Península Antártica
| Península Antártica | |
|---|---|
 | |
| Situación | |
Condominio (es)  | Rexón del Tratáu Antárticu |
| Tipu | península |
| Parte de | L'Antártida |
| Asitiáu en | Océanu Glacial Antárticu |
| Coordenaes | 69°S 66°W / 69°S 66°O |
| Datos | |
 | |
La península Antártica ye la porción de tierra más septentrional del continente antárticu, que conforma una península prominente que dende la so base estender en direición norte y depués vira escontra'l nordeste hasta rematar na península Trinidá. Atópase en L'Antártida Occidental, al sur de continente americanu, arrodiada pol mar de Bellingshausen al oeste y pol mar de Weddell al este, mar que'l so mariniegu ta en gran parte bloquiáu pola barrera de xelu Larsen.
Al ser el territoriu más septentrional del continente antárticu ye tamién el qu'ameyores condiciones climátiques tien con respectu al restu del continente.[1] Por eso ye'l llugar con mayor densidá de bases antártiques. Per otra parte, ye la rexón de L'Antártida onde más se evidencian los efeutos del cambéu climáticu.[2]
Toponimia
[editar | editar la fonte]
Anque'l nome península Antártica ye'l predominante nos países de llingua española, en Chile tamién la conoz oficialmente como Tierra d'O'Higgins n'homenaxe a Bernardo O'Higgins.[3] N'Arxentina ye referida nos mapes como Tierra de San Martín n'homenaxe a José de San Martín, nome que figura nel Nomenclador Antárticu Arxentín.[4]
La península completa yera llamada Graham Land (traducíu como: Tierra de Graham) pol Reinu Xuníu, ente que polos Estaos Xuníos yera conocida como Palmer Land (traducíu como: Tierra de Palmer). En 1964 el United Kingdom Antarctic Place-Names Committee y el Comité Consultivu sobre Nomenclatura Antártica (US-ACAN) d'Estaos Xuníos alcordaron que'l nome Graham Land acutar a la porción norte y estrecha de la península, y el nome Palmer Land quedara pal so sector sur y más anchu. La llende ente dambes porciones ta dau per una llinia ente'l cabu Jeremy y el cabu Agassiz.[5]
Base
[editar | editar la fonte]
D'alcuerdu a la base de datos del Comité Científicu pa la Investigación en L'Antártida (SCAR), que rexistra los topónimos antárticos publicaos por diversos países, la base de la península Antártica ye definida pol US-ACAN d'Estaos Xuníos como la llinia d'unos 350 km que xune'l cabu Adams (75°04′S 62°20′W / 75.067°S 62.333°O) na península Bowman na barrera de xelu Filchner-Ronne sobre'l mar de Weddell, y un puntu (73°24′S 72°00′W / 73.400°S 72.000°O) de la mariña English al sur de les islles Eklund nel mar de Bellingshausen.[6] Esta definición tien en cuenta la llinia averada en que la península Antártica esprender de la barrera de xelu y estiéndese escontra'l norte unos 800 km y depués vira escontra'l nordeste por unos 550 km.
L'otru país que'l SCAR rexistra definiendo la base de la península Antártica ye'l Reinu Xuníu, qu'hasta 2009 alcordó cola definición estauxunidense, pero que pa reflexar con más exactitú la estensión de la península ya incluyir un sector ensin denominación, movió unos 300 km escontra'l sur les llendes de la península y de la Tierra de Palmer a la llinia d'unos 420 km que xune la península Rydberg (73°10′S 79°45′W / 73.167°S 79.750°O) nel mar de Bellingshausen cola llinia de conexón a tierra de la corriente de xelu Evans (aprox. 76°34′S 75°00′W / 76.567°S 75.000°O) na mariña Zumberge, que cuerre ente'l cabu Zumberge y l'elevación de xelu Fowler na barrera de xelu Filchner-Ronne.[7]
La investigaciones de la topografía subglacial amuesen que la base de la península Antártica ta per debaxo del nivel del mar, polo que si se retirara la calota de xelu la península sería una gran islla. Entá inclusive considerando l'aumentu del nivel del mar qu'un derretimiento del xelu produciría, y el axuste postglacial que nun periodu de dellos miles d'años alzaría'l nivel del terrén llibre del pesu de los xelos, les investigaciones amuesen que la península ye una islla.
Reclamaciones territoriales
[editar | editar la fonte]Arxentina reclama la mayor parte de la península, incluyéndola nel departamentu L'Antártida Arxentina dientro de la provincia de Tierra del Fueu, L'Antártida ya Islles del Atlánticu Sur. Pa Chile, como parte del Territoriu Chilenu Antárticu, forma parte de la comuña Antártica de la provincia de l'Antártica Chilena dientro de la Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena. Pal Reinu Xuníu integra'l Territoriu Antárticu Británicu. Los trés reclamaciones tán suxetes a les disposiciones del Tratáu Antárticu.
