Voluntariáu

El voluntariáu ye'l trabayu de les persones que sirven a una comunidá o al mediu ambiente por decisión propia y llibre. El términu tamién fai referencia al conxuntu de diches persones, los voluntarios. Por definición, los voluntarios nun cobren pol so trabayu.

Na Plataforma del Voluntariáu d'España consensuóse la siguiente definición de voluntariáu coles sos distintes entidaes y plataformes:

L'Aición Voluntaria entamada ye aquella que se desenvuelve dientro d'una organización ensin ánimu d'arriquecimientu por persones físiques que, de manera altruista y solidaria, intervienen coles persones y la realidá social, frente a situaciones de vulneración, privación o falta de derechos o oportunidaes p'algamar una meyor calidá de vida, y una mayor cohesión y xusticia social como espresión de ciudadanía activa entamada.

Hai distintos motivaciones que mueven a estes persones a dedicar parte del so tiempu al trabayu non remunerado. Tamién hai distintes maneres de ser voluntariu: una clasificación básica estrema al voluntariáu formal (el realizáu dientro d'organizaciones non codaloses) del informal (los voluntarios actúen individualmente o en grupos ensin rexistrar). Otra clasificación elemental estremaría'l voluntariáu nel que los beneficiarios son persones d'aquél nel que'l trabayu ameyora'l mediu ambiente (polo xeneral o parte d'él: animales, plantes, etc.).

El trabayu voluntariu tendría de cumplir trés condiciones:

• Ser desinteresáu: el voluntariu nun escuerre nengún tipu de beneficiu nin gratificación pola so ayuda.
• Ser intencional: el voluntariu escuerre un fin y un oxetivu positivu (buscar un cambéu a meyor na situación del otru) y llexítimu (el voluntariu gocia de capacidá abonda pa realizar l'ayuda y de ciertu consentimientu per parte del otru que-y dexa que lu ayudar).
• Tar xustificáu: respuende a una necesidá real del beneficiariu de la mesma. Nun ye un pasatiempu nin un entretenimientu ensin más, sinón qu'escuerre'l prestu d'una necesidá primeramente definíu como tal.

El voluntariáu complementa'l llabor de l'alministración pública y de los profesionales de l'aición social, pero nunca los debería sustituyir nin suplantar.

Motivaciones del voluntariáu

• Altruísmu: los voluntarios pretenden el beneficiu d'otros ensin recibir nenguna gratificación económica por ello.
• Solidaridá (socioloxía): trabayar non yá pa otros sinón con otros, sintiendo los sos problemes como propios, igual que les aiciones pa solucionalos y los beneficios llograos asina.
• Calidá de vida: ayudar a otros fai sentise bien a los voluntarios. Siempres dempués de realizar la primer aición social suelse repitir una y bones los resultaos intrínseques llograos motiven abondo.
• Devolución de favores recibíos: persones que se beneficiaron del trabayu voluntariu d'otres devuelven lo recibío a la sociedá.
• 'Relixón(Convencimientos relixosos): la fe mueve a los voluntarios creyentes.
• Aumentar posibilidaes de trabayu: munchos empresarios valoren el trabayu voluntariu (pola iniciativa, responsabilidá, etc. de los que lo realicen). El voluntariáu ye especialmente útil p'atopar trabayu nel campu social.
• Aumentar les rellaciones sociales: Al traviés del voluntariáu suelse conocer a muncha xente. Amás los voluntarios que se dediquen a un mesmu fin suelen tener intereses comunes.

Por que una persona siga siendo voluntaria tien que sentise bien al faer el trabayu de voluntariu y ye necesariu qu'esista una retroalimentación. Si un voluntariu nun se siente engraciáu o compensáu (nun me refiero a nada material)por faer esi trabayu dexara de faelo y alegara que nun tien tiempu como escusa El voluntariu puede hasta atopar una forma de sentise feliz por faer a cencielles daqué polos demás.

Voluntariáu como principiu humanitariu

El voluntariáu puede entendese d'un sentíu ampliu trescendiendo les llendes del emplegu remunerado y de les responsabilidaes normales, convencíos que l'actividá a realizar ye útil pa la humanidá y unu mesmu. Ye nestos términos onde puede afondase el significáu del espíritu humanitario y caritatible de les persones.

