sve'' i [[Komunistička partija Venecuele]] i opozicioni blok kojeg predvode ''Nova era'' zajedno sa svojim bliskim [[stranka]]ma ''Projekat Venecuela'', ''Pravda na prvom mjestu'', ''Pokret za socijalizam'' i ostale.

Veći dio opozicije bojkotuje parlamentarne izbore koji su se održavali 2005. Prema tome [[partija]] [[Hugo Chavez]]a MVR je osvajao svih 167 mjesta u Narodnoj Skupštini. Potom MVR glasa da se raspusti ta [[stranka]] i pridružuju se Velikoj Socijalističkoj partiji Venecuele, dok Chavez zahtjeva od svojih savezničkih stranki da se također pridruže u nju. [[Narodna skupština]] 2 puta glasa da se Hugu Chavezu dodijeli mogućnost vladanja po naredbi, nekoliko mjeseci u nekoliko široko definiranih [[područja]] prvo 2000. pa potom ponovo 2007.
Ova [[vlast]] je bila rijetko odobrena prethodnim upravama i onda samo u vanrednim okolnostima i za kratko vrijeme.
Chavez je u to vrijeme uspostavio savezništvo s nekoliko zemalja Latinske Amerike u kojima su izabrane ljevičarske vlade kao što su [[Argentina]], [[Bolivija]], [[Brazil]], [[Ekvador]], [[Gvatemala]], [[Nikaragva]], [[El Salvador]], [[Honduras]] i [[Paragvaj]].

=== Politički odnosi Venecuele sa svijetom ===
{{Glavni|Politički odnosi Venecuele sa svijetom}}
[[Datoteka:Guayana_Esequiba_(zona_completa).png|thumb|lijevo|250px|Područje Guayana Esequiba (na mapi) je trenutno pod administrativnom upravom [[Guyana|Guayane]], a na koje Venecuela polaže pravo.]]
[[Datoteka:XIV cumbre del ALBA-TCP.jpg|thumb|350px|desno|Predsjednik Nicolas Maduro sa drugim latinoameričkim predsjednicima tokom sastanka organizacije [[Bolivarska alternativa za Ameriku]] 2017. godine.]]
Tokom većeg dijela 20. vijeka Venecuela je održavala prijateljske odnose sa većinom latinoameričkih i zapadnih zemalja. Odnosi između Venecuele i vlade [[Sjedinjene Države|Sjedinjenih Država]] pogoršali su se 2002. godine, nakon pokušaja Venecuelskog državnog udara 2002. godine, tokom kojeg je američka vlada priznala kratkoročno predsjedavanje [[Pedro Carmona|Pedra Carmone]]. Godine 2015. bivši američki predsjednik [[Barack Obama]] je proglasio Venecuelu prijetnjom za nacionalnu sigurnost.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/2015/03/09/us-usa-venezuela-idUSKBN0M51NS20150309|title=U.S. declares Venezuela a national security threat, sanctions top officials|work=Reuters|access-date=26. 4. 2015|date=9. 3. 2015|archive-date=15. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150415154549/http://www.reuters.com/article/2015/03/09/us-usa-venezuela-idUSKBN0M51NS20150309|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.laht.com/article.asp?ArticleId=2377482&CategoryId=10717|title=Latin American Herald Tribune – US Announces New Executive Order Sanctions on Venezuela – Declares "National Emergency"|publisher=|access-date=26. 4. 2015|archive-date=25. 3. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150325144202/http://laht.com/article.asp?CategoryId=10717&ArticleId=2377482|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.miamiherald.com/news/nation-world/world/americas/article13087994.html|title=Amid deteriorating relations, Washington turns screws on Venezuela|website=miamiherald|access-date=26. 4. 2015}}</ref> U skladu s tim, Venecuela je ojačala veze sa raznim zemljama [[Latinska Amerika|Latinske Amerike]] i [[Bliski istok|Bliskog istoka]] koje nisu povezane sa SAD. Naprimjer, [[Palestina (država)|palestinski]] ministar vanjskih poslova [[Riyad al-Maliki]] izjavio je 2015. da je Venecuela bila "najvažniji saveznik" njegove zemlje.<ref>{{cite web | title = Investing Today In An Equitable Future | url = http://morningstaronline.co.uk/a-2639-Investing-today-in-an-equitable-future | website = [[morningstaronline.co.uk]] | date = 28. 5. 2015 | access-date = 29. 5. 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150529114639/http://morningstaronline.co.uk/a-2639-Investing-today-in-an-equitable-future | archive-date = 29. 5. 2015  | df = dmy-all }}</ref>

