1.

SƠ LƯỢC VỀ KHẮC GỖ

Giới thiệu

Khắc gỗ, điêu khắc gỗ là một kỹ thuật in đồ họa sử dụng một bản in bằng gỗ có hình nổi. Khắc
gỗ được dùng để diễn đạt ý tưởng của các nhà nghệ thuật trước nhất là trong thế kỷ 16 và sau
đó là bởi các nhà nghệ thuật theo trường phái biểu hiện

Để tạo nên một bản in gỗ người ta dùng dao cắt các phần không in ra khỏi một mảnh gỗ đã
được bào nhẵn, các phần nổi sau đó được quét màu lên và mang đi in hoặc bằng tay dùng một
búa là (tiếng Đức: Falzbein) chà lên hay bằng máy in.

Lịch sử hình thành

Khắc gỗ có từ rất lâu đời, gắn liền với các nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Đây là một trong những
kỹ thuật nghệ thuật lâu đời nhất, phát triển từ thời cổ đại và đóng vai trò quan trọng trong việc in ấn,
điêu khắc, và trang trí kiến trúc.

Khắc gỗ có lịch sử bắt nguồn từ những nền văn minh cổ đại, đặc biệt là ở Trung Quốc, Ai Cập, và các
nước Tây Á. Người Ai Cập cổ đại từng sử dụng kỹ thuật khắc gỗ để trang trí và khắc chữ trên các công
trình và đồ vật bằng gỗ.

Ở Trung Quốc, khắc gỗ xuất hiện từ khoảng thế kỷ 2-3 TCN và được sử dụng chủ yếu trong mục đích tạo
hình trên gỗ cũng như in ấn tài liệu. Đặc bt trong mấy bộ phim trung quốc thg có cái gọi là ấn mà vua và
các quan lớn hay sử dụng.

2. QUÁ TRÌNH KHẮC GỖ

Quá trình khắc gỗ là một kỹ thuật nghệ thuật thủ công dùng để tạo hình ảnh hoặc hoa văn trên bề mặt
gỗ bằng cách cắt, mài và điêu khắc. Dưới đây là các bước cơ bản của quá trình khắc gỗ:

1. Chuẩn bị vật liệu Gỗ:

Chọn loại gỗ phù hợp để khắc, thường là những loại gỗ mềm hoặc trung bình như gỗ bồ đề, gỗ thông, gỗ
anh đào, hay gỗ liễu. Gỗ cần phải mịn, không có nhiều thớ sần sùi để dễ dàng thao tác.

Các dụng cụ phổ biến bao gồm dao khắc, đục gỗ, búa gỗ, và giấy nhám để làm mịn bề mặt. Tùy thuộc vào
chi tiết của tác phẩm mà người khắc có thể dùng nhiều loại dao và đục với kích cỡ khác nhau.

2. Thiết kế
Trước khi bắt đầu khắc, người nghệ nhân sẽ phác thảo bản thiết kế lên bề mặt gỗ. Điều này có thể được
thực hiện bằng cách vẽ trực tiếp hoặc in hình ảnh lên miếng gỗ. Đối với các thiết kế phức tạp, phác thảo
trước giúp người thợ định hướng dễ dàng hơn khi khắc.

3. Khắc gỗ Khắc đường nét chính:

Sau khi hoàn thành phác thảo, nghệ nhân sẽ bắt đầu khắc các đường nét chính trên bề mặt gỗ. Đây là
bước quan trọng để xác định các chi tiết chính của hình ảnh. Điêu khắc chi tiết: Sau khi hoàn thành các
đường nét lớn, nghệ nhân tiếp tục khắc sâu và chi tiết hơn. Các đường nét nhỏ, chi tiết như hoa văn hoặc
các hình khối được tạo ra ở bước này.

Trong một số trường hợp, đục gỗ được sử dụng để tạo ra các chi tiết sâu hơn hoặc để khắc các vùng
rộng của bề mặt. Búa gỗ sẽ được dùng để gõ vào đục nhằm điều chỉnh độ sâu của mỗi nét khắc.

