JD 6 - Public Health, HI & IESO

በነጥብ የሥራ ምዘና ዘዴ የተመዘኑ

የጤና ሙያ በነጥብ የሥራየሥራ

መደቦች ምዘናዝርዝር
ዘዴ የተመዘኑ
የጤና ሙያ መደቦች የሥራ ዝርዝር
ጥራዝ-ስድስት
ጥራዝ-ስድስት
 ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)
 ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት
 ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት
 ኢንፌክሽየስ ዲዚዝህብረተሰብ ጤና ዘርፎች
ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት
 ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት
 ሀይጅንና አካባቢሄልዝጤናኢንፎርሜሽን
አጠባባቅዘርፍ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት
ፕሮፌሽናል/ ቴክኒሽያን
 የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል
የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና
 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን/ፕሮፌሽናል
 ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል
 ጤና ረዳት
 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ
 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን
 የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት
የፌደራል ሲቪል ሰርቪስ ኮምሽን
ሚያዚያ፣2014ዓ.ም
አ.አ
ሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ
ማውጫ
ማውጫ............................................................................................................................................. I
መግቢያ፡- ....................................................................................................................................... III
ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-I.................................................................................................. 1
ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-II................................................................................................. 5
ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-III.............................................................................................. 10
ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-IV ............................................................................................. 16
ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-I..................................................................................... 23
ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-II.................................................................................... 28
ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-III .................................................................................. 34
ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-IV .................................................................................. 42
ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-I ............................................................................................................. 51
ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-II ............................................................................................................ 57
ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-III ........................................................................................................... 64
ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-IV........................................................................................................... 72
ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-I ............................................................................. 80
ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-II ............................................................................ 82
ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-III ........................................................................... 85
ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-IV........................................................................... 88
ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት-II..................................................................... 91
ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት-III.................................................................... 96
ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት-IV ................................................................. 102
ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል-I............................. 107
ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል-II ........................... 112
ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል-III .......................... 118
ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል-IV........................ 124
ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-I ............................................................................... 130
ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-II .............................................................................. 133
ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-III ............................................................................. 137
ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-IV............................................................................. 141
ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል-I .................................................... 146
ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል-II ................................................... 149
ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል-III.................................................. 153
ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል-IV ................................................. 158
የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-I ............................................................................................................ 164
የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-II........................................................................................................... 167
የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-III.......................................................................................................... 171
የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-IV ......................................................................................................... 175
ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-I.................................................................................. 180
ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-II................................................................................. 184
ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-III................................................................................ 190
ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-IV ............................................................................... 196

I
ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-I .......................................................................................... 202

ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-II ......................................................................................... 206
ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-III ........................................................................................ 210
ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-IV........................................................................................ 214
ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-I......................................................................................................... 218
ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-II........................................................................................................ 222
ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-III ...................................................................................................... 226
ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-IV ...................................................................................................... 231
ጤና ረዳት ................................................................................................................................... 237
ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-I............................................................................................. 243
ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-II............................................................................................ 245
ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-III........................................................................................... 248
ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-IV .......................................................................................... 251
ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-I .......................................................................................... 255
ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-II ......................................................................................... 258
ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-III ........................................................................................ 261
ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-IV........................................................................................ 265
መለስተኛ የጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ........................................................................................ 270
ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-I ......................................................................................... 273
ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-II........................................................................................ 276
ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-III....................................................................................... 280
ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-IV ...................................................................................... 284
ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-I ......................................................................................... 288
ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-II........................................................................................ 292
ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-III....................................................................................... 297
ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-IV ...................................................................................... 302
የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት-I........................................................ 307
የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት-II .................................................. 313
የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት-III ..................................................... 320
የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት-IV..................................................... 328
አባሪ-I........................................................................................................................................... 337
አባሪ-II ......................................................................................................................................... 355
II
መግቢያ፡-
የጤና ዘርፉ የጤና ባለሙያዎች በተሰማሩበት የሥራ ዓይነትና ቦታ በሰለጠኑበት ሙያቸው
እንዲሰሩ በሙያቸውን እንዲያጎለበቱ እንዲሁም የጤና ዘርፉን ተልኮና ራዕይ ለማሳካት
እንዲችሉና ወጤታማ ሥራ ለመስራት መስራት ለማስቻል፤
በቅጥር፣በደረጃ ዕድገት ወይም በዝውውር ከአንድ የሥራ ደረጃ ወይም መደብ ወደ ሌላ የሥራ
ደረጃ ወይም መደብ በሚቀይሩበት ጊዜ በቀላሉ ስለ ሥራ ደረጃ ወይም መደብ እንዲያውቁና
ከሥራው ጋር በፍትናት እንዲላመድ ለማድረግ፤
ወደ ሥራ ዓለም የሚቀላቀሉ አዲስ የጤና ባለሙያዎች ሰለ ሥራቸው ተገቢውን ትውውቅና

እና ማብራሪያ እንዲያገኙ ከስራቸው ጋር በቀላሉ እንዲግባቡ ለማስቻል እና ሥራቸውንም
በሚያከናውኑበት ወቅትም እንደ መነሻ ዶክመት ሆኖ እንዲጠቀሙበት፤
በተቋማት ውስጥ በየደረጃው ያሉ የስራ ክፍል ኃላፊዎች በስራቸው ያሉ ሠራተኞች ማከናወን

የሚገባቸውን ሥራዎች እንዲያውቁና እንዲገነዘብ እንዲሁም በተቀናጀና የተደረጃ መልኩ የሥራ
ስምሪት በመስጠት ውጤታማ እንዲሆኑ ለማስቻል፤
የጤና ባለሙያዎች ኃላፊነታቸውን፣መብቶቻቸውንና ግዴታዊቻቸውን በሚገባ አውቀው

ለመወጣትና እራሳቸውን ለበለጠ ኃላፊነት ለማዘጋጀት እንዲችሉ፤
በመንግሰት መሰሪያ ቤቶች አዋጅ 1064/2010 አንቀጽ 6 ንሁስ አንቀጽ 1 በነጥብ የስራ ምዘናን
መሰረተ በማድረግ በጤና ሚኒስቴር እና በሲቪል ሰርቪስ ኮምሽን የተጠቀሱትን የጤና
ባለሙያዎች የሥራ ዝርዝር አዘጋጅቷል፡-
III
የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

I. አጠቃላይ መግለጫ
የመስሪያ ቤቱ ስም የሥራ መደቡ መጠሪያ የሥራ ዘርፍ/የሥራ ሂደት
ጤና ሚኒስቴር ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-I yHKMÂÂ yHbrtsB -@Â
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
የጤና ተቋም/ወረዳ XII
መስሪያ ቤቱ የሚገኝበት ቦታ
bydr©W b¸gß# -@Â tÌ¥TÂ y-@Â zRF |‰ xm‰R
II. የሥራ መደቡ ዋና ዓላማ፣ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት
2.1. የሥራ መደቡ ዓላማ፡-
 የፈውስ ህክምና ተሀድሶና የህበረተሰብ ጤና አጠባበቅ አገልግሎት በመስጠት፤ የጤና ትምህርትና
ሥልጠና በመስጠት፣ የጤና ሥርዓት ሥራዎችን በማከናወን፤ lህብረተሰቡ የተሻለ የጤና አገልግሎት
lmS-T nW፡፡
2.2 ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት
ውጤት 1፡ የፈውስ ህክምናተሀድሶአገልግሎት መስጠት
 ታካሚዎች የጤና ተቋም በደረሱ ጊዜ መደበኛ የመለየት ሥራ (Triage) ያከናውናል፡፡
 ታካሚውን ተቀብሎ የህክምና ታሪክ ቃለ መጠይቅ ያደርጋል፣ የአካል ምርመራ ያደርጋል፣
የዲያግኖስቲክ/አልተራ ሳውንድ፣ ኤክስ ሬይ፣ ማሞ ግራፊ እና የላብራሪ/ ሽንት፣ ደም፣ አክታ፣ የተለያዩ
ፈሳሾችን/ ምርመራ ያዛል፣ ውጤቱን ይተነትናል፣ የበሽታውን መንስኤና ዓይነቱን ይለያል፣ ህክምና
ይሰጣል፣ ይከታተላል፣ ተጨማሪ ምርምራ ወይም ህክምና ለማዘዝ ከሱ በላይ ያለውን ከፍተኛ
ባለሙያዎችን ያማክራል፡፡
 የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች ማለትም ስቴትስኮፕ፣ፌተስኮፕ ኦቶስኮፕ፣ ኦፕታልሞስኮፕ፣ የመሳሰሉትን
በመጠቀም ውስጣዊና ውጫዊ አካላትን ይመረምራል::
 እንደየሁኔታው ታካሚውን ለተሻለ ህክምና ወደ ከፍተኛ የህክምና ተቋም ለመላክ ውሳኔ ለከፍተኛ
1
 በሽታው የሚያስከትለውን የስነ ልቦና፣ አካላዊ እና ማህበራዊ ተፅእኖ ይለያል፣ ምክር ይሰጣል፣ ያፅናናል፣
ለውጡን የከታተላል፡፡
 የህመምተኛውን ታሪክ፣ የምርመራ ውጤት፣ የወሰደውን ህክምና፣ በህመምተኛው ትክከለኛ ማህደር ላይ
ይመዘግባል፤
 ከሌሎች የጤና ተቋማት የተላኩትን ህሙማንን ይቀበላል፣
 እንደ መግል ማስወገድ፣አገልግሎቶችን ይሰጣል፤
 ድንገተኛ የህክምና አገልግሎት ማለትም የመተንፍሻ አካል ችግሮች፣ የአተነፋፈስ ሥርዓት እና የደም
ዝውውርን መስረት ያድርጉ የህይወት አድን ህክምናዎችን እያደረገ ለተጨማሪ ህክምና ከሱ በላይ ያሉ
ባለሙያዎቸን በማማከር አካላዊ ምርመራ ማድርግ፤ ቃጠሎዎች፣የአጥንት ስብራት፣መመረዝ፣በእንስሳት
መነከስ/መነደፍ እና ሌሎች አካላዊና ሥነ ልቦናዊ ጉዳቶችን በመለየት ያክማል፤
 ለነፍስ ጡር እናቶች የቅድመ ወሊድ አገልግሎቶችን፤ የወሊድ፣ yDHr wl!D -@Â xgLGlÖT YsÈL½
ተገቢውን የምክርና የሥነ ልቦና ድጋፍ ÃdRUL፤
 bአመጋገብ፣ ከእርግዝና ጋር የተያያዙ አደገኛ ምልክቶችን በተመለከተ ትምህርት ይሰጣል፣
 ከፅንስና ከሥነ ተዋልዶ አካላት ጋር የተያያዙ የጤና ችግሮችን በመለየት ህክምና ይሰጣል
 ከእርግዝና ጋር የተያያዙ የጤና ችግሮችን (የደም ግፍት፣የስኳር፣ የልብና የመሳሰሉትን) በመለየት ks#
b§Y ÃlWN kFt¾ ÆlÑãCN በማማከር ያክማል፡፡
 የተቀናጀ የጨቅላ ህፃናት እና ህፃናት ህመም ህክምና አገልግሎት ያከናውናል፣ ክትባት ይሰጣል፤
 በምግብ እና በንጥረ ነገር እጥረት የተጎዱ ህጻናትን መርምሮ በመለየት ያክማል፣ ተገቢ ምክር ይሰጣል፣
ክትትል ያደርጋል፤
 የሥነ አዕምሮ የጤና ችግሮችን በመለየት ተገቢውን የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፤ ምክርና ድጋፍ
ይሰጣል፤
 የአንገት በላይ የጤና ችግሮችን በመለየት የፈውስ ህክምና ይሰጣል፣ ከአቅም በላይ ሲሆን ks# b§Y
ÃlWN kFt¾ ÆlÑãCN በማማከር ወደ ከፍተኛ ህክምና ተቋም ይልካል፤
 በአፍንጫ፣ በአፍ፣ በጆሮና በዓይን ውስጥ የገቡ ባዕድ ነገሮችን ያያል፣ ከአቅም በላይ ሲሆን ከፍተኛ
ባለሙያዎችን በማማከር አገልግሎቱን ወደሚያገኙበት ተቋም ይልካል፡፡
 የቆዳ ላይ የጤና ችግሮችን እና አለረጅን ለይቶ ህክምና ይሰጣል፤
 ከሜዲኮሌጋል ጋር የተያያዙ የህክምና ማስረጃዎች ለሚመለከታቸው አካላት ይሰጣል፤
 ታካሚዎችን ስለ መድሃኒት አጠቃቀም ያስተምራል፤ የታካሚዎችን መብት ያከብራል፣ያስከብራል፤
2
 የህክምና መስጫ ተቋማት፣የህክምና መስጫ ስፍራ ከእንፍክሽን ነጻ መሆናቸውንና ደህንነታቸው መጠበቁን

ያረጋግጣል፡፡
 ጠቅላላ የህክምና ምርመራ በማድረግ የምስክር ወረቀት እና የህክምና ዕረፍት ፈቃድ ይስጣል፤
 የህክምና አሰጣጥ ጥራት ስራን ያግዛል፡፡
ውጤት 2፡ የጤና ሥርዓት ሥራዎችን ማከናወን እና የህበረተሰብ ጤና አጠባበቅ አገልገሎት መስጠት
 የመጀመሪያ ደረጃ የጤና ዘርፍ መርህዎችን በመጠቀም የጤናውን አገልግሎት የማስተዳደር ዘርፍ
ያግዛል፡፡
 የጤና ሥርዓት እና ተቋማት አመራር እና አስተዳደር ላይ በወረዳ ጤና ጽ/ቤት፣ በጤና ጣቢያ ደረጃ
በመደበኛ ባለሙነት (በኦፊሰርነት)፣ በቡድንና በኬዝ ቲም መሪነት፣ በሱፐር ቫይዘርነት ደረጃ
ይሳተፋል፣ አስተዋጽኦ ያደርጋል፣
 የጤና ማበልፀግና በሽታ መከላከል ፕሮግራሞችን ማለትም ጤናማ አኗኗርና ባህሪያት፣ የበሽታ መከላከያ
ዜደዎችን፣ የግል እና የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ስራዎችን ይፈጽማል፣
 የቤተሰብ አቀፍ የጤና አገልግሎት ማዕቀፍ ቡድን ውሥጥ ይሳተፋል፡፡
 ማህበረስብ አቀፍ የጤና አገልግሎት (የበሽታ መከላከል፣መቆጣጠር እና የጤና ማበልጸግ) አገልግሎቶችን
ይሰጣል፡፡
 የማህበረሰቡን ነባራዊ ሁኔታ ያገናዘበ የጤና ግንዛበ ማሰጨበጫ ትምህርት ይሰጣል::
 በጤናና ጤና ነክ ጉዳዮች ላይ መረጃዎች ይሰበሰባል፣ ጠቃሚ መረጃዎችን ለሚመለከታቸው አካላት
ተደራሽ ያደርጋል፤
 የሰው ሃብት፣የጤና ግብዓት፣ የጤና አገልግሎቶችና የመሳሰሉ የጤና መረጃ ሥርዓቶችን ለማበልጸግ
የሚሰሩ ሰራዎችን ያግዛል፡፡
 ጥራት ያለው የሥነ ተዋልዶ ማዕቀፍ አገልግሎት ይሰጣል፤ የማህበርስቡን የሥነ ተዋልዶ ፍላጎት
በመለየት ትምህርት፣ ህክምናና የምክር አገልግሎት ይሰጣል፤
 የረጅም እና የአጭር ጊዜ የቤተሰብ ዕቅድ አገልግሎት ይሰጣል፤
 የማህበርሰቡን የሥነ ምግብ ሁኔታ ከጤና አገልግሎት በተዛመደ መልኩ በተለያዩ መንገዶች የዳሰሳ ጥናት
ሲኪያሄድ ይሳተፋል ፡፡
 በምግብ ዕጥረት እና በተዛባ አመጋገብ የሚመጡ የጤና ችግሮችን በመለየት ያክማል፣ የማሻሻያ
ፕሮግራሞችንላይ
 በጤና ዙሪያ በሚዘጋጁ አውደጥናቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
3
 ለተለያዩ ተላላፊና ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎች መከላከያ ዜደዎችን፣ ይፈፅማል፣ያስፍጽማል፡፡

 ወርረሽኝ ሲከሰት ወርረሽኙን የመቆጣጠር ሥራ ላይ ይሳተፋል፣ መረጃ፣ ይሰበስባል ፡፡
 የጤና ማበልፀግና በሽታ መከላከል እና ጤናማ አመጋገብ ላይ ትምህርት እና ሥልጠና ይሰጣል፤
ውጤት 3፡ በሽታ መከላከልና ጤና ማበልፀግ ተግባራት ማከናወን
 የማህበረሰብ ንቅናቄ ውይይት ያካሂዳል፣ ማህበረሰቡን ያስተባብራል፡፡
 ለሕሙማን ተገቢውን የጤና ምክር ይሰጣል፡፡
 የህብረተሰብ ወረርሽንና ድንገተኛ አደጋ ሲከሰት (Mass causality) በቦታው በመገኘት የመጀመሪያ
የህክምና ዕርታዳታ ይሰጣል፡፡
 ሕብረተሰብ አቀፍ የበሽታዎች ቅኝትና ምላሽ ላይ ይሳተፋል፡፡
 ተለላፊ ያልሆኑ ሽታዎችን አስመልክቶ በተጋላጭነትና መንስኤ ላይ ከአኗኗር ዘይቤ፣ ጤናማ ካልሆኑ
ልማዶች ላይ ንቃተ ጤና ያሰርፃል፡፡
 በጤና ማጎልበትና በበሽታ መከላከል ላይ የጤና አጠባበቅ ትምህርት ይሰጣል፡፡
3.9. እውቀትና ክህሎት፣

3.9.1. ትምህርት
የትምህርት ደረጃ የትምህርት ዓይነት
የመጀመሪያ ዲግሪ የHKMÂÂ ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ úYNS
3.9.2 ሥራውን ለመጀመር የሚያስፈልግ የሥራ ልምድ
የሥራ ልምዱ ለማግኘት የሚጠይቀው ጊዜ ልምዱ የሚገኝበት የሥራ ዓይነት
0 ዓመት ----
የሥራ ትንተና ባለሙያ ሥም ፊርማ ቀን
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን
4

ጤና ሚኒስቴር ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-II yHKMÂÂ yHbrtsB -@Â

