Herod Agrippa
Agrippa I, aynı zamanda "Büyük" olarak da adlandırılır (d. MÖ 10 - ö. 44), Hirodes'in torunu ve IV. Aristobulus ve Berenice'nin oğlu olan Yahudi Kralı.[1] Asıl adı Marcus Julius Agrippa dır ve İncil'in Resullerin İşleri adlı bölümünde kendisinden "Herod (Agrippa)" (Ἡρώδης Ἀγρίππας) diye bahsedilir. Josephusa göre döneminde "Büyük Agrippa" olarak tanınırdı.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma
[değiştir | kaynağı değiştir]Josephus'un aktardığı bilgilere göre Agrippa babasının öldürülmesinin ardından dedesi Büyük Hirodes tarafından başkent Roma'ya gönderildi. İmparator Tiberius, oğlu Drusus ve geleceğin imparatoru Claudius'la birlikte onun eğitimiyle yakından ilgilendi[1] ancak Drusus'un ölümü üzerine aşırı müsrifliği yüzünden borç içinde yüzen Agrippa Roma'dan kaçarak Idumea'daki Malatha kalesine sığınmak zorunda kaldı. Söylenenlere göre orada bir suikaste maruz kaldı.[3]
Kısa süren bir inzivanın ardından karısı Cypros ve kız kardeşi Herodias'ın arabuluculuğu sayesinde kız kardeşinin kocası ve aynı zamanda amcası olan Celile ve Parea Tetrark'ı Hirodes Antipa tarafından yüklü miktarda borç verilerek ve Taberiye kentine yerleşmesine izin verildi. Yıllık az miktarda geliri olan bir memuriyet olan aedile olarak atandı ancak Antipa ile yaşadığı bir anlaşmazlık yüzünden Suriye prokonsül'ü Flaccus'un yanına kaçtı. Etkinliğinden yaralanmak isteyen Şam'lılardan rüşvet aldığının ortaya çıkarılmasının ardından gıyabında mahkûm edilince bir kez daha kaçmak zorunda kaldı. Sezar'ın hazinesinden çaldığı yüklü miktarda para ile İtalya'ya kaçarken yakalanıp hapse atıldıysa da kaçmayı başardı ve İskenderiyede kendisi için para tedarik eden karısı ile buluştu. Buradan ayrılarak gemi ile İtalyaya geçti ve Puteolide karaya çıktı. Gelişi Tiberius tarafından memnuniyetle karşılandı ve torununun eğitiminin sorumluluğu Agrippa'ya verildi. Caligula ile de yakın bir dostluk kurdu. Tiberius'un ölmesi ve onun yerine Caligulanın geçmesini istediğini söylediği bir konuşması azatlı kölesi Eutyches tarafından İmparatora iletilince hapse atıldı.[1]
Caligula ve Claudius
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tiberius'un ölümü ve arkadaşı Caligula'nın tahta çıkışının ardından Agrippa serbest bırakıldı ve önce Batanaea ve Trachonitis valisi hemen ardından da kral unvanıyla Lysanias tetrarkı yapıldı. Ayrıca İmparator Caligula tarafından kendisine hapishanede taktığı zincirlerin demir olanıyla aynı ağırlıkta altın bir zincir hediye edildi.
Caligula'nın 41 yılında öldürülmesinden sonra Agrippa'nın öğütleri Claudius'un tahta geçmesinin güvenliğini sağladı ve bu zahmetine karşılık Agrippaya Yahudiye ve Samarya dominyon olarak verildi. Böylece Agrippa Doğunun en güçlü prensi haline geldi.
