Ronco sopra Ascona
| Dialäkt: Züritüütsch |
| Ronco sopra Ascona | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Tessin (TI) |
| Bezirk: | Locarno |
| Kreis: | Isole |
| BFS-Nr.: | 5125 |
| Poschtleitzahl: | 6622 |
| Koordinate: | 699578 / 111068 |
| Höchi: | 353 m ü. M. |
| Flächi: | 5,0 km² |
| Iiwohner: | 538 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.ronco-s-ascona.ch |
 Ronco sopra Ascona | |
| Charte | |
 | |
Ronco sopra Ascona, lombardisch Rónch [roŋk], isch e Gmäind im Schwyzer Kanton Tessin. Si ghöört zum Chräis (circolo) Isole im Bezirk Locarno.
Geografy
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
i de Bildmitti
Ronco sopra Ascona lyt zwüschet Ascona un Brissago uf ere Felseterrasse über em Langesee. Zur Gmäind ghööred under anderem d Frakzioone Fontana Martina, Gruppaldo un Porto Ronco. Naachbergmäinde sind Ascona und Brissago und über de See au Gambarogno und di italienisch Gmäind Maccagno con Pino e Veddasca (mit irer Fraktion Pino sulla Sponda del Lago Maggiore).
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ronco sopra Ascona isch zum eerschte Maal ane 1264 as Roncha gnännt woorde, 1498 dänn as Ronca de Scona. De Name Ronco bidüütet «frisch grodts Land, wo mer uurbar macht; Räbbäärg».
Z Ronco isch de Maaler Antonio Ciseri (1821–1891) uf d Wält choo, wo dänn z Floränz Kariääre gmachet hät, aber au s Altaarbild i de Chile vo Ronco gmaalet hät. Hauptsächli i der eerschte Helfti und de Mitti vom 20. Jarhundert händ i de schöön glägene Gmäind sälber vil Künschtler und anderi Kulturlüüt gläbt, drunder de Richard Seewald (1889–1976, spööter Profässer a de Münchner Akademy), de Manfred Henninger (1894–1986, spööter Abtäiligsläiter und Räkter a de Stuegerter Akademy), der Erich Maria Remarque (1898–1970, Autor vo «Im Westen nichts Neues») und syni Frau, d Paulette Goddard (1910–1990, under anderem i Film zäme mit em Charlie Chaplin und em Gary Cooper), und hütt d Eveline Hasler (* 1933, Autoori vo de «Wachsflügelfrau»). De Wyler Fontana Martina isch vom Bäärner Buechtrucker Hans Jordan 1923 gchaufft und wider uufpoue woorde und hät dän e gwüssi Zyt as Künschtlerkolony funkzioniert, wo underem anderem de Heinrich Vogeler (1872–1942, vorane z Worpswede und nachanen i de Sowjetunion), de Clément Moreau (1903–1988) und de Paul Klee (1879–1940) gwürkt händ. Au Uusstyger im Umfäld vom Monte Verità händ im früene 20. Jarhundert i alte, uufggääne Hüüser zwüsched Ascona und Ronco gwont.
Verwaltig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Gmäindsbresidänt (Sindaco) vu Ronco sopra Ascona isch de Paolo Senn.
Ywonerzaale
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Quäle: Bundesamt für Statistik[2]
| Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 |
| Yywohner | 378 | 345 | 344 | 312 | 303 | 257 | 315 | 311 | 413 |
| Johr | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2010 | 2020 |
| Yywohner | 426 | 540 | 553 | 682 | 745 | 702 | 659 | 677 | 550 |
Dialäkt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Dialäkt vo Ronco sopra Ascona ghöört zum Tesines, ere Mundartgruppe vom Weschtlombardisch.
Böuwärch
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Doorff hät en mittelalterliche Chäärne, wo spööter i de Barockzyt erwyteret und umpoue woorden isch. Us em Spaatmittelalter sind die schmaale, hööche Hüüser mit groosse, schwääre Stäi um d Türen und d Fäischter; und us em Barock sind d Hüüser mit Loggie i den obere Stockwäärch und däne chlyne Balköndli mit fyne Gländer. Tipisch isch au, das d Gassen a männgem Oort under eme Huus oder Huustäil duregönd – dänen Underfüerige säit mer im Tialäkt barchétt.[3]
Daa e paar bsunderi Exämpel vo Hüüser:
- d Pfarchile S. Martino (1498 s eerscht Maal gnännt)
- d Kapäll SS. Annunziata
- zwäi Privaathüüser händ Sääl mit Maalereie us em 19. Jarhundert: d Casa Ciseri (17. Jh., umpouen öppe 1830) und d Ca’ di Pitúr
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Rodolfo Huber: Ronco sopra Ascona. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz. (truckti Version: Band 10, S. 437).
- Cornelia Ammann: Ronco com’era – wie es war. C. M. Schwarz, Ronco s/Ascona 2011.
- Cornelia Schwarz-Ammann, i Zämenaarbet mit em Stefano Vassere, em Ermanno Barioni und em Tarcisio Pellanda: Repertorio toponomastico ticinese. I nomi di luogo dei comune del Cantone Ticino: Ronco sopra Ascona. Ug. vom Staatsarchiv vom Kanton Tessin. Bellinzona 2007 (zwäispraachig italienisch und tüütsch).
- Niklaus Starck: Circolo Verbano. Die Maler von Ronco sopra Ascona. Porzio Verlag, Ascona 2015.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Ronco sopra Ascona – Sammlig vo MultimediadateieFueßnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 7. September 2023
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Daaten im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
- ↑ Bilder gits daa: Da vedere per esempio nel nucleo uf de Homepage vo Ronco s/A.
