Ukrayna Bağımsızlık Savaşı

Ukrayna Bağımsızlık Savaşı, 8 Kasım 1917 ile 17 Kasım 1921 yılları arasında süren, içinde çeşitli siyasi ve askerî kuvvetlerin yer aldığı ve Ukrayna'da cumhuriyetin kurulmasıyla sonuçlanan bir süreçtir. Bu cumhuriyet, daha sonra Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilerek,^[1] Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dönüştürülmüştür.^[2] Savaşın tarafları arasında; Ukraynalı milliyetçiler, Bolşevikler, anarşistler, İttifak Devletleri'ni oluşturan Alman ve Avusturya-Macaristan imparatorluklarının askerî kuvvetleri, Belarus Gönüllüler Ordusu ve İkinci Polonya Cumhuriyeti kuvvetleri bulunmaktaydı.^[3]

Olayların gidişatı

Ukrayna Milliyetçiliği, Geçici Hükûmet döneminde gelişme gösterdi. Kısıtlamaların kaldırılması, ulusal basını canlandırdı. Ardından Siyasi Partiler ve kültürel kuruluşlar teşkil edildi. Bütün bu aktörler, 17 Nisan 1917 Tarihinde “Merkezi Rada (Konsey)” adıyla Ukrayna Ulusal Meclisini Kurdular. Merkezi Rada'nın birincil hedefi, Rus demokratik federasyonu içinde Ukrayna'nın özerkliğini elde etmekti. Ertesi Ay, Merkezi Rada resmen faaliyete geçti ve Tarihçi Myakhaylo Hrushevsky Ukrayna'nın ilk cumhurbaşkanı seçildi ^[4]^[5].

Ekim Devrimi'nin bir sonucu olarak iktidara gelen Lenin, 1917'nin sonunda Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ne savaş ilan etti; Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nin hükümeti, 22 Ocak 1918'de Merkez Rada'nın Ukrayna'nın bağımsızlığını ilan ettiği Dördüncü Evrensel'i yayınlayarak karşılık verdi ^[6]. 28 Şubat'ta, Kruty yakınlarında (başkentin kuzeydoğusundaki bir köy) efsanevi bir savaş gerçekleşti; burada birkaç yüz Ukraynalı askeri okul öğrencisi, birkaç bin Bolşevik'in Moskova ve Petrograd'dan Kiev'e ilerleyişini geciktirmeyi başardı ^[7]. Kruty yakınlarındaki savaştan sonra Sovyet liderliği mahkumları idam etti ve 4 Şubat 1918'de Kızıl Ordu Kiev'in dış mahallelerine yaklaştı ^[8].

Az 1918 tavaszi "Faustschlag" hadművelet után több ezer félig lebomlott civil holttestet fedeztek fel a kijevi parkokban ^[9]. 5 Şubat gecesi Mihail Muravyov saldırı emrini verdi. Kiev'in bombardımanı sırasında zehirli gazlar kullanıldı, birkaç gün durmayan büyük bir bombardıman gerçekleştirildi (şehre 15.000 mermi atıldı), bunun sonucunda diğer şeylerin yanı sıra Mykhailo Kruşçevski'nin evi de yıkıldı. Şehre giren Sovyet birlikleri, emri yerine getirerek Kızıl Terör kapsamında düşman ilan edilen 5.000 sivili vurdu. Ölenler arasında yalnızca iki siyasetçi vardı: Ukrayna Halk Cumhuriyeti Toprak İşleri Bakanı Oleksandr Zarudny ve Merkez Rada milletvekili Isak Pugach. 1918 baharındaki Faustschlag Operasyonu'ndan sonra Kiev parklarında binlerce yarı çürümüş sivil cesedi bulundu.

1918 baharından bu yana Ukrayna topraklarında Almanya'nın himayesi altında bir kukla devlet vardı, ancak Kasım 1918'de Ukrayna Halk Cumhuriyeti Rehberi kısa bir süre için iktidara geldi ^[10].

Şubat 1919'dan itibaren Kiev'de iktidar bir kez daha Bolşeviklerin elindeydi. Bolşevikler, Ağustos 1919'da UHC ordusu tarafından şehirden sürüldü ve ardından Rus Beyaz Ordu birlikleri şehre girerek Aralık 1919'a kadar burada kaldı. Bolşevikler şehri tekrar ele geçirdiğinde. Mayıs 1920'de şehir, Ukrayna Halk Cumhuriyeti birlikleriyle birlikte Polonya birlikleri tarafından kontrol ediliyordu ^[11]^[12].

9 Şubat 1923'te Kiev'de Çeka memurları, en uzun süre direnen, Ukrayna'nın bağımsızlığının tutuklu son destekçilerini vurdu. Böylece nihayet Ukrayna'da Sovyet iktidarı kuruldu ^[13].

