Južnoafrička Republika (Transvaal)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Južnoafrička Republika (afrikaans: Zuid-Afrikaansche Republiek akronim ZAR), neslužbeno zvana - Transvaalska Republika, bila je burska republika u Transvaalu Južna Afrika koja je egzistirala od polovice do kraja 19. vijeka. Ne smije se brkati sa današnjom Republikom Južnoafričkom Republikom, jer se osim po imenu u svemu drugom razlikovala od današnje republike (ona je bila čvrsto uporište apartheida) i zauzimala puno manji teritorij, središnje južnoafričke visoravni - Highveld.
ZAR je bio nezavisan od 1857. do 1877., te ponovno od 1881. do 1990. nakon pobjede Bura nad Britancima u Prvom burskom ratu. Nakon odlučujućih pobjeda u Drugom burskom ratu Britanija je anektirala Južnoafričku Republiku - 1900.
Glavni grad Južnoafričke Republike bila je Pretoria osnovana 1855., jedno kratko vrijeme za Drugog burskog rata - udaljeni Nelspruit bio je privremeni glavni grad.
Nakon napoleonskih ratova dotadašnja holandska Kolonija Rt dobre nade postala je britanski posjed - 1806. [1]Iako su na prvi pogled Buri prihvatili novu kolonijalnu upravu, oni su ubrzo postali nezadovoljni zbog britanske liberalne politike, naročito zbog odnosa prema oslobađenim robovima, zbog tog je od 1835. do 1843. oko 12 000 Bura zvanih Voortrekkeri (pioniri), napustilo Koloniju Rt dobre nade i krenulo na Veliki put (Groot Trek) prema ruralnim prostranstvima na južnoafričkom Highveldu (Transvaalu) i južnom Natalu. Ti naseljenici su uskoro osnovali nekoliko svojih malih država.
Britanija je priznala burskim Voortrekkerima (pionirima) pravo na nezavisnost nakon Mirovnih pregovora održanih na obalama Pješčane rijeke 1852. Buri su obećali da će ukinuti ropstvo po svojim državama, a Britanija da se odriče teritorijalnih pretenzija sjeverno od rijeke Vaal. U ime Bura sporazum je potpisao njihov tadašnji lider Andries Pretorius. [1]
Zbog političkih podjela među Burima, sve do 1860. egzistiralo je nekoliko malih burskih državica u labavom savezu, tad je nakon upornih političkih borbi i trvenja osnovana Južnoafrička Republika na području omeđenom rijekama Vaal, Hartz i Limpopo. [1] Prvi predsjednik Južnoafričke Republike bio je Marthinus Wessel Pretorius, izabran 1857., parlament republike - Volksraad imao je 24 člana.
Južnoafričku Republiku je 1877. Velika Britanija anektirala kao svoju krunsku koloniju Transvaal u svom neuspjelom pokušaju da na taj način ujedini sve bijelačke kolonije po Južnoj Africi nakon otkrića zlata i dijamanata u regiji. Buri su na to odgovorili pobunom što je dovelo do Prvog burskog rata, koji je završio pobjedom Bura nakon Bitke kod brda Majuba 1881. nakon koje su Britanci ponovno priznali nezavisnost burske republike Transvaal. [1]Razdoblje mira nije dugo potrajalo, Britanci su ponovno pokazali interes da zavladaju nad Transvaalom nakon otkrića velikih rezervi zlata u Witwatersrandu (okolica Johanesburga) - 1886. [1] Nakon niza diplomatskih i političkih pritisaka Britanci su na kraju pokušali srušiti bursku republiku u neuspjeloj pobuni britanskih građana zvanih - uitlanders poznatoj kao Jamesononova pobuna (decembar 1895) uz pomoć policajaca iz Rodezije i Bechuanalanda, taj čin doveo je na kraju do Drugog burskog rata (1899.-1902).
Nakon što su Britanci pobijedili u odlučnim bitkama rata Južnoafrička Republika je formalno prestala postojati 1900., kad su je Britanci ponovno anektirali kao svoju krunsku koloniju Transvaal. Ona je 1910. ušla u sastav novosnovanog britanskog dominiona Južnoafrička Unija, kao jedna od njezine četiri provincije pod imenom - Provincija Transvaal. [1]