ጤና ተቋም/ወረዳ XIII
 b>¬ mk§kLÂ -@Â ¥bLiG½ የፈውስ ህክምና አገልግሎት በመስጠት½ ህክምናው ያስገኘውን ውጤት
በመከታተልና በማረጋገጥ፣ የጤና ሥርዓትና አመራር ሥራዎችን በማከናወን ፣ የህብረተሰብ ጤና
አጠባበቅ አገልGሎት በመስጠት፤ የጤና ትምህርትና ሥልጠና በመስጠት፣ ለተፈጥሮና ሰው ሰራሽ
አደጋዎች ዝግጁ በመሆንና አፋጣኝ ምላሽ በመሥጠት lህብረተሰቡ የተሻለ የጤና አገልግሎት lmS-
T nW፡፡
ውጤት 1፡ የፈውስ ህክምና ተሀድሶአገልግሎት መስጠትና የጥራት ቁጥጥር ስራ መስራት
 ታካሚዎች የጤና ተቋም በደረሱ ጊዜ መደበኛ የመለየት ሥራ (Triage) ያከናውናል፡፡
 ታካሚውን ተቀብሎ የህክምና ታሪክ ቃለ መጠይቅ ያደርጋል፣ የአካል ምርመራ ያደርጋል፡፡
የዲያግኖስቲክ/አልተራ ሳውንድ፣ ኤክስ ሬይ፣ ማሞ ግራፊ እና የላብራሪ/ ሽንት፣ ደም፣ አክታ፣የተለያዩ
ፈሳሾችን/ ምርመራ ያዛል፣ ውጤቱን ይተነትናል፣ የበሽታውን መንስኤና ዓይነቱን ይለያል፣ ህክምና
ይሰጣል፣ ይከታተላል፣ ተጨማሪ ምርምራ ወይም ህክምና ለማዘዝ ከሱ በላይ ያለውን ከፍተኛ
 የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች ማለትም ስቴትስኮፕ፣ፌተስኮፕ ኦቶስኮፕ፣ ኦፕታልሞስኮፕ፣ የመሳሰሉትን
በመጠቀም ውስጣዊና ውጫዊ አካላትን ይመረምራል፣
5
 እንደየሁኔታው ታካሚውን ለተሻለ ህክምና ወደ ከፍተኛ የህክምና ተቋም ይልካል፣ሙያዊ ድጋፍና እገዛም
ያደርጋል፤በሌሎች በስሩ የሚገኙ ባለሙያዎች የሚደርጉትን የህመምተኛ ቅብብል እንዲሳለጥ ያደርጋል፡፡
 በሽታው የሚያስከትለውን የስነ ልቦና፣ አካላዊ እና ማህበራዊ ተፅእኖ ይለያል፣ ምክር ይሰጣል፣
Ã}ÂÂL፣ ለውጡን የከታተላል፡፡
ይመዘግባል፡፡
 ከሌሎች የጤና ተቋማት የተላኩትን ህሙማንን ይቀበላል፣ያክማል፣ ግብረ መልስ ይልካል፤
 እንደ መግል ማስወገድ፣ጠጣር ዕብጠቶችን ማስወገድ ያሉ መለስተኛ የቀዶ ህክምና አገልግሎቶችን
ይሰጣል፡፡
ዝውውርን መስረት ያድርገ አካላዊ ምርመራ ማድርግ፤ ቃጠሎዎች፣የአጥንት ስብራት፣ መመረዝ፣
በእንስሳት መነከስ/መነደፍ እና ሌሎች አካላዊና ሥነ ልቦናዊ ጉዳቶችን በመለየት ያክማል ከአቅም በላይ
የሆነ ችግር ሲኖር ከሱ በላይ ያሉ ባለሙያዎችን በማማከር የተሻለ ኅክምና እንዲያገኝ ያደርጋል ፡፡
 ለነፍስ ጡር እናቶች የቅድመ ወሊድ አገልግሎቶችን፤ የወሊድ፣ yDHr wl!D -@Â xgLGlÖT
YsÈL½ ተገቢውን የምክርና የሥነ ልቦና ድጋፍ ÃdRUL፡፡
 bአመጋገብ፣ ከእርግዝና ጋር የተያያዙ አደገኛ ምልክቶችን በተመለከተ ትምህርት ይሰጣል፡፡
 የተወሳሰቡ እርግዝና በህክምና መሳሪያ በመታገዛ (ቫኪው ምበመጠቀም )የማዋለድ አገልግለግሎት
ይሰጣል፤ ተያያዥ የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፤
 ከእርግዝና ጋር የተያያዙ የጤና ችግሮችን (የደም ግፍት፣የስኳር፣ የልብና የመሳሰሉትን) በመለየት
ያክማል ፣ከአቅም በላይ ሲሆኑ ከሱ በላይ ያለውን ከፍተኛ ባለሙያዎችን በማማከር ወደ ከፍተኛ ህክምና
ተቋም ይልካል፤
ክትትል ያደርጋል፡፡
 ተኝተው የሚታከሙ ህሙማንን ይጎበኛል፣ ያጋጠሙ ችግሮችን ይለያል፣ ህክምና ወይም መደረግ
ያለበትን ክብካቤ ይወስናል፣በታዘዘው መሠረት መድኃኒት መውሰዳቸውን ያረጋግጣል፤
6
ይሰጣል፡፡
 የአንገት በላይ የጤና ችግሮችን በመለየት የፈውስ ህክምና ይሰጣል፣ ከአቅም በላይ ሲሆን ks# b§Y
ÃlWN kFt¾ ÆlÑãCN በማማከር ወደ ከፍተኛ ህክምና ተቋም ይልካል፡፡
 በአፍንጫ፣በአፍ፣በጆሮና በዐይን ውስጥ የገቡ ባድ ነገሮችን ያያል፣የወጣል ከአቅም በላይ ሲሆን ks#
b§Y ÃlWN kFt¾ ÆlÑãCN በማማከር ወደ ከፍተኛ ህክምና ተቋም ይልካል፡፡
 የቆዳ ላይ የጤና ችግሮችን እና አለረጅን ለይቶ ህክምና ይሰጣል፡፡
 ከሜዲኮሌጋል ጋር የተያያዙ የህክምና ማስረጃዎች ለሚመለከታቸው አካላት ይሰጣል፡፡
 ታካሚዎችን ስለ መድሃኒት አጠቃቀም ያስተምራል፤ የታካሚዎችን መብት ያከብራል፣ያስከብራል፡፡
 የህክምና መስጫ ተቋማት፣የህክምና መስጫ ስፍራ ከእንፍክሽን ነጻ መሆናቸውንና ደህንነታቸው
መጠበቁን ያረጋግጣል፤ይመራል፡፡
 የህክምና አሰጣጥ ጥራት እንዲጠበቅ ይሰራል፣ ይቆጣጠራል፣ እንደ ሀገር ለሚደረገው የህክምና ጥራት
አስተዋጽዖ ያደረጋል፡፡
ውጤት 2፡ የጤና ሥርዓትና ፖሊሲ ነክ ሥራዎችን ማከናወን፣ የህበረተሰብ ጤና አጠባበቅ አገልገሎት
መስጠት፣
ያግዛል፣ይሣተፋል፡፡
 የጤና ሥርዓት እና ተቋማት አመራር እና አስተዳደር ላይ በወረዳ/በጤና ጣቢያ ደረጃ እሰከ የስራ
ሂደት አስተባባሪ ፣ በዞን/በክፍለ ከተማ /በመጀመሪያ ደረጃ ሆስፒታል፣ የቡድን/የኬዝቲም አስተባበሪና
መደበኛ ባለሙያ (ኦፊሰር) በመሆን አስተዋጽኦ ያደርጋል፣ ይመራል፡፡
 የጤና ነክ ፖሊሲ እንዲሁም አዳዲስ እና የተሻሉ የጤና ሥርዓት እና አገልግሎት አስጣጥ ሞዴሎች እና
ስልቶች bቅድመ ትግበራ እና bትግበራ wQT YútÍL ÑÃêE xStê}å ÃdRULÝÝ
 በሥሩ የሚገኙ የጤና ባለሙያዎችን የጤና አገልግሎት አሰጣጥ ሂደት ቁጥጥር ያደርጋል፡፡
ዜደዎችን፣ የግል እና የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ያቅዳል፣ያስፈጽማል፡፡
 የቤተsብ አቀፍ የጤና አገልግሎት ማዕቀፍ፣ ይፈጽማል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 ጥራት ያለው የሥነ ተዋልዶ ማዕቀፍ አገልግሎት ይሰጣል፤የማህበርስቡን የሥነ ተዋልዶ ፍላጎት
7

 የማህበርሰቡን የሥነ ምግብ ሁኔታ/ደረጃ ከጤና አገልግሎት በተዛመደ መልኩ በተለያዩ መንገዶች የዳሰሳ
ጥናት ሲደረግ መረጃ ያጠናቅራል፡፡
 በምግብ ዕጥረት እና በተዛባ አመጋገብ የሚመጡ የጤና ችግሮችን በመለየት ያክማል፣ ፕሮግራሞችን
በመቅረጽ ተግባራዊ እንዲሆኑ ያደርጋል፡፡
 የተፈጥሮና ድንገተኛ አደጋዎች ሲከሰቱ ፣ከሚመለከታቸውን አካላት ጋር ተባብሮ ይሰራል፡፡
 ለተለያዩ ተላላፊና ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎች መከላከያ ዜደዎችን ፣ ይፈፅማል፣ያስፍጽማል፡፡
 ወርረሽኝ ሲከሰት ወርረሽኙን የመቆጣጠር ሥራ ላይ ይሳተፋል፣መረጃ፣ ያጠናቅራል ፡፡
 የተቀናጀ የበሸታ ቅኝት እና ክትትል ስራ ላይ ይሳተፋል፣ያግዛል፤
 በተፈጥሮ እና ሰው ስራሽ አደጋዎች ወቅት የበሸታ መከላከል እና ዝግጁነት ስራዎችን ያከናውናል፤
ውጤት 3፡ በሽታ መከላከልና ጤና ማበልፀግ ተግባራት ማከናወን፣
ውጤት 4፡ መረጃ ማሰባሰብ፤
 የሕሙማን የሕመም ሁኔታ በካርድ ላይ ይመዘግባል፡፡
 የዕለታዊ ስራዎችን በተዘጋጀለት ቅፅ መሰረት መረጃ ይሰበስባል፡፡
 የዕለታዊ፣ ሳምነወታዊ፣ ወርሃዊ፣ የሩብ አመትና አመታዊ ሪፖርት ያዘጋጃል፡፡
 የክፍሉን መረጃ ያደራጃል፣ የሕሙማን የሕክምና መረጃ በጥንቃቄ ይይዛል፡፡
ውጤት 5፡ መረጃዎችን ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፤
 የህሙማን መረጃ ማስባሰቢያ ቅጻቅጾችን ያዘጋጃል፣ ያሻሽላል፡፡
 በሌሎች የተሰበሰቡ መረጃዎችን የጥራት ደረጃቸውን ይገመግማል፡፡
 የተሰበሰቡ መረጃዎችን በተዘጋጀው ቅፅ መሰረት ያጠናቅራል፡፡
8
 መረጃዎችን በመተንተን ለውሳኔ ያቀርባል፡፡

3 ዓመት ቀጥታ አግባብነት ያለው የስራ ልምድ
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን

ሥም
9

ጤና ሚኒስቴር yHKMÂÂ yHbrtsB -@Â
ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-III

ጤና ተቋም/ወረዳ ኃላፊ XIV
በመከታተልና በማረጋገጥ፣ የህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ አገልGሎት በመስጠት፤ የጤና ትምህርትና
ሥልጠና በመስጠት፣ lህብረተሰቡ የተሻለ የጤና አገልግሎት lmS-T nW፡፡
ውጤት 1፡ የፈውስ ህክምናተሀድሶ አገልግሎት መስጠት
 በጤና ተቋማት ውስጥ እና ከጤና ተቋማት ውጪ በድንገተኛ እና ድንገተኛ አደጋዎች የሚመጡትን
የመለየት ሥራ (Triage) ያከናውናል ይደግፋል ያስተባብራል፡፡
 ታካሚውን ተቀብሎ የህmM ታሪክ ቃለመጠYቅ ያደርጋል፣ የአካል ምርመራ ያደርጋል½ yÄ!ÃGñStEKS
¼xLT‰ úWND½ x@KS ÊY½ s!t SµN½¼ XÂ yላቦራè¶ ¼>NT½ dM½ xK¬½ ytlÃ† fúëC¼
ምርመራ ያዛል፣ ውጤቱን ይተነትናል፣ yb>¬WN mNSx@Â ›Ynt$N YlÃL½ HKMÂ Y\ÈL½
Yk¬t§L½ t=¥¶ MRm‰ wYM HKMÂ Ã²L፣ሌሎች በስሩ የሚገኙ ባለሙያዎችን በማማከር
እገዛ ያደረጋል፡፡
 የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች ማለትም ኦቶስኮፕ፣ ኦፕታልሞስኮፕ፣ ሉምባር ፓንክቸር፣ ሬክቶስኮፒና
የመሳሰሉትን በመጠቀም ውስጣዊና ውጫዊ አካላትን ይመረምራል፣
 እንደየ ሁኔታው ታካሚውን ለተሻለ ህክምና ወደ ከፍተኛ የህክምና ተቋም ይልካል፣ሙያዊ ድጋፍና
እገዛም ያደርጋል፣ በሌሎች በስሩ የሚገኙ ባለሙያዎች የሚደርጉትን የህመምተኛ ቅብብል እንዲሳለጥ
10
ያማከራል ፣ ይቆጣጠራል ፣ውሳኔም ይሰጣል፡፡

Ã}ÂÂL፣ ለውጡን የከታተላል፡፡
ይመዘግባል፤
 ከሌሎች የጤና ተቋማት የተላኩትን ህሙማንን ይቀበላል፣ያክማል፣ ግብረ መልስ ይልካል፤
 እንደ መግል ማስወገድ፣ የወንድ ልጅ ግርዛት፣ጠጣር ዕብጠቶችን ማስወገድ ያሉ መለስተኛ የቀዶ
ህክምና አገልግሎቶችን ይሰጣል፤
ዝውውርን መስረት ያድርገ አካላዊ ምርመራ ማድርግ፤ ቃጠሎዎች፣የአጥንት
ስብራት፣መመረዝ፣በእንስሳት መነከስ/መነደፍ እና ሌሎች አካላዊና ሥነ ልቦናዊ ጉዳቶችን በመለየት
ያክማል፤
YsÈL½ ተገቢውን የምክርና የሥነ ልቦና ድጋፍ ÃdRUL፤
 bአመጋገብ፣ ከእርግዝና ጋር የተያያዙ አደገኛ ምልክቶችን በተመለከተ ትምህርት ይሰጣል፣
 የተወሳሰቡ እርግዝናን ክትትል በማድረግ በተሰጠው ደረጃ በህክምና መሳሪያ በመታገዛ የማዋለድ
አገልግለግሎት ይሰጣል፤ ተያያዥ የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፤
ክትትል ያደርጋል፤ያክማል፤የተወሳሰበ ከሆነ ወደ ሚቀጥለው ደረጃ/ሪፈር ያደርጋል/ ያስተላልፋል
ያለበትን ክብካቤ ይወስናል፣በታዘዘው መሠረት መድኃኒት መውሰዳቸውን ያረጋግጣል፤ የማገገምያ
መንገዶችን ያሰለጥናል፤የማማከር ስራ ይሰራል፡፡
ይሰጣል፤
11
 የአንገት በላይ የጤና ችግሮችን በመለየት የፈውስ ህክምና ይሰጣል፣ ከአቅም በላይ ሲሆን ወደ ከፍተኛ
ህክምና ተቋም ይልካል፤
 በአፍንጫ፣በአፍ፣በጆሮና በዐይን ውስጥ የገቡ ባድ ነገሮችን ያያል፣የወጣል ከአቅም በላይ ሲሆን
አገልግሎቱን ወደሚየገኙበት ተቋም ይልካል፡፡
 የህክምና መስጫ ተቋማት፣የህክምና መስጫ ስፍራ ከእንፍክሽን ነጻ መሆናቸውንና ደህንነታቸው
መጠበቁን ያረጋግጣል፤ይመራል
 የህክምና አሰጣጥ ጥራትን ይቆጣጠራል፣ይመራል እንደ ሀገር ለሚደረገው የህክምና ጥራት አስተዋጽዖ
ያደረጋል፡፡
ውጤት 2፡ የጤና ሥርዓት ፖሊሲና እስትራቴጂ ሥራዎችን ማከናወን እና የህበረተሰብ ጤና አጠባበቅ
አገልገሎትመስጠት፣
ያግዛል፡፡
 የጤና ሥርዓት እና ተቋማት አመራር እና አስተዳደር ላይ በየእርከኑ ይሳተፋል፣አስተዋጽኦ ያደርጋል
ስልቶች bቅድመ ትግበራ እና bትግበራ wQT YútÍL ÑÃêE xStê}å ÃdRUL½
 በሥሩ የሚገኙ የጤና ባለሙያዎችን የጤና አገልግሎት አሰጣጥ ሂደት ቁጥጥር ያደርጋል፤ ግብረ
መልስ ይሰጣል፣ ተገቢውን የማስተካከያ እርምጃ ይወስዳል፤
 የቤተsብ አቀፍ የጤና አገልግሎት ማዕቀፍ ቡድን ይመራል፣ ያስፈጽማል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፣
አፍጻጸማቸውን ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ የማሰተካከያ እርምጃ ይወስዳል፤
 ማህበረስብ አቀፍ የጤና አገልግሎት(የበሽታ መከላከል፣መቆጣጠር እና የጤና ማበልጸግ) አገልግሎቶችን
ይሰጣል፣ እንዲሰጡ ያደረጋል፣መተግበራቸውን ይቆጣጠራል፡፡
 የማህበረሰቡን ነባራዊ ሁn@ታ ያገናዘበ የጤና ግንዛበ ማሰጨበጫ ትምህርት ያዘጋጃል፣ እንዲሰጥ
ያደረጋል፡:
 ጥራት ያለው የሥነ ተዋልዶ ማዕቀፍ አገልግሎት ይሰጣል፤የማህበርስቡን የሥነ ተዋልዶ ፍላጎት
12

 የማህበርsቡን የሥነ ምግብ ሁኔታ/ደረጃ ከጤና አገልግሎት በተዛመደ መልኩ በተለያዩ መንገዶች
 የዳሰሳ ጥናት በማካሄድ ችግሮችን ይለያል፤ የመፍትሔ ሃሳቦችን ያቀርባል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፤
 በጥናት እና ምርምር የተገኙ ወቅታዊ መረጃዎችን እና ግብዓቶችን በመጠቀም ለተጠቃሚው የተሻለ
የጤና አገልግሎት ይስጣል፤
 ጤናና ጤና ነክ ችግር ፈቺ ጥናቶች ያከናውናል፣ ውጤቱን ለአገልግሎት ማሻሻያነት ይጠቀማል፤
 በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የመማር ማስተማር ስራ ያገዛል ፣ያስተምራል፡፡ የምርምር
ሥራዎችን ያከናውናል፤
 በጤና ዙሪያ በሚዘጋጁ አውደጥናቶች ላይ ይሳተፋል፣ ሙያዊ ትንተናና አስተዋፅኦ ያደርጋል፤
 በጤናው ዘርፍ ችግር ፈቺ የሆኑ የፖሊሲ ሃሳቦችን ያመነጫል፤ በፖሊሲ ጥናት ሥራዎች ላይ
ይሳተፋል፤
ውጤት 3፡ የአደጋ ግዜ ዝግጁነትና ምላሽ መስጠት ፣
 በተፈጥሮ እና ሰው ሰራሽ አደጋዎች ዙሪያ ቅድመ ትንበያ በማድረግ የቅድመ የመከላከል ስራዎች
እንዲሰሩ ያደረጋል፡፡
 የተፈጥሮና ድንገተኛ አደጋዎች ሲከሰቱ የመፍትሄ አቅጣጫዎች ያመላክታል፣ከሚመለከታቸው አካላት
ጋር ተባብሮ ይሰራል፡
 ለተለያዩ ተላላፊና ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎች መከላከያ ዜደዎችን ፣ ይፈፅማል፣ያስፍጽማል፡፡ ለሃገር
አቀፍ የበሽታ መከላከል እና መቆጣጠር ዘመቻዎች አስተዎጽኦ ያደርጋል
 ወርረሽኝ s!ከሰት ወርረሽኙን የመቆጣጠር ሥራ ላይ ይሳተፋል፣መረጃ፣ ያጠናቅራል ፣ሪፖረት
ያቀርባል፡፡
 የተቀናጀ የበሸታ ቅኝት እና ክትትል ያደርጋል፡፡
 በተፈጥሮ እና ሰው ስራሽ አደጋዎች ወቅት የበሸታ መከላከል እና ዝግጁነት ስራዎችን ያከናውናል፤
13
ውጤት 5፡ የጤና መረጃ ማሰባሰብ፣
ውጤት 6፡ መረጃዎችን ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፣
ውጤት 7፡ የስራ ላይ ስልጠና መስጠት፣
 የስልጠና ፍላጎት ላይ ዳሰሳ ጥናት ያደርጋል፡፡
 በስልጠናው ርዕስ ላይ ሙሉ ዝግጅት ያደርጋል፡፡
 የተሳታፊዎችን በዕርዕሱ ላይ ያላቸውን የዕውቀት ደረጃ ይለያል፡፡
 ስልጠናውን ይሰጣል፣ በስልተናው ላይ ሀሳብና አስተያየት ይቀበላል፡፡
 ስለተሰጠው ስልጠናና የተሳታፊዎችን መረጃና ሪፖረት አዘጋጅቶ ያቀርባል፡፡
ውጤት 8፡ ሙያዊ ድጋፍ መስጠትና በስራ ላይ ማብቃት፣
 ሙያዊ ድጋፍ ለማድረግ ዕቅድ ያዘጋጃል፡፡
 በሪፖርት መልክ የተዘጋጁ መረጃዎችን ይከልሳል፡፡
 በአካል በመገኘት በተዘጋጀ ቼክሊስት መሰረት የሙያ አሰራሮችን ይመለከታል፣ መዛግብትን ያገላብጣል፡፡
 የተገለረጋዮችን በአገልግሎት አሰጣጥ ላይ መጠይቅ ያደርጋል፡፡
 ውጤታማ አገልግሎት ለመስጠት ከተለያዩ ባለሙያዎችና የሥራ ክፍሎች ጋር ተቀናጅቶ ይሠራል፡፡
14
ውጤት 9፡ ለጤና ባለሙያ ተማሪዎች ተግባር ተኮር ትምርት መስጠት፣

