Puket
Puket
ภูเก็ต | |
|---|---|
 Topografska mapa Puketa | |
| Podaci | |
| Lokacija | Andamansko more (Indijski okean) |
| Koordinate | |
| Država | TAJ |
| Površina | 576 km² |
| Najviši vrh | Kao Maj Tao Sip Song (529 m) |
| Broj stanovnika | 600000 |
Puket (taj. ภูเก็ต, izgovor [pʰūː.kèt]), ranije poznat i kao Talang (taj. ถลาง) najveće je tajlandsko ostrvo i istovremeno jedna od 14 provincija Južnog Tajlanda.
Smešten je uz zapadnu obalu Tajlanda u akvatoriji Andamanskog mora (deo Indijskog okeana). Dva mosta na severnom kraju ostrva povezuju ga sa kopnom. Sa površinom od oko 576 km² nešto manji je od države Singapur. Na ostrvu živi oko 600.000 stanovnika, a glavni i najveći grad je Puket Siti.
Ostrvo se nalazi na važnom pomorskom putu kojim su saobraćali trgovački brodovi iz Kine i Indije, a često se pominjalo i u starim evropskim pomorskim mapama kao važna trgovačka luka. Zahvaljujući trgovini, ali i velikom bogatstvu u kalaju i kaučuku Puket je od najranijih vremena bio jedna od najbogatijih luka Azije. Osnovna privredna delatnost danas je turizam, a Puket se smatra najvažnijom turističkom prestonicom Tajlanda.
Prema lingvističkim shvatanjima poreklo imena Puket potiče od malajske reči bukit koja označava uzvišenje, a upravo je to prva asocijacija na ostrvo gledajući iz daljine. U drevnim tajlandskim spisima ime ostrva je kovanica od tajlandskih reči phu (planina) i ket (biser).
U nekim pomorskim mapama ostrvo je označavano i kao Thalang (taj. ถลาง) čiji koren se nalazi u staroj malajskoj reči Telong koja označava rt (što je jasna asocijacija na njegove razuđene obale). I danas se severni deo ostrva naziva ovim imenom.[1]
U evropskim pomorskim mapama ostrvo se zvalo Jung Ceylon čije poreklo je iz malajskog toponima Tanjung Salang (u značenju Rt Salang).
Službeni grb ostrva i ujedno provincije Puket usvojen je 1985. godine. Na grbu se nalazi spomenik dvema nacionalnim heroinama Tajlanda Khun Mok i Khun Jan koje su predvodile lokalno stanovništvo u borbama protiv invazije Burmanaca 1785. godine.[2] Khun Jan koja je bila udovica dotadašnjeg guvernera ostrva i njena sestra Mok su preobučene u muške vojničke odore okupile vojsku i utvrdile se u gradu Talangu na severu ostrva. Burmanci su dugo vremena držali ostrvo pod opsadom, a mnogobrojne akcije sa ciljem njegovog zauzimanja su propale. Za hrabrost u borbi tadašnji tajlandski kralj Rama I dodelio im je počasne titule nacionalnih heroina Tao Tep Kasatri i Tao Sri Sunton.[3]
Ostrvo Puket smešteno je u istočnom delu akvatorije Andamanskog mora, odnosno na severoistoku Indijskog okeana, uz jugozapadnu obalu Kraljevine Tajland (kojoj administrativno i pripada). Nalazi se na oko 863 km južno od glavnog grada zemlje Bangkoka, a površina glavnog ostrva (bez okolnih manjih ostrva) je 543 km².[4] U pravcu sever-jug ostrvo se pruža dužinom nešto manjom od 50 km, dok je maksimalna širina (pravac zapad-istok) do 20 km.[5]