4. Tạo hình khối và độ sâu

Người thợ sẽ làm việc với các lớp của gỗ để tạo ra các hiệu ứng ba chiều. Những vùng cần làm nổi sẽ
được để lại, trong khi những vùng cần lùi vào sẽ bị loại bỏ bằng cách cắt sâu hơn. Sự tương phản giữa
các độ sâu khác nhau tạo nên hiệu ứng sống động cho tác phẩm.

5. Làm mịn và hoàn thiện

Sau khi khắc xong, nghệ nhân sẽ sử dụng giấy nhám để làm mịn bề mặt, loại bỏ các phần gỗ dư thừa
hoặc không đều. Giai đoạn này giúp tác phẩm trông mượt mà hơn và tăng tính thẩm mỹ.

6. Tô màu hoặc đánh bóng

Tùy vào mục đích, người thợ có thể sơn, nhuộm màu hoặc đánh bóng để bảo vệ và tăng độ bền cho bề
mặt gỗ. Một lớp sơn phủ hoặc sơn mài có thể được sử dụng để tăng cường độ bền và thẩm mỹ cho tác
phẩm.

7. Bảo quản

Sau khi hoàn tất, sản phẩm khắc gỗ cần được bảo quản cẩn thận, tránh tiếp xúc với nước hoặc môi
trường ẩm ướt để duy trì độ bền lâu dài.

3. KHẮC GỖ TRONG CÁC LĨNH VỰC

1. Nghệ thuật điêu khắc

Khắc gỗ đóng vai trò quan trọng trong nghệ thuật điêu khắc. Người nghệ nhân sử dụng gỗ như một chất
liệu tự nhiên để tạo ra các tác phẩm mang giá trị nghệ thuật cao, từ tượng gỗ đến tranh khắc gỗ. Tượng
gỗ: Các tượng gỗ truyền thống, đặc biệt là trong tôn giáo (Phật giáo, Thiên Chúa giáo), thường được khắc
từ những loại gỗ quý. Các tác phẩm điêu khắc thường mô tả các vị thần, Phật, hay các nhân vật trong lịch
sử, văn hóa.

Tranh khắc gỗ: Là một dạng tranh in được tạo ra bằng cách khắc hình ảnh lên bề mặt gỗ, sau đó sử dụng
nó như một bản in để chuyển hình ảnh lên giấy hoặc vải, phổ biến trong nghệ thuật phương Đông như
tranh Đông Hồ ở Việt Nam hay ukiyo-e ở Nhật Bản mà còn phát triển mạnh trong nghệ thuật phương
Tây.

2. Trang trí nội thất

Đồ nội thất như tủ, giường, cửa ra vào, bàn ghế thường được khắc hoa văn tinh xảo để tăng tính thẩm
mỹ. Nhiều họa tiết như rồng, phượng, hoa lá, chim muông thường xuất hiện trong các sản phẩm khắc gỗ,
tạo nên sự sang trọng và cổ điển. Trang trí nhà cửa, bao gồm các khung tranh, khung gương, cửa sổ, hay
các vật trang trí nhỏ.

3. Kiến trúc

Khắc gỗ là một phần không thể thiếu trong các công trình kiến trúc truyền thống, đặc biệt là các đình,
chùa, nhà thờ, và các cung điện cổ. Các cột nhà, lan can, cửa ra vào, mái đình, và các yếu tố kiến trúc
khác thường được trang trí bằng hoa văn khắc gỗ tinh xảo. Các họa tiết khắc gỗ không chỉ mang tính
thẩm mỹ mà còn thể hiện sự tâm linh và niềm tin tôn giáo của người dân.

Trong các ngôi đình, chùa ở Việt Nam, khắc gỗ được sử dụng để tạo ra các hình tượng thần linh, các bức
tranh tường miêu tả lịch sử và các câu chuyện dân gian. Khắc gỗ trong kiến trúc chùa chiền không chỉ là
nghệ thuật mà còn mang tính linh thiêng.