 ለተግባር ልምምድ የሚመደቡ ተማሪዎችን ይቀበላል፣ ያስተናግዳል፡፡
 የልምምድ መርጃ መሳሪያዎችን እንዲሟሉ ያደርጋል፣ ያደራጃል፡፡
 ተማሪዎች በሕሙማን ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፡፡
 ተማሪዎችን አሳታፊ በማድረግ ተግባርተኮር ትምህርት ይሰጣል፡፡
 የተማሪዎችን የአቀባበል ደረጃ ይለያል፣ ያለማምዳል፡፡
 ከተማሪዎች አስተያትና ጥያቄ ተቀብሎ ምላሽ ይሰጣል፡፡
 በልምምድ ወቅት በሕሙማን ላይ ጉዳት እንዳይደርስ የቅርብ ክትትል ያደርጋል፡፡
 የትምህርቱን ሂደት አስመልክቶ ሪፖርት ያዘጋጃል፣


15

ጤና ሚኒስቴር yHKMÂÂ yHbrtsB -@Â
ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO)-IV

ጤና ተቋም/ወረዳ ኃላፊ XV
bydr©W b¸gß# -@Â tÌ¥TÂ
y-@Â zRF |‰ xm‰R

በመከታተልና በማረጋገጥ፣ የጤና ሥርዓትና አመራር ሥራዎችን በማከናወን ፣ የህብረተሰብ ጤና
አጠባበቅ አገልGሎት በመስጠት፤ የጤና ትምህርትና ሥልጠና በመስጠት፣ lህብረተሰቡ የተሻለ የጤና
አገልግሎት lmS-T nW፡፡
ውጤት 1፡ የፈውስ ህክምና አገልግሎት መስጠት ፤መቆጣጠር ፤መከታታል እና ማማከር፣
 በጤና ተቋማት ውስጥ እና ከጤና ተቋማት ውጪ በድንገተኛ አደጋ የሚመጡትን የመለየት ሥራ
(Triage) ያከናውናል ይደግፋል ፤ያስተባብራል፡፡
 ታካሚውን ተቀብሎ የህmM ታሪክ ቃለመጠYቅ ያደርጋል፣ የአካል ምርመራ ያደርጋል½ yÄ!ÃGñStEKS
¼xLT‰ úWND½ x@KS ÊY½ s!t SµN½x@M xr xY XÂ yላቦራè¶ ¼>NT½ dM½ xK¬½
ytlÃ† fúëC¼ ምርመራ ያዛል፣ ውጤቱን ይተነትናል፣ yb>¬WN mNSx@Â ›Ynt$N YlÃL½
HKMÂ Y\ÈL½ Yk¬t§L½ t=¥¶ MRm‰ wYM HKMÂ Ã²L½ሌሎች በስሩ የሚገኙ ባለሙያዎችን
በማማከር እገዛ ያደረጋል፡፡
16
 የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች ማለትም ኦቶስኮፕ፣ ኦፕታልሞስኮፕ፣ ሉምባር ፓንክቸር፣ ሬክቶስኮፒና

የመሳሰሉትን በመጠቀም ውስጣዊና ውጫዊ አካላትን ይመረምራል፣
 እንደየሁኔታው ታካሚውን ለተሻለ ህክምና ወደ ከፍተኛ የህክምና ተቋም ይልካል፣ሙያዊ ድጋፍና እገዛም
ያደርጋል፤በሌሎች በስሩ የሚገኙ ባለሙያዎች የሚደርጉትን የህመምተኛ ቅብብል እንዲሳለጥ ያማከራል
፣ ይቆጣጠራል ፣ውሳኔም ይሰጣል፡፡
ለውጡን የከታተላል፡፡
ይመዘግባል፤መመዝገቡን ይቆጣጠራል፡፡
 ከሌሎች የጤና ተቋማት የተላኩትን ህሙማንን ይቀበላል፣ያክማል፣ ግብረ መልስ ይልካል፤ያማክራል፡፡
 እንደ መግል ማስወገድ፣ የወንድ ልጅ ግርዛት፣ ጠጣር ዕብጠቶችን ማስወገድ ያሉ መለስተኛ የቀዶ
ህክምና አገልግሎቶች ይሰጣል፤ያስተባብራል::
 በአስቸጋሪ የህይወት አድን ወቅት የደም ስርን በመለስተኛ ቀዶ ህክምና/veins cut down/ በማድረግ
በደም ስር ህይወት አድን ንጥረ ነገሮችን ይሰታል::
ዝውውርን መስረት ያድርገ አካላዊ ምርመራ ማድርግ፤ ቃጠሎዎች፣ የአጥንት ስብራት፣መመረዝ፣
በእንስሳት መነከስ/መነደፍ እና ሌሎች አካላዊና ሥነ ልቦናዊ ጉዳቶችን በመለየት አጋዥ ምርመራዎችን
በማድረግ ያክማል ወደ ሚቀጥለው የጤና ተቋም ያስተላልፋል፤
YsÈL½ ተገቢውን የምክርና የሥነ ልቦና ድጋፍ ÃdRUL፤
 በአመጋገብ፣ ከእርግዝና ጋር የተያያዙ አደገኛ ምልክቶችን በተመለከተ ትምህርት ይሰጣል፣
 የተወሳሰቡ እርግዝና በህክምና መሳሪያ በመታገዛ የማዋለድ አገልግለግሎት ይሰጣል፤ ተያያዥ የህክምና
አገልግሎት ይሰጣል፤
ያክማል፤
17
ክትትል ያደርጋል፣ያማክራል
ያለበትን ክብካቤ ይወስናል፣በታዘዘው መሠረት መድኃኒት መውሰዳቸውን ያረጋግጣል፤ የማገገምያ
መንገዶችን ያሰለጥናል፤የማማከር ስራ ይሰራል፡፡
ይሰጣል፤
 የአንገት በላይ የጤና ችግሮችን በመለየት የፈውስ ህክምና ይሰጣል፣ ከአቅም በላይ ሲሆን ወደ ከፍተኛ
ህክምና ተቋም ይልካል፤
 በአፍንጫ፣ በአፍ፣ በጆሮና በዐይን ውስጥ የገቡ ባድ ነገሮችን ያያል፣ የወጣል ከአቅም በላይ ሲሆን
አገልግሎቱን ወደ ሚየገኙበት ተቋም ይልካል፡፡
 የህክምና መስጫ ተቋማት፣ የህክምና መስጫ ስፍራ ከእንፍክሽን ነጻ መሆናቸውንና ደህንነታቸው
መጠበቁን ያረጋግጣል፤ይመራል
 የህክምና አሰጣጥ ጥራትን ይቆጣጠራል፣ ይመራል እንደ ሀገር ለሚደረገው የህክምና ጥራት አስተዋጽዖ
ውጤት 2፡ የጤና ሥርዓትና አመራር ሥራዎችን ማከናወን እና የህበረተሰብ ጤና አጠባበቅ አገልገሎት መስጠት፣
 የመጀመሪያ ደረጃ የጤና ዘርፍ መርህዎችን በመጠቀም የጤናውን አገልግሎት ያስተዳድራል/ ይመራል፡፡
 የጤና ሥርዓት እና ተቋማት አመራር እና አስተዳደር ላይ በክልል፣ በፌድራል በከፍተኛ አመራረነት፣
መሪነት ይሳተፋል፣ አስተዋጽኦ ያደርጋል፡፡
ስልቶች bቅድመ ትግበራ እና bትግበራ wQT YútÍL ÑÃêE xStê}å ÃdRUL½
 በሥሩ የሚገኙ የጤና ባለሙያዎችን የጤና አገልግሎት አሰጣጥ ሂደት ቁጥጥር ያደርጋል፤ ግብረ መልስ
ይሰጣል፣ ተገቢውን የማስተካከያ እርምጃ ይወስዳል፡፡
ዜደዎችን፣ የግል እና የአከባቢ ጤና አጠባበቅ ያቅዳል፣ክትትል በማድረግ ያስፈጽማል
18
 የቤተብ አቀፍ የጤና አገልግሎት ማዕቀፍ ቡድን ይመራል፣ ያስፈጽማል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፣
አፍጻጸማቸውን ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ የማሰተካከያ እርምጃ ይወስዳል፤
 ማህበረስብ አቀፍ የጤና አገልግሎት(የበሽታ መከላከል፣መቆጣጠር እና የጤና ማበልጸግ) አገልግሎቶችን
ይሰጣል፣ እንዲሰጡ ደረጋል፣መተግበራቸውን ይቆጣጠራል፤አሰፈላጊ የሆኑ ማስተካከያዎችን ደርጋል፡፡
 ጥራት ያለው የሥነ ተዋልዶ ማዕቀፍ አገልግሎት ይሰጣል፤ የማህበርስቡን የሥነ ተዋልዶ ፍላጎት
 የማህበርsቡን የሥነ ምግብ ሁኔታ/ደረጃ ከጤና አገልግሎት በተዛመደ መልኩ በተለያዩ መንገዶች የዳሰሳ
ጥናት በማካሄድ ችግሮችን ይለያል፤ የመፍትሔ ሃሳቦችን ያቀርባል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፤
ውጤት 3፡ የአደጋ ግዜ ዝግጁነትና ምላሽ መስጠት፤
 በተፈጥሮ ና ሰው ሰራሽ አደጋዎች ዙሪያ ቅድመ ትንበያ በማድረግ የቅድመ የመከላከል ስራዎች
እንዲሰሩ ያደረጋል፣ያስተባብራል፡፡
 የተፈጥሮና ድንገተኛ አደጋዎች ሲከሰቱ የመፍትሄ አቅጣጫዎች ያመላክታል፣የሚመለከታቸውን አካላት
ጋር ተባብሮ ይሰራል፡፡
 ለተለያዩ ተላላፊና ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎች መከላከያ ዜደዎችን ፣ ይፈፅማል፣ያስፍጽማል፡፡ ለሃገር
አቀፍ የበሽታ መከላከል እና መቆጣጠር ዘመቻዎች አስተዎጽኦ ያደርጋል
 ወርረሽኝ ከሰት ወርረሽኙን የመቆጣጠር ሥራ ላይ ይሳተፋል፣መረጃ፣ ያጠናቅራል ፣ሪፖረት
ያቀርባል፣ይተነትናል፡፡
 የተቀናጀ የበሸታ ቅኝት እና ክትትል ያደርጋል፣ያስተባብራል፡፡
 በተፈጥሮ እና ሰው ስራሽ አደጋዎች ወቅት የበሸታ መከላከል እና ዝግጁነት ስራዎችን
ያከናውናል፤ያስተባብራል፡፡
 ወርረሽኝ ሲከሰት ወርረሽኙን የመቆጣጠር ሥራ ሂደትን ይመራል፣ያስተባብራል፣ይፈጽማል::
19

ውጤት 5፡ የጤና መረጃ ማሰባሰብ፤
 የሕሙማን የሕመም ሁኔታ በካርድ ላይ ይመዘግባል፤
 የዕለታዊ ስራዎችን በተዘጋጀለት ቅፅ መሰረት መረጃ ይሰበስባል፣
 የዕለታዊ፣ ሳምነወታዊ፣ ወርሃዊ፣ የሩብ አመትና አመታዊ ሪፖርት ያዘጋጃል፣
 የክፍሉን መረጃ ያደራጃል፣ የሕሙማን የሕክምና መረጃ በጥንቃቄ ይይዛል፣
ውጤት 6፡ መረጃዎችን ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፤
 የህሙማን መረጃ ማስባሰቢያ ቅጻቅጾችን ያዘጋጃል፣ ያሻሽላል፤
 በሌሎች የተሰበሰቡ መረጃዎችን የጥራት ደረጃቸውን ይገመግማል፣
 የተሰበሰቡ መረጃዎችን በተዘጋጀው ቅፅ መሰረት ያጠናቅራል፣
 መረጃዎችን በመተንተን ለውሳኔ ያቀርባል፤
ውጤት 7፡ የስራ ላይ ስልጠና መስጠት
20

 የትምህርቱን ሂደት አስመልክቶ ሪፖርት ያዘጋጃል፡፡
ውጤት 10፡ ተሞክሮ መቀመር፣ ማካፈልና ማስፋት፣
 በልምድ የካበቱ ተሞክሮዎችን ይለያል፣መረጃ ያደራጃል፡፡
 የተገኙ ተሞክሮች ለስራው ያለውን ተያያዥነትና ጠቀሜታ ያቆራኛል፡፡
 ለስራ ክፍሉ ባልደረቦች ሆነ ተሞክሮውን ለሚፈለረጉ ሁሉ ያካፍላል፡፡
 የራሱንና የሌሎች ተሞክሮዎችን በመቅሰም ለስራ ቅልጥፍናና ማሻሻያ ላይ ያውላል፡፡
 ተሞክሮች በሌሎች የስራ ክፍሎች እንዲስፋፉ ሙያዊ ዕገዛ ያደርጋል፡፡
ውጤት 11፡ የስራ ክንውን መከታተልና አፈፃፀምን መገምገም
 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን) ዕቅድ ያዘጋጃል፣ ያፀድቃል፣ ይተገብራል፣
 የዕቅድ ክንውኑን ይከታተላል፣ አፈፃፀሙን ይገመግማል፣
 የስራ አፈፃፀም መረጃ አሟልቶ ያቀርባል፣ ስራውን ለቅርብ ኃላፊው የስገመግማል፣ ያለበትን የአፈፃፀም
ደረጃ ይለያል::
 በዕቅድ ክንውን ወቅት ጠንካራና መሻሻል ያለበትን ደረጃ ይለያል::
 የራሱን ዕቀድ አፈፀፀም ለማሻሻል የመፍትሔ ሃሳብ ያቀርባል::

21
22

የመሥሪያ ቤቱ ስም የሥራ መደቡ መጠሪያ የሥራ ዘርፍ/የሥራ ሂደት
ጤና ሚኒስቴር የህብረተሰብ ጤና
ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-I
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XIII
መሥሪያ ቤቱ የሚገኝበት ቦታ
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና አመራረጤና
ሥራ አመራር
II. የሥራ መደቡ ዋና ዓላማ፣ ውጤቶችና ተግባራት
2.1. የሥራ መደቡ ዓላማ፡
 የህብረተሰብ ጤና lመጠበቅና lመንከባከብ y¸ÃSCl# የጤና ፕሮግራሞችን በማስፈጸም፤ የጤና
ተቋማትን XÂ y-@Â zRû yxStÄdR XRkñC S‰ lY DUF በ¥DrGለህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ
ላይ ትምህርት ለመስጠት ነው፡፡
2.2. የሥራ መደቡ ውጤቶችና ተግባራት
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና lመጠበቅና lመንከባከብ y¸ÃSCl# የጤና ፕሮግራሞችን ማስፈጸም፣
 የህብረተሰቡን የጤና ችግሮች ይለያል፣ የመፍትሄ ሀሳብ ያቀርባል፡፡
 በሽታዎችን የመከላከልና የመቆጣጠር ሥራዎችን ያከናውናል፤ ያስተባብራል፡፡
 በሽታዎችን ለመከላከልና ጤና ለማጎልበት በሚደረገው እንቅስቃሴ የግንዛቤ ማስጨበጫ ዘዴዎችን
ይቀርፃል፣ የህብረተሰቡን ግንዛቤ ያሳድጋል፣ ያስተባብራል፡፡
 የእናቶችና ህፃናት ጤና ማበልፀግና አገልግሎቶችን ያሰተባብራል፤በቅንጅት ይሰራል፡፡
 ከስርዓተ ምግብ ጋር በተያያዘ በማህበረሰቡ ውስጥ የሚከሰቱ የጤና ችግሮችን ከነመንስኤያቸው በመለየት
ችግሩን ለመቀነስ ወይም ለመፍታት የበኩሉን ድርሻ ያበረክታል፡፡
 በየጊዜው የተለያዩ የመረጃ መሰብሰቢያ ዘዴዎችን በመጠቀም የስርአተ ምግብ መረጃ ይሰበስባል
ያጠናቅራል፤ ከውጤቱም በመነሳት የመከላከያ እርምጃዎች ቀረጻ ላይ ይሳተፋል፡፡
 bHBrtsb# ውስጥ ያሉትን የስነ-ተዋልዶ ችግሮች በመለየት የመፍትሄ አቅጣጫዎችን ይጠቁማል፤
የመከላከያ እርምጃዎችንም ተግባራዊ የማድረግን ስራ ያግዛል፤ ይከታተላል፡
23
 ዘርፈ ብዙ የሆነውን የስነ-ተዋልዶ የትኩረት አቅጣጫ በትኩረት በመመርመር ተገቢ የሆኑ ስልቶችን
የመንደፍ ስራን ያግዛል፤ ተግባራዊ ሲሆኑም የክትትልና ድጋፍ ስራ ይሰራል፡፡
 yHBrtsb#N የስነ ተዋልዶ ጤና በሚመለከት የእናቶችንና የህጻናትን ሞትና የታማሚ ቁጥር ለመቀነስ
አላማ ያደረጉ የፕሮጀክት ስራ ቀረጻ ላይ ይሳተፋል፤ ለተግባራዊነቱም የክትትልና ድጋፍ ስራ ይሰራል፡፡
 yጤና ሴክተ„N ፕሮግራäC l¥úµT ከተለያዩ ባለድርሻ አካላት፣ የጤና ባለሙያዎች፣ በተቋሙ ካሉ
የአስተዳደርና አመራር ሠራተኞች ጋር ÃqÂ©L፤ ያúTÍLÝÝ
 ምቹ ymñ¶Ã xµÆb! እንዲፈጠር½ የግልና የአካባቢ ንጽህና XNÄ!-bQ፣ ንጹህ የመጠጥ ዉሃ
ለህብረተሰቡ እንዲዳረስ y¸mlk¬cWን xµ§T bU‰ Ys‰L½ yU‰ XQD ÃzU©L½ |‰ §Y
XNÄ!Wl# bQNJT Ys‰LÃW§L፡፡
 የጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓትን (Health Management Information System) በመቀየስ ስራ ላይ
በቅንጅት ይሰራል፡፡
ውጤት 2፡ የጤና ተቋማትን XÂ y-@Â zRû yxStÄdR XRkñC S‰ lY DUF ¥DrG፣
 የtmdbbTN yጤና ተÌM wYM y-@Â zRû yxStÄdR XRkN yx+R g!z@ XQD
YnDÍLytlÃ† ÆlDRš xµ§T ÃqÂ©L½ XQÇN YtgB‰L½ይከታተላል፣አፈጻፀሙን
ይገመግማል፣ የመካከለኛና የረጅም ግዜ እቅድ ስራ ላይ ይሳተፋል፡፡
 lxQD ¥Sfi¸ÃnT ytmdbWN /BT bh§ðnTÂ W-@¬¥ bçn mLk# Y-q¥L፡ ፡
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም ተከተል እንዲፈጸሙ ያደርጋል፡፡

