Özel hukuk
Özel hukuk, toplumun birbiriyle eşit haklara sahip üyeleri arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk alanıdır. Medeni hukuk, ticaret hukuku, devletler özel hukuku ve borçlar hukukunu kapsar.[1] Türkiye'de bu alanı düzenleyen başlıca yasalar Medeni Kanun, Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu'dur.
Bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyen özel hukukta, devlet düzenleyici ve uygulayıcı olarak yaptırım aşamasında bu hukuka müdahale eder (bireyin yargıya başvurması gibi). Ancak, devlet, kamu kurumlarının tüzel kişi olarak bireylerle ilişkisinde, birey gibi özel hukuka tabi olur. Devlete ait ticari işletmelerin bireylerle olan iş ilişkileri de özel hukuka girebilir (kiralar, bankalar).
Özel hukuk alanında temel ilke olan serbestlik ilkesine göre 'kanunla yasaklanmamış her şey meşrudur'. Özel hukukta, bir kimseye, hukuk düzeninin sağladığı yetkilere hak denir. Hakkın kullanılması veya kullanılmaması kişiye bırakılmıştır. Kişi hakkını doğrudan veya tasarruf ile kullanır. Ehliyeti olmayanlar, haklarını temsilci, velayetçi ile kullanırlar. Bir hak, medeni kanuna göre dürüstlükle bağdaşır olmalıdır. Aksi halde, bir hakkın kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz. Haklar, mutlak ve nisbi, ayni ve kişisel haklar, malvarlığı hakları, kişivarlığı hakları, inşai haklar başlıklarına ayrılır. Sahipsiz hak olmaz, her hakkın bir sahibi vardır. Hak sahibi, gerçek veya tüzeldir. Hak ehliyeti yönünden herkes eşittir. İnsanlar hak ehliyetini doğumla kazanır ve buna kişilik denir. Kişilik, hukukun temel kavramıdır. Haklar, aslen veya devren kazanılır. Bazı haklar, devredilemez. Hakkın yitirilmesi kişiliğin sona ermesi veya feragat iledir.
Özel hukuk, bireylerin tam bir eşitlik içerisinde, tamamen kendi iradelerine dayanarak (hiçbir baskı gözetmeksizin) aralarında yaptıkları anlaşmaların dayandığı hukuksal haktır. Örneğin; ev kiralamak isteyen bir bireyin ev sahibiyle aralarında imzaladıkları sözleşme 'Özel Hukuk'u temsil eder.Özel Hukuk'ta 'Sözleşme Serbestliği' (yani bireyler kendi isteklerini çekinmeden dile getirebilir ve çekincelerini açıkça ifade edebilirler. Sözleşme Serbestliği tamamen bireylerin kendi iradelerini esas alır.) bireyler (ev sahibi ve kiracı) bu sözleşmede isteklerini belirtirler kendi iradeleriyle Özel Hukuk haklarını kullanmış olurlar.
Şirketlerin aralarındaki yaptıkları sözleşmeler, ev sahibi-kiracı sözleşmeleri ve uluslararası örgütlerin kendi aralarında yaptıkları sözleşmeler özel hukuka örnek olarak gösterilebilir.
Özel hukukun kapsamı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Medeni Kanun
- Borçlar Kanunu (Türkiye'de Medeni Kanunun içerisindedir, son kitabıdır)
- Türk Ticaret Kanunu
Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Karşılaştırması
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kamu | Özel | Açıklama | |
| 1 | Kamu Yararı: Tüm toplum yararlanır. Örneğin parklar | Bireysel Fayda: Sadece taraflar fayda görür. | Menfaat Teorisi |
| 2 | Eşitsiz İlişki: Yönetici – Yönetilen farkı | Eşitler arası İlişki: Taraflar birbirine eşit bireylerdir | Taraf Teorisi |
| 3 | Resen: Kendiliğinden harekete geçme | Tercihen: İsteğe bağlı olarak harekete geçme | Uygulama Teorisi |
| 4 | İrade Gücü: Bu gücü yalnızca devlet kullanır. | İrade Serbestisi: Tarafların iradeleri özgürdür. | İrade Teorisi |
| 5 | Emredicilik: Çoğu zaman Emir ve Yasaklar kullanılır. | İzin Vericilik: Çoğu zaman İzinler bu kapsamdadır. [İzin: İstersen yap] | Mahiyet Teorisi |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "common-core.org – Welcome to the Common Core of European Private Law/simarcin" (İngilizce). 3 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2023.
 | Hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