Najveći deo površina, oko 70% obuhvataju relativno niska uzvišenja visine do 500 metara, dok se nizijske površine nalaze uglavnom u centralnim i južnim delovima ostrva. Zapadni deo ostrva je uzvišenje koje se pruža meridijanskim pravcem od severa ka jugu i koje predstavlja produžetak znatno prostranijeg planinskog lanca sa Malajskog poluostrva (dužine oko 440 km, deo Indo-malajskih kordiljera). Najviša tačka ostrva je Kao Maj Tao Sip Song sa nadmorskom visinom od 529 metara.[4] Uzvišenja su podeljena u više odvojenih formacija razdvojenih strmim kotlinama, sa nagibima koji su znatno veći duž zapadnih obronaka. Iako na ostrvu ne postoji niti jedan značajniji stalni vodotok postoji 9 manjih povremenih vodotoka koji se pune vodom za vreme monsunskih kiša (najveći su Bangjaj, Tačin, Tarija i Bangron) .[6] Severni i severoistočni deo ostrva predstavlja prostranu litoralnu zonu obraslu gustom vegetacijom mangrova. Brojni uski rtovi koji se uvlače duboko u more formiraju brojne manje zalive od kojih je najveći zaliv Čalong duž jugozapadne obale.[4] Rtovi se dalje ka pučini nastavljaju u brojna manja stenovita ostrva.[7]
Plaže na zapadnom delu ostrva su uglavnom peščanog karaktera, sa retkim šljunkovitim naslagama, dok je na istoku ostrva uglavnom muljevito tlo. U severnom delu ostrva nalazi se park prirode Kao Pra Teo sa površinom od oko 20 km². Zaštićena je to zona obrasla gustom tropskom kišnom šumom. Uz severozapadnu obalu nalazi se područje nacionalnog parka Sirinat osnovanog 1981. godine, a koji pokriva oko 90 km² teritorije (od čega je oko 68 km² u zoni marinskog ekosistema). Jedan od najpoznatijih delova tog nacionalnog parka je plaža Naj Jang koja predstavlja prirodno mrestilište morskih kornjača.
Tajlandska Provincija Puket pored glavnog ostrva obuhvata još oko 32 ostrva i mnoštvo hridi smeštenih u ovom delu Andamanskog mora. Ukupna površina provincije je 576 km².[8] Ostrva smeštena u zapadnom delu i bliže obalama Puketa su uglavnom granitne osnove dok su ona udaljenija od kopna krečnjačkog karaktera. Zahvaljujući krečnjačkoj građi na tim ostrvima je formirana specifična forma tropskog kraškog reljefa sa živopisnim morfoskulpturama.
Neka od najvažnijih i najvećih ostrva, pored Puketa su: Sire (taj. เกาะสิเหร่) površine 8,8 km², Lon (taj. เกาะโหลน) površine 4,77 km², ostrva Rača-Noj (taj. เกาะราชาน้อย) i Rača-Jaj (taj. เกาะราชาใหญ่), površine 3,06 km² i 4,5 km², Maprau (taj. เกาะมะพร้าว) površine 3,7 km² i Nakha-Jaj (taj. เกาะนาคาใหญ่) sa površinom od 2,08 km².[9]
Većina ovih krečnjačkih ostrva predstavljaju turističke centre, uglavnom bez stalne populacije.
Severozapadno od Puketa nalaze se Similanska ostrva, arhipelag od ukupno 9 ostrva koji je zbog svoje specifične flore i faune 1982. proglašen nacionalnim parkom.[10] Glavno i najveće ostrvo je Koh Similan (Veliki Similan). Na oko 50 km jugoistočno od Puketa je arhipelag Pi-Pi (taj. พีพี) koji čini 6 ostrva od kojih su najveća Ko Pi-Pi Don i Ko Pi-Pi Lej (ukupne površine 12,85 km²). U zalivu Phang Nga nalazi se koralno ostrvce Ko Tapu (taj. เกาะตะปู) visine 20 metara koje je postalo popularno nakon što je 1974. na njemu snimljeni neki kadrovi iz filma Čovek sa zlatnim pištoljem režisera Jana Fleminga. Od tada to ostrvce nazivaju i Ostrvom Džejmsa Bonda.[11]
.jpg)
Ostrvo Puket leži u zoni tropske monsunske klime koju karakterišu jedan kišni period koji traje od maja do oktobra i jedan sušni period od novembra do kraja aprila. Temperature vazduha imaju približne vrednosti tokom cele godine, tako da su temperaturna kolebanja jako mala. Maksimalne prosečne temperature kreću se u rasponu između 30 i 33 °C, dok se minimalne vrednosti kreću u proseku između 23 i 26 °C.