 የtmdbbTN yጤና ተÌM wYM y-@Â zRû yxStÄdR XRkN XQDÂ xfiiM z#¶Ã
HBrtsb#N ÃúTÍL½ yHBrtsb#N QÊ¬ tqBlÖ l¸mlktW xµL ÃqRÆL፡ ፡
 የጤና ፕሮግራሞች ክትትልና የድጋፍ ዕቅዶችንና መመሪያዎችን መሠረት በማድረግ ወቅታዊ ድጋፍና
 ለጤናው ሴክተር ስኬታማነት ከጤና ባለሙያዎች፣ የአስተዳደርና አመራር ሠራተኞችና ጋር በቅንጅት
ይሠራል፤ ያስተባብራል፡፡
 bydr©W Ãl# -@Â tÌ¥T y¸ÃSfLUcWN yHKMÂÂ mú¶ÃãCÂ Md`n!èC XNÄ!h#M
l@lÖC yGBzT F§¯T bmlyT l¸mlkT xµL ÃqRÆL፡፡
ውጤት 3፡ yxdU mk§kLÂ ZG°nT |‰ãC §Y DUF ¥DrG½
 የበሽታዎች ቅኝትና ሪፖርት አደራረግ (Disease Surveillance And Reporting) ሥርዓት ተከትሎ
ወቅታዊ ሪፖርቶችን ያዘጋጃል፤ ለሚመለከታቸውም አካላት ለውሳኔ ያቀርባል፡፡
24
 የህብረተሰብ ጤና አደጋ tU§+nT lmqnS y¸ySCL MRMRÂ _ÂT s!drG DUF ÃdRUL½
ymk§kÃ SLèC btGÆR §Y XNÄ!Wl# HBrtsb#NÂ y¸mlk¬cWN ÆlDRš xµ§TN
ÃStÆB‰L¿ SltfÚ¸n¬cWM KTTL ÃdRULÝÝ
 የወረርሽኝ አነሳስና ስርጭትን በማጥናት አደገኛ በሽታዎችንና ለጤና ጎጂ የሆኑ ጉዳዮችን በመለየት
ስራ ላይ ድጋፍ ያደርጋል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱ ስራ ላይ እንዲውል እገዛ ያደርጋል፡፡
 ወረርሽኝና ድንገተኛ የጤና ችግር በማህበረሰቡ ውስጥ ሲከሰት በቦታው ላይ በመገኘት አስፈላጊውን መረጃ
በመሰብሰብና የችግሩን መንስኤ በመለየት ስራ ውስጥ ይሳተፋል፡፡
 የስልጠና ፍላጎት ላይ ዳሰሳ ጥናት ያደርጋል፣ የስልጠና እቅድ ያዘጋጃል፣ ለስልጠና የሚያስፈልጉ
ግብዓቶች እንዲሟሉ ያደርጋል፡፡
 የጤናውን ዘርፍ ፍላጎት ያገናዘበ የሙያ ደረጃና ሥርዓተ-ትምህርት እንዲዘጋጅ ያደርጋል፤ በዝግጅቱ ላይ
በመሳተፍ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፡፡
 l-@Â zRF ÆlÑÃ SL-Â y¸WL ¥sL-¾ äÇlÖC XNÄ!zU° DUF ÃdRUL¿
 ሙያውን የሚመለከቱ መሰረታዊ የሆኑ ስልጠናዎችን (Basic Trainings) ይሰጣል፣የስልጠናውን ውጤት
ይገመግማል፣KFtèCN YlÃL½ l¸q_lW SL-Â ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
 ስልጠናውን ይሰጣል፣ በስልተናው ላይ ሀሳብና አስተያየት ይቀበላል፣
 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ በስልጠናው የመጡ ውጤቶችን እና ክፍተቶችን ይገመግማል
 ለድጋፍና ክትትል የሚያስፈልጉ ቅፃቅፆች (Check List, Formats) ያዘጋጃል ፡፡
 የክትትል የድጋፍ ግኝቶች ሪፖርት ያዘጋጃል፤ ለሚመለከታቸውም የሥራ ኃላፊዎችና ክፍሎች
ያሰራጫል፤ተግባራዊ እርምጃዎች መወሰዳቸውን ይከታተላል፡፡
 በጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓት የተሰበሰበውን የአፈፃፀም መረጃ መሠረት በማድረግ የጤና ፕሮግራሞችን
አፈጻጸም ይተነትናል፤ መረጃ ይጠቀማል፣ ለውሳኔ ለሚመለከተው ክፍል ያቀርባል፡፡
 ሙያዊ ክትትልና ድጋፍ (Supprtive supervision) የሚስፈልጋቸው ቦታዎች ላይ በአካል በመገኘት
ሙያዊ እገዛ ማድረግና በአካባቢው በጤና ላይ አሉታዊ ተጽእኖ ያለቸው ሁኔታዎችን በቅርበት
25
ይከታተላል፡፡
 የስራ አፈፃፀም ሪፖርት ያዘጋጃል፣ ለሚመለከተው ያቀርባል፡፡
 ተማሪዎች በሕሙማንና በመስክ ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፡፡
 የትምህርቱን ሂደት እና የተማሪዎችን የአፈፃፀም ሪፖርት አዘጋጅቶ ለሚመለከተው ያቀርባል፡፡
3.9.1. የትምህርት
የትምህርት ደረጃ የትምህርት አይነት
በህብረተሰብ ጤና x-ÆbQ Master of Public Health in (General PH, Health
ሁለተኛ ድግሪ Services Management, Hospital Administation, Epidemiology, Reproductive
Health, Global Health, Environmental Health, Health Education and
Promotion, Human Nutrition, Infectious Disease, HRH, Applied Public health
and Occupational health & safety), MSc in (M&E, Health Economics, Health
Sciences Education, Medical Laboratory Management, Biomedical
Engeenering Management, Health informatics)
3.9.2 ሥራውን ለመጀመር ሚያስፈልግ የሥራ ልምድ

0 ዓመት በማስተርስ
26
የሥራ ዝርዝሩን ያዘጋጀው ባለሙያ ሥም ፊርማ ቀን
27

ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-II
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሺን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XIV
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና ጤና ስራ
አመራር
 የህብረተሰቡን ጤና ለማጎልበት የሚረዱ የጤና ፕሮግራሞችን መተግበርና መከታተል፣ ተቋማት
ማስተዳደር እና መምራት፤ ትምህርትና ስልጠና መስጠትነው፡፡
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና lመጠበቅና lመንከባከብ y¸ÃSCl# የጤና ፕሮግራሞችን |‰ §Y ¥êL፣
 yHBrtsb#N y-@Â CGéC YlÃL½ PéG‰äCN YqRÉL½ |‰ §Y ÃW§L½
Yk¬t§L½YgmG¥L½ bS‰ £dT ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½ ymFTÿ húB ÃqRÆLÝÝ
 በሽታዎችን የመከላከልና የመቆጣጠር ሥራዎችን ÃkÂWÂL፤ ያስተባብራል፣ በኃላፊነት ይመራል፡፡
 b>¬ãCN lmk§kLÂ -@Â l¥¯LbT b¸drgW XNQS”s@ የግንዛቤ ማስጨበጫ ዘዴãC
ይቀርፃል½ ¥NêLÂ b‰¶ {h#æCN ÃzU©L½yHBrtsb#N GN²b@ ÃúDUL፡ ፡ ÃStÆB‰L½
ÃúTÍLÝÝ
 የእናቶችና ህፃናት ጤና ማበልፀግና አገልግሎቶችን ያቀረዳል፤ ያሰተባብራል፤ ይመራልÝÝ
 በየጊዜው የተለያዩ የመረጃ መሰብሰቢያ ዘዴዎችን በመጠቀም የስርአተ ምግብ መረጃ ይሰበስባል
ያጠናቅራል፤ ከውጤቱም በመነሳት የመከላከያ እርምጃዎች ቀረጻ ላይ ይሳተፋል፤ጠግባራዊ ሲሆንም
የክትትልና ድጋፍ ስራ ይሰራልÝÝ
 yHBrtsb#N ስርአተ ምግብ በሚመለከት በሽታን ከመከላከልና ጤናማ ዜጋን ከማፍራት ጋር በተያያዘ
የተለያዩ የፕሮጀክት ቀረጻ ላይ ይሳተፋል፤ ለተግባራዊነቱም የክትትልና ድጋፍ ስራ ይሰራልÝÝ
28
 bHBrtsb# ውስጥ ያሉትን የስነ-ተዋልዶ ችግሮች በመለየት የመፍትሄ አቅጣጫዎችን ይጠቁማል፤

የመከላከያ እርምጃዎችንም ተግባራዊ የማድረግን ስራ ይመራል ይከታተላልÝÝ
የመንደፍ ስራን ይሰራል፤ ተግባራዊ ሲሆኑም የክትትልና ድጋፍ ያደርጋል
 yHBrtsb#N የስነ-ተዋልዶ ጤና በሚመለከት የእናቶችንና የህጻናትን ሞት እንዲሁም የታማሚ ቁጥር
ለመቀነስ አላማ ያደረጉ የፕሮጀክት ስራ ቀረጻ ላይ ይሳተፋል፤ ለተግባራዊነቱም የክትትልና ድጋፍ ስራ
ይሰራል፡፡
ÃW§L½ xfÚ[ÑN Yk¬t§L½ YgMG¥LÝÝ
 የጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓትን (Health Management Information System) YqYúL½ |‰ §Y
ÃW§L½ mr© ÃsÆSÆL½ Ã-ÂQ‰L½ YtnTÂL½ W-@t$N l-@Â S‰ xm‰R Wún@ Y-
q¥L½ l¸lk¬cW xµ§T Ãs‰ÅLÝÝ
 ለህብረተሰብ የጤና ክብካቤ አገልግሎትን ለማሻሻል የሚያስፈልጉ የአፋፃፀም መመሪያዎች፣ ማንዎሎች
ያዘጋጃል½ ይከልሳል፣ YgmG¥L ያስገመግማል፣ ሲፀድቅ ተግባራዊ ያደርጋል፣
ውጤት 2፡ የጤና ተቋማትን XÂ y-@Â zRû yxStÄdR XRkñCN መምራትና ማስተዳደር፣
 የtmdbbTN yጤና ተÌM wYM y-@Â zRû yxStÄdR XRkN yx+R g!z@ XQD YnDÍL
ytlÃ† ÆlDRš xµ§T ÃqÂ©L½ XQÇN YtgB‰L½ይከታተላል፣አፈጻፀሙን ይገመግማል፣
የመካከለኛና የረጅም ግዜ እቅድ ስራ ላይ ይሳተፋልÝÝ
 lxQD ¥Sfi¸ÃnT ytmdbWN /BT bh§ðnTÂ W-@¬¥ bçn mLk# Y-q¥L½
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም-ተከተል እንዲፈጸሙ ያደርጋል፡፡
HBrtsb#N ÃúTÍL½ yHBrtsb#N QÊ¬ tqBlÖ l¸mlktW xµL ÃqRÆLÝÝ
l@lÖC yGBzT F§¯T bmlyT l¸mlkT xµL ÃqRÆLÝÝ
 የtmdbbTN yጤና ተÌM wYM y-@Â zRF yxStÄdR XRkN yx+RÂ mµµl¾ g!z@ XQD
YnDÍL፣ytlÃ† ÆlDRš xµ§T ÃqÂ©L½ XQÇN YtgB‰L½ይከታተላል፣ አፈጻፀሙን
29
ይገመግማል፣ የረጅም ግዜ እቅድ ስራ ላይ ይሳተፋልÝÝ

 lxQD ¥Sfi¸ÃnT የሚሆን ሀብት ማሰባሰብ ስራ ላይ ይሳተፋል፤ የተመደበውንም ሃብት bh§ðnTÂ
W-@¬¥ bçn mLk# Y-q¥LÝÝ
HBrtsb#N ÃúTÍL½ yHBrtsb#N QÊ¬ Yqb§L½ yU‰ mFTÿ húB ÃmnÅL
 ለጤናው ሴክተር ስኬታማነት ከጤና ባለሙያዎች፣ የአስተዳደርና አመራር ሠራተኞችና ጋር በቅርበት
ይሠራል፤ ያስተባብራልÝÝ
 የጤና ፕሮግራሞች ክትትልና የድጋፍ ዕቅዶችንና መመሪያዎችን መሠረት በማድረግ ወቅታዊ ድጋፍና
 የተለያዩ የፖሊሲ ጥናቶችና የፖሊሲ ዝግጅቶች ላይ ይሳተፋል፤
l@lÖC GÆèC F§¯T YlÃL¿ ÃQÄL¿ ÍYÂNS Ãf§LUL¿ xQRït$N Yk¬t§L¿
ውጤት 3፡ yxdU mk§kLÂ ZG°nT |‰ãCN ¥kÂwN½
ወቅታዊ ሪፖርቶችን ያዘጋጃል፤ ለሚመለከታቸውም አካላት ለውሳኔ ያቀርባልÝÝ
ÃStÆB‰L¿ SltfÚ¸n¬cWM KTTL ÃdRULÝÝ
 የወረርሽኝ አነሳስና ስርጭትን በማጥናት አደገኛ በሽታዎችንና ለጤና ጎጂ የሆኑ ጉዳዮችን በመለየት ስራ
ላይ ድጋፍ ያደርጋል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱ ስራ ላይ እንዲውል እገዛ ያደርጋልÝÝ
ወቅታዊ ሪፖርቶች መዘጋጀታቸውን ያረጋግጣል ለሚመለከታቸውም አካላት ለውሳኔ ያቀርባል፡፡
 የህብረተሰብ ጤና አደጋ tU§+nT lmqnS y¸ySCL _ÂT kl@lÖC ÆlÑÃãC UR bmçN
ÃµÿÄL½ ymk§kÃ SLèCN YnDÍL½ HBrtsb#N b¥StÆbR ymk§kL |‰ãCN ÃkÂWÂLÝÝ

 የወረርሽኝ አነሳስና ስርጭትን በማጥናት አደገኛ በሽታዎችንና ለጤና ጎጂ የሆኑ ጉዳዮችን በመለየት ስራ
ላይ ድጋፍ ያደርጋል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱ ስራ ላይ እንዲውል እገዛ ያደርጋል ¿ xfÚ[ÑN
YgMG¥L½ b|‰ £dT ÃU-Ñ CGéCN bmlyT l¸mlktW xµL ÃqRÆLÝÝ
በመሰብሰብና የችግሩን መንስኤ በመለየት ስራ ውስጥ ይሳተፋል፡፡
30

ግብዓቶች እንዲሟሉ ያደርጋልÝÝ
 ሙያውን የሚመለከቱ መሰረታዊ የሆኑ ስልጠናዎችን (Basic Trainings) ይሰጣል፣ የስልጠናውን
ውጤት ይገመግማል፣KFtèCN YlÃL½ l¸q_lW SL-Â ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
 በስልጠናው ርዕስ ላይ ሙሉ ዝግጅት ያደርጋል፣
 የተሳታፊዎችን በዕርዕሱ ላይ ያላቸውን የዕውቀት ደረጃ ይለያል፣
 ስለተሰጠው ስልጠናና የተሳታፊዎችን መረጃና ሪፖረት አዘጋጅቶ ያቀርባል፤
 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ በስልጠናው የመጡ ውጤቶችን እና ክፍተቶችን ይገመግማል::
 ለድጋፍና ክትትል የሚያስፈልጉ ቅፃቅፆች (Check List, Formats) ያዘጋጃል፣ÝÝ
መከታተል፡፡
 የተገለረጋዮችን በአገልግሎት አሰጣጥ ላይ መጠይቅ ያደርጋል፣
 ውጤታማ አገልግሎት ለመስጠት ከተለያዩ ባለሙያዎችና የሥራ ክፍሎች ጋር ተቀናጅቶ ይሠራል፣
31
 ለተግባር ልምምድ የሚመደቡ ተማሪዎችን ይቀበላል፣ ያስተናግዳል፣

 የልምምድ መርጃ መሳሪያዎችን እንዲሟሉ ያደርጋል፣ ያደራጃል
 ተማሪዎች በሕሙማንና በመስክ ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፣
 ተማሪዎችን አሳታፊ በማድረግ ተግባርተኮር ትምህርት ይሰጣል፣
 የተማሪዎችን የአቀባበል ደረጃ ይለያል፣ ያለማምዳል፣
 ከተማሪዎች አስተያትና ጥያቄ ተቀብሎ ምላሽ ይሰጣል፣
 በልምምድ ወቅት በሕሙማን ላይ ጉዳት እንዳይደርስ የቅርብ ክትትል ያደርጋል፣
 የትምህርቱን ሂደት እና የተማሪዎችን የአፈፃፀም ሪፖርት አዘጋጅቶ ለሚመለከተው ያቀርባል፣
ውጤት 7፡ ተሞክሮ መቀመር፣ ማካፈልና ማስፋት
 በልምድ የካበቱ ተሞክሮዎችን ይለያል፣መረጃ ያደራጅል፣
 የተገኙ ተሞክሮች ለስራው ያለውን ተያያዝነትና ጠቀሜታ ያቆራኛል፣
 ለስራ ክፍሉ ባልደረቦች ሆነ ተሞክሮውን ለሚፈለረጉ ሁሉ ያካፍላል፣
 የራሱንና የሌሎች ተሞክሮዎችን በመቅሰም ለስራ ቅልጥፍናና ማሻሻያ ላይ ያውላል፣
 ተሞክሮች በሌሎች የስራ ክፍሎች እንዲስፋፉ ሙያዊ ዕገዛ ያደርጋል፣
ውጤት 8፡ የስራ ክንውን መከታተልና አፈፃፀምን መገምገም
 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን)ዕቅድያዘጋጃል፣ያፀድቃል፣ይተገብራል፣
ደረጃ ይለያል፣
 በዕቅድ ክንውን ወቅት ጠንካራና መሻሻል ያለበትን ደረጃ ይለያል፣
 የራሱን ዕቀድ አፈፀፀም ለማሻሻል የመፍትሔ ሃሳብ ያቀርባል፣
ውጤት 9፡ የጤና አገልግሎት ጥራት ማሻሻል
 በጤና አገልግሎት በተመለከተ የተገልጋይና የአገልግሎት ሰጪ ላይ ዕርካታ ዳሰሳ ጥናት ያደርጋል፣
 የዕርካታ የዳሰሳ ውጤት መሰረት የአገልግሎት አሰጣጥ ጋር የተያያዙና መሻሻል የሚገባቸውን
ጉዳዮች ይለያል፣
 መረጃን መሰረት በማድረግ ምክረ-ሀሳብ ያቀርባል፣
 በጤና አገልግሎት አሰጣጥ ላይ የማሻሻያ ስትራተጂ ሰነድ ያዘጋጃል፣
 በስራው ላይ የተከታታይ የጥራት ማሻሻያ አሰራሮችን ይተገብራል፣
32
 የጥራት ማሻሻያ አፈፃፀም ላይ ሪፖርት ያዘጋጃል፣

ሁለተኛ ድግሪ በህብረተሰብ ጤና x-ÆbQ Master of Public Health in (General PH, Health
Services Management, Hospital Administation, Epidemiology,
Reproductive Health, Global Health, Environmental Health, Health
Education and Promotion, Human Nutrition, Infectious Disease, HRH,
Applied Public health and Occupational health & safety), MSc in (M&E,
Health Economics, Health Sciences Education, Medical Laboratory
Management, Biomedical Engeenering Management, Health informatics)

3 ዓመት በማስተርስ ቀጥታ አግባብነት ያለው የሥራ ልምድ
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማቀን
33

ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-III
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሺን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XV
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና ጤና ሥራ
አመራር
ማስተዳደር እና መምራት፤ ጥናትና ምርምር ሥራዎን መስራት፣ የህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ
ትምህርት መስጠት ነው፡፡
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና lመጠበቅና lመንከባከብ y¸ÃSCl# የጤና ፕሮግራሞች መቅረ}Â |‰ §Y
¥êLና መገምገም፣
 yHBrtsb#N y-@Â CGéC YlÃL½ PéG‰äCN YqRÉL½ |‰ §Y ÃW§L½
Yk¬t§L½YgmG¥L½ bS‰ £dT ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½ ymFTÿ húB ÃqRÆL፡፡
 በሽታዎችን የመከላከልና የመቆጣጠር ሥራዎችን ÃkÂWÂL፤ ያስተባብራል፣ በኃላፊነት ይመራል፡፡
ይቀርፃል½ ¥NêLÂ b‰¶ {h#æCN ÃzU©L½yHBrtsb#N GN²b@ ÃúDUL½ ÃStÆB‰L½
ÃúTÍL፡፡
 የእናቶችና ህፃናት ጤና የማበልፀግና ፕሮጀክቶችን ያቀረጻል፤ ያሰተባብራል፤ ይመራል፡፡
 በየጊዜው የተለያዩ የመረጃ መሰብሰቢያ ዘዴዎችንና ዘመናዊ በማድረግ የእውቀት ሽግግር ላይ ትኩረት
ሰጥቶ ይሰራል፤ የተሰበሰቡና የተጠናቀሩ መረጃዎችን ትክክለኛነት ይከታተላል፤ ከውጤቱም በመነሳት
የመከላከያ እርምጃዎችን ወታል፤ተግባራዊ ሲሆንም በሃላፊነት ክትትል ያደርጋል፡፡
34
 yHBrtsb#N ስርአተ ምግብ በሚመለከት በሽታን ከመከላከልና ጤናማ ዜጋን ከማፍራት ጋር በተያያዘ
የተለያዩ ፕሮጀክቶችን ይቀርጻል ለተግባራዊነቱም በሃላፊነት ይከታተላል ድጋፍ ይሰጣል፡፡
 bHBrtsb# ውስጥ ያሉትን የስነ-ተዋልዶ ችግሮች በመለየት የመፍትሄ አቅጣጫዎችን ያወጣል፤
የመከላከያ እርምጃዎችንም ተግባራዊ የማድረግን ስራ በሃላፊነት ይመራል ይከታተላል፡፡
ይነድፋል፤ ተግባር ላይ እንዲውሉ ሀላፊነት ወስዶ ይሰራል፤ ይከታተላ፡፡
ለመቀነስ አላማ ያደረጉ የፕሮጀክቶችን ይቀርጻል፤ ለተግባራዊነቱም በሃላፊነት የክትትልና ድጋፍ ስራ
ይሰራል፡፡
ÃW§L½ xfÚ[ÑN Yk¬t§L½ YgMG¥L፡፡
q¥L½ l¸lk¬cW xµ§T Ãs‰ÅL፡፡
 ከሌሎች ሴክተር መስሪያ ቤቶና በተቋሙ ከሚገኙ ከተለያዩ ዘርፎች ለአስታያየት የሚላኩ ረቂቅ ሰነዶች
ላይ ሙያዊ አስታያየት ይሰጣል፡፡
ውጤት 2፡ የጤና ተቋማትን XÂ y-@Â zRû yxStÄdR XRkñCN መምራትና መገምገም፣
የመካከለኛና የረጅም ግዜ እቅድ ስራ ላይ ይሳተፋል፡፡
 lxQD ¥Sfi¸ÃnT ytmdbWN /BT bh§ðnTÂ W-@¬¥ bçn mLk# Y-q¥L፡፡
 ፕሮጄክቶቹ/ፕሮግራሞቹ የተቀመጠላቸውን ግብ መድረሳቸውንና አለመድረሳቸውን ይከታተላል፡፡
የአፈጻጸም ግምገማዎችን ያካሂዳል፡፡
HBrtsb#N ÃúTÍL½ yHBrtsb#N QÊ¬ tqBlÖ l¸mlktW xµL ÃqRÆL፡፡
35

