Anca
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
En anatomía, l'anca (d'o franco < *hanka)[1] ye a prochección osia d'o fémur, conoixita como trocánter mayor, mes o teixito muscular y de graixa que la recubre. O currón u chugadero de l'anca ye a chuntura entre o fémur y l'azetábol d'a pelbis que permete d'emparar o peso d'o cuerpo tanto en as posturas estaticas como dinamicas. O vocable desancato u ixancato s'aplica ta bella persona que pateix una esdolocadura de l'anca. O nombre latín de l'anca ye coxa.
Descripción d'os uesos de l'anca
editarOs uesos de l'anca se dividen en 5 arias:
- O sacro: Ye un ueso en a basi d'o esquinaz creyato d'a fusión de cuatre vertebras. Per os costatos, engancha con l'ilion. Amés furneix os musclos d'a espalda d'un punto de chuntura muscular.
- O coxis u rabada: Ye un goset vestichial unito t'a basi d'o sacro, creyato d'a fusión de cuatre vertebras chiquetas.
- L'ilion: L'aria mes gran d'os uesos de l'anca. Son dos placas amplas, una a cada canto, que fan honra ta refirmar os organos internos y ta permeter a unión d'os musclos d'a espalda, os costatos y as nalgas.
- L'isquion: Son dos curvas osias amplas, una a cada canto, per debaixo l'ilion, que s'achuntan per debant con o pubis y per dezaga con l'ilion. L'isquion ye un puesto d'achuntamiento de musclos. Cuan a bellún li fan mal as posaderas dimpués d'haber-se posato a bella superficie dura, ye perque l'isquion preta sobre os glutios.
- O pubis: Ye a parti mes frontera. S'achunta con l'ilion per os costatos y con l'isquion per dezaga. Furneix d'una refirmanza estructural y fa servicio ta achuntar os musclos internos que rancan de baixo l'anca.
Movimientos
editarEn a chuntura de l'anca son posibles siete tipos diferents de movimiento:
- As flexions y extensions en u de fémur y esquinaz.
- As abduccions y adduccions d'o fémur.
- A rotación interna (medial) y externa (lateral) d'a pelvis, o fémur u lo esquinaz.
- A circunducción d'o femúr u d'a pelvis.
Dimorfismo sexual en os humans
editar
En os humans, os uesos de l'anca son prou diferents entre os dos sexos. As ancas d'as mullers son mes amplas y fundas que as d'os hombres. Os fémurs tamién son mes amplos en as mullers, ta enamplar l'apritura d'o ueso de l'anca y facilitar asinas a naixencia d'o fillo. A forma de l'ilio y a suya chuntura muscular ye feita espresament ta situar as nalgas alpartatas d'a canal d'a naixenza, ta que as contraccions d'os glutios no fayan mal t'o ninón.
Denominacions populars
editarEn aragonés se documenta denominacions como anca[2], cadera y ancón.[3]
Significato cultural
editarTradicionalment s'ha asociato as ancas con a fertilidat y, en cheneral, como expresión de sexualidat, sobre tot per o feito que se ye vista l'amplura d'as ancas como un signo de matureza sexual d'a muller, asociata a una facilidat en l'inte de librar. Asinas ye que en l'arte a menuto s'ha enfatizato a curbatura de l'anca femenina, como amostranza clasica d'a belleza d'a muller.
Referencias
editar- ↑ (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.74
- ↑ (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. p 79. ISBN978-84-8094-061-0
- ↑ (es) José Carlos López Dieste: Vocabulario aragonés de Villanueva de Gállego (Bajo Gállego, Zaragoza), Xordica Editorial, 2010, ISBN 978-84-96457-62-1, p.19
Se veiga tamién
editar- Huembro.
- Espalda.
- Brazo.
- Currón.
- Cuello.
- Renera.
- Natura (anatomía).
- Cuixa.
- Caniella.
- Clavillar.
- Garra.
| Partis d'o cuerpo humán | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