Tokom kišnog perioda količina padavina je u proseku preko 300 mm u toku meseca, izrazito je velika oblačnost sa minimalnim trajanjem osunčanosti u julu i septembru. U tom periodu kiša pada i po nekoliko dana bez prestanka. Padavine su u tom periodu uglavnom srednjeg i visokog intenziteta.
Iako su tokom sušnog perioda padavine retkost, njihovo pojavljivanje nije isključeno. U tom periodu padavine se uglavnom javljaju u obliku kratkotrajnih jutarnjih oluja. Za kratko vreme olujne oblake smenjuje sunčano i vrelo vreme što dovodi do ekstremno velikih vlažnosti vazduha.
U periodu od juna do avgusta duž zapadnih i jugozapadnih obala Puketa teku jake morske struje i u tom periodu plivanje i ronjenje je zabranjeno na otvorenom moru.[12]
.jpg)
Prvi značajniji podaci o ostrvu Puket u Evropi potiču još iz drugog veka, a ostrvo se pominjalo pod imenom Džank Sejlon ili Čank Silon i upravo su to bili nazivi koji su najčešće korišteni na starim kartama. Koren imena nalazi se verovatno u Ptolomejevoj „Geografiji“ nastaloj još u čuvenoj Aleksandrijskoj biblioteci tokom drugog veka nove ere. Ptolomej je znanja o ovim područjima verovatno preuzeo od persijskih trgovaca i putopisaca koji su pominjali drevne pomorce koji su prilikom putovanja u Zlatnu zemlju ili Suvanapum (taj. สุวรรณภูมิ; verovatno negde na Malajskom poluostrvu) plovili kraj rtova ostrva Čank Silon (taj. จังซีลอน).[13]
Od najranijih vremena Puket je bio važno svratište za trgovačke brodove koji su plovili između Indije i Kine. Ostrvo je prvobitno bilo delom budističke imperije Dvaravati naroda Moni (koji pripadaju burmanskoj grupi), a koja je nastala početkom novog milenijuma na Malajskom poluostrvu i s vremenom se proširila i na okolne teritorije. Zahvaljujući velikom bogatstvu u kalaju ostrvo kasnije dobija naziv Muang takua Talang (taj. เมอง ตะกวปา ถลาง) ili u bukvalnom prevodu „Talang, zemlja kalaja“. Kasnije ostrvo prelazi u ruke malajskog Šrividžajskog carstva, a potom i tajske kraljevine Nakon Si Tamarat. U narednim vekovima Puket je manje ili više bio organizovan kao vazalna kneževina potčinjena okolnim moćnijim državama.
Holandski trgovci su u drugoj polovini XVI veka uspostavili intenzivnu trgovinu sa ostrvom koje je tada pripadalo tajlandskoj državi Ajutiji. Severni i centralni delovi ostrva bili su pod direktnom ingerencijom tajlandskog kralja, dok su južni delovi ostrva u vidu koncesija bili dati pod zakup inostranim trgovcima koji su se bavili vađenjem i trgovinom kalajem. Početkom XVII veka u trgovinu sa Tajlandom uključuju se i Portugalci, Englezi.