Venecuela se zalaže za alternativno objedinjavanje zemalja [[Zapadna hemisfera|zapadne hemisfere]] kroz prijedloge kao što su Bolivarska alternativa za američki trgovinski prijedlog i novootvorena pan-američka televizijska mreža [[TeleSUR]]. Venecuela je jedna od pet zemalja na svijetu (zajedno sa [[Rusija|Rusijom]], [[Nikaragva|Nikaragvom]], [[Nauru]]om i [[Sirija|Sirijom]]) koje su priznale nezavisnost [[Abhazija|Abhazije]] i [[Južna Osetija|Južne Osetije]]. Venecuela je bila zagovornik odluke [[Organizacija američkih država|Organizacije američkih država]] da usvoji svoju ''Konvenciju o borbi protiv [[Korupcija|korupcije]]''<ref>{{cite book|title=Political Risk Yearbook: South America|url=https://books.google.com/books?id=ascdAQAAMAAJ&q=%22championed%20the%20OAS%20decision%22|year=1999|publisher=Frost & Sullivan|page=34|quote=Venezuela worked closely with its neighbors following the 1997 Summit of the Americas in many areas—particularly energy integration—and championed the OAS decision to adopt an Anti-Corruption Convention.}}</ref> i aktivno radi u trgovinskom bloku [[Mercosur]] kako bi potaknula rast trgovine i energetske integracije. Globalno, ona traži "[[Multipolarnost (Međunarodni odnosi)|multipolarni]]" svijet zasnovan na ojačanim vezama među nerazvijenim zemljama.

Venecuela je 26. aprila 2017. objavila svoju namjeru da se povuče iz Organizacije američkih država.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-39726605|title=Venezuela to withdraw from OAS as deadly protests continue|date=27. 4. 2017|work=BBC News|access-date=27. 4. 2017|language=en-GB}}</ref> Ministar vanjskih poslova Venecuele Delcy Rodríguez izjavio je da predsjednik [[Nicolás Maduro]] planira javno odustati od članstva Venecuele 27. aprila 2017. Nakon 2 godine Venecuela je i službeno istupila iz ove organizacije.<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/the_americas/venezuela-protesters-hit-by-tear-gas-vow-to-keep-pressure-on-government/2017/04/26/c6fbdcaa-29ee-11e7-9081-f5405f56d3e4_story.html|title=Venezuela says it will quit Organization of American States|website=Washington Post|access-date=27. 4. 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.rt.com/news/386280-venezuela-oas-protests-clashes/|title=Venezuela to leave 'interventionist' OAS group amid deadly anti-govt protests|publisher=}}</ref>
Venecuela je također uključena i u dugogodišnje neslaganje oko teritorijalnog suvereniteta nad područjem [[Guayana Esequiba]].

=== Oružane snage ===
{{Glavni|Oružane snage Bolivarske Republike Venecuele}}
[[Datoteka:Caracas, Canciller Ricardo Patiño participó en los actos de conmemoración de la muerte de Hugo Chávez (12960883923).jpg|300px|thumb|desno|Venecuelanska nacionalna milicija tokom vojne parade u glavnom gradu Caracasu 5. marta 2014. povodom obilježavanja godišnjice od smrti bivšeg predsjednika Venecuele [[Hugo Chávez]]a.]]
Bolivarske nacionalne oružane snage Bolivarske Republike Venecuele (Fuerza Armada Nacional Bolivariana, FANB) su sveobuhvatne vojne snage Venecuele. U svom vojnom sastavu imaju više od 320.150 muškaraca i žena. Prema članu 328. ustava Venecuele, bolivarske nacionalne oružane snage podijeljene su u 5 komponenti: [[Kopnene snage Venecuele]], [[Venecuelanska mornarica]], [[Venecuelanska avijacija]], [[Venecuelanska nacionalna garda]] i [[Venecuelanska narodna milicija]].

