Sirgiannis Paleologos
| Syrgiannes Paleologos Philanthropenos | |
|---|---|
| Doğum | y. 1290 |
| Ölüm | 1334 |
| Bağlılığı | Bizans İmparatorluğu (1333'e kadar) Sırp İmparatorluğu (1333-1334) |
| Rütbesi | megas doux |
| Çatışma/savaşları | Bizans İç Savaşı (1321-1328) |
Syrgiannes Paleologos Philanthropenos (Yunanca: Συργιάννης Παλαιολόγος Φιλανθρωπηνός, y. 1290-1334), Kuman ve Yunan karışımı kökenli Bizans aristokrat ve general. İmparator II. Andronikos (h. 1282-1328) ve torunu III. Andronikos (h. 1328-1341) arasına gerçekleşen Bizans İç Savaşı'na müdahil olmuştur. Sadece kendisine ve hırslarına sadık kalmış, taraflar arasında defalarca yer değiştirmiştir, en sonunda Bizanslılar tarafından suikasta uğramadan önce Sırp hükümdarı Stefan Dušan adına Makedonya'nın çoğunu fethetmiştir.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ailenin kökeni ve erken dönem kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Syrgiannes, yaklaşık 1290 yılında doğmuştur. İmparator II. Andronikos yönetiminde Megas Domestikos (ordunun baş komutanı) olan Kuman lider (onunla aynı vaftiz adına sahip) adı Syrgiannes olan babası ya da muhtemelen dedesinden ismini almıştır O dönem Makedonya, Trakya bölgelerine ve Anadolu'daki Türk yayılışına karşı III. İoannis (h. 1221-1254) hükümdarlığında yerleştirilmiş Batı Anadolu'da, Makedonya, Trakya bölgelerinde birçok Kuman vardı, Onun soyundan gelenlerin Bizans İmparatorluğundaki varlığı yaklaşık 100 yıl boyunca devam etmiştir Bizanslaşmış bu Kuman ailesinin son temsilcisi de ailenin ilk üyesi gibi Syrgiannes adını taşımaktaydı.[1][2][3][4][5][6] Kuman beylerinden birisinin oğlu olan Yaşlı Syrgiannes'in orijinal ismi Sytzigan (Kuman-Türkçe Sïčğan, "sıçan") idi; vaftiz edildiğinde Syrgiannes ("usta John") adını aldı.[7][8] Yaşlı Syrgiannes, Bizans ordusunun hiyerarşisinde yükselerek, sonunda yüksek bir rütbe olan megas domestikos oldu.[9] Genç Syrgiannes'un annesi Eugenia Palaiologina, iktidardaki Paleologos Hanedanı'nın üyesi ve İmparator VIII. Mihail'in (h. 1259-1282) yeğeniydi. Annesinin aile isminin verdiği prestij ile, genç Syrgiannes, imparatorluk hiyerarşisinde ilerlemeyi seçti.[7] Syrgiannes'in bir de Theodora isminde bir kız kardeşi vardı, sonra II. Konstantin ismiyle Kilikya Ermeni Kralı olan Guy de Lusignan ile evlenmişti.[10] Sırbistan sınırında bulunan Makedonya vilayetine askeri vali atandığı 1315 yılında ilk defa tarih sahnesine çıktı. Var olan anlaşma ve emirlere karşı gelerek, Sırbistan ve Epir Despotluğu'nun her ikisine saldırdı. İsyan etti, yakalandı ve tutuklandı. 1320 yılından bir süre önce, affedildi ve Trakya'ya komutan olarak atandı.[7][11][12]
III. Andronikos'a desteği
[değiştir | kaynağı değiştir]
1320 yılında, IX. Mihail'un (II. Andronikos'un en büyük oğlu ve 1295 yılından beri ortak imparator) ölümünün ardından, Mihail'in oğlu III. Andronikos'a, III. Andronikos tarafından, ortak imparator olarak tac giydirildi. Başlangıçta büyükbabası tarafından tutulmasına rağmen, genç Andronikos ve Syrgiannes'un da dahil olduğu genç aristokratlardan oluşan çevresinin savurganlıkları imparatorun memnuniyetsizliğini doğurdu. Bu aşırılıklar, genç Andronikos'un küçük kardeşi Manuil'in başkası sanılarak öldürülmesi ile zirve yaptı; buna çok kızan yaşlı Andronikos, torununun unvanlarını kaldırdı ve derin çatlak ikisinin arasını açtı.[13]
Aynı zamanda yaşlı imparatora memnuniyetsizliğin yüksek olduğu Trakya'da kendilerine rüşvetle valilik elde eden İoannis Kantakuzinos ve Syrgiannes hızla genç Andronikos için desteği harekete geçirdiler. Aleksios Apokaukos ve Theodoros Sinadinos ile beraber, yaşlı Andronikos'u torunu lehine tahttan indirmek için hazırlığa başladılar.[13][14] 1321 paskalyasında, genç Andronikos Hadrianapolis'e geldi ve isyanı başlattı. Eski imparatoru müzakere zorlamak için, Syrgiannes büyük bir orduya komuta etti.[15][16][17] Sonunda 6 Haziran 1321 tarihinde imparatorluğu kısımlara ayıran barış anlaşması imzalandı. Genç Andronikos ortak imparator olarak tanınıyor ve appanage benzeri yöneteceği Trakya ona veriliyor, Hadrianapolis'te kendi sarayını kurarken Konstantinopolis dahil kalan yerler kıdemli İmparator olan II. Andronikos'un yönetiminde kalıyordu.[8][16]