Historia
[editar | editar la fonte]Magar nun hai certidume de quien realizaron el primer avistamiento de la península Antártica, el primeru que quedó rexistráu asocedió en 1819, mientres la espedición del esplorador d'Estaos Xuníos Nathaniel Palmer. Sicasí dos años más tarde l'esplorador británicu John Davis desembarcaría na península Antártica atopando muertes de foqueros que llegaríen primeramente.
El 21 de xunetu de 1908 el Reinu Xuníu anunció oficialmente los sos reclamos a toles tierres dientro de los meridianos 20ºO a 80ºO al sur del paralelu 50ºS, qu'en 1917 treslladó al sur del paralelu 58ºS por cuenta de que con esi reclamu incluyíase parte de la Patagonia.
En 1927 foi inauguráu pola República Arxentina'l Observatoriu Naval de la islla Laurie —nes Órcades del Sur— que foi la primer estación radioeléctrica de L'Antártida.
El 7 de setiembre de 1939 decretáronse les llendes de l'Antártica Chilena, que fueron oficializaos nel decretu Nᵘnbsp;1747 del 6 de payares de 1940.
Formen l'Antártica Chilena o Territoriu Chilenu Antárticu, toles tierres, islles, castros, petones, glaciares y demás conocíos y por conocer, y el mar territorial respeutivu, esistentes dientro de les llendes del casquete constituyíu polos meridianos 53°, longitud oeste de Greenwich, y 90°, longitud oeste de Greenwich.
En xineru de 1942 Arxentina declaró los sos derechos antárticos ente los meridianos 25ºO y 68º24'O (el de punta Dungeness). El 2 de setiembre de 1946 el decretu Nᵘnbsp;8944 afitó nueves llendes pa L'Antártida Arxentina ente los meridianos 25° y 74° (el del estremu oriental de les islles Sandwich del Sur) de longitud Oeste. Finalmente'l decretu-llei Nᵘnbsp;2129, del 28 de febreru de 1957, estableció les llendes definitives ente los meridianos 25º y 74º Oeste y el paralelu 60º de latitud Sur.
Chile y l'Arxentina roblaron el 14 de marzu de 1948 un mutuu alcuerdu na proteición y defensa xurídica de los derechos territoriales ente los meridianos 25º y 90º de longitud Oeste, en que los sos territorios reconocer dambos derechos soberanos sobre L'Antártida Suramericana.
El 18 de febreru de 1948 inauguróse la primer base chilena en L'Antártida continental, la Base Xeneral Bernardo O'Higgins, fundada pol presidente Gabriel González Videla.
En 1951 inauguróse la primer base arxentina en L'Antártida continental, el Destacamentu Naval Almirante Brown. Al añu siguiente inauguróse'l Destacamentu Naval Esperanza.
En 1952 y 1953 los gobiernos de los estaos d'Arxentina y Chile alcordaron un entendimientu pol cual coordinaron aiciones contra les pretensiones del Reinu Xuníu de cuenta que les zones de reclamaciones translapadas (un triángulu curvu al sur del paralelu 60°S y ente los meridianos 53°O y 74°O y el Polu Sur) ente los dos estaos del Conu Sur quedaron suxetes a la cooperación ente dambos estaos y na perspeutiva d'una soberanía condominial, quedaba refrendada una aición cooperativa de beneficios mutuos ente dambos estaos del Conu Sur.
El 1 d'avientu de 1959 foi robláu'l Tratáu Antárticu pola Arxentina, Australia, Bélxica, Chile, Estaos Xuníos, Francia, Gran Bretaña, Xapón, Nueva Zelanda, Noruega, Sudáfrica, y Xunión Soviética, entrando a valir el 23 de xunu de 1961.
Nel so artículu 1 declara:
L'Antártida va utilizase puramente pa fines pacíficos. Prohibir ente otres, toa midida de calter militar, tal como l'establecimientu de bases y fortificaciones militares, la realización de maniobres militares, según los ensayos de toa clase d'armes. El presente Tratáu nun va torgar l'empléu de personal o equipos militares, pa investigaciones científiques o pa cualesquier otru fin pacíficu.
Y en el so artículu 4:
Nengún actu o actividá que se lleve a cabu mientres el presente Tratáu topar en vixencia va constituyir fundamentu pa faer valir, sofitar o negar una reclamación de soberanía territorial en L'Antártida, nin pa crear derechos de soberanía nesta rexón. Nun se van faer nueves reclamaciones enantes feches valir, mientres el presente Tratáu topar en vixencia.