Terminoloxía

La pallabra voluntariu, aplicada a una persona, nun significa necesariamente que trabaye ensin remuneración, sinón que trabaya por mesma voluntá, ensin imposición esterior. Nun exércitu, llámase voluntarios a los homes que s'apunten por mesma voluntá, ensin tar obligaos pola llei, o que s'ufierten pa cumplir una misión peligrosa o difícil."

Espíritu de serviciu

Sirvir quier dicir dar, sacrificar una parte de sigo mesmu, de lo que se tener, en favor d'otros, escribió Jean-G. Lossier. Según él, ye necesariu, de primeres, conocese, atopase a sigo mesmu, únicu mediu de conocer y d'atopar a los demás. Ye bien ciertu que cuanto más grande sía nuesa riqueza interior, más frutos va producir el nuesu trabayu. Si nun hai lluz en nós, ¿cómo vamos allumar el camín?

Derechos del voluntariáu

• Recibir, tantu con calter inicial como permanente, la información, formación, orientación, sofitu, y nel so casu, medios materiales necesarios pal exerciciu de les funciones que se-yos asigne.
• Ser trataos ensin discriminación, respetando la so llibertá, dignidá, intimidá y creencies.
• Participación viviegamente na organización en que s'enserten, collaborando na ellaboración, diseñu, execución y evaluación de los programes, acordies colos sos estatutos o normes d'aplicación.
• Ser aseguraos contra los riesgos d'accidente y enfermedá derivaos direutamente del exerciciu de l'actividá voluntaria, coles carauterístiques y polos capitales aseguraos que s'establezan reglamentariamente.
• Ser reembolsados polos gastos realizaos nel desempeñu de les sos actividaes.
• Disponer d'una acreditación identificativa de la so condición de voluntariu.
• Realizar la so actividá nes debíes condiciones de seguridá ya hixene en función de la naturaleza y carauterístiques d'aquélla.
• Llograr el respetu y reconocencia pol valor social de la so contribución.

Tipos de voluntariáu

El voluntariu o voluntaria desendolcar sol contestu del campu cultural col que meyor s'identifique; los sos apurras voluntaries ayuden a ameyorar les condiciones de vida de les comunidaes .

Per grandes árees d'aición

• Aición social: ye aquel nel que se collabora nun proyeutu nel país onde se mora y en campos como la discapacidá, la migración, la esclusión, etc.
• Voluntariáu ambiental: ye aquel rellacionáu con proyeutos en defensa y proteición del mediu ambiente y animal.
• Voluntariáu n'emerxencies: ye aquel rellacionáu con crisis y desastres puntuales, como pueden ser catástrofes naturales que asuelan poblaciones o arramaos como'l del Prestige.
• Voluntariáu en cooperación: ye aquel rellacionáu con proyeutos que se desenvuelven nuna comunidá perteneciente a un país distintu al que se mora.
• Voluntariáu cultural: ye aquel nel que se collabora na organización d'actividaes en sales d'arte, museos, biblioteques y otros espacios o entidaes rellacionaos cola cultura. Dientro d'ésti, ye interesante'l casu del voluntariáu llingüísticu nel que se promociona la collaboración na enseñanza y promoción d'usu d'una llingua.

Tipos de voluntariáu en cooperación

• En see: referir a la collaboración dende'l país onde se mora nuna organización con proyeutos fora d'esi país, realizando actividaes de sensibilización, captación de fondos, sofitu na xestión, etc.
• Voluntariáu internacional: nel que se collabora direutamente nun proyeutu que se realiza nun país distintu a aquel nel que se mora davezu. Hai organizaciones que prefieren denominar a esti tipu de collaboración "turismu solidariu" o "viaxe solidariu".

Según la forma d'entender la finalidá del voluntariáu

• Voluntariáu asistencialista: sollivia les consecuencies d'una esclusión, ensin buscar formes de camudar esa situación.
• Voluntariáu desarrollista: busca un cambéu na esclusión, dotando a les persones que la sufren de ferramientes pa superala.
• Voluntariáu activista: busca un cambéu na esclusión, denunciando les condiciones que la producen y esixendo qu'éstes suman.
• Voluntariáu como mano d'obra barata: munches organizaciones utilizar p'amenorgar costos de proyeutos.

