Xeografía de Chequia

Xeografía de Chequia
	[editar datos en Wikidata]

La República Checa (nome llocal, Česká Republika) ye un estáu d'Europa central, al sur d'Alemaña y Polonia. Llinda tamién con Austria y Eslovaquia.^[1]

Xeografía física

Ta formada poles rexones tradicionales de Bohemia y Moravia. Tien una superficie de 78.866 km², comparable cola de Portugal, Austria o Irlanda. País ensin mariña, atópase estratéxicamente allugáu sobre dalgunes de les rutes terrestres más antigües y significatives d'Europa.

Relieve

El paisaxe de la República Checa ye variáu; Bohemia,^[1] al oeste, consiste nuna cuenca, drenada pol ríu Elba y el ríu Moldava y arrodiada de montes baxos, onde se topa'l puntu más altu del país, monte Sněžka que llega a los 1.601 msnm y atópase nos montes Xigantes. Falar del cuadriláteru de Bohemia en referencia a esta altiplanicie arrodiada de montes: montes Sudetes, montes Metálicos , montes Xigantes (Rieren Gebirge) y la selva de Bohemia, que formaben históricamente la frontera natural de los llamaos Países Checos. En checu los nomes d'estos montes son: al nordeste los Krkonose, Sudetes y Jeseníky; al noroeste, Krusné Hory; al suroeste'l Cesky les y el Sumava. Namái la frontera sureste del país escarez de cadenes montascoses. El puntu más baxu ye la salida del ríu Elba del territoriu checu.

Moravia, la parte oriental, ye tamién montascosa; ta formada por un riegu subalpino que s'atopa ente los Cárpatos occidentales al este y les llombes de Moravia al oeste, que ye lo que la dixebra de Bohemia. La Puerta Morava (en checu, Moravská brána) ye un corredor militar tradicional ente la llanura norteuropea y el Danubiu n'Europa central. Trátase d'una traza xeomorfolóxicu na rexón morava de la República Checa formada pola depresión ente los montes de los Cárpatos nel este y los Sudetes nel oeste. Percorrer el drenaxe ente'l ríu Oder cimeru y el mar Bálticu nel norte y el ríu Bečva de la cuenca del Danubiu.

Ríos y llagos

Los principales ríos de República Checa son l'Elba y los sos afluentes el Moldava (Moldau) y l'Ohre; el Morava, colos sos numberosos afluentes, drena Moravia. Estos cursos d'agua de la República Checa flúin a trés mares distintos: el Mar del Norte, el Mar Bálticu y el Mar Negru. Al Elba y de ende al mar del Norte van el Elba (Labe), l'Ohřy, el Teplá y el Vltava. El Oder pasa pola cuenca a la que da'l so nome y qu'acaba nel Bálticu. La cuenca del Morava va al mar Negru, y los sos cursos más destacaos son el Morava y el Regen o Řezná.

Clima

La República Checa tien un clima continental templáu, con branos relativamente templaos ya iviernos fríos, borrinosos y con nieve. El clima continental ye estremáu en Bohemia y templáu en Moravia.

La mayor parte de l'agua cai mientres el branu. La diferencia de temperatura ente branu ya iviernu ye relativamente alto, por cuenta de la so posición xeográfica ensin salida al mar.

Na República Checa, les temperatures varien descomanadamente, dependiendo de l'altitú. Polo xeneral, a altitúes más elevaes, les temperatures baxen y les precipitaciones amóntense. La zona más húmeda na República Checa atópase alredor de Bílý Potok nos montes Jizera y la rexón más seca ye'l distritu de Louny al noroeste de Praga. Otru factor importante ye la distribución de los montes; poro, el clima ye bastante variáu.

Nel picu más altu de Sněžka (1.602 msnm), la temperatura medio ye namái -0,4 °C, mientres nes llanures de la rexón de Moravia Meridional, la temperatura medio llega hasta 9 °C. La capital del país, Praga, tien una temperatura medio similar, anque esto ta influyíu por factores urbanos.

El mes más fríu ye de normal xineru, siguíu per febreru y avientu. Mientres estos meses, hai de normal nieve nos montes y dacuando nes principales ciudaes y na llanura. Mientres marzu, abril y mayu, la temperatura usualmente amóntase rápido, especialmente mientres abril, cuando la temperatura y el tiempu tiende a variar llargamente a lo llargo del día. La primavera tamién se caracteriza por altos niveles d'agua, debíu al destemple de la nieve con hinchentes ocasionales.

El mes más templáu del añu ye xunetu, siguíu per agostu y xunu. De media, les temperatures pel branu son alredor de venti graos más altes que mientres l'iviernu. El branu tamién se caracteriza por agua y nubes.

La seronda xeneralmente empieza en setiembre, que ye inda relativamente templáu y secu. N'ochobre, les temperatures usualmente cayen per debaxo de 15 y 10 °C y los árboles caducifolios empiecen a perder les sos fueyes. A finales de payares, les temperatures usualmente tán alredor del puntu de conxelación.

