Sana
Za ostala značenja, vidi Sana (razvrstavanje).
| Sana | |
|---|---|
 | |
| Lokacija | |
| Države |  Bosna i Hercegovina |
| Gradovi | Ključ, Sanski Most, Novi Grad |
| Hidrografija | |
| Izvor – aps. visina | Donja Pecka, Mrkonjić Grad 920 m |
| Ušće | Bosanski Novi |
| Dužina | 146 km |
| Pritoke | Ribnik, Glibaja, Bliha, Zdena, Dabar, Majdanska rijeka, Volar, Gračanica, Stara rijeka, Sanica, Japra |
| Hidrologija | |
| Protok – srednji | 68,7 m³/s |
| Sliv – površina | 3.369 km² |
| Ulijeva se u | Unu |
Sana je rijeka u Bosanskoj Krajini i desna pritoka Une, na krajnjem zapadu Bosne i Hercegovine. Ime rijeke je nastala od latinske riječi "Aqua Sanus", sa značenjem "zdrava voda".
Sana izvire iz tri jaka kraška vrela na kraškoj visoravni kod sela Donja Pecka i Jasenovi Potoci, opština Mrkonjić Grad. Nakon otprilike 1,5 km ova tri vrela se spajaju u jedan tok. Izvori rijeke Sane se nalaze najbliže selu Vrbljani, u opštini Ribnik, i tu je Sana u svom gornjem toku i predstavlja izuzetno važan turistički potencijal.
U njenim vodama žive ribe iz porodica Salamonidae (lipljen, pastrmka, mladica), što dovoljno govori o njenoj nezagađenosti. Posebno se ističe svojim brzacima u kanjonu, nedaleko od sela Slatina, na čijim se liticama nalaze ostaci starog Prizren grada.
U mjesecu junu se održava manifestacija “Dan rijeke Sane”, ekološka manifestacija koja ima za cilj zaštitu i očuvanje rijeke. U centru zbivanja ove manifestacije je ekološka štafeta koja ide od Ribnika do ušća rijeke.
Austrijsko - njemačka kompanija Kelag počela je 2014. godine da gradi hidroelektranu Medna na rijeci Sani, na samom izvoru, uz proteste Koalicije za zaštitu Sane, koja broji 22 udruženja građana predvođenih općinom Ribnik. Iz Koalicije tvrde da se hidroelektrana ne treba graditi, ne samo iz ekoloških (uništenje jednog od najvažnijih vodotokova ribe mladice), nego i iz ekonomskih razloga.
Mini hidroelektrana „Medna“, instalisane snage 4,9 MW, koja se nalazi na rijeci Sani u Donjim Vrbljanima, na području općine Ribnik, puštena je u rad. Investitor ovog projekta, vrijednog 40 miliona KM, je kompanija „LSB Elektrane“ Banja Luka koji je u vlasništvu slovenskog „Interenerga“, člana austrijske grupacije “Kelag”. Planirana godišnja proizvodnja MHE „Medna“ je 21 GWh, što je dovoljno električne energije za potrebe snabdijevanja 5.000 domaćinstva.[1]
Područje rijeke Sane bilo je naseljeno u doba eneolita (bakarno doba). Iz tog vremena potiče nekoliko nalazišta: pećina Hrustovača, Dabarska pećina i Zecovi kod Prijedora. Nalazi sa ovih nalazišta su pokazali njihovu pripadnost vremenu Vučedolske kulture, na osnovu čega je ustanovljeno da su se nosioci ove kulture iz Slavonije, krećući se dolinom Vrbasa, doselili na područje rijeke Sane. Zbog obilja materijala ovaj oblik Vučedolske kulture dobio je naziv Zapadnobosanski ili Hrustovački tip.
- Rijeka Sana Arhivirano 2016-03-05 na Wayback Machine-u