Según la involucración nuna organización

• Voluntariáu formal: el voluntariáu realízase dientro del marcu d'una entidá constituyida *

Voluntariáu informal: el voluntariáu realizar ensin asociación o fundación que la ampare, esto ye, nun se participa al traviés d'una organización llegalmente constituyida.

Según el nivel ocupáu pol voluntariáu na organización

• Voluntariáu de base: inclúi a les persones voluntaries implicaes direutamente na execución d'una actividá.
• Voluntariáu como responsable: inclúi a les persones que coordinen a un grupu de voluntariáu o se responsabilicen d'un proyeutu.
• Voluntariáu de cargu: implica a les persones que tomen decisiones nuna organización al traviés d'un cargu nun órganu de gobiernu.

Según el nivel de presencia o ausencia de la persona voluntaria en see

• Voluntariáu presencial: el voluntariáu realizar nun centru o nun espaciu físicu de la entidá, en contautu direutu con otres persones de la entidá y/o coles persones que s'atienden.
• Voluntariáu virtual: el voluntariáu realízase telemáticamente, al traviés de canales como internet, un teléfonu, etc.
• Voluntariáu en llinia: el voluntariáu realízase telemáticamente puramente al traviés d'Internet
• Voluntariáu semipresencial: parte del voluntariáu ye virtual y parte presencial.

Según el tiempu dedicáu al proyeutu

• Voluntariáu puntual o microvoluntariado: ríquese una participación amenorgada a unes hores o díes. Hai organizaciones que prefieren referise a esti voluntariáu como una forma de participación, pero non como voluntariáu yá que -pa elles- el voluntariáu implica un compromisu habitual.
• Voluntariáu en vacaciones: la persona arreyar mientres el tiempu de les sos vacaciones, anque munches organizaciones ufierten y/o esixen recibir una formación anterior y participar nun periodu de reflexón y activismu posterior.
• Voluntariáu siguíu: ríquese un compromisu habitual de la persona voluntaria, probablemente d'un añu a lo menos.

Tipos de voluntariáu de perfiles menos habituales

• Voluntariáu de menores: arreyar a menores de 18 años nuna actividá voluntaria. Según la mayoría de les llexislaciones sobre voluntariáu qu'esisten, namái les persones mayores de 18 años son voluntaries, asina que esti tipu de voluntariáu implica'l diseñu d'unes actividaes concretes afeches a esti perfil. La llei estatal de voluntariáu nun establez nengún mínimu d'edá pa realizar voluntariáu.
• Voluntariáu en familia: pensáu pa dar una posibilidá de collaboración a persones con cargues familiares, ameyorar llazos y -al empar- pa empezar a sensibilizar a menores.
• Voluntariáu de mayores: promueve un avieyamientu activu y que les conocencies y esperiencies de mayores nun se pierdan.
• Voluntariáu espertu: promueve la involucración en proyeutos de xente con menos tiempu pero con grandes niveles de conocencies nuna temática por qu'asesore nun proyeutu. Ye habitual que'l voluntariáu resultante sía intelectual y virtual.
• Voluntariáu corporativu: nél, una empresa promueve la implicación de persones de la so plantía nun proyeutu, munches vegaes nun voluntariáu puntual como un Día del voluntariáu. Munches organizaciones critiquen esti tipu de voluntariáu porque lu consideren una forma de llavar la imaxe de la empresa. Per otru llau, munches ONL utilizar como forma de captar fondos. El voluntariáu corporativu dexa la xestión y participación de profesionales espertos de les mesmes empreses, polo qu'añade profesionalidá al desenvolvimientu de los proyeutos.
• Voluntariáu “embaxador”: promueve el compromisu d'una persona célebre o famosa nun proyeutu p'aprovechar la so imaxe como preséu d'espardimientu de la iniciativa.