Od 2008. godine, dodatnih 600.000 vojnika uključeno je u novu vojnu grupu, poznatu kao Rezervni oružani sastav. Predsjednik Venecuele je vrhovni komandant nacionalnih oružanih snaga. Glavne uloge oružanih snaga su odbrana suverene nacionalne teritorije Venecuele, vazdušnog prostora i ostrva, borba protiv trgovine drogom, traganje i spašavanje, te u slučaju prirodne katastrofe, civilna zaštita. Svi muški građani Venecuele imaju ustavnu dužnost da se registruju za vojnu službu u dobi od 18 godina, koja je smatra punoljetnošću u Venecueli.

Vojna doktrina oružanih snaga Venecuele sve do 2004. godine uglavnom se ugledala na vojnu doktrinu SAD-a. Tadašnji predsjednik Hugo Chavez u svom govoru 27. decembra 2005. (pred vojnicima u ''Fuerte Tiuna'' najvećoj kasarni u Caracasu) najavio je novu vojnu doktrinu u skladu sa revolucionarnim idejama [[Simon Bolivar|Simona Bolivara]]. U to vrijeme oružane snage Venecuele počele su pripremama za "asimetrična ratna dejstva" pripremajući strategije odbrambenog ratovanja protiv nadmoćne vojne sile poput vojske SAD-a.
Predsjednik Venecuele predložio je da Bolivarske oružane snage budu "suštinski patriotske, narodne i antiimperijalističke". Između ostalih odgovornosti, oružane snage će primijeniti principe odbrane vezane za "narodni odbrambeni rat", te pomoći u održavanju "unutrašnjeg reda", kao i sudjelovati u planovima ekonomskog razvoja.

== Administrativna podjela ==
{{Glavni|Savezne države Venecuele|Administrativna podjela Venecuele}}

Venecuela je administrativno podijeljena na 23 savezne države (''estados''), regiju glavnog grada (''distrito capital'') koja se poklapa sa glavnim gradom države [[Caracas]] i Federalne zavisne teritorije. Osim toga, podijeljena je na 335 općine (''municipios'') koje se sastoje o više od 1000 parohija. Savezne države su grupisane u 9 administrativnih regija (''regiones administrativas''), koje su uspostavljene predsjedničkim dekretom iz 1969. godine.

== Privreda ==

Privredom dominira industrija [[nafta|nafte]] s jednom trećinom [[Bruto domaći proizvod|BDP]]-a, 80% izvoznih prihoda i  više od polovine ukupnih proračunskih prihoda. Najveći problemi venecuelanske privredu su ovisnost o cijenama nafte na svjetskom tržištu, visoka [[nezaposlenost]] i [[inflacija]].

BDP je za 2004. procijenjen na 5.800 [[američki dolar|USD]] po stanovniku, mjereno po PPP-u.

== Stanovništvo ==
{{Glavni|Demografija Venecuele}}
[[Datoteka:Homelessness in Venezuela.jpg|thumb|300px|desno|Porodica venecuelanskog starosjedilačkog naroda [[Wayuu (pleme)|Wayuu]] u sjeverozapadnoj saveznoj državi [[Zulia]].]]
Stanovnici Venecuele porijeklom su Španci, Američki Indijanci, crni Afrikanci, zatim [[Italijani]], [[Portugal]]ci, [[Arapi]], [[Nijemci]] i drugi. Dvije trećine stanovnika su [[mestici]] i [[mulati]], a oko 20% bijelci. Venecuela je jedna od najurbaniziranijih zemalja u Latinskoj Americi. Velika većina stanovništva živi u gradovima na sjeveru zemlje, dok njih čak 73% živi u pojasu unutar 100&nbsp;km od morske obale.<ref>{{cite web|publisher=World Resources Institute |work=EarthTrends Country Profiles |year=2003 |title=Coastal and Marine Ecosystems—Venezuela |url=http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/coa_cou_862.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20070318000929/http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/coa_cou_862.pdf |archive-date=18. 3. 2007 |format=PDF|access-date=10. 3. 2007}}</ref> 
Na teritoriju južno od rijeke [[Orinoco]] živi tek 5% stanovništva, iako ono površinom sačinjava gotovo polovinu državne teritorije.

