Woningbouw versnellen: 5 oplossingsrichtingen van TNO

1. Benut bestaande gebouwen beter

Naast nieuwbouw bieden bestaande gebouwen veel potentieel om extra woningen te realiseren. Denk aan het splitsen van woningen, het toevoegen van extra verdiepingen op gebouwen en het transformeren van kantoorgebouwen of bedrijfspanden. Een aanpak die ruimte, materialen, energie en tijd bespaart. Deze manier van verdichten kan ook een economische en sociale impuls geven aan buurten.

TNO werkt met bouwers en beheerders van gebouwen aan innovatieve methoden om de levensduur van bestaande constructies te verlengen. Dankzij nieuwe beoordelingstechnieken worden minder gebouwen onnodig afgekeurd en gesloopt. TNO versnelt de vastgoedtransformatie met een speciaal ontwikkelde tool die aangeeft welke gebouwen het meest kansrijk zijn om te verbouwen.

2. Snellere besluitvorming in gebiedsontwikkeling

Gebiedsontwikkeling en projectonwikkeling moet voldoen aan tal van eisen op het gebied van klimaat, duurzaamheid, inclusiviteit en gezondheid. Het is vaak lastig om de effecten van maatregelen aan te tonen. En de vele doelen, eisen en belangen maken het bijna onmogelijk om snel tot een optimaal ontwerp te komen.

Door het besluitvormingsproces anders in te richten valt veel winst te behalen. Van stap voor stap (sequentieel) naar alle eisen in de beginfase al mee kunnen wegen. Binnen het innovatieprogramma Balanced Spatial Choices ontwikkelt TNO indicatoren, methoden, modellen en tools om dat te doen. Zo ontstaan sneller plannen die ook haalbaar en gedragen zijn.

En in het innovatieprogramma Ruimte voor Energie ontwikkelt TNO instrumenten om ook de daarbij benodige energie-infrastructuur vanaf het begin in ruimtelijke plannen mee te nemen. Dit voorkomt vertragingen in bouwprojecten door bijvoorbeeld netaansluitingsproblemen.

3. Sneller schakelen door digitalisering

Gebrekkige uitwisseling van informatie is vaak een hinderpaal voor planologen, gebiedsontwikkelaars en de bouwers. Digitalisering van de plan en ontwikkelketen kan de lange planningsperiode flink verkorten. Dat kan door de uitwisseling tussen de instrumenten die ketenpartijen per ontwikkelfase gebruiken.

Zo werkt TNO aan de Schaalsprong met de Metropoolregio Eindhovengemeenten, architecten, planologen en gebiedsontwikkelaars. Samen ontwikkelen wij een innovatieve oplossing voor geïntegreerde besluitvorming, die snellere, efficiëntere en participatieve stadsplanning- en ontwikkeling mogelijk maakt. Systematische en geïntegreerde planning in combinatie met digitale hulpmiddelen zorgen voor snelle, nauwkeurige en veerkrachtige besluitvorming.

Van een sequentiële ‘trial-and-error’-methode naar een iteratief ‘first time right’-proces. Vanuit TNO brengen we onze kennis in van de modellering van de gebouwde omgeving, beslissingsondersteunende systemen en digital twinning.

4. Zet in op grootschalige prefabricage van woningen met duurzame materialen

Grootschalige industrialisatie en prefabricage van woningbouw is sneller, goedkoper en duurzamer dan traditioneel bouwen. TNO werkt met 2d en 3d unitbouwers aan verschillende innovatievraagstukken om dit te versnellen. Dit betekent niet dat alle gebouwen er hetzelfde eruit hoeven te zien. In opdracht van ontwikkelaars, architecten en bouwers werkt TNO aan mass-customisation concepten, zodat er goedkoop en snel gebouwd kan worden én buurten en steden divers en aantrekkelijk blijven.

Essentieel daarbij: ketensamenwerking en nieuwe business modellen om de hoge investeringen in nieuwe bouwmethodes rendabel te maken. Nieuw is de ontwikkeling van 'open' woningfabrieken en productieketens die meerdere leveranciers en aannemers kunnen bedienen. Hierdoor kan de bestaande capaciteit van woonfabrieken beter benut worden.

Doordat woonfabrieken minder afval produceren en efficiënter gebruik maken van grondstoffen, past deze aanpak uitstekend bij het realiseren van een circulaire bouweconomie. Door het lichte gewicht en lage milieu-impact liggen er bovendien kansen om deze woningen in hout of andere biobased materialen te realiseren. In opdracht van ketenpartijen werkt TNO aan allerlei innovaties rondom circulair bouwen, het (rendabel) gebruiken van biobased grondstoffen voor prefabricage en het ontwikkelen van nieuwe certificeringsmethoden en regelgeving

5. Zorg voor slimme en efficiënte bouwlogistiek

Door strengere emissienormen en het toenemende aantal zero-emissiezones in steden, kan bouwlogistiek de woningbouwopgave in de weg zitten. Naadloze bouwlogistiek is een voorwaarde voor snelle woningbouw, maar door strenge emissienormen en zero-emissiezones staat de sector voor een uitdaging.

TNO werkt met bedrijfsleven en overheden aan nieuwe bouwlogistieke concepten. Het resultaat: een sneller bouwproces, lagere kosten, betere bereikbaarheid, minder schadelijke uitstoot en minder hinder voor de omgeving. Het aantal binnenstedelijke ritten kan 50-80% kleiner door bouwhubs en samenwerking. Interessant is ook het gebruik van lichtere materialen zoals hout waardoor transport en de bouwplaatsen eenvoudiger emissieloos kunnen worden door elektrificatie van materieel.