Según la rellación cola esclusión

• Nenguna rellación: la persona voluntaria collabora ensin tener nenguna rellación anterior direuta cola persona o'l coleutivu escluyíu.
• Familiar: la persona voluntaria arréyase porque una amistá o una persona de la so familia sufre una situación d'esclusión.
• Protagonista: la mesma persona escluyida ye al empar beneficiaria y voluntaria del proyeutu. Esti casu ye bien habitual nel coleutivu LGTB (lesbianes, gai, transexuales, bisexuales) y trátase de promover n'otros coleutivos.
• Ex protagonista: la persona empezó siendo beneficiaria y acabó convirtiéndose en voluntaria. Ye un casu habitual nel movimientu scout nel que munchos neños y neñes (esploradores) acaben convirtiéndose en monitores y monitores (scouters) pa grupos nuevos.

Según l'actividá realizada

• Voluntariáu pedagóxicu: la persona voluntaria implicar nun proyeutu d'enseñanza.
• Cibervoluntariado: la persona voluntaria participa nun proyeutu d'enseñanza del usu de la teunoloxía.
• Voluntariáu n'ociu y tiempu llibre: participar n'actividaes lúdiques col coleutivu escluyíu.
• Voluntariáu en sensibilización: participar n'actividaes de concienciación a la población sobre la situación d'un coleutivu o sobre una causa.
• Xeres de sofitu en xestión: la persona voluntaria puede sofitar en xeres alministratives, de comunicación, informátiques, na formulación de proyeutos, na busca de recursos, na traducción de testos, na interpretación…
• Voluntariáu intelectual: la persona voluntaria asesora a una organización o una o delles persones d'un coleutivu escluyíu sobre cómo ameyorar un proyeutu.
• Voluntariáu pa l'acoyida temporal: una familia completa o una persona ye voluntaria y acueye na so propia casa a una persona. Ye un casu habitual l'acoyida temporal d'infancia que precisa curiaos de salú difíciles de consiguir nel so país d'orixe.
• Voluntariáu en sofitu emocional: la persona voluntaria collabora sofitando a persones que sufren una situación personal bien difícil. Un exemplu ye'l voluntariáu en llinies de teléfonu gratuites pa persones que sufren una depresión o n'hospitales con persones con enfermedaes de llarga duración.
• Voluntariáu en deporte pola inclusión: la persona voluntaria participa nun proyeutu qu'utiliza'l deporte p'ameyorar la situación d'un coleutivu escluyíu. Por casu: fútbol pa persones ensin llar o senderimos con persones con enfermedaes mentales.
• Voluntariáu como “delegáu tutelar”: significa representar y sofitar a una persona incapacitada llegalmente por una discapacidá intelectual.

Bibliografía

• César García-Rincón de Castro (2003). Cuadiernu de Viaxe p'Acompañar Esperiencies de Voluntariáu Social. Homo Prosocius, Madrid. ISBN 84-607-8127-5.
• Jean Pictet Comentariu sobre los principios fundamentales de la Cruz Roja.
• Formación Pre-Monitor, Voluntariáu Centro Xuvenil.
• Llibrucu del serviciu Voluntariáu en Llinia del programa Voluntarios de les Naciones en Llinia https://onlinevolunteering.org/resources/documents/UNV_Brochure_YE_web.pdf

Ver tamién

• Voluntariáu en llinia
• Aprendizaxe-serviciu
• Microvoluntariado
• Tercer sector
• Vida senciella

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Voluntariáu.

• asociaciones.org - Portal con información pa la xestión d'organizaciones non gubernamentales
• voluntariáu/ ¿Qué ye'l voluntariáu?, sitiu dixital 'Red voluntariado social de Salamanca'.
• ¿Qué ye'l voluntariáu?, sitiu dixital 'Federación Internacional de Sociedaes de la Cruz Roja y de la Media Lluna Colorada'.
• voluntariu/%C2%BFqu%C3%A9-significa-ser-voluntariu/ ¿Qué significa ser voluntariáu? (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., sitiu dixital 'Fundación Canfranc (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).'.
• Vacaciones Solidaries Información pa viaxar como voluntariu nuna ONG mientres les tos vacaciones.
• espeyos-de-un-cafe/responsabilidá-social-vs-compromisu-social-17af4ebad269 - Responsabilidá Social Vs. Compromisu Social (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).