Língua geral

Língua geral
Faláu en	Brasil Colombia Venezuela Arxentina
Falantes	~8 mil
Familia	Llingües tupí Llingües tupí-guaraní Subgrupu III Línguas gerales
Estatus oficial
Oficial en	Brasil
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	`sai`
ISO 639-3	`yrl`

Llingua geral (portugués: 'llingua común' o 'llingua xeneral') ye'l nome de dos linguae francae distintes falaes en Brasil: la língua geral paulista (o Tupí Austral), anguaño estinguida; y la língua geral amazônica (o Tupinambá), del que baxa'l modernu Nheengatu.

Dambes llingües yeren formes variantes de llingües indíxenes tupí-guaraníes. Los colonizadores portugueses llegaron a Brasil nel sieglu XVI y, engarraos al problema de comunicase con indíxenes que falaben una gran cantidá de llingües indíxenes distintes, adoptaron estes formes simplificaes como mediu de comunicación efectiva con esos grupos, una y bones munchos d'ellos conocíen o entendíen parcialmente dalguna forma de tupí. Los dos línguas gerais mentaes fueron usaes en diverses misiones xesuítiques de Brasil y polos primerlos colonizadores, y aportó a usáu tamién polos esclavos negros y otros grupos indíxenes que col tiempu abandonaron la so propia llingua en favor de dalguna língua geral.

Língua Geral Amazônica

La língua geral amazônica (Llingua xeneral amazónica), o Língua Brasílica: la llingua brasilana, basar nel tupinambá, la llingua de los tupís que vivíen a lo llargo de la mariña norte de Brasil ente nos actuales estaos de Maranhão y Pará. Darréu la llingua estender escontra l'interior de Brasil, como llingua franca, al traviés de la selva amazónica ente los sieglos XVII y XVIII. El so usu tornó a partir del sieglu XVIII, como resultáu de la orde dada pol marqués de Pombal d'usar puramente'l portugués como llingua alministrativa en 1758 y de la espulsión de los jesuítas de Brasil (1759), amás de les migraciones posteriroes nel interior de Brasil.

El ñe'engatú (tamién nhengatú, nyengatú, geral o yeral) ye una forma moderna basada de la mesma na língua geral amazônica, qu'inda se fala a lo llargo del Ríu Negru nel norte de Brasil, según nes rexones axacentes de Colombia y Venezuela. Inda quedaríen alredor de 8 mil falantes acordies coles estimaciones de Ethnologue (2005) (Rohter (2005) da un númberu sustancialmente superior). Apocayá la língua geral amazônica recuperó reconocmiento y prominencia en siendo marxinada mientres años. Dende'l puntu de vista llingüísticu ta emparentada col guaraní, que gocia d'oficialidá en Paraguái.

Língua Geral Paulista

La língua geral paulista (Llingua xeneral de São Paulo), o tupí austral ta basada na llingua de los tupís que vivíen en São Vicente (São Paulo), y nel altu Tietê. Nel sieglu XVII falábase llargamente en São Paulo y estendióse a les rexones vecines. Darréu perdió terrenal frente al portugués, sofitáu oficialmente, llegando a escastase nel sieglu XVIII o XIX.

Referencies

Bibliografía

Campbell, Lyle (1997). American Indian Languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-514050-8
Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the world (15th ed.). Dallas, Tex. (USA): SIL International. ISBN 1-55671-159-X
Rohter, Larry. "Language Born of Colonialism Thrives Again in Amazon." New York Times. August 28, 2005.

Enllaces esternos

Arte de grammatica da Llingua Brasilica Gramática de la llingua Brasilana Xeneral por Luis Figueira
Arte de grammatica da llingua mais usada na costa do Brasil Gramática del Tupí por José de Anchieta
Ethnologue report for Nhengatu Retrieved September, 2005.
"As línguas gerais sul americanes," article by Aryon D. Rodrigues (Laboratório de Línguas Indíxenes, Brazil)
Etnolinguistica.Org, a discussion list on native South American languages

Ver tamién