সমললৈ যাওক

মেথি

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
মেথি (Fenugreek)
জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন
ৰাজ্য: Plantae
(অশ্ৰেণীকৃত): Tracheophytes
(অশ্ৰেণীকৃত): Angiosperms
(অশ্ৰেণীকৃত): Eudicots
(অশ্ৰেণীকৃত): Rosids
বৰ্গ: Fabales
পৰিয়াল: Fabaceae
গণ: Trigonella
প্ৰজাতি: foenum-graecum
বৈজ্ঞানিক নাম
T. foenum-graecum
L.[1]

মেথি (বৈজ্ঞানিক নাম: Trigonella foenum-graecum) বা মিথি হৈছে ফেবেচি পৰিয়ালৰ এবিধ বাৰ্ষিক উদ্ভিদ। ইয়াৰ পাতত তিনিটা সৰু ডিম্বাকৃতিৰ পৰা আয়তাকৃতিৰ উপপত্ৰিকা থাকে। ইয়াক অৰ্ধশস্য হিচাপে দেশজুৰি খেতি কৰা হয়। ই এবিধ মছলাজাতীয় উদ্ভিদ। ইয়াৰ বীজৰ সোৱাদ অলপ তিতা আৰু গোন্ধযুক্ত বাবে ৰন্ধা খাদ্যত, বিশেষকৈ দাইল বা আঞ্জাত সুগন্ধিৰূপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ বীজ আৰু পাত ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ ব্যঞ্জনৰ এটা সাধাৰণ উপাদান। লগতে পাৰম্পৰিক ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। পাঁচ ফোৰণ নামৰ ভাৰতত প্ৰচলিত এবিধ গোটা মছলা মিশ্ৰণৰ ই এবিধ মুখ্য উপাদান।[2] ৰন্ধনকাৰ্যত মেথিৰ ব্যৱহাৰ (কম পৰিমাণত) সাধাৰণতে সুৰক্ষিত বুলি বিশ্বাস কৰা হয়[3][4] যদিও, গুৰুতৰ চিকিৎসা পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ বিপদাশংকা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে। কোনো চৰকাৰী স্বাস্থ্য সংস্থাৰ দ্বাৰা ইয়াৰ নিদানিক ব্যৱহাৰ স্বীকৃত বা অনুমোদিত নহয়।[4][5]

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]

নিকট পূৰ্বাঞ্চলত মেথি খেতিলৈ অনা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। ট্ৰাইগনেলা প্ৰজাতিৰ কোনটো বন্য প্ৰজাতিৰ পৰা মেথিৰ সৃষ্টি হৈছিল সেয়া অনিশ্চিত। ইৰাকৰ টেল হালাল (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪০০০ চনৰ কাৰ্বন), লাচিছৰ ব্ৰঞ্জ যুগৰ স্তৰ আৰু টুটানখামুনৰ সমাধিৰ পৰা শুকান বীজ উদ্ধাৰ কৰা হৈছে।[6] কেটো দ্য এলডাৰে ক্ল'ভাৰ আৰু ভেচৰ সৈতে মেথিক গৰু-ম'হৰ খাদ্যৰ বাবে খেতি কৰা শস্য হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰিছে।[7]

খ্ৰীষ্টীয় ১ম শতিকাৰ এটা ৰেচিপিত ৰোমানসকলে মদৰ সোৱাদ মেথিৰ সৈতে দিছিল [8] খ্ৰীষ্টীয় প্ৰথম শতিকাত গালীলত ইয়াক প্ৰধান খাদ্য হিচাপে খেতি কৰা হৈছিল, যিটো জোচেফাছে তেওঁৰ ইহুদী যুদ্ধৰ গ্ৰন্থত উল্লেখ কৰিছে।[9] দ্বিতীয় শতিকাৰ ইহুদী মৌখিক আইন সংকলনত (মিছনাহ) এই উদ্ভিদটোৰ হিব্ৰু নাম টিলটান বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে।[10]

ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান

[সম্পাদনা কৰক]

ইংৰাজী নামটো লেটিন ভাষাৰ fenugraecum ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, মধ্য ফৰাচী মেথিৰ যোগেদি যাৰ অৰ্থ হৈছে "গ্ৰীক ঘাঁহ।" [11]