 የtmdbbTN yጤና ተÌM wYM y-@Â zRF yxStÄdR XRkN yx+R½ mµµl¾Â yrJM
g!z@ XQD YnDÍL፣ ytlÃ† ÆlDRš xµ§T ÃqÂ©L½ XQÇN
YtgB‰L½ይከታተላል፣አፈጻፀሙን ይገመግማል፡፡
 በተለያዩ ፕሮግራሞች/ፕሮጀክቶች ላይ የተካሄዱ የአፈፃፀም ግምገማዎችን (Evaluation) በተቀመጠላቸው
የግምገማ መስፈርት ስለመካሄዱ በሚደረገው ግምገማ( Meta Evaluation) ላይ ይሳተፋል፡፡
 የአፈጻጸም ግምገማ ውጤቶችን ለሚመለከታቸው ያሰራጫል፤ አስፈላጊ እርምጃዎች መወሰዳቸውን
ይከታተላል፤ያስፈጽማል፡፡
 የተለያዩ የፖሊሲ ጥናቶችና የፖሊሲ ዝግጅቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
ይሠራል፤ ያስተባብራል፡፡
 lxQD ¥Sfi¸ÃnT የሚሆን ሀብት ማሰባሰብ ስራ ላይ ይሳተፋል፤ የተመደበውንም ሃብት bh§ðnTÂ
W-@¬¥ bçn mLk# Y-q¥L፡፡
HBrtsb#N ÃúTÍL½ yHBrtsb#N QÊ¬ Yqb§L½ yU‰ mFTÿ húB ÃmnÅL ፡፡
l@lÖC GÆèC F§¯T YlÃL¿ ÃQÄL¿ ÍYÂNS Ãf§LUL¿ xQRït$N Yk¬t§L፡፡
ውጤት 3፡ yxdU mk§kLÂ ZG°nT |‰ãC ¥kÂwNÂ mM‰T፣
ÃStÆB‰L¿ SltfÚ¸n¬cWM KTTL ÃdRUL፡፡
ስራ ላይ ድጋፍ ያደርጋል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱ ስራ ላይ እንዲውል እገዛ ያደርጋል
ወቅታዊ ሪፖርቶች መዘጋጀታቸውን ያረጋግጣል ለሚመለከታቸውም አካላት ለውሳኔ ያቀርባል፤በመረጃ
አሰባበሰብ ስርአቱ ላም አዳዲስ ንድፈ ሀሳቦችንና በማምጣት ለግምገማና ለውይይት ያቀርባል፡፡
 የህብረተሰብ ጤና አደጋ tU§+nT lmqnS y¸ySCL _ÂT êÂ tm‰¥¶ bmçN _Ât$N
36
Ym‰L½ ymk§kÃ SLèCN YnDÍL½ HBrtsb#NÂ y¸mlk¬cWN ÆlDRš xµ§TN

ÃStÆB‰L¿ymk§kL |‰ãCN ÃkÂWÂL½ |‰WN b¦§ðnT Ym‰L፡፡
 የወረርሽኝ አነሳስና ስርጭትን በማጥናት አደገኛ በሽታዎችንና ለጤና ጎጂ የሆኑ ጉዳዮችን ለይቶ
ያስቀምጣል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱን xfÚ[M YgMG¥L½ b|‰ £dT ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½
lxs‰R ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
በመሰብሰብና የችግሩን መንስኤ በመለየት ስራ ውስጥ በዋናነት በመሳተፍ የምርምር ቡድኑን ይመራል፡፡
ውጤት 4፡ የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞችን መተግበር፣ መምራትና መገምገም፣
 ፕሮግራሞቹ/ፕሮጄክቶቹ በተቀመጠላቸው ግብ መሰረት መድረሳቸውንና አለመድረሳቸውን ያረጋግጣል፣
የአፈጻጸም ግምገማዎችን ያካሂዳል፤ በተሰጠው የግምገማ ውጤት አቅጣጫ መሰረት ቀጣይ ስራዎችን
ይተገብራል፣ ይመራል፡፡
 stem) ለማስፋፋት እና ለማጠናከር የሚረዳ አዳዲስ የአሰራር ዘዴ ይቀይሳል፡፡
 በጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓት (Health Management Information System) የተሰበሰበውን
የአፈፃፀም መረጃ መሠረት በማድረግ የጤና ፕሮግራሞችን አፈጻጸም ገምግሞ ከመፍትሄ ሃሳብ ጋር
ለውሳኔ ያቀርባል፡፡
 የጤና ፕሮግራሞች/ፕሮጀክቶች የአፈጻጸም ግምገማ ውጤቶችን ለሚመለከታቸው እንዲደርስ ያደርጋል፤
አስፈላጊ እርምጃዎች መወሰዳቸውን ይከታተላል፤ያስፈጽማል፡፡
የግምገማ መስፈርት ስለመካሄዱ በሚደረገው ግምገማ(Meta Evaluation) ላይ ይሳተፋል፣
ያስተባብራል፡፡
 የጤናውን ዘርፍ ፍላጎት ያገናዘበ የሙያ ደረጃና ሥርዓተ-ትምህርት እንዲዘጋጅ ያደርጋል፡፡ በዝግጅቱ
ላይ በመሳተፍ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፡፡
37

 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ በስልጠናው የመጡ ውጤቶችን እና ክፍተቶችን ይገመግማል
 ለድጋፍና ክትትል የሚያስፈልጉ ቅፃቅፆች (Check List, Formats) ዝግጅት ላይ ይሳተፋል፣
 ተማሪዎች በሕሙማንና በመስክ ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፣
 የትምህርቱን ሂደት እና የተማሪዎችን የአፈፃፀም ሪፖርት አዘጋጅቶ ለሚመለከተው ያቀርባል፣
38

 በልምድ የካበቱ ተሞክሮዎችን ያደራጅል፡፡
 የተገኙ ተሞክሮች ለስራው ያለውን ይለያል፣መረጃ ተያያዝነትና ጠቀሜታ ያቆራኛል፡፡
ውጤት 9፡ የስራ ክንውን መከታተልና አፈፃፀምን መገምገም፣
 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን)ዕቅድያዘጋጃል፣ያፀድቃል፣ይተገብራል፣
 የዕቅድ ክንውኑን ይከታተላል፣ አፈፃፀሙን ይገመግማል፡፡
ደረጃ ይለያል፡፡
 በዕቅድ ክንውን ወቅት ጠንካራና መሻሻል ያለበትን ደረጃ ይለያል፡፡
 የራሱን ዕቀድ አፈፀፀም ለማሻሻል የመፍትሔ ሃሳብ ያቀርባል፡፡
ውጤት 10፡ የጤና አገልግሎት ጥራት ማሻሻል፣
 በጤና አገልግሎት በተመለከተ የተገልጋይና የአገልግሎት ሰጪ ላይ ዕርካታ ዳሰሳ ጥናት ያደርጋል፡፡
ጉዳዮች ይለያል፡፡
 መረጃን መሰረት በማድረግ ምክረ-ሀሳብ ያቀርባል፡፡
 በጤና አገልግሎት አሰጣጥ ላይ የማሻሻያ ስትራተጂ ሰነድ ያዘጋጃል፡፡
 በስራው ላይ የተከታታይ የጥራት ማሻሻያ አሰራሮችን ይተገብራል፡፡
 የጥራት ማሻሻያ አፈፃፀም ላይ ሪፖርት ያዘጋጃል፡፡
ውጤት 11፡ ለጥናትና ምርመር ስራዎች ዳታዎችንና ናሙናዎችን ማሰባሰብ፣ ማደራጀት፣
 ለምርምር ስራ የሚዉሉ ቁሳቁሶች እና መሳሪያዎችን ከሚመለከታቸቸው በመረከብ በተደራጀ ሁኔታ
እንዲቀመጡና አገልግሎት ላይ እንዲውሉ ያደርጋል፡፡
 የተዘጋጁ መጠይቆችን በመጠቀም የፓይለት ጥናት ዳታዎችን ያሰባስባል፣ያደራጃል፡፡
 የተዘጋጁ መጠይቆችን ቅድመ-ፍተሻ (pre-test) ያከናውናል፡፡
 በተገኘው ግብዓት መሠረት ማስተካከያ በማድረግ ለጥናትና ምርምር ዳታ ለማሰባሰብ የተዘጋጁ
መጠይቆችን፣ ቅፆችንና ቼክሊስቶችን በበቂ ሁኔታ ያዘጋጃል፡፡
39
 በተገኘው ግብዓት የዳበሩ መጠይቆችን በመጠቀም አስፈላጊው ዳታናና ሙናዎችን ይሰበስባል፡፡

ውጤት 12፡ ጥናትና ምርምር ማካሄድ፣
 l_ÂTÂ MRmR ÍYÄ Ã§cWN g#Ä×C YlÃL፡፡
 y_ÂT mnš húB YnDÍL½ ”l m-YQ ÃzU©L½ mr© sBúb!ãCN YmlM§L½ |L-Â
YsÈL½ mr© XNÄ!sbsB ÃdRUL፡፡
 ytsbsbWN mr© _‰T ÃrUGÈL½ Ã-ÂQ‰L½ YtnTÂL½ CGéCNÂ y_ÂT G"èc$N
YlÃL½ ymFTÿ húB Y-q$¥L፡፡
 b_ÂT W-@t$ msrT y±l!s!Â xs‰R ¥ššÃ húïCN ÃmnÅL½ |‰ §Y XNÄ!WL
ÃdRUL½ xfÉiÑN Yk¬t§L½ YgmG¥L½ የጥናቱንም ግኝቶች በታወቁ ሳይንሳዊ ህትመቶች
ላይ ያወጣል፡፡
 የጥናት ፅሁፉን ለሚመለከታቸው የሥራ ክፍሉ ኃላፊዎችና ወይም ለሙያ ማህበራት ያቀርባል፡፡
 ሌሎች ተመራማሪዎችን በሚያካሂዱ ትጥናት ዙሪያም ክርና ድጋፍ ይሰጣል፡፡
 ytlÃ† y_ÂTÂ MRMR W-@èCN YfTšL½ lS‰W mššL y¸rÇ g#ÄCN YlÃL½ tGÆ‰êE
ÃdRUL፡፡

Services Management, Hospital Administation, Epidemiology,
Reproductive Health, Global Health, Environmental Health, Health
Education and Promotion, Human Nutrition, Infectious Disease, HRH,
Applied Public health and Occupational health & safety), MSc in (M&E,
Health Economics, Health Sciences Education, Medical Laboratory
Management, Biomedical Engeenering Management, Health informatics)

6 ዓመት በማስተርስ ቀጥታ አግባብነት ያለው የሥራ ልምድ
40
41

ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት-IV

XVI
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና ጤና
ስራ አመራር
ማስተዳደር እና መምራት፤ ፕሮግራሞችንና ፕሮጄክቶችን ቅረጽ፣ የጥናትና ምርምር ሥራዎን
መስራት፣ የምክር አገልግሎት (Consultancy) መስጠት፣ የህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ ላይ ትምህርት
መስጠት ነው፡፡
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና lመጠበቅና lመንከባከብ y¸ÃSCl# የጤና ፕሮግራሞች መቅረ}½ mgMgMÂ
|‰ §Y ¥êL፣
 yHBrtsb#N y-@Â CGéC YlÃL½ PéG‰äCN YqRÉL½ |‰ §Y ÃW§L ፡ ፡
Yk¬t§L½YgmG¥L½ bS‰ £dT ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½ ymFTÿ húB ÃqRÆLÝÝ

 በሽታዎችን የመከላከልና የመቆጣጠር ሥራዎችን ÃkÂWÂL፤ ያስተባብራል፣ በኃላፊነት ይመራል፣
 ለሕብረተሰቡ ጤና አገልግሎት ፕሮግራሞች እና ፕሮጀክቶች ዙሪያ ሙያዊ የምክር አገልግሎት
(consultancy) ይሰጣል፡፡
 አዳዲስ የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞችን ለመተግበር ቅድመ ትግበራ የግንዛቤ ማስጨበጫ (Advocacy)
ዘዴ ይቀርፃል፣ ሲወሰን ይተገብራል፣ ያስተባብራል፡፡
ይቀርፃል½ ¥NêLÂ b‰¶ {h#æCN ÃzU©L½yHBrtsb#N GN²b@ ÃúDUL½ ÃStÆB‰L½
42
ÃúTÍL፡፡
 የእናቶችና ህፃናት ጤና ማበልፀግና አገልግሎቶችን ያቅዳል፤ ያሰተባብራል፤ ይመራል፡፡
 ከስርአተ ምግብ ጋር በተያያዘ በማህበረሰቡ ውስጥ የሚከሰቱ የጤና ችግሮችን ከነመንስኤያቸው በመለየት
ችግሩን ለመቀነስ ወይም ለመፍታት የማስተባበርና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይመራል፤ ያሰራል፡፡
 በየጊዜው የተለያዩ የመረጃ መሰብሰቢያ ዘዴዎችንና ዘመናዊ በማድረግ የእውቀት ሽግግር ላይ ትኩረት
ሰጥቶ ይሰራል፤ የተሰበሰቡና የተጠናቀሩ መረጃዎችን ትክክለኛነት ይከታተላል፤ ከውጤቱም በመነሳት
የመከላከያ እርምጃዎችን ይወስዳል፤ተግባራዊ ሲሆንም በሃላፊነት ክትትል ያደርጋል፡፡
 bHBrtsb# ውስጥ ያሉትን የስነ-ተዋልዶ ችግሮች በመለየት የመፍትሄ አቅጣጫዎችን ያወጣል፡፡
የመከላከያ እርምጃዎችንም ተግባራዊ የማድረግን ስራ በሃላፊነት ይመራል ይከታተላል፡፡
ይነድፋል፤ ተግባር ላይ እንዲውሉ ሀላፊነት ወስዶ ይሰራል፤ ይከታተላ፡፡
ለመቀነስ አላማ ያደረጉ የፕሮጀክቶችን ይቀርጻል፤ ለተግባራዊነቱም በሃላፊነት የክትትልና ድጋፍ ስራ
ይሰራል፡፡
ÃW§L½ xfÚ[ÑN Yk¬t§L½ YgMG¥LÝÝ
q¥L½ l¸lk¬cW xµ§T Ãs‰ÅL፡፡
 በአለም አቀፍ ደረጃ ተቀባይነት ያላቸውና አዳዲስ የሆኑ የጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓቶችን (Health
Management Information System) b¥QrB ÃSgmG¥L½ iDqW bS‰ §Y kmê§cW
bðTM l¸mlk¬CW ÆlÑãC yKHlÖTÂ GN²bb@ ¥S=bÅ SL-ÂãCN b¥zUjT Xnz!H
SRxèC |‰ §Y XNÄ!Wl# ÃDRUL፡፡
 ከተለያዩ መንግስታዊና መንግስታዊ ካልሆኑ ድርጅቶች የሚመጡና የህብረተሰብ ጤና ክብካቤ
አገልግሎትን ለማሳደግ የተቀረጹ ፕሮግራሞችን በመገምገም እንዲጸዲቁ ያደርጋል፤ በተግባር ላይ
በሚውሉበት ግዜም የክትትልና ድጋፍ ስራ ይሰራል፡፡
43
ውጤት 2፡ የጤና ተቋማትን XÂ y-@Â zRû yxStÄdR XRkñCN መምራት፤ ማስተዳደርና

መገምገም፣
የመካከለኛና የረጅም ግዜ እቅድ ስራ ላይ ይሳተፋል፡፡
 lዕቅድ ¥Sfi¸ÃnT ytmdbWN /BT bh§ðnTÂ W-@¬¥ bçn mLk# Y-q¥L፡፡
HBrtsb#N ÃúTÍL½ yHBrtsb#N QÊ¬ tqBlÖ l¸mlktW xµL ÃqRÆL፡፡
 ውጤታማነትና የሀብት አጠቃቀም ሥርዓት እንዲኖር ሙያዊ እገዛ ይሰጣል፡፡
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም-ተከተል እንዲፈጸሙ ያደርጋል፡፡
 የtmdbbTN yጤና ተÌM wYM y-@Â zRF yxStÄdR XRkN btlY yrJM Gz@ XQDN
Gz@ s_è YgmG¥L XQÇN lmtGbR y¸ÃSfLg# GBxèC §Y kÆlDRš xµ§T UR
bmqÂjT YmK‰L XQÇ XNÄ!tgbR Ys‰L¿ Yk¬t§L፡፡
 lXQD ¥Sfi¸ÃnT የሚሆን ሀብት ያሰባስባል½ lxQD ¥Sfi¸ÃnT W-@¬¥ bçn mLk#
_QM §Y mêl#N KTTL dRUL፡፡
kHBrtsb# b¸drg# WYYèC ytns# QÊ¬ãC §Y yU‰ mFTÿ húB ÃmnÅL tGÆ‰êE
ÃdRUL፡፡
l@lÖC GÆèC F§¯T YlÃL¿ ÃQÄL¿ ÍYÂNS Ãf§LUL¿ xQRït$N Yk¬t§L፡፡
 የተለያዩ የፖሊሲ ጥናቶችና የፖሊሲ ዝግጅቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
ውጤት 3፡ yxdU mk§kLÂ ZG°nT |‰ãC ¥kÂwN½
ÃStÆB‰L¿ SltfÚ¸n¬cWM KTTL ÃdRUL፡፡
44
ስራ ላይ ድጋፍ ያደርጋል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱ ስራ ላይ እንዲውል እገዛ ያደርጋል፡፡
 የበሽታዎች ቅኝትና ሪፖርት አደራረግ (Disease Surveillance And Reporting) ሥርዓትን ተከትሎ
የቀረቡ ወቅታዊ ሪፖርቶችን ይገመግማል፤ በመረጃ አሰባሰብ ዙሪያ ላይም ሙያዊ አስተያየትና ትንታኔ
ይሰጣል፤ አዳዲስ የመረጃ አሰባሰብ ስርአቶችን በማምጣት እንዲሁም የሚቀርቡትን በጥልቀት በመገምገም
በተግባር ላይ እንዲውሉ ያደርጋል፡፡
 የተወሳሰቡ ሁኔታዎችን በመለየትና በመገምገም የህብረተሰብ ጤና አደጋ tU§+nTN lmqnS
y¸ySCL _LQ TN¬n@ y¸ÃSfLUcWN MRMRÂ _ÂT bêÂnT Ym‰L½ SLèCN YnDÍL¿
yts„ y_ÂTÂ yMRMR SRxèCN ktgß# W-@èCÂ ymk§kÃ SLèC UR xÃYø YgmG¥L¿
HBrtsb#NÂ y¸mlk¬cWN ÆlDRš xµ§TN b¥StÆbR¿ ymk§kL |‰ãCN ÃkÂWÂL½
|‰WN b¦§ðnT Ym‰L፡፡
 የተወሳሰቡ የወረርሽኝ አነሳስና ስርጭትን በጥልቀት በማጥናት አደገኛ በሽታዎችንና ለጤና ጎጂ የሆኑ
ጉዳዮችን ለይቶ ያስቀምጣል፤ የቁጥጥር ሥርዓቱን xfÚ[M YgMG¥L½ b|‰ £dT ÃU-Ñ
CGéCN YlÃL½ lxs‰R ¥ššÃnT Y-q¥L¿ S‰WNM b¦§ðnT Ym‰L፡፡
በመሰብሰብና የችግሩን መንስኤ በመለየት ስራ ውስጥ በዋናነት በመሳተፍ የምርምር ቡድኑን ይመራል፡፡
ውጤት 4፡ የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞችን መተግበር፣ መምራትና መገምገም፣
 ፕሮግራሞቹ/ፕሮጄክቶቹ በተቀመጠላቸው ግብ መሰረት መድረሳቸውንና አለመድረሳቸውን ያረጋግጣል፣
የአፈጻጸም ግምገማዎችን ያካሂዳል፤ በተሰጠው የግምገማ ውጤት አቅጣጫ መሰረት ቀጣይ ስራዎችን
ይተገብራል፣ ይመራል፡፡
 stem) ለማስፋፋት እና ለማጠናከር የሚረዳ አዳዲስ የአሰራር ዘዴ ይቀይሳል፡፡
 በጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓት (Health Management Information System) የተሰበሰበውን
የአፈፃፀም መረጃ መሠረት በማድረግ የጤና ፕሮግራሞችን አፈጻጸም ገምግሞ ከመፍትሄ ሃሳብ ጋር
ለውሳኔ ያቀርባል፡፡
 የጤና ፕሮግራሞች/ፕሮጀክቶች የአፈጻጸም ግምገማ ውጤቶችን ለሚመለከታቸው እንዲደርስ ያደርጋል፤
አስፈላጊ እርምጃዎች መወሰዳቸውን ይከታተላል፤ያስፈጽማል፡፡
የግምገማ መስፈርት ስለመካሄዱ በሚደረገው ግምገማ(Meta Evaluation) ላይ ይሳተፋል፣
45

 l-@Â zRF ÆlÑÃ SL-Â y¸WL ¥sL-¾ äÇlÖC XNÄ!zU° DUF ÃdRUL፡፡
 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ በስልጠናው የመጡ ውጤቶችን እና ክፍተቶችን ይገመግማል፡፡
 ለድጋፍና ክትትል የሚያስፈልጉ ቅፃቅፆች (Check List, Formats) ዝግጅት ላይ ይሳተፋል፣
 በጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓት የተሰበሰበውን የአፈፃፀም መረጃ መሠረት በማድረግ የጤና
ፕሮግራሞችን አፈጻጸም ይተነትናል፤ መረጃ ይጠቀማል፣ ለውሳኔ ለሚመለከተው ክፍል ያቀርባል፡፡
46