4. Quà tặng và đồ trang sức

Khắc gỗ được sử dụng trong sản xuất các món quà tặng và đồ trang sức độc đáo. Quà lưu niệm: Nhiều
sản phẩm khắc gỗ như hộp đựng đồ, tượng nhỏ, bức tranh gỗ được sản xuất thủ công để làm quà lưu
niệm. Các sản phẩm này thường mang tính cá nhân hóa cao và được khắc theo yêu cầu của khách hàng.
Những chiếc vòng tay, dây chuyền, nhẫn bằng gỗ khắc thủ công được ưa chuộng bởi tính thẩm mỹ và
tính tự nhiên của chúng. Đặc biệt, đồ trang sức bằng gỗ thường mang lại cảm giác gần gũi với thiên nhiên
và thân thiện với môi trường.

Trong thời gian gần đây, khắc gỗ đã bước vào lĩnh vực thời trang với những sản phẩm mang tính sáng
tạo. Nhiều thương hiệu thời trang đã ứng dụng khắc gỗ để tạo ra các sản phẩm phụ kiện như cài áo, vòng
cổ, hoa tai, và thậm chí là các mẫu giày dép có chi tiết bằng gỗ khắc thủ công.

5. Đồ thủ công mỹ nghệ

Khắc gỗ là một phần không thể thiếu trong các ngành nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống. Các vật dụng
gia đình như hộp đựng trà, khay, bát đĩa, và đũa thường được khắc họa tiết đơn giản để tăng tính thẩm
mỹ và sự tinh tế. Nhiều loại đồ chơi gỗ truyền thống như con quay, xe gỗ, hay các hình khối xây dựng
đều có các chi tiết khắc, tạo sự sinh động và thẩm mỹ cho đồ chơi.

4. TẦM QUAN TRỌNG- ỨNG DỤNG TRONG ĐỜI SỐNG THƯỜNG NGÀY

A. TẦM QUAN TRỌNG

 Gìn giữ và phát triển văn hóa: Khắc gỗ là một phần của nghệ thuật thủ công truyền thống,
góp phần giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa của các dân tộc. Tại nhiều nước châu Á, bao gồm
Việt Nam, khắc gỗ thể hiện sự tinh tế và tài năng của các nghệ nhân, đồng thời là phương tiện
truyền tải những giá trị văn hóa, tôn giáo.

 Tạo công ăn việc làm: Ngành thủ công mỹ nghệ khắc gỗ tạo ra nhiều việc làm cho người dân,
đặc biệt là trong các làng nghề truyền thống. Nghề khắc gỗ không chỉ mang lại thu nhập mà còn
giúp bảo tồn các kỹ thuật thủ công lâu đời.

 Giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ: Các sản phẩm khắc gỗ không chỉ là đồ dùng hàng ngày mà
còn là tác phẩm nghệ thuật, góp phần làm đẹp cho không gian sống và nâng cao giá trị thẩm mỹ
của các công trình kiến trúc và nội thất.

 Bảo vệ môi trường: So với các vật liệu khác, gỗ là một nguồn tài nguyên tự nhiên tái tạo
được. Khi được khai thác bền vững và quản lý hợp lý, khắc gỗ có thể trở thành một ngành công
nghiệp thân thiện với môi trường, đồng thời thúc đẩy việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên một
cách hiệu quả.

B. ỨNG DỤNG

Khắc gỗ, in lên gỗ xuất hiện nhiều trong cuộc sống hằng ngày, được ứng dụng trong những lĩnh vực sau:

In trên đồ dùng bằng gỗ: Tranh treo tường, muỗng, thớt, đũa, chén, tô, ly,...

In trên các phụ kiện bằng gỗ: Móc khóa, ốp lưng cho điện thoại,...

In trên nội thất bằng gỗ: Bàn, ghế, tủ, kệ, giường ngủ, cửa, đồng hồ treo tường,...