U septembru 1680. francuski trgovački brod napustio je ostrvo sa teretom kalaja čime je počelo širenje francuskog trgovačkog uticaja na tom području. Oko dve godine kasnije kralj Naraj (1656—1688) je želeći da smanji trgovački monopol Holandije i Engleske na tom prostoru, za guvernera ostrva postavio francuskog misionara Rene Šarbonoa koji je funkciju guvernera obavljao sve do 1685. godine. Iste te godine kralj Naraj je francuskom ambasadoru potvrdio monopol nad trgovinom kalajem sa Puketa. Međutim kako je već tri godine kasnije kralj Naraj ubijen u Sijamskoj revoluciji, Francuzi su bili prisiljeni da se povuku sa ostrva. Iako je general Desfarž u aprilu 1689. uspeo da privremeno povrati vlast nad ostrvom, bio je prisiljen da se sa vojskom povuče nakon svega 8 meseci.[14][15]
Nakon gotovo jednog veka zatišja, Burmanska vojska je 1767. pokorila tajlandsku državu i upravljala njome sve do 1782. godine kada je zemlja ponovo oslobođena. U znak osvete Burmanci su napadali rubne delove tajlandske države, pokušavši tako između ostalih i da sprovedu invaziju na Puket 1785. godine. Vest o burmanskoj floti koja se približavala ostrvu Puket lokalnom stanovništvu saopštio je kapetan britanske istočnoindijske kompanije Frensis Lajt. Zbog smrti guvernera odbrana ostrva je bila na klimavim nogama, a u vojsci je vladalo rasulo. Khun Jan koja je bila udovica dotadašnjeg guvernera ostrva i njena sestra Mok su preobučene u muške vojničke odore okupile vojsku i utvrdile se u gradu Talangu na severu ostrva. Burmanci su dugo vremena držali ostrvo pod opsadom, a mnogobrojne akcije sa ciljem njegovog zauzimanja su propale. Za hrabrost u borbi tadašnji tajlandski kralj Rama I dodelio im je počasne titule nacionalnih heroina Tao Tep Kasatri i Tao Sri Sunton.[16][17]
Tokom XIX veka eksploataciju i trgovinu kalajem na ostrvu preuzimaju kineski doseljenici koji su dolazili na Puket u tako velikom broju da se za veoma kratko vreme promenila celokupna demografska slika ostrva. Lokalno malajsko stanovništvo ostalo je u većini jedino u priobalnim ribarskim gradićima.
Za vreme vladavine kralja Rame V (1868—1910) Puket je imao funkciju administrativnog centra svih rudarskih pokrajina na jugu zemlje i nosio je ime Monton Puket (taj. มณฑล ภเกต). Godine 1933. na Tajlandu dolazi do promene oblika vladavine i prelaska sa apsolutističkog na parlamentarni sistem, a Puket je administrativno organizovan kao zasebna provincija.
Najveća prirodna katastrofa koja je zahvatila ostrvo Puket desila se 26. decembra 2004. godine kada je obale ostrva ali i celog okolnog područja zapljusnuo cunami talas nastao kao posledica veoma snažnog zemljotresa koji je pogodio dno Indijskog okeana. Talas je uništio većinu naseljenih mesta i turističkih centara na obali ostrva, a stradalo je oko 250 ljudi, što stanovnika što stranih turista. Pretpostavlja se da je poginulo i oko hiljadu neprijavljenih radnika iz Mjanmara koji su radili na jednom lokalnom gradilištu u području Kao Lak.
Već u februaru 2005. većina turističkih centara je obnovljena i ponovo puštena u upotrebu. Da bi se sprečile ovakve strahovite posledice u budućnosti Vlada Tajlanda je u decembru 2006. postavila sisteme za upozoravanje na cunamije. Jedna takva plutača nalazi se na pola puta između Sri Lanke i Tajlanda.[18]
Provincija Puket administrativno je podeljena na tri okruga (amphea) (Talang na severu, Katu na zapadu i Mueang Puket na jugu), 17 podokruga (tambon) i 103 sela (muban).
Administrativni centar ostrva Puket Siti ima status grada, dok dva najvažnija turistička centra Katu i Patong imaju stause varošica.[19][20]
.jpg)
Prema službenim podacima zavoda za statistiku Tajlanda iz decembra 2012. u provinciji Puket stalno je bila naseljena 391.000 stanovnika.[21] Međutim u špicu turističke sezone od novembra do aprila na ostrvo dolazi veliki broj sezonskih radnika iz okolnih zemalja i iz drugih delova Tajlanda, tako da se broj stanovnika udvostručava. Oko 20% od ukupnog broja stalno naseljene populacije su strani državljani.[22]
U etničkom smislu populacija Puketa je veoma heterogena i čine je brojne etničke skupine. Najbrojniji su Tajlanđani i Kinezi, a slede Malajci, Burmanci, Lao, Kmeri, evropljani i Amerikanci.