Berytus şehrine bir tiyatro ve amfitiyatro, hamamlar ve portikolar inşa ettirdi. Aynı imar faaliyetlerinden Sebaste, Heliopolis ve Caesarea kentleride nasibini aldı. Claudius'un şüphelenmesi üzerine başlamış olduğu Kudüs'ün surlarının güçlendirilmesi planından vazgeçti. Dostluğu, bir kısmı[1] Taberiye kentinde yaşamaya bile başlayan, komşu krallar tarafından takdir görürken bunlardan bazıları İmparator Claudius'u rahatsız etti.[4]
Saltanatı ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Josephus'un anlatısı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yahudiye'ye dönen Agrippa'nın yönetimi Yahudiler arasında menuniyetle karşılandı. Yahudulik için göstermiş olduğu gayretlerin kayıtları tarihçi Josephus ve Yahudi din adamları rabbiler tarafından tutulmuştur. Belki de bu sebeple 40 yılında İskenderiye'den geçişi Yahudulik karşıtı bir ayaklanmalara sebep olmuştur.[4] İmparator Caligula'nın ölümünden hemen önce 41 yılında Kudüs'teki tapınağa bir heykelini diktirmek istemesi üzerine hayatı ya da en azından özgürlüğü pahasına İmparatorla Yahudiler arasında arabuluculuk yapmıştır.
Agrippa 44 yılındaki Hamursuz Bayramından sonra Caesarea kentine gitmiş ve burada İmparator Claudius adına oyunlar düzenlemiştir. Sevincinin tam ortaya yerinde Garippa başının üzerine tünemiş bir Baykuş gördü. Tiberius tarafından hapse atıldığında başına benzer bir durum gelmiş ve kendisine aynı durumun tekrar etmesi durumunda beş gün içerisinde öleceği kehaneti söylenmişti. Birden büyük bir acıyla karşı karşıya kalmış, arkadaşlarını kendisine dalkavukluk yaptığı için azarlamış ve yakında gerçekleşecek ölümünü kabullenmişti. Kalbi sıkışmış ve karnı ağrımaya başlamış ve beş gün sonra da ölmüştür.[5] Bu anlatı Resullerin işleri 12. bölümde bahsedilen ve kurtlar tarafından yenildiği hikâyesi ile benzerlik gösterir.[6]
Yeni Ahit anlatıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Ahit, Resullerin işleri 12'de anlatılanlara göre 44 yılındaki Hamursuz Bayramında Zebedee oğlu James Agrippanın emriyle tutuklanmış ve başı kesilerek öldürülme cezasına mahkûm edilmişti. Agrippa ayrıca Petrus'u da hapse attırmış ancak Tanrı bir melek göndermiş ve melekte onu serbest bırakmıştı. Bu Hamursuz Bayramı'ndan sonra Agrippa barış görüşmeleri için kendisini bekleyen Tyre ve Sidon sakinleri ile görüşmek üzere Caesarea'ya gitmişti.
Agrippa onları bir stadyumda kabul etmiş ve bir tahtın üzerinden "bir ölümlünün değil de bir tanrının sesi" ile hitab etmiştir (bu kısmı Josephus'un anlatısıyla benzerlik gösterir). Ancak "Tanrının meleği onu cezalandırmış" ve kısa bir süre sonra 44 yılında "kurtlar tarafından yenerek" ölmüştür.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Mason, Charles Peter (1867), "Agrippa, Herodes I", Smith, William (Ed.), Yunan ve Roma Biyografi ve Mitoloji Sözlüğü, 1, Boston: Little, Brown and Company, ss. 77-78, 22 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Kasım 2008
- ^ Josephus, Yahudilerin eski eserleri xvii. 2. § 2
- ^ Josephus, Yahudilerin eski eserleri xviii. 7. § 2
- ^ a b Rajak, Tessa (1996), "Iulius Agrippa (1) I, Marcus", Hornblower, Simon (Ed.), Oxford Classical Dictionary, Oxford: Oxford University Press
- ^ Josephus, Yahudilerin eski eserleri xix. 345-350 (Chapter 8 para 2)
- ^ "King Herod Agrippa". 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yohanan Aharoni & Michael Avi-Yonah, "MacMillan İncil Atlası", Gözden geçirilmiş baskı, s. 156 (1968 & 1977, Carta Ltd.),(İngilizce).
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Jewish Encyclopedia: Agrippa I. 28 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,(İngilizce)
- Agrippa I 6 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mahlon H. Smith'e ait tarihi kaynak kitabında ilgili madde, (İngilizce)
- Sergey E. Rysev. Herod ve Agrippa 19 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce)