 ተማሪዎች በሕሙማንና በመስክ ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፡፡
 የትምህርቱን ሂደት እና የተማሪዎችን የአፈፃፀም ሪፖርት አዘጋጅቶ ለሚመለከተው ያቀርባል፡፡
 በልምድ የካበቱ ተሞክሮዎችን ይለያል፣መረጃ ያደራጅል፡፡
 የተገኙ ተሞክሮች ለስራው ያለውን ተያያዝነትና ጠቀሜታ ያቆራኛል፡፡
 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን)ዕቅድያዘጋጃል፣ያፀድቃል፣ይተገብራል፡፡
ጉዳዮች ይለያል፡፡
 መረጃን መሰረት በማድረግ ምክረ-ሀሳብ ያቀርባል፡፡
 በጤና አገልግሎት አሰጣጥ ላይ የማሻሻያ ስትራተጂ ሰነድ ያዘጋጃል፡፡
47
 በስራው ላይ የተከታታይ የጥራት ማሻሻያ አሰራሮችን ይተገብራል፡፡

 የጥራት ማሻሻያ አፈፃፀም ላይ ሪፖርት ያዘጋጃል፡፡
 የተዘጋጁ መጠይቆችን በመጠቀም የፓይለት ጥናት ዳታዎችን ያሰባስባል፣ያደራጃል፡፡
 በተገኘው ግብዓት የዳበሩ መጠይቆችን በመጠቀም አስፈላጊው ዳታናና ሙናዎችን ይሰበስባል፣
 l_ÂTÂ MRmR ÍYÄ Ã§cWN g#Ä×C YlÃL፡፡
 y_ÂT mnš húB YnDÍL½ ”l m-YQ ÃzU©L½ mr© sBúb!ãCN YmlM§L½ |L-Â
YsÈL½ mr© XNÄ!sbsB ÃdRUL፡፡
 ytsbsbWN mr© _‰T ÃrUGÈL½ Ã-ÂQ‰L½ YtnTÂL½ CGéCNÂ y_ÂT G"èc$N
YlÃL½ ymFTÿ húB Y-q$¥L½
 b_ÂT W-@t$ msrT y±l!s!Â xs‰R ¥ššÃ húïCN ÃmnÅL½ |‰ §Y XNÄ!WL
ÃdRUL½ xfÉiÑN Yk¬t§L½ YgmG¥L½ የጥናቱንም ግኝቶች በታወቁ ሳይንሳዊ ህትመቶች
ላይ ያወጣል፡፡
 የጥናት ፅሁፉን ለሚመለከታቸው የሥራ ክፍሉ ኃላፊዎችና ወይም ለሙያ ማህበራት ያቀርባል፣
 ሌሎች ተመራማሪዎችን በሚያካሂዱ ትጥናት ዙሪያም ክርና ድጋፍ ይሰጣል½
 ytlÃ† y_ÂTÂ MRMR W-@èCN YfTšL½ lS‰W mššL y¸rÇ g#ÄCN YlÃL½
tGÆ‰êE ÃdRUL፡፡
ውጤት 13፡ ፕሮጀክት መቅረፅና መተግበር፣
 በጥናትና ምርምር የተመላከቱ የመፍትሔ ሃሳብን ለመተግበር፣ የተቀመሩ ምርጥ ተሞክሮዎችን
ለማስፋትና እንደአስፈላጊነቱ በዕቅድ የተያዙ ተግባራትን ለመፈፀም የሚያግዙ የፕሮጀክት ጉዳዮችን
ይለያል፡፡
 በተለዩ ጉዳዮች ላይ የምክክር መድረክ በማዘጋጀት ከሚመለከታው አካላት ጋር ውይይት ያደርጋል፡፡
 የጤና አገልግሎት ለማሻሻል የተቀየሱ አሰራሮችን ናስልቶችን ላይ ማብራሪያ የሚሰጥና ለማስፈጸሚ
48
ያየሚያስፈልግ የቴክኒክና የፋይናስን ፍላጎት ግምት የሚያመላክት ፕሮፕሮጀክት ያዘጋጃል፣

ለሚመለከታቸው አካላት በመላክ ያስተቻል፡፡
 የተዘጋጀውን የፕሮጀክት ዶከሜንት ለቅርብ ኃላፊው ያቀርባል፣
 በፕሮጀክቱ አፈፃፀም ወቅት የተገኙ ተሞክሮዎችንና ውስነነቶችን ይለያል፣ አፈፃፀሙን ይከታተላል፣
ሪፖርትና ዘገባ ያዘጋጃል፡፡
ውጤት 14፡ ልዩ ልዩ ጥናቶችንና የጥናት ሰነዶችን መገምገም፣
 የጥናት ፕሮጀክቶችን፣ ዝርዝር የጥናት ፕሮጀክቶችና ፕሮፖዛሎች ያዘጋጃል፣ ለሚመለከተው ያቀርባል፣
ያስፈቅዳል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 በጥናት ዙሪያ ኮንፍረንስና ዎርክሾፕ ያዘጋጃል፣ በወርክሾፑ ላይ የሚቀርቡ የጥናት ጽሁፎችን
ይመርጣል፡፡
 በውስጥና በውጪ ባለሙያዎች ለሚከናወኑ ጥናትና ምርምሮች የመወዳደሪያ ሃሳብ (Request for
Proposal) ማቅረቢያ ያዘጋጃል፡፡
 ጥናት ለሚያከናውኑ ከስሩ ለሚገኙ ባለሙያዎች ሙያዊ እገዛ ያደርጋል፣ ያማክራል፤ የጥናትና
ውጤቶችን በመገምገም ግብዓት ይሰጣል፡፡
 ከተመሳሳይ አለምአቀፍና አገርአቀፍ የአቅም ገንቢ ተቋማት አማካሪዎች ጋር ልምድ ልውውጥ
እንዲካሄድ ያደርጋል፡፡
ውጤት 15፡ የላቀየ አሰራር ስርአት መዘርጋትና መተግበር፣
 ጤና አገልግሎት በተመለከተ የሕብረተሰቡን አስተያየት ይሰበስባል፣ ይተነትናል፣ ከቅንጅታዊ አሰራርና
ትስስር ስርአት ጋር ያሉ ውስንነቶችን ይለያል፡፡
 ጤና አገልግሎት አሰጣጥ የአሰራር ስርአትን ተከትሎ በስራ ላይ ያሉ ፖሊሲዎችን፣ ስትራተጂዎች፣
አዋጆችን፣ ደንቦች፣ መመሪያዎችና ፕሮቶኮሎችን ይፈትሻል፣ ክፍተቶችን ይለያል፣ መሻሻልና በአዲስ
መልክ መዘጋጀት ባለባቸው ጉዳዮች ላይ አስተያየት ይሰጣል፣ ሙያዊ አስተዋፆ ያበረክታል፣
ተግባራዊነቱን ይከታተላል፣ አፈፃፀሙን ይገመግማል፡፡
 በጤና አገልግሎት አጠቃላይ ማሻሻያ ላይ የልቀት ማዕከል ይፈጥራል፣ ዶክመንተሪ ያዘጋጃል፣ የልምድ
ልውውጥ ያደርጋል፡፡
49
Services Management, Hospital Administation, Epidemiology, Reproductive
Health, Global Health, Environmental Health, Health Education and Promotion,
Human Nutrition, Infectious Disease, HRH, Applied Public health and
Occupational health & safety), MSc in (M&E, Health Economics, Health
Sciences Education, Medical Laboratory Management, Biomedical Engeenering
Management, Health informatics)

9 ዓመት ቀጥታ አግባብነት ያለው የሥራ ልምድ
50
የስራ ዝርዝር መግለጫ ቅፅ

ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-I

ዳይሬክተር/የስራ ሂደት መሪ/ኬዝ ቲም
አስተባባሪ XIII
በየደረጃው ባለ የጤና ሥራ አመራር
መዋቅሮችና ጤና ተቋማት
II. የሥራ መደቡ ዋና ዓላማ፣ውጤቶችና ተግባራት
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ማለትም ወረርሽኞችና ሌሎች ጤናና ጤና ነክ ክስተቶችን
መመርመርና ማረጋገጥ፤ የህብረተሰብ የጤና ቅኝት ማካሔድና መረጃዎችን መተንተን፤የህብረተሰብ
ጤና አደጋዎች ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ዝግጁነትና ምላሽ መስጠት እንዲሁም የመከላከል
ዘዴዎችን አቅጣጫ ማስቀመጥ፤የላቦራቶረውን አቅም ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ ሰጪ
እንዲሆን መደገፍና ማቀናጀት፤ ከህብረተሰብ ጤና ጋር የተያያዙ የተለያዩ ስልጠናዎች
መስጠት፤የህብረተሰብ ጤና አደጋ መከላከልና መቆጣጠርን መምራት፤ የተለያዩ የጤና
ፕሮግራሞችን ክትትልና አፈጻጸም መደገፍ እንዲሁም ችግር ፈቺ ና ውሳኔ መስጠት የሚያስችሉ
የምርምር ስራዎችን ማከናወን ነው፡፡
2.2.የሥራ መደቡ ውጤቶችና ተግባራት
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና መጠበቅ፣መንከባከብና የጤና ፕሮገራሞችን መተግበር
 ትኩረት ሊሰጣቸው የሚገቡ የህመምና የሞት ክስተቶችን በመለየት የበሸታዎችን ስርጭት
ይከታተላል
 በጤና ተቋማት የስራ እቅድ ላይ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፤ አፈፃፀሙን ይከታተላል
51
 የጤናውን ሴክተር ግቦች መሠረት በማድረግ ዕቅድና በጀት ወቅቱን ጠብቆ ያዘጋጃል፤ዕቅዱ
ሲጸድቅም ተግባራዊ እንዲሆኑ ያደርጋል
 የጤናው ሴክተር የረጅም ጊዜ ግቦችን ሲቀረጹ፤ የጤና ሥርዓት ለማጠናከር በሚደረጉ ጥረቶች
ይሳተፋል፤ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም-ተከተል መሰረት ያከናውናል፤ሪፖርት
ያዘጋጃል፤ለሚመለከተው ክፍል ያቀርባል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራሞችና ፕሮጄክቶች ሲቀረጹ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፣ ተግባራዊ ያደርጋል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራም ስኬታማነትና ልማት ከተለያዩ አጋሮች፣ ባለድርሻ አካላት፣ የጤና
ባለሙያዎች፣ በተቋሙ ካሉ የአስተዳደርና አመራር ሠራተኞች ጋር በቅንጅት ይሠራል
 ህብረተሰቡን ስለበሽታ፣ ስለመከላከል፣ ስለህክምና ግንዛቤ እንዲኖረው በማድረግ የራሱን ጤና
እንዲጠብቅ ያደርጋል ፣
 ለመኖር ምቹ የሆነ አካባቢ እንዲፈጠር (የአካባቢ ጥበቃ)፣ የግልና የአካባቢ ንጽህና ከፍ እንዲል፣
ንጹህ የመጠጥ ዉሃ ለህብረተሰቡ እንዲዳረስ የበኩሉን ድርሻ ይወጣል፡፡
ውጤት 2፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ማከናወን
 የተቀናጀ የበሽታዎችና ሌሎች ክስተቶች ቅኝት ያካሂዳል
 የኢፒዲሞሎጂካል ስልቶችን እና ሌሎች ደጋፊ ቴክኒኮችን በመጠቀም ሊከሰቱ የሚችሉ
የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን አስቀድሞ የመተንበይ ተግባር ያከናውናል
 የተለዩ አለም አቀፍና አገር አቀፍ የሕብረተሰብ የጤና ስጋቶችን መረጃ በመለዋወጥ የቅድመ
ማስተንቀቂያና ግንዛቤ ማስጨበጫ ለባለሙዎችና ለአመራሮች እንዲሰጥ ያደርጋል
 ተላላፊና ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎችን የመከላከልና የመቆጣጠር ሥራዎች አቅጣጫ ለማስያዝ
የተለያዩ ሳይንሳዊ ምርምሮች እንዲከናወኑ ያደርጋል፤ውጤቱን ለውሳኔ ያቀርባል፤እቀድ
ያዘጋጃል፡ለባለሙያው ስልጠና እንዲሰጥ ያደርጋል፤ሕብረተሰቡን ግንዛቤ ያስጨብጣል፤ የመከላከል
ስራ ያከናውናል
 ወቅቱን የጠበቀና የተሟላ መረጃን ይሰበስባል ይተንተናል ውሳኔ የሚያስፈልጋቸውን ጉዳዮች
በማቅረብ አስፈላጊው እርምጃ እንዲወሰድ ያደርጋል
 ከሌሎች ሴክተሮች፤አጎራባች አገሮች ወይንም ክልል/ዞን/ወረዳዎች የሕብረተሰብ ጤና ነክና ተያያዥ
መረጃ ይሰበስባል፤ይለዋወጣል፤ያቀናጃል፤ይተነትናል፡
 የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች/ቅጾችና ቁሳቁሶች/ እና የመረጃ ቋትን በዘመናዊ መንገድ ያደራጃል
52
 ለሕብረተሰቡና ለሚመለከታቸው አካላት በተለያዩ ዘዴዎች በመጠቀም የቅድመ ማስጠንቀቂያ

ሰነድ ሲዘጋጅ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፣ ያሰራጫል፡፡
ዉጤት 3፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ዝግጁነትና ምላሽ ዕቅድ ማዘጋጀትና
መከታተል፤ ትምህርትና ስልጠናዎች መስጠት
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች የተገላጭነት ዳሰሳ ያካሂዳል መረጀዎችን ይተነትናል
 ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ተገላጭ የሆኑ አካባቢዎችን በችግሮች አይነት፤የጉዳት መጠንና ስፋት
ይለያል፤ በሰነድ ያስቀምጣል፤ሪፖርት ያደርጋል
 ቅድሚ የሚሰጣቸው የህብረተሰብ ጤና አደጋዎችን ይለያል የህብረተሰቡን የተጋላጭነትን መጠን
ይለካል
 ቅድሚያ በተለዩት የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መሰረት የመከላከልና የመቆጣጠር ዝግጁነት እቅድ
ያዘጋጃል
 የግብአት (የመድሀኒት፤የክትባት የመከላከያና ሌሎች ቁሳቁሶች ና የገንዘብ )አቅርቦት ፍላጎትን
ያዘጋጃል፤ በበቂ ሁኔታ ያከማቻል፤ይከታተላል
 ለተለዩት የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች አስፈላጊ የሆኑ የባለሙያዎች ሮስተር ያዘጋጃል
 የተዋቀረውን የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ግብረ ሀይል አባላትን
ያስተባብራል ሙያዊ አቅጣጫ ይሰጣል
 የፈጣን ምላሽ ሰጪ አባላትን ያሰለጥናል የተግባር ልምምድ እንዲያደርጉ ያስችላል(ሲሙሌሽን)
 የስራ ማስፈጸሚያ ሰነዶችን (ጋይድላይን፤ ማኑዋሎች፤ፕሮቶኮል) ሲዘጋጁ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፤
ያሰራጫል
 የአለም አቀፍ የጤና ድንጋጌዎችን ለሕብረተሰቡና ለአመራር አካላት ግንዛቤ ያስጨብጣል
 የአገር ውስጥና አለም አቀፍ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎችን ለመቆጣጠር ትብብር ጥሪ የቅድመ
ዝግጀት ያደርጋል
 አደገኛና ተላላፊ የሆኑ የጤና ክስተቶችን ለመከላከል የልየታና ማግለያ ጣቢያዎች ሲዘጋጁ ሙያዊ
ድጋፍ ያደርጋል
 በዩኒቨርሲቲዎች አጋር ድርጅቶች ማህበራትና የተለያዩ ሴክተሮች ውስጥ የሚሰሩ ባለሙያዎችን
በአገራዊ ወይም አከባቢያዊ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከል ተግባሮች ላይ የፕሮፌሽናሎች
ቋት ያዘጋጃል
 በጤናው መዋቅር ውስጥ ለሚገኙ ባለሙያዎች የኢፒዲሞሎጂና አጠቃላይ የሕብረተሰብ ጤና
53
አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ስልጠና ይሰጣል

 አዲስ የሚከሰቱና የሚያገረሹ በሽታዎች፤ ሌሎች የተፈጥሮ ና ሰው ሰራሽ አደጋዎች ላይ
አስመልክቶ ስልጠና ይሰጣል፤ ያስተባብራል
 ለተለያዩ ሴክተር መስሪያ ቤቶች (ፖሊስ ፤ጉምሩክ ፤ጸጥታ፤ ባህልና
ቱሪዝም፤ትራንሰፖርት፤ትምህርት፤ግብርናውሀና ፍሳሽ፤አካባቢ ጥበቃ ወዘተ)ስለ ሕብረተሰብ ጤና
አደጋዎች ግንዛቤ ያስጨብጣል ስልጠና ይሰጣል
ዉጤት 4፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ መስጠትና የመልሶ ማቋቋም ስራዎች ማከናወን
 የፈጣን ምላሽ ሰጪ ቴክኒክ ቡድንን ያዋቅራል ያስተባብራል ፈጣን የዳሰሳ ጥናት ያከናውናል
 ለዘርፈ-ብዙ ሴክተሮችና ድርጅቶች ድንገተኛ ምላሽ ሰጪ ግብረሀይል ያዋቅራል ሙያዊ ድጋፍ
ይሰጣል
 የተከሰቱ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን(ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ ክስተቶችን)
ይመረምራል ያረጋግጣል
 ሳይንሳዊ በሆኑ ዘዴዎች/የኢፒዲሞሎጂ እውቀትና ክህሎት/ በመጠቀም የአደጋውን መንስኤ ይለያል፤
በተለያዩ የሕብረተሰብ ክፍሎች የደረሰና ሊደርስ የሚችል የጉዳት መጠንን ይመዝናል ያረጋግጣል
ሪፖርት ያደርጋል
 የተለያዩ ጉዳት የደረሰባቸውን የሕብረተሰብ ክፍሎችን (እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤ ባውሎጂካል
ሽብር፤ሌሎች የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ አደጋዎች) የተለያዩ መጠይቆችን በመጠቀም
ይመረምራል፤ያወያያል፤የስነልቦና ድጋፍ ይሰጣል
 የበሽታ መገለጫዎችን ለሕብረተሰቡ በቀላልና በየአካባቢው ቋንቋ ያዘጋጃል ያሰራጫል
 ሕብረተሰቡ የተከሰተውን የጤና ችግር ባጭር ጊዜ እንዲቆጣጠር የሚያስችሉ አዋጭ መፍትሄዎችን
ይቀርጻል ለሕብረተሰቡ ግንዛቤ ያስጨብጣል፤ስርጸቱንም ይከታተላል
 ጉዳት ለደረሰባቸው የሕብረተሰብ ክፍሎች ፈጣን የሕይወት አድን እርምጃዎችን ሳይንሳዊ በሆነ
መንገድ ይሰጣል እንዲሳለጥ ያደርጋል(ክትባት መስጠት፤ህክምና መስጠት፤ምግብና ውሀ
ማቅረብ፤መጠለያና መጸዳጃ ቤቶችን ማዘጋጀት)
 ጉዳት ለደረሰባቸው የሕብረተሰብ ክፍሎችና ለአደጋው ተጋላጭ ለሆኑት በሙሉ ግንዛቤ ያስጨብጣል
ቅድመ መከላከል ተግባረትን ያስተምራል
 ለሚመለከተው አካልና ለአለም ጤና ድርጅት የተከሰተውን አደጋ አይነትና ጉዳት መጠን ወቅቱን
በተበቀ ሁኔታ ያሳውቃል፤በሰነድ ያስቀምጣል፡፡
54
 የአገር ውስጥና አለም አቀፍ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎችን ለመቆጣጠር የህይወት መስዋትነት

