Alija

Iiwanderer vo dr zwäite Alija, Fäld bi Migdal (1912)

Dr Begriff Alija (hebräisch עלייה, wörtlig „Ufstiig“; Plural Alijot) stammt us dr Bible und bezäichnet im Juudedum sit em babylonische Exil (586–539 v. d. Z.), wenn Juude as Äinzelni oder in Grubbe in s Globte Land zruggönge. Die, wo Alija mache, häisse uf Hebräisch Olim (Singular: fem. Olah, mask. Oleh).

Sit ass dr politisch Zionismus im 19. Joorhundert ufchoo isch, bedütet dr Begriff allgemäin „jüüdischi Iiwanderig“ uf Palestina, bzw. sit 1948 uf Israel.

Iiwanderigswälle si im Allgemäine dur Juudeverfolgige usglööst worde. Aber die mäiste Verfolgte häi s vorzooge, in dr Nööchi vo iirer Gastkultur z bliibe — bis in s 20. Joorhundert isch d Räis ins Globte Land nämlig beschweerlig und vilmol au gföörlig gsi, und wenn d Olim emol aachoo si, häi si uusegfunde, dass es hüfig kä Aarbed für sä gee het und s Lääbe im Land hert gsi isch. Bis sich im spoote 19. Joorhundert dr modärn Jischuw het afo bilde, si d Juude in Palestina vilmol vollkomme abhängig gsi vo Spände us em Usland.

D Alijot vor dr Staatsgründig

• 1882–1903: Erste Alija, 20'000 bis 30'000 Iiwanderer us Ostöiropa, Russland, Rumänie und em Jemen.
• 1904–1914: Zwäiti Alija, 35'000 bis 40'000 Iiwanderer, vor allem us Russland und Poole
• 1919–1923: Dritti Alija, 35'000 Iiwanderer, vor allem us Russland, aber au us Rumänie
• 1924–1931: Vierti Alija, 80'000 Iiwanderer, vor allem us Poole und dr Sowjetunion
• 1932–1938: Fümfti Alija, 200'000 Iiwanderer vor allem us Nazi-Dütschland
• 1932–1948: Alija Bet, Duusigi vo illegaale Iiwanderer us Öiropa

D Alijot noch dr Staatsgründig

• 1948–1951: öbbe 690'000 Iiwanderer us Egüpte, Irak, Jemen, Poole und Rumänie
• 1955–1957: öbbe 100'000 Iiwanderer us Marokko, Algerie, Tunesie und Libye
• 1969–1975: öbbe 100'000 Iiwanderer us dr UdSSR
• 1984–1985: öbbe 10'000 ethiopischi Juude in dr Operation Moses
• 1989–1995: öbbe 600'000 Iiwanderer us dr UdSSR bzw. der GUS
• 1991: öbbe 15'000 ethiopischi Juude in dr Operation Salomon
• 2012: öbbe 8'000 ethiopischi Juude in dr Operazioon Duubeflüügel

Litratuur

• Gur Alroey: Alija, in: Dan Diner (Hrsg.): Enzyklopädie jüdischer Geschichte und Kultur (EJGK). Band 1, Metzler, Stuttgart/Weimar 2011, S. 36–39

• Lothar Mertens: Alija. Die Emigration der Juden aus der UdSSR/GUS. 1993, ISBN 3-8196-0122-8.
• Julian Grzesik: Alija nach der Zerstreung Israels. Bibel und Fakten. Drei Bänd, Lublin 1989.
• Alex Bein: Die Judenfrage. Biographie eines Weltproblems, zwei Bänd, Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart 1980, ISBN 3-421-01963-0.

• Jay und Meridel Rawlings: Alija. Rückkehr ins gelobte Land. Schulte + Gerth Aßlar, 1984, ISBN 3-87739-551-1.

Weblingg

 Commons: D Iiwanderig uf Israel – Sammlig vo Multimediadateie

• Artikel über die Operation "Schwingen der Taube" auf Israelnetz.com