En xunetu de 2003 Chile y l'Arxentina empezaron a refaccionar un antiguu abellugu arxentín llamáu Abrazu de Maipú, a mediu camín ente les bases O'Higgins, de Chile y Esperanza, de l'Arxentina pa utilizalo ente los dos países, volviendo a entamar asina oficialmente la cooperación de dambos estaos nel sector antárticu.
Xeografía
[editar | editar la fonte]
Tien forma d'una S allargada y la so exa mayor ta definíu por un gordón montascosos conocíu como Antartandes. Esti gordón recibe tal denominación, yá que se considera que'l mesmu ye una continuación de cordal de los Andes, siendo'l so nexu submarín la dorsal del Scotia, que los sos afloramientos sobre'l nivel del océanu Atlánticu son les Antilles del Sur. L'altor máximu de los Antartandes ye'l monte Coman, de 3657 m, allugáu nel segmentu montascosu llamáu montes de la Eternidá; destácase tamién el monte Esperanza, con 2860 m. Dende los Antartandes estiéndese una ramificación escontra'l suroeste conocida como montes Ellsworth, un cordal baxu y en gran midida subglaciar que xune a los Antartandes cola otra gran cordal antárticu, los montes Tresantárticos.
Les mariñes de la península Antártica son bien accidentaes, abondando los fiordos y les badees, tantu pola actividá erosiva glaciar como pola presencia de vulcanismu activu (nel estrechu de Bransfield o mar de la Flota esisten volcanes submarinos activos). Al este de la península Antártica atópase, tamién converxendo nel mar de Weddell, la barrera de xelu Larsen, una barrera glaciar que s'atopa sometida a un fuerte retrocesu debíu al recalentamientu global. Ello ye que los sectores conocíos como Larsen A y Larsen B práuticamente sumieron por completu dende principios de la década de 1990.[8][9]
Axacentes a la península Antártica hai una gran cantidá d'archipiélagos y islles, sobremanera frente a les mariñes del norte y del oeste. Estos distribúyense de la siguiente manera:
- Al norte:
- Al este:
Toles mariñes de la península Antártica reciben nomes, encadenándose pela so parte oeste dende la base hasta la península Trinidá (o Luis Felipe), que ye la punta de la península Antártica: mariña English (o Robert English), mariña Rymill, mariña Fallières, mariña Loubet, mariña de Graham, mariña Danco, mariña Palmer (o Davis). Pel so llau este dende la punta escontra la base: mariña Nordenskjöld, mariña Oscar II (o Óscar II), mariña Foyn, mariña Bowman, mariña Wilkins, mariña Black, mariña Lassiter, mariña Orville y parte de la mariña Zumberge.
Estaciones d'investigación científica
[editar | editar la fonte]Pol so allugamientu más cercana y accesible al restu de los continentes (en particular con América del Sur), pol so clima, configuración de les mariñes y cantidá de zones llibres de xelu, la parte norte y oeste de la península, xunto a les sos islles axacentes, ye la rexón de L'Antártida qu'alluga la mayor cantidá de bases, instalaes por gran cantidá de países. La única base asitiada na península Antártica na cual parte del personal que cumple funciones nella (xeneralmente per un añu) ta acompañáu de los sos familiares, ye la Base Esperanza d'Arxentina. Un casu similar esiste na vecina islla Rey Jorge (o 25 de Mayu) cola chilena Villa Les Estrelles.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ «La península Antártica esfrecer nos postreros 37 millones d'años».
- ↑ Revista Ciencia ya Investigación, 59, Non. 2, 22-25, 2009. "Alrodiu de los cambeos asocedíos na Península Antártica"
- ↑ Chile Gazetteer and the SCAR Composite Gazetteer of Antarctica.
- ↑ Nomenclador Antárticu Arxentín and the SCAR Composite Gazetteer of Antarctica.
- ↑ [Atlas of Antarctica, Ute Christina Herzfeld - 2004]
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. Australian Antarctic Data Centre / Gazetteer
- ↑ Gazetteer of the British Antarctic Territory Id 107532
- ↑ «Cambio detectaos con imáxenes MODIS na Badea Larsen ente 2002 y 2007».
- ↑ «Desintegración de la barrera de xelu Larsen B na peninsula Antartica». Archiváu dende l'orixinal, el 21 de mayu de 2013.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Llibro Antártida Educa (español)
- Mapa de la península Antártica
- Mapa detalláu de la península Antártica. Perry-Castañeda Library
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q185605
Multimedia: Antarctic Peninsula