የሚጠይቁ ስራዎችን ሳይቀር ያከናውናል ሙያዊ ሀላፊነቱን (እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤ ባውሎጂካል
ሽብር፤ሌሎች የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ አደጋዎች)
 የአካባቢአዊ ጤና ደህንነትን ለማረጋገጥ የበሽታዎች ቅኝት ክትትል ያካሂዳል
 ጉዳት የደረሰባቸው የሕብረተሰብ ክፍሎች በፍጥነት መልሶ እንዲቋቋሙ የመፍትሄ ሀሳብ ያቀርባል
እቅድ ያቅዳል ፤የተራድኦ ድርጅቶችን ያስተባብራል፤ ተፈጻሚነቱን ይከታተላል
 ምርጥ የምላሽ አሰጠጥ ተሞክሮዎችን ይተገብራል
 የአንድ ጤና መርህን /ዋን ሄልዝ- የሰው፤የእንስሳት እና የአካባቢ/ እውን ለማድረግ የተለያዩ
መረጃዎች ይሰበስባል፤ስልጠና ይሠጣል፤ያቀናጃል ያጠናክራል
ዉጤት 5፡ የላቦራቶሪ ግብዓት አቅርቦቱና አሰራር ስርዓቱ ለበሽታዎች ልየታና ማረጋጫ አጋዥ እንዲሆን
ሙያዊ ድጋፍ ማድረግ
 የላቦራቶሪ ድጋፍ ለ ኢፒዲሚሎጂ ዳሰሳ ጥናት ውጤታማ እንዲሆን ይሰራል
 የተለያዩ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ለመለየት የሚያስችሉ የላቦራቶሪ ናሙናዎችን/
የባውሎጂካል፤የውሀ፤የምግብ፤የመጠጥ፤የአየርና አፈር/ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ ናሙናዎችን
ይወስዳል ሌሎችም እንዲወሰዱ ያደርጋል ፤የበሽታ መንስኤዎችን ይለያል እንዲለዩ ያደርጋል
 የላቦራቶሪ ውጤቶች ትክክለኛትና ጥራት እንዲጠበቅ ተከታታይ ተሳትፎ ያደርጋል
 የላቦራቶሪና የአካባቢ /ኢንቫይሮንመንታል/ ቅኝትን ያከናውናል የላቦራቶሪና የአካባቢ
/ኢንቫይሮንመንታል/ ቅኝት ሥርዓት እንዲጠናከር ከፍተኛ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል ስልጠና
ይሰጣል
 የአንድ ጤና መርህ /ዋን ሄልዝ- የሰው፤የእንስሳት እና የአካባቢ/ መረጃ አሰባሰብ ቅንጅትን
ያጠናክራል ያስተባብራል
 የላቦራቶሪ ግብዓቶች በየደጃው መኖራቸውን ያረጋግጣል
 በአገር አቀፍ ደረጃ ያለውን የላቦራቶሪ ግብዓት አቅርቦት ስርዓት እንዲሻሻል ሳይንሳዊ መረጃዋችን
ያዘጋጃል ያሳዉቃል ሙያዊ ተሳትፎ ያደርጋል
 የላቦራቶሪ ባለሙያዎች በፈጣን ምላሽ ሰጪ ቡድኖች ውስጥ ተሳታፊ እንዲሆኑ ያደርጋል
ዉጤት 6፡ ጥናትና ምርምር ማካሄድ
 ቅድሚያ ለተሰጣቸው የሕብረተሰብ የጤና ችግሮች ላይ ጥናትና ምርምር ያከናውናል
 የሕብረተሰብ ጤና ድንገተኛ አደጋዎች(ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ ክስተቶች)
55
ላይ ወቅታዊና ዘላቂ ፈጣን የዳሰሳ ጥናትና ምርምር ያካሂዳል፤

 በአለም አቀፍና በአገር አቀፍ የሳይንስ ጉባኤዎች ላይ ጥናትና ምርምር ውጤቶችን ያቀርባል
 ተከታታይ የሆነ የኢፒዲሞሎጂካል ቡለቲን ያዘጋጃል ለሚመለከታቸው አጋር አካላት ያሰራጫል
 በአገር አቀፍ ደረጃ ለሚሰጠው የፊልድ ኢፒዲሞሎጂ ስልጠና ፕሮግራም ውጤታማነት የዩኒቨርሲቲ
የማሰተርስ ተማሪዎችን/ሬዚደንቶችን/ ያስተምራል፤ይከታተላል፤ይገመግማል እንዲሁም ፕሮግራሙን
ያማክራል
ውጤት 7፡ ክትትልና ድጋፍ ማድረግ
 የጤናውንና ተያያዠ መስሪያ ቤቶች መረጃ በመጠቀም የክትትልና የአፈጻጸም ግምገማ ያከናውናል
 በወረርሽኝ መልክ ለሚከሰቱ በሽታዎችና ሌሎች የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎች የክትትልና
የአፈጻጸም ግምገማ ያደርጋል
 የጤና ፕሮግራሞች ክትትልና የድጋፍ ዕቅዶችንና መመሪያዎችን መሠረት በማድረግ ወቅታዊ
ድጋፍና ክትትል ያደርጋል፤
 በወረርሽኝ መልክ ለሚከሰቱ በሽታዎችና ሌሎች የሕብረተሰብ ጤና አደጋ ክስተቶች የክትትልና
የአፈጻጸም ግምገማ ስርዓትን ያዘጋጃል ተግባራዊ ያደርጋል
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም-ተከተል መሰረት
ያከናወናል፣መከናወናቸውን ይከታተላል፤ይገመግማል፤ግብረ መልስ ይሰጣል፤ሪፖርት

ሁለተኛ ዲግሪ ፊልድ ኢፒዲሞሎጂ

0 ዓመት
56


ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-II
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

/ተጠሪነት የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
ዳይሬክተር/የስራ ሂደት
መሪ/ኬዝ ቲም አስተባባሪ XIV
በየደረጃው ባለ የጤና ሥራ
አመራር መዋቅሮችና ጤና
ተቋማት
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ማለትም ወረርሽኞችና ሌሎች ጤናና ጤና ነክ ክስተቶችን
መመርመርና ማረጋገጥ፤ የህብረተሰብ የጤና ቅኝት ማካሔድና መረጃዎችን መተንተን፤የህብረተሰብ
ጤና አደጋዎች ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ዝግጁነትና ምላሽ መስጠት እንዲሁም የመከላከል
ዘዴዎችን አቅጣጫ ማስቀመጥ፤የላቦራቶረውን አቅም ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ ሰጪ
እንዲሆን መደገፍና ማቀናጀት፤ ከህብረተሰብ ጤና ጋር የተያያዙ የተለያዩ ስልጠናዎች
መስጠት፤የህብረተሰብ ጤና አደጋ መከላከልና መቆጣጠርን መምራት፤ የተለያዩ የጤና
ፕሮግራሞችን ክትትልና አፈጻጸም መደገፍ እንዲሁም ችግር ፈቺ ና ውሳኔ መስጠት የሚያስችሉ
የምርምር ስራዎችን ማከናወን ነው፡፡
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና መጠበቅ፣መንከባከብና የጤና ፕሮግራሞችን መተግበርና ማስተባበር
 ትኩረት ሊሰጣቸው የሚገቡ የህመምና የሞት ክስተቶችን በመለየት የበሸታዎችን ስርጭት
ይከታተላል
57
 በጤና ተቋማት የስራ እቅድ ላይ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፤ አፈፃፀሙን ይከታተላል

 የጤናውን ሴክተር ግቦች መሠረት በማድረግ ዕቅድና በጀት ወቅቱን ጠብቆ ያዘጋጃል፤ዕቅዱ
ሲጸድቅም ተግባራዊ እንዲሆኑ ያስተባብራል
 የጤናው ሴክተር የረጅም ጊዜ ግቦች ሲቀረጹ፤ የጤና ሥርዓት ለማጠናከር በሚደረጉ ጥረቶች
ይሳተፋል፤ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም-ተከተል መሰረት ያከናወናል፤ሪፖርት
ያዘጋጃል፤ያስተባብራል፤ ለሚመለከተው ክፍል ያቀርባል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራሞችና ፕሮጄክቶች ሲቀረፁ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፣ አፈፃፀማቸውን
ይከታተላል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራም ስኬታማነትና ልማት ከተለያዩ አጋሮች፣ ባለድርሻ አካላት፣ የጤና
ባለሙያዎች፣ በተቋሙ ካሉ የአስተዳደርና አመራር ሠራተኞች ጋር በቅንጅት ይሠራል፤
 ለመኖር ምቹ የሆነ አካባቢ እንዲፈጠር (የአካባቢ ጥበቃ)፣ የግልና የአካባቢ ንጽህና ከፍ እንዲል፣
ንጹህ የመጠጥ ዉሃ ለህብረተሰቡ እንዲዳረስ የበኩሉን ድርሻ ይወጣል፡፡
ውጤት 2፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ማከናወንና ማስተባበር
 የተቀናጀ የበሽታዎችና ሌሎች ክስተቶች ቅኝት ያካሂዳል፤ያስተባብራ
 የኢፒዲሞሎጂካል ስልቶችን እና ሌሎች ደጋፊ ቴክኒኮችን በመጠቀም ሊከሰቱ የሚችሉ
የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን አስቀድሞ የመተንበይ ተግባር ያከናውናል
 የተለዩ አለም አቀፍና አገር አቀፍ የሕብረተሰብ የጤና ስጋቶችን መረጃ በመለዋወጥ የቅድመ
ማስተንቀቂያና ግንዛቤ ማስጨበጫ ለባለሙዎችና ለአመራሮች ይሰጣል፤ እንዲሰጥ ያደርጋል
የተለያዩ ሳይንሳዊ ምርምሮች እንዲከናወኑ ያደርጋል፤ውጤቱን ለውሳኔ ያቀርባል፤እቀድ
ያዘጋጃል፡ለባለሙያው ስልጠና ይሰጣል፤ሕብረተሰቡን ግንዛቤ ያስጨብጣል፤በማስተባበር የመከላከል
ስራ ያከናውናል
 ወቅቱን የጠበቀና የተሟላ መረጃን ይሰበስባል ይተንተናል መፍትሄ ያቀርባል በሌሎች ሐላፊዎች
ውሳኔ የሚያስፈልጋቸውን ጉዳዮች በማቅረብ አስፈላጊው እርምጃ እንዲወሰድ ያደርጋል
58
መረጃ ይሰበስባል፤ይለዋወጣል፤ያቀናጃል፤ይተነትናል ፤ግበረ-መልስ ይሰጣል፤ እርምጃ እንዲወሰድ

ያደርጋል
 የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች/ቅጾችና ቁሳቁሶች/ እና የመረጃ ቋትን በዘመናዊ መንገድ ያደራጃል
 ለሕብረተሰቡና ለሚመለከታቸው አካላት በተለያዩ ዘዴዎች በመጠቀም የቅድመ ማስጠንቀቂያ
ሰነድ በወቅቱ ያዘጋጃል፤ ያሰራጫል፡፡
ዉጤት 3፡ የጤና አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ዝግጁነትና ምላሽ ዕቅድ ማዘጋጀት፣ማስተባበርና
መከታተል፤ ትምህርትና ስልጠናዎች መስጠትና ማስተባበር
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች የተገላጭነት ዳሰሳ ያካሂዳል፣ እንዲካሄድ ያስተባብራል መረጃዎችን
ይተነትናል
ይለያል፤ በሰነድ ያስቀምጣል፤ሪፖርት ያደርጋል
 ቅድሚያ የሚሰጣቸው የህብረተሰብ ጤና አደጋዎችን ይለያል የህብረተሰቡን የተጋላጭነትን መጠን
ይለካል
 ቅድሚ በተለዩት የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መሰረት የመከላከልና የመቆጣጠር ዝግጁነት እቅድ
ያዘጋጃል
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ግብረ ሀይል አባላትን ያዋቅራል፤ያስተባብራል
ሙያዊ አቅጣጫ ይሰጣል፡፡
 የስራ ማስፈጸሚያ ሰነዶች (ጋይድላይን፤ ማኑዋሎች፤ፕሮቶኮል) ሲዘጋጁ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፤
ያሰርፃል፤ ያሰራጫል
 አደገኛና ተላላፊ የሆኑ የጤና ክስተቶችን ለመከላከል የልየታና ማግለያ ጣቢያዎች ያዘጋጃል
፤ያስተባብራል
59

ቋት ያዘጋጃል ፤ ያስተባብራል
 አዲስ የሚከሰቱና የሚያገረሹ በሽታዎች፤ ሌሎች የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ አደጋዎች ላይ አስመልክቶ
ስልጠና ይሰጣል፤ ያስተባብራል
 ለተለያዩ ሴክተር መስሪያ ቤቶች(ፖሊስ ፤ጉምሩክ ፤ጸጥታ፤ ባህልና
ዉጤት 4፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ መስጠትና የመልሶ ማቋቋም ስራዎች ማከናወንና ማስተባበር
 የፈጣን ምላሽ ሰጪ ቴክኒክ ቡድንን ያዋቅራል ያስተባብራል ፈጣን የዳሰሳ ጥናት ያከናውናል
ይሰጣል ያስተባብራል
 የተከሰቱ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን(ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ
ክስተቶችን) ይመረምራል ያረጋግጣል
 ሳይንሳዊ በሆኑ ዘዴዎች/የኢፒዲሞሎጂ እውቀትና ክህሎት/ በመጠቀም የአደጋውን መንስኤ
ይለያል፤ በተለያዩ የሕብረተሰብ ክፍሎች የደረሰና ሊደርስ የሚችል የጉዳት መጠንን ይመዝናል
ያረጋግጣል ሪፖርት ያደርጋል
 የተለያዩ ጉዳት የደረሰባቸውን የሕብረተሰብ ክፍሎችን (እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤ ባውሎጂካል
 የበሽታ መገለጫዎችን ለሕብረተሰቡ በቀላልና በየአካባቢው ቋንቋ ያዘጋጃል ያሰራጫል
60
ቅድመ መከላከል ተግባራትን ያስተምራል
የሚጠይቁ ስራዎችን ሳይቀር ያከናውናል ሙያዊ ሀላፊነቱን (እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤
ባውሎጂካል ሽብር፤ሌሎች የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ አደጋዎች)
 የአካባቢአዊ ጤና ደህንነትን ለማረጋገጥ የበሽታዎች ቅኝት ክትትል ያካሂዳል
 ጉዳት የደረሰባቸው የሕብረተሰብ ክፍሎች በፍጥነት መልሶ እንዲቋቋሙ የመፍትሄ ሀሳብ
ያቀርባል፤እቅድ ያቅዳል ፤የተራድኦ ድርጅቶችን ያስተባብራል፤ ተፈጻሚነቱን ይገመግማል
 ምርጥ የምላሽ አሰጠጥ ተሞክሮዎችን ይተገብራል
መረጃዎች ይሰበስባል፤ስልጠና ይሠጣል፤ያቀናጃል ያጠናክራል፤ ያስተባብራል
ዉጤት 5፡ የላቦራቶሪ ግብዓት አቅርቦቱና አሰራር ስርዓቱ ለበሽታዎች ልየታና ማረጋጫ አጋዥ እንዲሆን
ሙያዊ ድጋፍ ማድረግ
 የላቦራቶሪ ድጋፍ ለ ኢፒዲሚሎጂ ዳሰሳ ጥናት ውጠታማ እንዲሆን ይሰራል
የባውሎጂካል፤የውሀ፤የምግብ፤የመጠጥ፤የአየርና አፈር/ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ ናሙናዎችን
ይወስዳል ሌሎችም እንዲወሰዱ ያደርጋል ያወሳሰድ ስርዓት የቁጥጥር ስራ ይሰራል፤የበሽታ
መንስኤዎችን ይለያል እንዲለዩ ያደርጋል
 አደገኛ ለሆኑ የህብረተሰብ ጤና ክስተቶች ደረጃውን የጠበቀ የላቦራቶሪ አገልግሎት/ባዮ ሴፍቲ
ሌቭልስ/ እንዲኖሩ ጥረት ያደርጋል
/ኢንቫይሮንመንታል/ ቅኝት ሥርዓት እንዲጠናከር ከፍተኛ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል ስልጠና
ይሰጣል
 የአንድ ጤና መርህ /ዋን ሄልዝ- የሰው፤የእንስሳት እና የአካባቢ/ መረጃ አሰባሰብ ቅንጅትን
ያጠናክራል ያስተባብራል
61

 የላቦራቶሪ ባለሙያዎች በፈጣን ምላሽ ሰጪ ቡድኖች ውስጥ ተሳታፊ እንዲሆኑ ያደርጋል፤ ቡድኑን
በበላይነት ይመራል
ዉጤት 6፡ ጥናትና ምርምር ማካሄድ
 ቅድሚያ ለተሰጣቸው የሕብረተሰብ የጤና ችግሮች ላይ ጥናትና ምርምር ያከናውናል
 የሕብረተሰብ ጤና ድንገተኛ አደጋዎች(ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ ክስተቶች)
ላይ ወቅታዊና ዘላቂ ፈጣን የዳሰሳ ጥናትና ምርምር ያካሂዳል፤
 ተከታታይ የሆነ የኢፒዲሞሎጂካል ቡለቲን ያዘጋጃል ለሚመለከታቸው አጋር አካላት ያሰራጫል
ያማክራል
 በወረርሽኝ መልክ ለሚከሰቱ በሽታዎችና ሌሎች የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎች የክትትልና
የአፈጻጸም ግምገማ ያደርጋል