উৎপাদন

[সম্পাদনা কৰক]

ভাৰত মেথিৰ প্ৰধান উৎপাদনকাৰী দেশ, আৰু ভাৰতৰ ৮০% তকৈ অধিক উৎপাদন ৰাজস্থান ৰাজ্যৰ পৰা হয়।[12]

ব্যৱহাৰ

[সম্পাদনা কৰক]
মেথিৰ গুটি

মেথিক বনৌষধি (শুকান বা সতেজ পাত), মছলা (বীজ), আৰু শাক-পাচলি (সতেজ পাত, অংকুৰ, আৰু মাইক্ৰ’গ্ৰীন) হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ছ'ট'লন হৈছে মেথিৰ সুকীয়া মেপেল-চিৰাপৰ গোন্ধৰ বাবে দায়ী ৰাসায়নিক পদাৰ্থ।[13][4]

ঘন, হালধীয়াৰ পৰা এম্বাৰ ৰঙৰ মেথি গুটি ভাৰতীয় উপমহাদেশীয় খাদ্যৰ এক সাধাৰণ উপাদান, গোটা আৰু গুড়ি ৰূপত আচাৰ, শাক-পাচলিৰ ব্যঞ্জন, দালি আৰু মছলাৰ মিশ্ৰণ যেনে পঞ্চ ফ’ৰন আৰু সাম্বাৰ গুড়ি তৈয়াৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। প্ৰায়ে ইয়াক পোৰা (Maillard browning) কৰা হয় যাতে ইয়াৰ অন্তৰ্নিহিত তিতা কম হয় আৰু সোৱাদ বৃদ্ধি পায়।[14]

ৰন্ধা-বঢ়া

[সম্পাদনা কৰক]

কিছুমান তৰকাৰীত সতেজ মেথি পাত এটা উপাদান, যেনে ভাৰতীয় খাদ্যত আলুৰ সৈতে আলু মেথি (আলু মেথি) তৰকাৰী তৈয়াৰ কৰা।[15]

আৰ্মেনিয়ান খাদ্যত মেথি বীজৰ গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰি পেষ্ট তৈয়াৰ কৰা হয় যিটো শুকান আৰু নিৰাময় কৰা গৰুৰ মাংসক আৱৰণ দি বাষ্টুৰ্মা তৈয়াৰ কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান।[16]

পশুৰ খাদ্য

[সম্পাদনা কৰক]

কেতিয়াবা পশুৰ খাদ্য হিচাপে মেথি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই ৰুমিনেণ্টৰ বাবে ৰুচিকৰ সেউজীয়া খাদ্য প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ গুটিবোৰ মাছ আৰু ঘৰচীয়া শহাপহুক খুৱাবলৈও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[17]

খাদ্যৰ পৰিপূৰক

[সম্পাদনা কৰক]

মেথিৰ খাদ্য পৰিপূৰক কেইবাখনো দেশত কেপচুল, ঢিলা গুড়ি, চাহ আৰু গুড়ি বীজৰ পৰা তৰল নিষ্কাশনৰ ৰূপত প্ৰস্তুত কৰা হয়।[4][5] এই সামগ্ৰীসমূহৰ কোনো ক্লিনিকেল ফলপ্ৰসূতা আছে বুলি কোনো উচ্চমানৰ প্ৰমাণে সমৰ্থন নকৰে।[4][5]

খাদ্য সংযোজক

[সম্পাদনা কৰক]

মেথিৰ গুটি আৰু পাতত ছ'ট'লন থাকে, যিয়ে মেথি আৰু তৰকাৰীৰ সুগন্ধি অধিক ঘনত্বত প্ৰদান কৰে আৰু কম ঘনত্বত মেপেল চিৰাপ বা কেৰামেল থাকে।[4][13] মেথি নকল মেপেল চিৰাপ বা চাহত সোৱাদযুক্ত এজেণ্ট হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আৰু খাদ্য পৰিপূৰক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[5]

গৱেষণা

[সম্পাদনা কৰক]