Syrgiannes bu yeni düzenlemelerden memnun değildi, verdiği destek nedeniyle yeterince ödüllendirilmediğini düşünmekteydi. II. Andronikos'un Kantakuzinos'a büyük iltifat göstermesinden alınıyordu ve Kantakuzinos'a karşı acımasız bir rekabet geliştiriyordu. Dahası III. Andronikos'un Syrgiannes'in karısını baştan çıkardığına dair söylenti vardı.[15][18] Sonuçta Aralık 1321 tarihinde desteğini yaşlı imparatora döndürdü ve Konstantinopolis'e sığındı. Megas doux unvanı ile ödüllendirildi, sonra II. Andronikos'u savaşı devam ettirmeye ikna etti.[9][16][19] Temmuz 1322 tarihinde büyükbaba ile torun arasında Syrgiannes'u zor duruma sokan bir başka anlaşma imzalandı. Çabaları başarısız olunca, II. Andronikos'a suikast düzenleyip tahtı kendi eline geçireceği bir komployu başlattı. Fakat komplo ortaya çıktı ve Syrgiannes ömür boyu hapisle cezalandırıldı.[9][20]
Makedonya Valiliği, Sırplara sığınması ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Sonunda 1328 yılında III. Andronikos büyükbabasını tahttan indirip tek başına imparator oldu. Syrgiannes serbest bırakıldı ve tekrar Andronikos'un iltifatına nail oldu, 1329 sonlarında ikinci büyük şehri Selanik, Makedonya'nın batısı ve Arnavutluk'u içeren imparatorluğun önemli valiliğe atandı.[9][21] Orada bu sefer Kantakuzinos'a karşı, imparatorun annesi İmparatoriçe Maria ile beraber bir komploya girmesinden şüphelenildi. İmparatoriçe, Selanik'te yaşıyordu ve Syrgiannes'e göz kulak olacağı zannediliyordu; ancak ona âşık oldu ve onu evlat edindi. 1333 sonlarında, İmparatoriçe'nin ölümünden sonra komplo açığa çıktı ve Syrgiannes tutuklanıp, ihanet suçlaması ile Konstantinopolis'e getirildi. Fakat Syrgiannes kaçmayı başarıp, Sırp hükümdar Stefan Dušan'ın sarayına sığındı.[9][22]
Dušan, onu büyük Sırp gücünün başına koydu, Syrgiannes da Bizans Makedonyasını 1334 yılında işgal etti. Syrgiannes'un general olarak yetenekleri, onun Bizans ordusunun eğilimleri hakkındaki bilgisi ve birçok yerel Bizanslı subayla devam ettirdiği arkadaşlık, Ohri, Pirlepe, Ustrumca ve Kesriye dahil olmak üzere birçok önemli Bizans şehrinin el değişmesine neden oldu. Selanik'e kadar ilerlediler, Syrgiannes'in ordusu şehir duvarlarının önünde kamp yapıp Bizans yardım kuvveti ile yüzleşti. Her iki taraf karşı karşıya günlerce kamp yapmaya devam ettiler, fakat 23 Ağustos 1334 tarihinde, birkaç gün öce ona tuzak kurmak amacıyla Sırp kampına sığınan Bizanslı general Sphrantzes Paleologos tarafından birkaç hizmetlisiyle kamptan çıkartılmaya ikna edilip, öldürülmüştür.[18][23][24] En önemli askeri liderlerinin kaybı ile, Sırplar barış görüşmesine oturdular ve kuzey Makedonya'da Syrgiannes tarafından ele geçirilen şehirlerin çoğunu Bizanslılara terk ettiler.[25]
Değerlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Syrgiannes'ın hırsı, komploya eğilimi, çoklu ihaneti, onu hem döneminin hem de sonraki tarihçilerinin en karanlık figürlerinden biri haline getirmiştir: Nikiforos Grigoras onun Sırbistan'a kaçışını Themistokles'in Ahameniş İmparatorluğu'na kaçışı ile karşılaştırırken, Donald Nicol onu Alcibiades ile ilişkilendirmiş ve Angeliki Laiu ise onu iç savaşın "en şeytani varlığı" olarak tanımlamıştır.[11][23]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Mark C. Bartusis, The Late Byzantine Army: Arms and Society, 1204-1453 25 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p.26.