Ayrıca bakınız

I. Dünya Savaşı'nda Ukrayna

Kaynakça

^ Lovell, Stephen (2009). The Soviet Union: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199238484.
^ Pons, Silvio (2020). The Cambridge history of communism. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN 978-1316634578.
^ Smith, S. A. (2017). The Oxford handbook of the history of communism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198779414.
^ Савченко В. А. Первая война большевиков против Украинской Народной Республики (декабрь 1917 — февраль 1918)
^ Дорошенко Д. І. Історія України, 1917—1923 рр. Том 1 — К.: Темпора, 2002. — 320 с. (204 с.)
^ Нариси історії української революції 1917—1921 років. / В. Ф. Верстюк, В. І. Головченко, Т. С. Осташко та ін.; ред. кол.: В. А. Смолій (голова), Г. В. Боряк, В. Ф. Bерстюк та ін. — Кн. I. — К.: Наукова думка, 2011. — C. 200—201.
^ Полупанов А. В. Бронепоезд «Свобода или смерть» № 4. Полупановцы : Воспоминания командира бронепоезда: [Из эпохи гражд. войны]. — Л.: Военмориздат, 1939. — 64 с.,
^ Волков Сергей Владимирович 1918 год на Украине — М.: Центрполиграф, 2001 г. — 416 стр.
^ Нариси історії української революції 1917—1921 років. — К., 2011. — C. 204.
^ Савченко, В. А. Глава 17. Поход на Киев и потеря Киева 26 июля — 22 сентября 1919 г. // Симон Петлюра. — 1-е. — Харьков: Фолио, 2004. — 107 с.
^ Гусев-Оренбургский С. И. Багровая книга. Погромы 1919-20 гг. на Украине. — Харбин: Издание Дальневосточного Еврейского Общественного Комитета помощи сиротам-жертвам погромов («ДЕКОПО»), 1922. — 252, III с
^ Пученков, А. С. Национальный вопрос в идеологии и политике южнорусского Белого движения в годы Гражданской войны. 1917—1919 гг // Из фондов Российской государственной библиотеки : Диссертация канд. ист. наук. Специальность 07.00.02. — Отечественная история. — 2005.
^ Холодний Яр // Шевченківська енциклопедія : у 6 т. / Гол. ред. М. Г. Жулинський. — Київ : Ін-т літератури ім. Т. Г. Шевченка, 2015. — Т. 6: Т—Я. — С. 621-629.

Ayrıca bakınız

Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler

Ukrayna ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[SovyetlerBirliğiKısaTarihi-1] Lovell, Stephen (2009). The Soviet Union: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199238484.

[CambridgeKomünizmTarihi-2] Pons, Silvio (2020). The Cambridge history of communism. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN 978-1316634578.

[KomünizmTarihi-3] Smith, S. A. (2017). The Oxford handbook of the history of communism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198779414.

[4] Савченко В. А. Первая война большевиков против Украинской Народной Республики (декабрь 1917 — февраль 1918)

[5] Дорошенко Д. І. Історія України, 1917—1923 рр. Том 1 — К.: Темпора, 2002. — 320 с. (204 с.)

[6] Нариси історії української революції 1917—1921 років. / В. Ф. Верстюк, В. І. Головченко, Т. С. Осташко та ін.; ред. кол.: В. А. Смолій (голова), Г. В. Боряк, В. Ф. Bерстюк та ін. — Кн. I. — К.: Наукова думка, 2011. — C. 200—201.

[7] Полупанов А. В. Бронепоезд «Свобода или смерть» № 4. Полупановцы : Воспоминания командира бронепоезда: [Из эпохи гражд. войны]. — Л.: Военмориздат, 1939. — 64 с.,

[8] Волков Сергей Владимирович 1918 год на Украине — М.: Центрполиграф, 2001 г. — 416 стр.

[9] Нариси історії української революції 1917—1921 років. — К., 2011. — C. 204.

[10] Савченко, В. А. Глава 17. Поход на Киев и потеря Киева 26 июля — 22 сентября 1919 г. // Симон Петлюра. — 1-е. — Харьков: Фолио, 2004. — 107 с.

[11] Гусев-Оренбургский С. И. Багровая книга. Погромы 1919-20 гг. на Украине. — Харбин: Издание Дальневосточного Еврейского Общественного Комитета помощи сиротам-жертвам погромов («ДЕКОПО»), 1922. — 252, III с

[ReferenceA-12] Пученков, А. С. Национальный вопрос в идеологии и политике южнорусского Белого движения в годы Гражданской войны. 1917—1919 гг // Из фондов Российской государственной библиотеки : Диссертация канд. ист. наук. Специальность 07.00.02. — Отечественная история. — 2005.

[13] Холодний Яр // Шевченківська енциклопедія : у 6 т. / Гол. ред. М. Г. Жулинський. — Київ : Ін-т літератури ім. Т. Г. Шевченка, 2015. — Т. 6: Т—Я. — С. 621-629.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]