মেথিৰ গুটিৰ উপাদানসমূহৰ ভিতৰত ফ্লেভন’ইড, এলকেল’ইড, ক’মাৰিন, ভিটামিন, আৰু চেপ’নিন; আটাইতকৈ প্ৰচলিত এলকেল'ইড হৈছে ট্ৰাইগ'নেলিন আৰু ক'মাৰিনত চিনামিক এচিড আৰু স্কোপলেটিন অন্তৰ্ভুক্ত।[3] ডায়েবেটিছ ৰোগী আৰু প্ৰিডায়েবেটিছ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত মেথিয়ে জৈৱচিহ্ন হ্ৰাস কৰে নেকি সেই সম্পৰ্কে কৰা গৱেষণাৰ মানদণ্ড সীমিত।[18]

২০২৩ চনলৈকে মেথি ডিচমেন'ৰিয়াৰ পৰা উপশম পোৱাত নিৰাপদ আৰু ফলপ্ৰসূ নেকি[4][19] বা স্তনপানৰ সময়ত দুগ্ধপানৰ উন্নতি সাধন কৰাত কোনো উচ্চমানৰ প্ৰমাণ পোৱা হোৱা নাই।[20] মেথিৰ অধ্যয়নত কম সংখ্যক ব্যক্তিকে ধৰি পৰিৱৰ্তনশীল, পৰীক্ষামূলক ডিজাইন আৰু গুণগত মান দুৰ্বল, পদ্ধতিৰ বৰ্ণনাত ব্যৰ্থ হোৱা, মাত্ৰাৰ অসামঞ্জস্য আৰু সময়সীমা আৰু বিৰূপ প্ৰভাৱ লিপিবদ্ধ নকৰাৰ বৈশিষ্ট্য।[4][5][19][20]

যিহেতু মেথি খোৱাৰ সম্ভাৱ্য জৈৱিক প্ৰভাৱৰ ওপৰত কৰা গৱেষণাই স্বাস্থ্য বা ৰোগ প্ৰতিৰোধী প্ৰভাৱৰ কোনো উচ্চমানৰ প্ৰমাণ পোৱা নাই, সেয়েহে আমেৰিকাৰ খাদ্য আৰু ঔষধ প্ৰশাসনে মেথিক ক্লিনিকেল ব্যৱহাৰৰ বাবে অনুমোদন বা পৰামৰ্শ দিয়া নাই।[4][5]

পৰম্পৰাগত চিকিৎসা

[সম্পাদনা কৰক]

যদিও এবাৰ স্তনপানৰ সময়ত গাখীৰৰ যোগানৰ অপৰ্যাপ্ততাৰ বাবে লোকৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, এই ব্যৱহাৰৰ বাবে মেথি ফলপ্ৰসূ বা নিৰাপদ বুলি কোনো ভাল প্ৰমাণে দেখুৱাব পৰা নাই,[4][5][20] আৰু পৰম্পৰাগত পদ্ধতিত ই ডিচমেন’ৰিয়া, প্ৰদাহ, ডায়েবেটিছ বা আন কোনো মানৱ বিকাৰৰ চিকিৎসাৰ বাবেও উপযোগী নহয়।[4][5][19]

