Hamas
Hamas (arabieraz: حماس Ḥamās; حركة المقاومة الاسلامية, Ḥarakat al-Muqāwamah al-ʾIslāmiyyah, «Erresistentzia islamikoaren mugimendua» esaldiaren akronimoa) erakunde politiko-militar palestinarra da. 2006ko hauteskundeetan, gobernua eskuratu zuen, parlamentuan nagusitasuna lortuta. 2007ko ekainaz geroztik, kontrolpean du Gazako zerrenda osoa, Fatah eta Palestinar Aginte Nazionaleko indarrak garaituta. Israelen aurkakoa da, eta hari armez aurre egitearen aldekoa. Hamas izenak, akronimoa izateaz gainera, «garra, lehia bizia» esan nahi du.
| Hamas حركة المقاومة الاسلامية | |
|---|---|
 | |
| Buruzagia | Khaled Mashaal, Ismail Haniyeh |
| Egoitza nagusia | Gaza |
| Ideologia politikoa | Islamista, nazionalista palestinarra eta antisionista |
| Nazioarteko kidetza | Palestina |
| www.palestine-info.com | |
Taldea 1988an sortu zen, eta Musulman Anaitasunetik kanpo hazi eta zabaldu zen, Gazan erlijio, gizarte eta heziketa lanetan ari zen talde batetik. Hamasen eta Musulman Anaitasunaren arteko harremana ona da eta bi taldeak erakunde bakartzat har daitezke.[erreferentzia behar] Hamaseko lehen buruzagia Ahmed Yassin xekea izan zen, eta Intifadarekin, israeldarren aurka abiarazi zuten protesta ekinaldiarekin, sendotu zen talde gisa. Haatik, sendotzeko, fase desberdinetan, Hamasek Israelen finantzamendu eta babesa eskuratu du, PAEren orduko kemen politikoa ahultzera bideratua.[1][2][3] 2019an bertan, Benjamin Netanyahuk ontzat ematen zuen Hamasi diru funtsak bideratzea palestinarrak banandurik mantentzeko.[4]
Hamasek ez zuen inolako hitzarmenik egin nahi Israelekin. Erakundearen hamaikagarren artikuluak dio inolako alderdik ez duela Palestinako lurra emateko eskubiderik; hamahirugarrenak, berriz, jihada dela Israeli aurre egiteko bide bakarra, eta nazioarteko bake konferentziak eta gainerako neurriak "denbora alferrik galtzea" direla. Hamasen jihadak palestinar moderatuen aurkako ekintzak egin ditu (PAEko kideen aurka gehien bat), Israelen aurkako erasoez gainera. Hamasen estatutuetan argi eta garbi adierazita daude Mendebaldearen eta juduen aurkako sentimenduak, eta Koranetik ateratako aipuak erabiltzen dira artikulu askotan.
Hamas gizarte laguntzarako taldea eta borroka taldea da aldi berean. Palestinarren bizimodua eta heziketa hobetzeko plangintzetan, lanbide heziketan, osasungintzan eta enplegua bilatzeko zereginetan hartzen dute parte. Hamaseko ekintzaile suizidak eta aktibistak bizia Jainkoaren alde ematea ekintzarik handiena dela sinesten duten talde berezi bateko kideak dira. Hamasen beso armatua Al-Qassam Brigadak dira.
1994ko maiatzean Palestinako Aginte Nazionala sortu zenean, Hamasek gerra zibilari ekingo ziola egin zuen mehatxu, Israelen aurka borrokan jarraitzeaz gainera. Hurrengo egunetan, Tel Aviven, 22 pertsona hil ziren autobus bat leherrarazita, eta Israelek Hamaseko ehunka ekintzaile atxilotu zituen. Hamasek palestinar gehienen babesa du.
2014ko abenduaren 17an, Europar Batasunaren terroristen zerrendatik kanporatu zuten Hamas. Lau urte ziren Hamasek adierazi zuela bera zerrendan sartzeko erabakia ez zela ikerketa baten emaitza izan, AEBen txostenen emaitza, baizik. Europako Parlamentuak lurraldearen estatu izaerari buruzko bozketa egin zuen egunean eman zen aditzera erabakia[5]. 2015eko urtarrilaren 19an, Europako Batasuna Hamas 'talde terroristen' artean edukitzearen alde agertu zen[6]. Urtarrilaren 31n, Hamasen adar armatua «talde terrorista» izendapena eman zion Egiptok eta debekatu egin zuen[7].
2023ko urriaren 7an, Hamasek Gazako Zerrendatik Israelgo lurralde auzoari eraso egin zion, ehunka militar eta zibil erailez eta 200 gatibu inguru hartuz.[8] Israelen kontraerasoak Israel-Gaza gerrari eman zion hasiera, Israel-Hamas gerra ere deitu izan dena.
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ «Hamas Israelgo izaki bat da?» Argia (Noiz kontsultatua: 2023-10-26).
- ↑ (Gaztelaniaz) Ugarte, Iñigo Sáenz de. (2023-10-21). «Cómo promovió Israel a los integristas y a Hamás para perjudicar a la causa palestina» elDiario.es (Noiz kontsultatua: 2023-10-26).
- ↑ (Ingelesez) Lanzkron, Naomi. (2023-10-08). «For years, Netanyahu propped up Hamas. Now it's blown up in our faces» The Times of Israel (Noiz kontsultatua: 2023-10-26).
- ↑ (Ingelesez) «Netanyahu: Money to Hamas part of strategy to keep Palestinians divided» The Jerusalem Post | JPost.com 2019-03-12 (Noiz kontsultatua: 2023-12-27).
- ↑ «EBren terroristen zerrendatik kenduko dute Hamas», Berria, 2014-12-17
- ↑ «EB, Hamas 'talde terroristen' artean edukitzearen alde», Berria, 2015-01-20
- ↑ «Hamasen adar armatua «talde terrorista» izendatu eta debekatu egin du Egiptok», Berria, 2015-02-01
- ↑ (Ingelesez) Macaron, Joe. «Analysis: Why did Hamas attack now and what is next?» www.aljazeera.com (Noiz kontsultatua: 2023-10-26).