Struktura stanovništva prilično je dobro raspoređena. Najviše stanovnika sačinjava radno sposobno stanovništvo (14-65 godina), njih čak 65%, dok na djecu do 14 godina otpada 29%; stanovnika preko 65 godina je nešto manje od 6%.<ref>[http://esa.un.org/unpd/wpp/index.htm Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World Population Prospects: The 2010 Revision] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110506000000/http://esa.un.org/unpd/wpp/index.htm |date=6. 5. 2011 }}</ref> Unutar prve dvije grupe, broj muškaraca i žena je prilično ravnomjeran, dok se u onoj najstarijoj dobnoj grupi pokazuje izraženija razlika u korist žena. Prosječna očekivana životna dob je 75 godina.<ref name="unstats.un.org">http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm</ref>

Uz [[Španski jezik|španski]], govore se i mnogi indijanski jezici. Oko 96% stanovnika pripada [[katoličanstvo|rimokatoličkoj crkvi]].

== Kultura ==
Kultura Venecuele je mješavina tri različite grupe stanovništva: starosjedilačkog, afričkog i španskog. Prve dvije navedene kulture su se razlikovale prema plemenima. [[Akulturacija]] i [[asimilacija]], tipična za kulturni [[sinkretizam]], prouzrokovali su dolazak na sadašnje stanje u venecuelanskoj kulturi, sličnu u mnogim pogledima sa ostatkom Latinske Amerike, iako prirodna sredina pridonosi u  postojanju važnih razlika.

Utjecaj domorodaca ograničen je na nekoliko riječi u svakodnevnoj upotrebi, [[Gastronomija|gastronomiji]] i mnogim imenimaa naseljenih mjesta. Afrički utječe na isti način, pored [[Muzički instrumenti|muzičkih instrumenata]] poput [[Bubnjevi|bubnjeva]]. Španski utjecaj je bio preovladavajući (zbog procesa [[Kolonizacija Amerike|kolonizacije Amerike]] i društveno-ekonomske strukture koja je time stvorena), a posebno je došao iz područja [[Andaluzija|Andaluzije]] i [[Ekstremadur]]e, mjesta porijekla većine naseljenika na Karibima tokom kolonijalne ere. Primjer za to su zgrade, muzika, [[Katolicizam|katolička religija]] i jezik.

Španski utjecaji su očigledni u borbama s bikovima i određenim karakteristikama gastronomije. Venecuelu su obogatili i drugi utjecaji [[Indija|indijskog]] i [[Evropa|evropskog]] porijekla u 19. vijeku, posebno iz [[Francuska|Francuske]]. U najnovijoj fazi u većim venecuelanskim gradovima i regijama utjecajem [[SAD]]-a dolaskom novog talasa imigracije španskog, [[Italijanski jezik|italijanskog]] i [[Portugalski jezik|portugalskog jezika]], povećavajući već složeni kulturni mozaik. Naprimjer, iz Sjedinjenih Država dolazi utjecaj sportskog ukusa za [[bejzbol]], brze hrane u američkom stilu i najnoviji [[Arhitektura|arhitektonski]] stil.

== Također pogledajte ==
* [[Mérida (Venecuela)|Mérida]]

== Reference ==
{{refspisak|2}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Venezuela}}
{{wikiatlas|Venezuela}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ve.html Venecuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151124081728/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ve.html |date=24. 11. 2015 }} na CIA World Factbook
* [https://web.archive.org/web/20190127035354/https://www.globalsecurity.org/military/world/venezuela/doctrine.htm Venezuelan Military Doctrine, na globalsecurity.org]

{{Države Južne Amerike}}
{{Karibi}}
{{Organizacija američkih država}}
{{OPEC}}

[[Kategorija:Venecuela|*]]
[[Kategorija:Države svijeta]]
[[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1811.]]