Prvi stanovnici ostrva bili su pripadnici naroda Urak-lave ili Čau Le (taj. ชาวเล), odnosno „Morski Cigani“ kako ih nazivaju na Tajlandu. Reč je o nomadskim plemenima koja tradicionalno žive na moru (uglavnom u vodama Andamanskog mora) u svojim brodicama, putuju od ostrva do ostrva i bave se ribolovom. U periodu monsunskih kiša od maja do novembra obično bi obitavali na kopnu, na nekom od brojnih ostrva. Podeljeni su u nekoliko podgrupa, a zajedničko im je da su očuvali jezik, kulturu i običaje. Praktikuju razna animistička verovanja.
Najbrojnija etnička grupa su Tajlanđani koji su se postepeno naseljavali na Puket i susedna ostrva od početka XVI veka. Nešto veći broj Tajlanđana doselio se u ovu provinciju krajem prošlog veka, a prevashodno zahvaljujući privrednom procvatu i naglom razvoju turizma. Gotovo 95% puketskih Tajlanđana su pripadnici theravada budizma.[23]
Kinezi koji su druga po brojnosti etnička skupina čine oko 35% stanovništva provincije.[24] Najveći deo puketskih Kineza potomci su doseljenika iz Fuđena koji su se na ostrvo doselili sredinom XVIII veka i bavili su se vađenjem rude kalaja. Kinezi su uspeli da očuvaju vlastitu kulturu i tradiciju, a danas se ubrajaju u najimućnije stanovnike ostrva i uglavnom su vlasnici turističkih objekata i zanatskih radionica.
Značajan deo stanovništva čine i Malajci, austronežanski narod islamske veroispovesti. Doselili su se iz Malezije i Indonezije, a naseljeni su uglavnom u južnom delu ostrva i bave se poljoprivredom (uzgoj pirinča i kaučukovca). Na ostrvu žive i brojni stranci iz svih delova sveta.
Oko 73% stanovništva pripadaju budističkim verskim učenjima, dok oko četvrtina populacije ispoveda islam. Postoje i manje rimokatoličke i pravoslavne zajednice. Moskovska patrijaršija Ruske pravoslavne crkve je 18. decembra 2011. je u Talangu podigla pravoslavni hram posvećen Presvetoj Trojici.[25]
Osnovne privredne delatnosti na ostrvu su sve do XVI veka kada je počela intenzivnija eksploatacija kalaja, bile poljoprivreda (uzgoj pirinča) i ribolov. Kalaj i kaučuk odredili su dalju sudbinu ostrva. Otkriće velikih rezervi kalaja u potpunosti je preobrazilo celo ostrvo. Eksploatacija ove rude dostigla je svoj maksimum krajem XVIII i tokom XIX veka kada na ostrvo dolaze brojni kineski radnici specijalizovani za rudarske delatnosti. Trgovina kalajem i novac od koncesija donosili su Puketu ogromne dobiti, ali i znatno promenile pejzaž ostrva. Građene su brojne luke i pristaništa za velike teretne brodove, razvijala se trgovina, otvarani su hoteli. S vremenom zalihe kalaja su gotovo iscrpljene, a poslednji rudnik na ostrvu je zatvoren 1992. kao neprofitabilan.[26]
Godine 1903. na ostrvu su podignute prve plantaže brazilskog kaučukovca (Hevea brasiliensis) a privreda Puketa dobija još jedan važan izvor prihoda. Pod ovim kulturama danas je preko 30% površina Puketa, a sam Tajland je po proizvodnji prirodnog kaučuka 2010. zauzimao prvo mesto u svetu.[26] Uzgoj ove kulture i danas je glavna privredna delatnost malajske populacije na ostrvu i važan izvor prihoda stanovnika.
