Persona

Persona
	individuu y persona xurídica

El términu persona provién del llatín persōna, y ésti probablemente del etruscu phersu (‘mázcara del actor’, ‘personaxe’), que —según el Diccionario de la lengua española— procede del griegu πρóσωπον [prósôpon].^[1] El conceutu de persona ye un conceutu principalmente filosóficu, qu'espresa la singularidá de cada individuu de la especie humana en contraposición al conceutu filosóficu de naturaleza humana» qu'espresa lo supuestamente común qu'hai nellos. Sicasí, n'Ética y en Derechu non solo esisten persones de la especie humana.^[2]

El significáu actual de persona tien el so orixe nes controversies cristolóxiques de los sieglos IV y V. Nel intre del bancia ente les distintes escueles teolóxiques, desenvolviéronse conceutos hasta entós non conocíos. Trátase de disponer de ferramientes de pensamientu filosóficu, sobre les que caltener un alderique intelectual honestu y rigorosu alrodiu de los dogmes referíos al Λóγος (Logos: «Pallabra»), y que dexaren esclariar les sos diferencies o semeyances con Dios Padre. Pa ello la filosofía tomó emprestáu del teatru griegu'l términu πρόσωπον [prósôpon], y convertir nun términu filosóficu, definiendo al Λóγος (Logos) como Persona divina. Por afinidá, el conceutu foi darréu aplicáu al Espíritu Santu, a los ánxeles y a los homes.

Conceutu

Anque'l conceutu más común de «persona» ye'l de «ser dotáu de razón, consciente de sigo mesmu y posesor d'una identidá propia», el so significáu puede tratase dende distintes perspectives.

Contestu filosóficu

Rationalis naturae individua substantia («sustancia individual de naturaleza racional») ye la definición clásica de Boecio que se caracteriza por trés notes: la sustancialidad, la individualidá y la racionalidá. Nesti sentíu persona nun ye un nome xenéricu yá que indica un «quién» y non un «qué»; tampoco designa una naturaleza común sinón incomunicabilidad. Pela so parte Tomás d'Aquino referir a la persona cola sentencia persona significat id quod est perfectissimum in tota natura, scilicet subsistens in rationali natura («persona significa lo más perfecto de tola naturaleza, esto ye, el subsistente de naturaleza racional»)^[3] aportunando asina na incomunicabilidad na manera d'esistir. Pa Tomás d'Aquino la distinción ente persona y naturaleza ye la del tou y la parte, pos la naturaleza ser de la persona, que ye la que realmente subsiste. Ser persona ye ser abiertu a la trescendencia, a un más allá del mundu, ye dicir a Dios. Del estudiu de la noción de persona surde l'Antropoloxía filosófica.

Na modernidá tien llugar un entorno psicolóxicu na concepción de persona. El primer pasu dase de resultes del nominalismu pero reparar yá con claridá en Descartes que nun fala de persona sinón de «yo». Na mesma llinia, para Locke persona yá nun ye un conceutu metafísicu pos nun indica un ser o manera de ser, sinón un estáu nel que s'atopa dacuando un ser. Pela so parte, Kant denomina a la persona como aquel ser que ye un fin en sí mesmu. Magar en Kant volver a un conceutu ontolóxicu, nun se trata d'un ser abiertu a la trescendencia, sinón autónomu.

Pela so parte, el esistencialismu vuelve poner atención na relevancia d'esti conceutu. Para Kierkegaard, la persona nun ye solipsista /* Contestu filosóficu */ más bien la salida d'unu mesmu —saltando al vaciu— como apurre a Dios. Para Heidegger la persona como Dasein (l'ende del ser) nun ye nin una cosa, nin un oxetu nin una sustancia sinón que se define existencialmente pol sentimientu de la congoxa cerráu a la trescendencia.