- ^ "BATI ANADOLU'DAKİ TÜRK YAYILIŞINA KARŞI BİZANS İMPARATORLUĞU'NUN KUMAN-ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU'YA NAKLETMESİ". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ "Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi / Journal of Turkish History Researches, Yıl/Vol. 6, Sayı/No. 1 Bahar/Spring 2021 ISSN (çevrimiçi): 2459-0185 ISSN (basılı): 2548-091X Moğol İstilası Karşısında İznik Rum İmparatorluğu: III. Ioannes Vatatzes Dönemi Hüseyin ŞEN". 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022.
- ^ VASARY, Istvan, Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlar’da Doğulu Askerler (1185-1365), 2. Baskı, çev. Ali Cevat Akkoyunlu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015.
- ^ "BİZANS'IN ANADOLU'YA YERLEŞTİRDİĞİ SON TÜRKLER". 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "BATI ANADOLU'DAKİ TÜRK YAYILIŞINA KARŞI BİZANS İMPARATORLUĞU'NUN KUMAN-ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU'YA NAKLETMESİ". 11 Ekim 2022. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ a b c Vásáry 2005, s. 120.
- ^ a b Norwich 1996, s. 277.
- ^ a b c d e Kajdan 1991, s. 1997.
- ^ Cawley 2011, Cawley, Charles, Syrgiannes, Medieval Lands database, Foundation for Medieval Genealogy, [Şahsen yayımlanan kaynaklar][daha iyi kaynak gerekli].
- ^ a b Laiu 1972, s. 288.
- ^ Nicol 1996, ss. 19-20.
- ^ a b Fine 1994, s. 250.
- ^ Nicol 1993, ss. 155-156.
- ^ a b Fine 1994, s. 251.
- ^ a b c Nicol 1993, s. 157.
- ^ Bartusis 1997, s. 87.
- ^ a b Vásáry 2005, s. 121.
- ^ Norwich 1996, s. 278.
- ^ Norwich 1996, s. 282; Nicol 1993, s. 158.
- ^ Fine 1994, s. 287.
- ^ Norwich 1996, ss. 283-284; Nicol 1993, ss. 176-177.
- ^ a b Nicol 1993, s. 177.
- ^ Fine 1994, ss. 287-288.
- ^ Fine 1994, ss. 288, 311.
- Genel
- Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204-1453 (İngilizce). Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1620-2. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- Cawley, Charles (14 Şubat 2011). "Byzantium, Nobility: Chapter 32. Syrgiannes". Medieval Lands: Byzantium 395-1057 (İngilizce). Foundation for Medieval Genealogy. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Laiu, Angeliki E. (1972). Constantinople and the Latins: The Foreign Policy of Andronicus II, 1282-1328 (İngilizce). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
- Nicol, Donald M. (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453 (İngilizce) (İkinci bas.). Londra: Rupert Hart-Davis Ltd. ISBN 0-246-10559-3.
- Nicol, Donald MacGillivray (1996). The Reluctant Emperor: A Biography of John Cantacuzene, Byzantine Emperor and Monk, c. 1295-1383 (İngilizce). Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52201-4. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- Norwich, John Julius (1996). Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce). New York, New York: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-679-41650-0. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185-1365 (İngilizce). Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83756-9.
- Şahsen yayımlanmış kaynak içeren maddeler Ağustos 2012
- Geçersiz tarih parametreli şablon kullanılmış maddeler
- 1290 doğumlular
- 1334 yılında ölenler
- 14. yüzyılda Bizanslılar
- Bizanslı generaller
- Bizanslı Selanik valileri
- Bizanslı isyancılar
- Paleologos Hanedanı
- Kumanlar
- Bizanslı ilticacılar
- Bizanslı cinayet kurbanları
- Orta Çağ'da Sırbistan Krallığı'nda kişiler
- Orta Çağ'da Makedonya