Parámetros climáticos permediu de Praga, capital de la República Checa
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	0.4	2.7	7.7	13.3	18.3	21.4	23.3	23.0	19.0	13.1	6.0	2.0	0
Temperatura mínima media (°C)	-5.4	-4.0	-1.0	2.6	7.1	10.5	11.9	11.7	8.7	4.3	0.2	-3.3	0
Precipitación total (mm)	23.5	22.6	28.1	38.2	77.2	72.7	66.2	69.6	40.0	30.5	31.9	25.3	525.8
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	6.8	5.6	6.2	7.3	9.8	10.3	9.1	8.8	7.0	5.5	7.0	6.8	90.2
Fonte: World Weather Information "Prague" 8 de xunetu de 2010

Mediu ambiente

La vexetación natural ta formada por estenses praderíes y montes, especialmente de coníferes. El bioma dominante ye'l monte templáu de frondosas, anque tamién ta presente'l monte templáu de coníferes nos Cárpatos. WWF estrema'l territoriu de la República Checa ente cuatro ecorrexones:

Monte de frondosas d'Europa occidental, nes tierres altes del oeste *

Monte mistu de Panonia, nel sureste * Monte montano de los Cárpatos, nel estremu este * Monte mistu d'Europa central, nel restu del país. Conforme a la normativa de la Xunión Europea, el territoriu d'esti país estremar en dos rexones bioxeográfiques:^[2] continental y panónica. Cuenta con seis reserves de la biosfera: Krivoklátsko, cuenca de Trebon, Morava inferior, Sumava, Bílé Karpathy y Krkonose. 54.681 hectárees tán protexíes como güelgues d'importancia internacional al amparu del Conveniu de Ramsar, en total, 12 sitios Ramsar. Tien cuatro parques nacionales, Podyji, Šumava, Krkonošy y České Švýcarsko.

El principal riesgu natural son les inundación. Les esmoliciones medioambientales son la contaminación atmosférica y de l'agua en rexones del noroeste de Bohemia y Moravia septentrional alredor d'Ostrava presenten riesgos pa la salú; l'agua acedo estropien los montes; los esfuercios p'afaer la industria a los códigos de la Xunión Europea tendríen d'ameyorar la contaminación doméstica.

Xeografía humana

Esti país tien una población de 10.211.905 habitantes (est. xunetu de 2009). El so densidá demográfica ye de 129,48 habitantes per quilómetru cuadráu. El 73 % vive en zones urbanes (2008).

Según el censu de 2001, el principal grupu étnicu son los checos 90,4 %, depués hai moravos 3,7 %, eslovacos 1,9 % y otros 4 %. L'idioma más faláu ye'l checu 94,9 %, pero tamién hai minoríes que falen eslovacu 2 % y otros 2,3 %, ensin identificar 0,8 %. Hai un 26,8 % de católicos, 2,1 % de protestantes, ensin especificar 8,8 %, ensin significase 59 %.

La capital del país ye Praga (1,188.126 hab., 2006), de la mesma capital de la rexón histórica de Bohemia. Otres poblaciones importantes son Brno (388.000 hab.), Ostrava (326.303 hab., 1994), Pilsen (165.000 hab.), Ústí nad Labem (casi 100.000 hab.) y Ceské Budejovice (94.622 hab., 2005). Famosa ye la ciudá balnearia de Karlovy Vary (51.537 hab., 2005), tamién conocida pol so nome alemán Karlsbad.

El país ta estremáu en 13 rexones (kraje, singular - kraj) y Praga (Praha), una ciudá capital (hlavni mestu): Bohemia meridional (Jihocesky), Moravia Meridional (Jihomoravsky), Karlovarsky, Kralovehradecky, Liberecky, Moravia-Silesia (Moravskoslezsky), Olomoucky, Pardubicky, Pilsen (Plzensky), Stredocesky (Bohemia central), Ustecky, Vysocina y Zlinsky.

Xeografía económica

El país tien pocos recursos naturales: antracita, carbón mineral, caolín, magre, grafitu y madera y depende de los recursos enerxéticos y de les materies primes esternes.^[1] En cuanto al usu de la tierra,^[1] hai qu'estremar ente la tierra arable, 41%; les colleches permanentes, 2%; los pacionales permanentes, 11%; montes y maderes, 34% y otros, 12% (1993 est.). El regadíu^[1] toma 240 km² (1993 est. y tamién en 2005). Los datos pal añu 2005 son: tierra arable 38,82%, colleches permanentes 3% y otros 58,18%.

La composición del PIB por sector ye: agricultura 2,8%, industria 35% y servicios 62,3% (est. 2009). L'agricultura emplega al 3,6% de la población activa, la industria'l 40,2%y los servicios el 56,2% (2007).

Sol réxime comunista, la XRSS suministraba la mayor parte del gas natural y petroleu a Checoslovaquia. La República Checa ye una de les más estables y prósperes de los países postcomunistas de la Europa central y oriental. Caltener una redolada abierta a les inversiones foi un elementu clave de la transición de la República Checa dende una economía comunista planiada a una economía de mercáu en funcionamientu. Como miembru de la Xunión Europea, con un allugamientu ventaxosu nel centru d'Europa, una estructura de costu relativamente baxa y una población activa bien cualificada, la República Checa ye un destín curiosu pa la inversión estranxera. Antes del so ingresu na Unión Europea en 2004, el gobiernu checu harmonizó les sos lleis y reglamentaciones a les de la Unión Europea. La pequeña economía checa, abierta y empobinada a la esportación, creció más del 6% añalmente nel periodu 2005-2007 y la fuerte crecedera económica siguió nos primeros trés trimestres del añu 2008. A pesar de la crisis financiera global, el conservador sistema financieru checu permaneció relativamente sanu, anque menguó la so crecedera económica por cuenta de la baxada nes esportaciones.

Los principales productos agrícoles son: ceberes (trigu, cebada, centenu), pataques, remolaches, lúpulu y fruta. La ganadería ye principalmente porcina y volatería. Tocantes a los productos industriales, cabo citar: automóviles, metalurxa (en Plzen y Kladno), maquinaria y equipamientu, cristal y armamentu.

Ver tamién

Redolada natural de la Unión Europea

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 CIA World Factbook
↑ Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.

"Europe:: Czech Republic" Archiváu 2018-12-23 en Wayback Machine, CIA - The World Factbook (n'inglés)

[CIA-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 CIA World Factbook

[2] Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.

[1]

[2]