Početkom 1970-ih godina prevashodno zahvaljujući toploj klimi, čistom moru i brojnim peščanim plažama, na ostrvu počinje intenzivnije da se razvija turizam. U veoma kratkom vremenskom periodu duž obale su počela da niču brojna turistička naselja i hoteli, Patong (taj. ป่าตอง), Karon (taj. หาดกะรน) i Kata (taj. หาดกะตะ). Turizam doživljava svoj najveći uspon tokom devedesetih godina prošlog veka, tako da danas predstavlja najvažniji izvor prihoda na ostrvu. Prema statističkim podacima lokalne turističke zajednice, ostrvo Puket je 2011. posetilo ukupno 5.895.997 stranih i 2.375.725 domaćih turista, što je u odnosu na 2010. povećanje od čak 78,16%.[27] Prema podacima iz 2004. na području provincije postojalo je 579 hotela svih kategorija, a nacionalno ministarstvo turizma izradilo je plan za period 2006—2015. prema kom bi se hotelski kapaciteti povećali za 4% na godišnjem nivou.[28]
Pored klasičnog odmarališnog turizma, poslednjih godina se na Puketu intenzivno razvija golf-turizam,[29] tako da danas širom ostrva postoje brojni golf tereni koji se ubrajaju među najbolje na svetu, a Puket postaje važna destinacija za ljubitelje ovog sporta. Veliki porast beleži i seks-turizam, naročito u području Patonga.[30]
Sve do 1967. godine i otvaranja mosta kojim je ostrvo povezano sa ostatkom zemlje, glavnu vezu Puketa sa ostatkom sveta činio je brodski saobraćaj. Prvi most dužine 660 metara, nazvan u čast tadašnjeg premijera Pota Sarasina (Sarasinov most) povezao je severni deo ostrva sa ostatkom zemlje.[31] Međutim kako je turizam doživljavao sve veći zamak tako se javila i potreba za još jednim drumskim pravcem, te je istočno od postojećeg sagrađen i novi most Tep Krasatri, a 2011. i moderan most Si Suton. Sarasinov most danas je pretvoren u pešačku zonu i saobraćaj motornim vozilima preko njega je zabranjen.[31]
Na oko 32 km severno od grada Puketa nalazi se veliki međunarodni aerodrom (IATA kod: HKT, ICAO kod: VTSP). Kompanija „Aerodromi Tajlanda“ je 2012. započela projekat rekonstrukcije i proširenja puketskog aerodroma vredan 185,7 miliona američkih dolara. Nakon kompletne rekonstrukcije čiji završetak je planiran za kraj 2015. kapacitet aerodroma biće povećan na 12,5 miliona putnika godišnje, a takođe će biti otvoren i kompletno novi putnički terminal.[32][33]
Provincija Puket ima potpisane ugovore o međunarodnoj saradnji sa sledećim gradovima i regijama:
- ↑ Memoirs of Hydrography: Including Brief Biographies of the Principal Officers who Have Served in H.M. Naval Surveying Service Between the Years 1750 and 1885. H.W. Keay. 1830. str. 18–.
- ↑ ตราประจำจังหวัด. Retrieved Oct 22, 2013 from http://www.phuket.go.th Arhivirano 2013-11-19 na Wayback Machine-u
- ↑ The history of phuket. Retrieved Oct 22, 2013 from http://www.phuketoceanvillas.com/phuket-history.asp Arhivirano 2013-12-24 na Wayback Machine-u
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Avijit Gupta (2005). The Physical Geography of Southeast Asia. OUP Oxford. ISBN 978-0-19-924802-5.
- ↑ Phuket Town Treasure Map.
- ↑ „Geografiя ostrova Phuket.”. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-24. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ Ufimcev G. F. Beregovoй tropičeskiй morfogenez ostrovov v Andamanskom more (Tailand). — Institut zemnoй korы SO RAN, 2011.
- ↑ „Strategiя razvitiя provincii Phuket.”.
- ↑ „Opisanie blizležaщih k Phuketu ostrovov”. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-28. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ Mu Ko Similan National Park. Pristupljeno 2. januara 2014.
