Yönetim
Bir devletin yönetimi, devleti kontrol eden idari bürokrasi içinde yer alan yasamacılar, idareciler ve hakimlere karşılık gelir. Yönetim terimi ayrıca bu kişilerin örgütlenme biçimi için kullanılan bir terimdir.[1][2] Devlet politikası, yönetim aracılığıyla uygulanır ve yönetim tarafından belirlenir.
Türkçede "bir ülkenin yönetim kuruluşları" anlamına gelen hükûmet sözcüğü,[3] ayrıca sadece Bakanlar Kurulu (kabine), yani yönetimin yürütme organı için de kullanılır.
Birbirini izleyen farklı yönetimler devlete hizmet eder.[4] Her bir yeni yönetim, siyasi karar mekanizması üzerine etki eden kişilerden oluşur. Bu kişilerin fonksiyonu yasaları uygulamak, yeni yasaları yürürlüğü koymak ve anlaşmazlıkları çözmektir. Bazı toplumlarda bu grup kendi varlığını devam ettiren veya kalıtsal bir sınıftır. Başka toplumlarda, örneğin demokrasilerde, politik roller sabit kalır ama bu mevkileri dolduran kişiler sık sık değişir.[5]
Çoğu Batı toplumunda yönetim ile devlet arasındaki fark belirgindir. Belli bir yönetime karşı duyulan hoşnutsuzluk (iktidarın seçimlerde yeniden seçilmemesi ile sonuçlanabilir), devlete (yani yönetim biçimine) karşı bir hoşnutsuzluk anlamına gelmez. Buna karşın, totaliter rejimlerde, yönetim ile devlet arasındaki ayrım belirgin olmayabilir. Hatta, bu tür rejimlerde liderler iki kavram arasındaki sınırı bulandırabilirler, millî çıkarlar ile kendi çıkarlarını birleştirmek için.[6]
Yönetim sistemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Anarşizm: Devletin gereksiz ve zararlı sayan, sınıfsız bir toplumu savunan bir siyaset felsefesidir.
- Otoritecilik: Otoriter yönetimler devletin otoritesi ile karakterizedir. Seçimle başa gelmemiş yöneticiler tarafından kontrol edilen bir politik sistemdir, liderler bir miktar bireysel özgürlüğe izin verirler.
- Anayasal monarşi: Başında bir hükümdar bulunan bir yönetimdir, ama bu hükümdarın gücü kanunlar veya bir anayasa ile sınırlanmışır (Birleşik Krallık gibi).[7][8]
- Anayasal cumhuriyet: Kanunlar veya bir anayasa ile gücü sınırlanmış ve halkının hiç olmazsa belli bir alt grubu içinden seçilen bir yönetimdir. (Eski Isparta bir cumhuriyetti ama halkının büyük bir bölümü oy verme hakkından mahrumdu. ABD ilk yıllarında bir cumhuriyet olmasına rağmen zenciler ve kadınlar oy veremezdi.) Halkının belli bir kısmını seçimlere katılmaktan men eden cumhuriyetler tipik olarak tüm vatandaşları temsil ettiklerini ifade ederler (oy veremeyenleri vatandaş saymayarak).
- Demokrasi: Halkın çoğunun oy verme hakkının olması sonucu seçilen bir yönetimdir, genelde anayasal monarşi veya anayasal cumhuriyette görülür. Diğer anayasal yönetimlerden en belirgin fark, oy verme hakkının servete ırk veya toplumsal sınıf olmamasıdır (genelde oy verme için başlıca şart belli bir yaştan büyük olmaktır). Demokratik bir yönetim, dolayısıyla, halkın çoğunluğu tarafından desteklenen (en azından seçimlerin yapıldığı tarihte) bir yönetimdir. "Çoğunluk" farklı biçilerde tanımlanabilir. Bazı ülkelerde kişiler kendilerini ırk, din veya etnik kimlikleriyle tanımladığı için, "kuvvet paylaşımı" veya dolaylı temsilci seçimi gibi, seçimlerin bir oy-bir temsilci esasına yapılmadığı pek çok sistem vardır.
- Diktatörlük: Ülke üzerinde mutlak güce sahip tek bir kişi tarafından yönetimdir. Diktatör iktidara kuvvet yoluyla gelip iktidarını kuvvet yoluyla koruyabilir veya diktatör iktidara mevcut kurallara uygun olarak gelip sonra anayasayı değiştirerek tüm gücü kendi elinde toplayabilir.[9] Ayrıca bakınız: Otokrasi ve Stratokrasi.
- Monarşi: Kalıtsal olarak iktidarı elde etmiş ve varisine bırakmayı planlayan bir kişi tarafından yönetimdir.
- Oligarşi: Ortak çıkar veya aile bağları paylaşan küçük bir grup tarafından yönetimdir.
- Plütokrasi: Zengin sınıftan oluşan bir yönetimdir. Bu listede belirtilen yönetimlerden herhangi biri plutokrasi olabilir. Örneğin, bir cumhuriyetin seçimle iş başına gelen temsilcilerinin hepsi zenginse bu hem bir cumhuriyet hem de bir plutokrasidir.
- Teokrasi: Dinî bir elit tabaka tarafında yönetimdir.[10]
- Totalitarizm: Kamusal ve özel hayatın her ayrıntısının denetlendiği bir yönetim tarzıdır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "government". Oxford English Dictionary (Online bas.). Oxford University Press. Kasım 2010.
- ^ Bealey, Frank, (Ed.) (1999). "government". The Blackwell dictionary of political science: a user's guide to its terms. Wiley-Blackwell. s. 147. ISBN 9780631206958. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
- ^ TDK sözlüğü[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Flint, Colin & Taylor, Peter (2007). Political Geography: World Economy, Nation-State, and Locality (5. bas.). Pearson/Prentice Hall. s. 137. ISBN 978-0-13-196012-1. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
- ^ Barclay, Harold (1990). People Without Government: An Anthropology of Anarchy. Left Bank Books. s. 31. ISBN 1871082161.
- ^ Holsti, Kalevi Jaako (1996). The state, war, and the state of war. Cambridge University Press. ss. 84-85. ISBN 9780521577908. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
- ^ Fotopoulos, Takis, The Multidimensional Crisis and Inclusive Democracy. (Athens: Gordios, 2005).([1]).[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Victorian Electronic Democracy : Glossary". 28 Temmuz 2005. 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
- ^ American 503
- ^ American 1793
Daha çok okuma için
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kjaer, Anne Mette (2004). Governance. Wiley-Blackwell. ISBN 9780745629797. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
- Newton, Kenneth & Van Deth, Jan W. (2005). Foundations of Comparative Politics. Cambridge University Press. ISBN 0521536200. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
- Sharma, Urmila & Sharma, S.K. (2000). "Forms of Government". Principles and Theory of Political Science. Atlantic Publishers & Distributors. ISBN 9788171569380. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011.
