Хадера
| Хадера | |
| Герб | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 1890 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Израиль Подмандатная Палестина[d] |
| Административ-территориаль берәмек | Хадера[d] |
| Халыҡ һаны | 95 700 кеше (31 декабрь 2018)[1] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 25 метр |
| Туғандаш ҡала | Нюрнберг[d][2], Шарлотт, Безансон һәм Дәрбәнт |
| Майҙан | 49,359 км² |
| Рәсми сайт | hadera.muni.il |
 | |
 Хадера Викимилектә | |
Хадера (йәһ. חֲדֵרָה) — Израилдәге ҡала
Ҡала Хайфск округында урынлашҡан, Израилдең үҙәк районы менән сикләш, Тель-Авив һәм Хайфа араһында. Ҡаланың үҙәге Урта диңгеҙҙең яр буйҙарынан бер нисә километр алыҫлығында урынлашҡан, ә ҡаланың көнбайыш районы — Гиват-Ольга туранан - тура диңгеҙ эргәһендә урынлаша.
1890 йылда Рәсәйҙән һәм көнсығыш Европанан сыҡҡандарҙан торған«Ховевея Цион» организацияһының ағзалары ҡаланы нигеҙләгән.
Топонимдарының этимологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]«Хадер» исеме ғәрәп телендәге «Әл - Худейра»- "йәшел" һүҙенән алынған, был районда борондан өҫтөнлөк иткән һаҙлыҡ үҫемлектәренең төҫө.
Тарих
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Хадер тарихы һаҙлыҡлы ер участкаһын һатып алыуҙан һәм ҙур булмаған ауыл хужалығы ойоштороуҙан башлана. Беренсе күскенселәр төрөк властарының ҡыҫырыҡлауы һәм талауҙары, бәҙүәндәр һөжүмдәре һәм малярия менән көрәшергә тура килә. Маляриянан беренсе 20 йылда Хадерала тороусылаҙың яртыһы вафат була. Күскенселәр 1895 йылда, барон Эдмонд де Ротшильд һаҙлыҡтарҙы киптереү, каналдар төҙөү һәм ҙур эвкалипт сауҡаларын ултыртыуға аҡса бүлгәндә ярҙам алалар.
ХХ быуаттың 20 йылдарында Хадер аша Тель - Авивтан Хайфаға тимер юл һалғандар. Әлеге ваҡытта ҡалала тимер юл станцияһы бар. Тель - Авивтан Хайфаға тиклем поездта 30 минут эсендә барып етеп була. Шулай уҡ ҡала аша Хайфанан Тель-Авивҡа барған ике автотрасса үтә, — 2 һәм 4 шоссе юлы.
1936 йылда Хадерға ҡала статусы бирелә. Ҡала бер береһенән бер ни тиклем алыҫлыҡта урынлашҡан райондарҙан тора. Иң ҙур райондары — Гиват - Ольга диңгеҙ әргәһендә һәм Бейт - Элиэзер, ҡаланың үҙәгенән көнсығышта урынлашҡан.
1982 йылда диңгеҙ һәм ҡала араһында Ицхак Рабин данына «Рабит Уттары» исемле ҙүр электр станцияһы төҙөлгән.
Иҡтисад
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Сәнәғәт зонаһы ҡаланың төньяҡ өлөшөндә урынлашҡан. Ҙур шина һәм ҡағыҙ заводтары бар.
Белем
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡалала 98 балалар баҡсаһы, 14 башланғыс мәктәп, 12 урта һәм аралыҡ мәктәптәре, 2 сәнғәт мәктәбе, урта мәктәп - интернаты эшләй.
Һаулыҡ һаҡлау
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡалала «Хилель-Яфе» дауаханаһы урынлашҡан, унда ҡала халҡы һәм ҡаланың эргәһендә урынлашҡан йәшәү пункттарында тороусыларҙы ҡарайҙар. Диңгеҙ буйында ҙур хәрби шифахана урынлашҡан.
Халыҡ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡалып:Текст раздела население НП Израиля
Израилдең үҙәк статистик бюро мәғлүмәттәре буйынса, 2018 йылда ҡала халҡы һаны - 93 973 кеше.
Халыҡтың 22 % 1990 йылдан һуң килгән иммигранттар. Иммигрантар араһында Рәсәйҙән һәм БДБ илдәренән, күбенеһе Кавказдан сығыусылар күп.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Šnatôn statîstî le-Yisra'el (билдәһеҙ) — (untranslated). — вып. 70. — ISSN 0081-4679
- ↑ https://www.nuernberg.de/internet/international/hadera_partnerschaft.html
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Хадера — Ҡыҫҡа йәһүд энциклопедияһынан (рус.)
- Хадер 2017 йыл 8 ноябрь архивланған.