- ↑ „The Man With the Golden Gun film locations.”. Arhivirano iz originala na datum 2013-03-24. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ Phuket Information: Phuket Weather Forecasts. Pristupljeno 2. januara 2014.
- ↑ David Arnold (2013). The Age of Discovery, 1400-1600. Routledge. ISBN 978-1-136-47968-7.
- ↑ Peter Church (2012). A Short History of South-East Asia. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-35040-9.
- ↑ Desfarges (General); De La Touche (Lieutenant.); Smithies, Michael; Jean Vollant Des Verquains (2002). Three Military Accounts of the 1688 'Revolution' in Siam. Orchid Press. ISBN 978-974-524-005-6.
- ↑ Phuket (Siam) Saved By Two Sisters: 1785.
- ↑ History of Phuket: The Battle of Thalang.
- ↑ „NOAA PROVIDES FIRST TSUNAMI DETECTION BUOY FOR THE INDIAN OCEAN”. NOAA. Pristupljeno 17. 6. 2012.
- ↑ Provinces of Thailand.
- ↑ Districts of Thailand.
- ↑ Ministarstvo unutrašnjih poslova Tajlanda - Podaci o broju stanovnika provincije Puket.
- ↑ „Size, location and population of Phuket Province, Thailand.”. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-03. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ „Konfesionalna pripadnost stanovništva Tajlanda.”. Arhivirano iz originala na datum 2018-12-20. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ „Etnički sastav provincije Puket.”. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-03. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ „Oficialьnaя Internet-stranica Russkoй pravoslavnoй Cerkvi v Tailande.”. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-02. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ 26,0 26,1 Phuket Guide - Phuket history - Tin, Rubber and Tourists. Pristupljeno 24. decembra 2013.
- ↑ Ministarstvo turizma Tajlanda. Turistički izveđtaji za 2011. godinu. Arhivirano 2013-12-25 na Wayback Machine-u
- ↑ Hotelski smeštaj na Puketu u periodu 1989—2005.
- ↑ Phuket Activities: Golf Courses & Club Houses in Phuket. pristupljeno 2. januara 2014.
- ↑ Phuket Nightlife: Patong's Party Zones!
- ↑ 31,0 31,1 „Sarasinov most.”. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-02. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ "An evergreen dream" Arhivirano 2013-12-02 na Wayback Machine-u. TTGmice. Pristupljeno 2. januara 2014.
- ↑ Phuket International Airport (HKT). Pristupljeno 2. januara 2014.
- ↑ „"Villes jumelées avec la Ville de Nice"”. Ville de Nice. Arhivirano iz originala na datum 2012-10-29. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ „Sister Cities”. Heinan Government.
- ↑ „Nakhodka celebrates the day of twin-cities”. Nakhodka City Administration. 24. 4. 2009.. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-21. Pristupljeno 2015-04-20.
- ↑ „List of twinned cities”. Ministry of Urban Development, India. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-17. Pristupljeno 2015-04-20.
- Desfarges (General); De La Touche (Lieutenant.); Smithies, Michael; Jean Vollant Des Verquains (2002). Three Military Accounts of the 1688 'Revolution' in Siam. Orchid Press. ISBN 978-974-524-005-6.
- Peter Church (2012). A Short History of South-East Asia. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-118-35040-9.
- Avijit Gupta (2005). The Physical Geography of Southeast Asia. OUP Oxford. ISBN 978-0-19-924802-5.
- David Arnold (2013). The Age of Discovery, 1400-1600. Routledge. ISBN 978-1-136-47968-7.
- Memoirs of Hydrography: Including Brief Biographies of the Principal Officers who Have Served in H.M. Naval Surveying Service Between the Years 1750 and 1885. H.W. Keay. 1830. str. 18–.
- Discovery Channel (Firm), Steve Van Beek, David Henley, Andrew Forbes, Insight Guides, 2001 - Phuket (Thailand) - 104 pages
- Adam Skolnick, Austin Bush, Adam Skolnick - 2010 Phuket Island.