তথ্য সংগ্ৰহ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ USDA, ARS, Germplasm Resources Information Network. মেথি in the Germplasm Resources Information Network (GRIN), U.S. Department of Agriculture Agricultural Research Service. Accessed on 2008-03-13.
  2. ↑ "Panch Phoron Seeds Glossary | Recipes with Panch Phoron Seeds". Tarladalal.com. Archived from the original on 2023-01-25. https://web.archive.org/web/20230125113805/https://www.tarladalal.com/glossary-panch-phoron-seeds-1027i। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-07-13. 
  3. ↑ 3.0 3.1 Ouzir, M; El Bairi, K; Amzazi, S (2016). "Toxicological properties of fenugreek (Trigonella foenum graecum)". Food and Chemical Toxicology খণ্ড 96: 145–54. doi:10.1016/j.fct.2016.08.003. PMID 27498339. 
  4. ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 "Fenugreek". Drugs.com. 2019. https://www.drugs.com/npp/fenugreek.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 17 March 2019. 
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 "Fenugreek". National Center for Complementary and Integrative Health, US National Library of Medicine. 14 April 2020. https://www.nccih.nih.gov/health/fenugreek। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 April 2020. 
  6. ↑ Zohary, Daniel; Hopf, Maria; Weiss, Ehud (2012). Domestication of Plants in the Old World: The Origin and Spread of Domesticated Plants in Southwest Asia, Europe, and the Mediterranean Basin (4th সম্পাদনা). Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 122. 
  7. ↑ Cato the Elder. De Agri Cultura. পৃষ্ঠা. 27. 
  8. ↑ "A 9,000-Year Love Affair". National Geographic খণ্ড 231 (2): 46. February 2010. 
  9. ↑ Josephus, De Bello Judaico, book 3, chapter 7, vs. 29. The prepared relish made from ground fenugreek seeds is very slimy and slippery, and was therefore poured over ladders as a stratagem to prevent the enemy's ascent.
  10. ↑ Commentators Maimonides and Ovadiah di Bertinoro on Mishnah Kil'ayim 2:5; Terumot 10:5; Orlah 3:6; ibid. 10:6; Ma'aserot 1:3, ibid. 4:6; Ma'aser Sheni 2:2–3; Niddah 2:6.
  11. ↑ "Online Etymology Dictionary" (en ভাষাত). www.etymonline.com. http://www.etymonline.com/index.php?term=fenugreek। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-02-07. 
  12. ↑ V. A. Parthasarathy, K. Kandinnan and V. Srinivasan, ed. Organic Spices. New India Publishing Agencies. পৃষ্ঠা. 694. 
  13. ↑ 13.0 13.1 "3-Hydroxy-4,5-dimethylfuran-2(5H)-one; CID=62835". PubChem, US National Library of Medicine. 3 March 2019. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sotolone। আহৰণ কৰা হৈছে: 17 March 2019. 
  14. ↑ "BBC - Food - Fenugreek recipes". https://www.bbc.co.uk/food/fenugreek। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-02-07. 
  15. ↑ (en ভাষাত) Fenugreek. National Library of Medicine (US). 2021-08-16. PMID 30000838. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501779/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-07. 
  16. ↑ Wani, Sajad Ahmad; Kumar, Pradyuman (2018-04-01). "Fenugreek: A review on its nutraceutical properties and utilization in various food products" (en ভাষাত). Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences খণ্ড 17 (2): 97–106. doi:10.1016/j.jssas.2016.01.007. ISSN 1658-077X. 
  17. ↑ Heuzé V., Thiollet H., Tran G., Lebas F., 2018. Fenugreek (Trigonella foenum-graecum). Feedipedia, a programme by INRA, CIRAD, AFZ and FAO. https://www.feedipedia.org/node/242 Archived 2018-03-28 at the Wayback Machine
  18. ↑ Gong, J; Fang, K; Dong, H; Wang, D; Hu, M; Lu, F (2 August 2016). "Effect of Fenugreek on Hyperglycaemia and Hyperlipidemia in Diabetes and Prediabetes: a Meta-analysis". Journal of Ethnopharmacology খণ্ড 194: 260–268. doi:10.1016/j.jep.2016.08.003. PMID 27496582. 
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 Pattanittum, Porjai; Kunyanone, Naowarat; Brown, Julie; Sangkomkamhang, Ussanee S; Barnes, Joanne; Seyfoddin, Vahid; Marjoribanks, Jane (2016). "Dietary supplements for dysmenorrhoea". Cochrane Database of Systematic Reviews খণ্ড 2016 (3): CD002124. doi:10.1002/14651858.CD002124.pub2. PMID 27000311. 
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 Foong, Siew Cheng; Tan, May Loong; Foong, Wai Cheng; Marasco, Lisa A; Ho, Jacqueline J; Ong, Joo Howe (2020-05-18). "Oral galactagogues (natural therapies or drugs) for increasing breast milk production in mothers of non-hospitalised term infants". The Cochrane Database of Systematic Reviews খণ্ড 2020 (5): CD011505. doi:10.1002/14651858.cd011505.pub2. ISSN 1465-1858. PMID 32421208. 


Stub icon এই বৃক্ষৰ বিষয়ে লিখা প্ৰবন্ধটো এটা পোখালি, প্ৰবন্ধটো বিস্তাৰ কৰি আপুনিও ৱিকিপিডিয়াক সহায় কৰিব পাৰে।


"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=মেথি&oldid=509557"ৰ পৰা অনা হৈছে