Nel sieglu XX diversos pensadores —dalgunos d'inspiración cristiana y en concretu tomista— centraron la so atención na noción de persona dando llugar al llamáu personalismu ente los que destaquen: G. Marcel, M. Buber, M. Scheler, J. Maritain, Y. Mounier, Von Hildebrand, R. Guardini, K. Wojtyla, Y. Lévinas, etc. Leonardo Polo suxirió una interesante noción de persona como “calter de amás” a partir d'una ampliación de los trascendentales del ser escontra lo qu'él llama Antropoloxía Trascendental proponiendo la llibertá y la co-esistencia como trascendentales personales distintos de los metafísicos.

Contestu sociolóxicu

Dende la óptica sociolóxica puede definise persona como un ser sociable que vive y desenvuélvese en sociedá, pero coles mesmes nunca dexa d'actuar con un calter individual. Ye dicir somos “yo” y “nós” coles mesmes. Por eso dellos pensadores como Aristóteles definen al home como “animal sociable” y por tanto la so naturaleza ye ser social.

Contestu fisiolóxicu

Si atenemos a la fisioloxía, puede identificase a la persona como un ser o individuu de la especie humana; como un home o muyer dotáu/a d'un conxuntu de carauterístiques físiques úniques que-y dexa estremar se de los demás.

Contestu psicolóxicu

Dende'l puntu de vista psicolóxicu, persona designa a un ser concretu, tomando tantu los sos aspeutos físicos como psíquicos pa definir el so calter singular y único. Percibe ya interpreta l'estáu d'ánimu, el calter y la forma d'actuar de les persones, amás estudia les cualidaes y facultaes que tien la persona, como la razón, los sentimientos y los valor que lu estrema de los demás seres.

Son delles les dificultaes del estudiu de la persona humana envaloraes insalvables pa la psicoloxía. Recordemos solo les mayores: la persona nun ye nin un oxetu nin una manifestación susceptible de ser objetivada, sinón manantial o estructura d'actos; nun ye una realidá fenoménica nin una suma de cualidaes, sinón unidá singular inabarcable; nun ye formación fecha, definitiva, sinón procesu concretu que termina solo cola muerte; a lo último, los actos qu'anicia y que constitúin la so realidá nun s'empresten a la reflexón psicolóxica, pos se dan de manera inmediata y concreta, sobremanera na participación amorosa.

Ver tamién

Referencies

↑ DRAE (artículu enmendado pa la meyora de la ventena tercer edición). Consultáu'l 23 de setiembre de 1997.
↑ mona-cecilia-sera-treslladada-de-mendoza-a-brasil.
↑ Suma Teolóxica, I, q.29 a.3.

Bibliografía

Crosby, J. (1996). The selfhood of the human person, Catholic University of America Press, USA.
Delgado, Honorio (1949). La persona humana dende'l puntu de vista psicolóxicu.
Ferrer, Urbano (2002). ¿Qué significa ser persona?. Pallabra. ISBN 9788482396767.
Sellés, Juan Fernando. (2007) Antropoloxía pa inconformes: una antropoloxía abierta al futuru, Pamplona, Rialp, p. 530.
Polo, Leonardo. (2010) Antropoloxía Trascendental I: La persona humana, Pamplona, Eunsa, p. 237.
Polo, Leonardo (1996). La persona y la so crecedera, Pamplona, Eunsa, p. 264.
Spaemann, Robert. (2000) Persones. Alrodiu de la distinción ente daqué y daquién, Pamplona, Eunsa.
Torré, Abelardo (1997). Introducción a dereches. Buenos Aires: Perrot.

Enllaces esternos

Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a clases de persones.

Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: persona

[1] DRAE (artículu enmendado pa la meyora de la ventena tercer edición). Consultáu'l 23 de setiembre de 1997.

[2] -cecilia-sera-treslladada-de-mendoza-a-brasil.

[3] Suma Teolóxica, I, q.29 a.3.

[1]

[2]

[3]