62

3 ዓመት በፊልድ ኢፒዲሞሎጂ
63
ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-III

የሥራው ደረጃ
ዳይሬክተር/የስራ ሂደት መሪ/ኬዝ ቲም የሥራው ኮድ
አስተባባሪ XV
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ማለትም ወረርሽኞችና ሌሎች ጤናና ጤና ነክ ክስተቶችን መመርመርና
ማረጋገጥ፤ የህብረተሰብ የጤና ቅኝት ማካሔድና መረጃዎችን መተንተን፤የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች
ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ዝግጁነትና ምላሽ መስጠት እንዲሁም የመከላከል ዘዴዎችን አቅጣጫ
ማስቀመጥ፤የላቦራቶረውን አቅም ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ ሰጪ እንዲሆን መደገፍና
ማቀናጀት፤ ከህብረተሰብ ጤና ጋር የተያያዙ የተለያዩ ስልጠናዎች መስጠት፤የህብረተሰብ ጤና አደጋ
መከላከልና መቆጣጠርን መምራት፤ የተለያዩ የጤና ፕሮግራሞችን ክትትልና አፈጻጸም መደገፍ
እንዲሁም ችግር ፈቺ ና ውሳኔ መስጠት የሚያስችሉ የምርምር ስራዎችን ማከናወን ነው፡፡
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና መጠበቅ፣መንከባከብና የጤና ፕሮገራሞችን ማስፈፀም ፣ ማስተባበርና መምራት
 የሕብረተሰቡን የጤና ችግር ይለይና የመፍተሄ ሀሳብ ያቀርባል
 የጤናው ሴክተር የረጅም ጊዜ ግቦች ሲቀረጹ፤ የጤና ሥርዓት ለማጠናከር በሚደረጉ ጥረቶች
ይሳተፋል፤ ያስተባብራል፣ ይመራል፣ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፡፡
64
ያከናውናል፤መከናወናቸውን ይከታተላል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራሞችና ፕሮጄክቶች ይቀርፃል፣ ለማስፈጸሚያ የሚሆን ሀብት ያሰባስባል፤
ተግባራዊ ያደርጋል፣
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራም ስኬታማነትና ልማት ከተለያዩ አገጋሮች፣ ባለድርሻ አካላት፣ የጤና
 ለመኖር ምቹ የሆነ አካባቢ እንዲፈጠር (የአካባቢ ጥበቃ)፣ የግልና የአካባቢ ንጽህና ከፍ እንዲል፣ ንጹህ
የመጠጥ ዉሃ ለህብረተሰቡ እንዲዳረስ ከሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር በጋራ በመሆን የበኩሉን ድርሻ
ይወጣል፡፡
ውጤት 2፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ማከናወንና ማስተባበር
 የተቀናጀ የበሽታዎችና ሌሎች ክስተቶች ቅኝት ስርዓትን ይቀርፃል፣ያካሂዳል፣ያስተባብራል
 የኢፒዲሞሎጂካል ስልቶችን እና ሌሎች ደጋፊ ቴክኒኮችን በመጠቀም ሊከሰቱ የሚችሉ የሕብረተሰብ
ጤና አደጋዎችን አስቀድሞ የመተንበይ ተግባር ያከናውናል
 የወረርሽኝ ማስጠንቀቂያ ወሰን (Threshold) ያልተዘጋጀላቸውን በሽታዎች የማስጠንቀቂያ ወሰን
ያዘጋጃል
 አለም አቀፍና አገር አቀፍ የሕብረተሰብ የጤና ስጋቶችን በመለየትና መረጃ በመለዋወጥ የቅድመ
ማስተንቀቂያና ግንዛቤ ማስጨበጫ ለባለሙዎችና ለአመራሮች ይሰጣል
 ለተለያዩ የቅኝት ስራዎች ደረጃቸውን የጠበቁ መለኪያዎች እንዲቀረፁ፣ እንዲሻሻሉ፤ ከአለምአቀፋዊና
ሀገራዊ አሰራር ጋር እንዲጣጣም አስተዋፆ ያደርጋል
የተለያዩ ሳይንሳዊ ምርምሮች ያከናውናል፤ውጤቱን ለውሳኔ ያቀርባል፤እቀድ ያዘጋጃል፡ለባለሙያው
ስልጠና ይሠጣል፤ሕብረተሰቡን ግንዛቤ ያስጨብጣል፤በማስተባበር የመከላከል ስራ ያከናውናል
 ወቅቱን የጠበቀና የተሟላ መረጃን ይሰበስባል ይተንተናል በራሱ ውሳኔ ይሠጣል በሌሎች ሐላፊዎች
 ከሌሎች ሴክተሮች፤አጎራባች አገሮች ወይንም ክልል/ዞን/ወረዳዎች የሕብረተሰብ ጤና ነክና ተያያዥ
65
መረጃ ይሰበስባል፤ይለዋወጣል፤ያቀናጃል፤ይተነትናል፡፡
 የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች/ቅጾችና ቁሳቁሶች/ እና የመረጃ ቋትን በዘመናዊ መንገድ ያደራጃል
 ለሕብረተሰቡና ለሚመለከታቸው አካላት በተለያዩ ዘዴዎች በመጠቀም የቅድመ ማስጠንቀቂያ ሰነድ
በወቅቱ ያዘጋጃል፤ ያሰራጫል፡፡
 በጤናው ሴክተር መዋቅር ላሉና ለሌሎች ለሚመለከታቸው አካላት ግበረ መልስ ይሠጣል፡፡
 በወረርሽኝ መልክ ለሚከሰቱ በሽታዎችና ሌሎች የሕብረተሰብ ጤና አደጋ ክስተቶች የክትትልና
ዉጤት 3፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ዝግጁነትን ማስተባበር
 የስራ ማስፈጸሚያ ሰነዶች (ጋይድላይን፤ ማኑዋሎች፤ፕሮቶኮል) ሲዘጋጅ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል፣
ያሰራጫል
ይለያል፤ በሰነድ ያስቀምጣል፤ሪፖርት ያደርጋል፡፡
ይለካል
ያዘጋጃል
 አገሪቱ የአለም አቀፍ የጤና ድንጋጌዎችን እንድታሳካ ሊሰሩ የሚገቡ ስራዎችን ይለያል፤ ይከታተላል፣
ይገመግማል ለሚመለከታቸው አካላት ሪፖርት ያደርጋል
፤ያስተባብራል
66

በአገራዊ ወይም አከባቢዊ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከል ተግባሮች ላይ የፕሮፌሽናሎች ቋት
ያዘጋጃል የመማማር ስርአትን ያስተባብራል
ዉጤት 4፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ መስጠትና የመልሶ ማቋቋም፤ የመከላከል ዘዴዎችን አቅጣጫ
ማስቀመጥ
 የፈጣን ምላሽ ሰጪ ቴክኒክ ቡድንን ያዋቅራል ያስተባብራል በበላይነት ይመራል ፈጣን የዳሰሳ
ጥናት ያከናውናል
 የተከሰቱ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን(ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ ክስተቶችን)
ይመረምራል ያረጋግጣል
ምላሽ ለመስጠት የሚሆን ሃብት ያሰባስባል ሪፖርት ያደርጋል
 የተለያዩ ጉዳት የደረሰባቸውን የሕብረተሰብ ክፍሎችን ( እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤ ባውሎጂካል
 የበሽታ መገለጫዎችን ስታንዳርዳይዝድ ያደርጋል፤ለሕብረተሰቡ በቀላልና በየአካባቢው ቋንቋ
ያዘጋጃል ያሰራጫል
ቅድመ መከላከል ተግባራትን ያስተምራል
67

የሚጠይቁ ስራዎችን ሳይቀር ያከናውናል ሙያዊ ሀላፊነቱን (እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤ ባውሎጂካል
ሽብር፤ሌሎች የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ አደጋዎች)
 የአካባቢአዊ ጤና ደህንነትን ለማረጋገጥ የበሽታዎችን ቅኝት ክትትልና የዳሰሳ ጥናት ያካሂዳል
ውሳኔ ያሰጣል፤እቅድ ያቅዳል ፤የተራድኦ ድርጅቶችን ያስተባብራል፤ ተፈጻሚነቱን ይገመግማል
 ምርጥ የምላሽ አሰጣጥ ተሞክሮዎችን ይቀምራል ያሰራጫል
መረጃዎች ይሰበስባል፤ስልጠና ይሠጣል፤ያቀናጃል ያጠናክራል፤ ያስተባብራል
ዉጤት 5፡ የላቦራቶሪውን አቅም ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ ሰጪ እንዲሆን መደገፍና ማቀናጀት
 የላቦራቶሪ ድጋፍ ለ ኢፒዲሚሎጂ ጥናት ውጤታማ እንዲሆን ይሰራል፤ ያስተባብራል
የባውሎጂካል፤የውሀ፤የምግብ፤የመጠጥ፤የአየርና አፈር/ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ ናሙናዎችን ይወስዳል
ሌሎችም እንዲወሰዱ ያደርጋል ያወሳሰድ ስርዓት የቁጥጥር ስራ ይሰራል፤የበሽታ መንስኤዎችን
ይለያል እንዲለዩ ያደርጋል
 አደገኛ ለሆኑ የህብረተሰብ ጤና ክስተቶች ደረጃውን የጠበቀ የላቦራቶሪ አገልግሎት/ባዮ ሴፍቲ
/ኢንቫይሮንመንታል/ ቅኝት ሥርዓት እንዲጠናከር ከፍተኛ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል ስልጠና ይሰጣል
 የአንድ ጤና መርህ /ዋን ሄልዝ- የሰው፤የእንስሳት እና የአካባቢ/ መረጃ አሰባሰብ ቅንጅትን ያጠናክራል
ያስተባብራል
 የላቦራቶሪ ግብዓቶች እንዲሟሉ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመሆን እንድሟሉ ጥረት ያደርጋል
 የላቦራቶሪ ባለሙያዎች በፈጣን ምላሽ ሰጪ ቡድኖች ውስጥ ተሳታፊ እንዲሆኑ ያደርጋል
ዉጤት 6፡ መመሪያዎችና የስልጠና ማኑዋሎችን ማዘጋጀት፤ትምህርትና ስልጠናዎችን መስጠት፤ ጥናትና
68
ምርምር ማካሄድና ማስተባበር

 የአለም አቀፍ የጤና ድንጋጌዎችን ለሕብረተሰቡና ለአመራር አካላት ግንዛቤ የስጨብጣል
 አዲስ የሚከሰቱና የሚያገረሹ በሽታዎች፤ ሌሎች የተፈጥሮ ና ሰው ሰራሽ አደጋዎች ላይ አስመልክቶ
ባለሙያዎች ያለባቸውን የሙያ ክፍተት ይለያል፤መመሪያዎችና የስልጠና ማኑዋሎችን ያዘጋጃል፤
ስልጠና ይሰጣል
ቱሪዝም፤ትራንሰፖረት፤ትምህርት፤ግብርናውሀና ፍሳሽ፤አካባቢ ጥበቃ ወዘተ)ስለ ሕብረተሰብ ጤና
 ቅድሚያ ለተሰጣቸው የሕብረተሰብ የጤና ችግሮች ላይ ጥናትና ምርምር ያከናውናል፤ ምርምር
ለማካሄድ ቡድኑን ያስተባብራል
 የሕብረተሰብ ጤና ድንገተኛ አደጋዎች (ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ ክስተቶች)
ላይ ወቅታዊና ዘላቂ ፈጣን የዳሰሳ ጥናትና ምርምር ያካሂዳል
 ተከታታይ የሆነ የኢፒዲሞሎጂካል ቡለቲን ያዘጋጃል ፤ ለሚመለከታቸው አጋር አካላት ያሰራጫል
የማሰተርስ ተማሪዎችን/ሬዚደንቶችን/ ያስተምራል፤ ያማክራል (Mentorship)
 ዕቅድና የስራ አፈፃፀም ሪፖርት ያዘጋጃል፤ ያስተባብራል፤ ይመራል፤ለሚመላከተው ያቀርባል፣
 በወረርሽኝ መልክ ለሚከሰቱ በሽታዎችና ሌሎች የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎች የክትትልና የአፈጻጸም
ግምገማ ያደርጋል
69

 መረጃዎች አያያዝና አጠቃቀም እንዲሻሻል የአሰራር ስርዓት መዘርጋት፤ማሰልጠን፤ በየጊዜው
መገምገም
 የጤና የአገልግሎት አሰጣጥ ጥራትን ለመዳሰስ የሚረዱ መለኪያዎችና መስፈርቶችን ያዘጋጃል፤
ይተገብራል፤ያስተባብራል
ያሰራጫል፤ተግባራዊ እርምጃዎች መወሰዳቸውን ይከታተላል
ውጤት 8፡ የጤና ተቋማትን መምራትና ማስተዳደር
 የጤና ተቋማትን ሥራ ያቅዳል፣ይመራል፣ያስተዳድራል፣ይከታተላል፣አፈጻፀሙን ይገመግማል፣
 የጤናውን ሴክተር ግቦች መሠረት በማድረግ ዕቅድና በጀት ወቅቱን ጠብቆ እንዲዘጋጅ
ከሚመለከታቸው አካላት ጋር ተቀናጅቶ ይሠራል፤ ዕቅዱ ሲጸድቅም ተግባራዊ እንዲሆኑ ያደርጋል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራሞች/ፕሮጄክቶች ይቀርፃል፣ ለማስፈጸሚያ የሚሆን ሀብት ያሰባስባል፤
 ውጤታማነትና የሀብት አጠቃቀም ሥርዓት እንዲኖር ሙያዊ እገዛ ይሰጣል፤
ይሠራል፤ ያስተባብራል
 የተለያዩ የፖሊሲ ጥናቶችና የፖሊሲ ዝግጅቶች ላይ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፤ተግባራዊ አንዲሆኑ
ያደርጋል


70
6 ዓመት በፊልድ ኢፒዲሞሎጂ
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ
71
ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት-IV

ዳይሬክተር/የስራ ሂደት መሪ/ኬዝ ቲም
አስተባባሪ XVI
 የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ማለትም ወረርሽኞችና ሌሎች ጤናና ጤና ነክ ክስተቶችን መመርመርና
ማረጋገጥ፤ የህብረተሰብ የጤና ቅኝት ማካሔድና መረጃዎችን መተንተን፤የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች
ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ዝግጁነትና ምላሽ መስጠት እንዲሁም የመከላከል ዘዴዎችን አቅጣጫ
ማስቀመጥ፤የላቦራቶረውን አቅም ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ ሰጪ እንዲሆን መደገፍና
ማቀናጀት፤ ከህብረተሰብ ጤና ጋር የተያያዙ የተለያዩ ስልጠናዎች መስጠት፤የህብረተሰብ ጤና አደጋ
መከላከልና መቆጣጠርን መምራት፤ የተለያዩ የጤና ፕሮግራሞችን ክትትልና አፈጻጸም መደገፍ
እንዲሁም ችግር ፈቺና ውሳኔ መስጠት የሚያስችሉ የምርምር ስራዎችን ማከናወን ነው፡፡
ውጤት 1፡ የህብረተሰብ ጤና መጠበቅ፣መንከባከብና የጤና ፕሮገራሞችን መቅረፅ፤ ማስፈፀም ፣ ማስተባበርና
መምራት፣
 የሕብረተሰቡን የጤና ችግር ይለይና የመፍተሄ ሀሳብ ያቀርባል
 የጤናው ሴክተር የረጅም ጊዜ ግቦችን ይቀርፃል፤ የጤና ሥርዓት ለማጠናከር በሚደረጉ ጥረቶች
ይሳተፋል፤ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፡፡
72
 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች ይቀርፃል፤ በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም-ተከተል መሰረት

ያከናውናል፤መከናወናቸውን ይከታተላል
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራሞች ፕሮጄክቶች ይቀርፃል፣ ለማስፈጸሚያ የሚሆን ሀብት ያሰባስባል፤
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራም ስኬታማነትና ልማት ከተለያዩ አገጋሮች፣ ባለድርሻ አካላት፣ የጤና
 የግንዛቤ ማስጨበጫ ማኑዋሎችን በማዘጋጀት ህብረተሰቡን ስለበሽታ፣ ስለመከላከል፣ ስለህክምና
፣ግንዛቤ እንዲኖረው በማድረግ የራሱን ጤና እንዲጠብቅ ያደርጋል ፣
 ለመኖር ምቹ የሆነ አካባቢ እንዲፈጠር (የአካባቢ ጥበቃ)፣ የግልና የአካባቢ ንጽህና ከፍ እንዲል፣ ንጹህ
የመጠጥ ዉሃ ለህብረተሰቡ እንዲዳረስ ከሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር በጋራ በመሆን የበኩሉን ድርሻ
ይወጣል፡፡
ውጤት 2፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ቅደመ ማስጠንቀቂያና ትንበያ ማከናወን፤ ማስተባበርና መምራት
 የተቀናጀ የበሽታዎችና ሌሎች ክስተቶች ቅኝት ስርዓትን ይቀርፃል ፤ያካሂዳል፣
ያስተባብራል፣ይመራል
 የኢፒዲሞሎጂካል ስልቶችን እና ሌሎች ደጋፊ ቴክኒኮችን በመጠቀም ሊከሰቱ የሚችሉ የሕብረተሰብ
ጤና አደጋዎችን አስቀድሞ የመተንበይ ተግባር ያከናውናል
 ሊከሰቱ የሚችሉ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን አስቀድሞ ለመተንበይ የሚያስችል የአሰራር ስርዓት
እንዲዘረጋ ያደርጋል
 የወረርሽኝ ማስጠንቀቂያ ወሰን (Threshold) ያልተዘጋጀላቸውን በሽታዎች የማስጠንቀቂያ ወሰን
ያዘጋጃል
 አለም አቀፍና አገር አቀፍ የሕብረተሰብ የጤና ስጋቶችን በመለየትና መረጃ በመለዋወጥ የቅድመ
ማስተንቀቂያና ግንዛቤ ማስጨበጫ ለባለሙዎችና ለአመራሮች ይሰጣል
 ለተለያዩ የቅኝት ስራዎች ደረጃቸውን የጠበቁ መለኪያዎችን ይቀርጻል፤ ያሻሽላል፤ ከአለምአቀፋዊና
ሀገራዊ አሰራር ጋር እንዲጣጣም ያደርጋል
የተለያዩ ሳይንሳዊ ምርምሮች ያከናውናል፤ውጤቱን ለውሳኔ ያቀርባል፤እቀድ ያዘጋጃል፡ለባለሙያው
ስልጠና ይሠጣል፤ሕብረተሰቡን ግንዛቤ ያስጨብጣል፤በማስተባበር የመከላከል ስራ ያከናውናል
 ወቅቱን የጠበቀና የተሟላ መረጃን ይሰበስባል ይተንተናል በራሱ ውሳኔ ይሠጣል በሌሎች ሐላፊዎች
73

መረጃ ይሰበስባል፤ይለዋወጣል፤ያቀናጃል፤ይተነትናል፡፡
 የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች/ቅጾችና ቁሳቁሶች/ እና የመረጃ ቋትን በዘመናዊ መንገድ
እንዲደረጅ ያደርጋል፤ ያስተባበራል፤ይመራል
 ለሕብረተሰቡና ለሚመለከታቸው አካላት በተለያዩ ዘዴዎች በመጠቀም የቅድመ ማስጠንቀቂያ ሰነድ
በወቅቱ ያዘጋጃል፤ ያሰራጫል፡፡
ዉጤት 3፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች መከላከልና መቆጣጠር ዝግጁነትን ማስተባበርና መምራት
 የስራ ማስፈጸሚያ ሰነዶች (ጋይድላይን፤ ማኑዋሎች፤ፕሮቶኮል) ያዘጋጃል ያሰራጫል
የተለያዩ የመተንተኛ ቴክኖሎጂዎችን በመጠቀም ይለያል፤ በሰነድ ያስቀምጣል፤ሪፖርት ያደርጋል
ይለካል
ያዘጋጃል፤ ያስተባብራል፣ ይመራል
 የግብአት (የመድሀኒት፤የክትባት የመከላከያና ሌሎች ቁሳቁሶችና የገንዘብ) አቅርቦት ፍላጎትን
፤ያስተባብራል፤ይመራል
74
ቋት ያዘጋጃል የመማር ስርአትን ይዘረጋል ያስተባብራል

ዉጤት 4፡ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ መስጠትና የመልሶ ማቋቋም፤ የመከላከል ዘዴዎችን አቅጣጫ
ማስቀመጥና መምራት
 የፈጣን ምላሽ ሰጪ ቴክኒክ ቡድንን ያዋቅራል ያስተባብራል በበላይነት ይመራል ፈጣን የዳሰሳ
ጥናት ያከናውናል፤ ይመራል
 ለዘርፈ-ብዙ ሴክተሮችና ድርጅቶች ድንገተኛ ምላሽ ሰጪ ግብረ- ኃይል ያዋቅራል ሙያዊ ድጋፍ
 የተከሰቱ የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎችን (ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ
ክስተቶችን) ይመረምራል፤ ያረጋግጣል፤ ምላሽ ይሰጣል
ምላሽ ለመስጠት የሚሆን ሃብት ያሰባስባል ሪፖርት ያደርጋል
 የተለያዩ ጉዳት የደረሰባቸውን የሕብረተሰብ ክፍሎችን ( እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤ ባውሎጂካል
 የበሽታ መገለጫዎችን ስታንዳርዳይዝድ ያደርጋል፤ለሕብረተሰቡ በቀላልና በየአካባቢው ቋንቋ
ያዘጋጃል ያሰራጫል
ቅድመ መከላከል ተግባረትን ያስተምራል
በተበቀ ሁኔታ ያሳውቃል፤በሰነድ ያስቀምጣል
የሚጠይቁ ስራዎችን ሳይቀር ያከናውናል ሙያዊ ሀላፊነቱን ይወጣል (እንደ ኢቦላ ያሉ ቫይረሶች፤
75
ባውሎጂካል ሽብር፤ሌሎች የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ አደጋዎች)

 የአካባቢያዊ ጤና ደህንነትን ለማረጋገጥ የበሽታዎችን ቅኝት ክትትልና የዳሰሳ ጥናት ያካሂዳል
ውሳኔ ያሰጣል፤እቅድ ያቅዳል ፤የተራድኦ ድርጅቶችን ያስተባብራል፤ ተፈጻሚነቱን ይገመግማል
 ምርጥ የምላሽ አሰጣጥ ተሞክሮዎችን ይቀምራል፤ ያሰራጫል፤ ይተገብራል፤ ለውጣችውን ይለካል
 የአንድ ጤና መርህን /ዋን ሄልዝ/- የሰው፤የእንስሳት እና የአካባቢ/ እውን ለማድረግ የተለያዩ
መረጃዎችይሰ በስባል፤ስልጠና ይሠጣል፤ያቀናጃል ያጠናክራል፤ ያስተባብራል፤ይመራል
ዉጤት 5፡ የላቦራቶሪውን አቅም ለህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ምላሽ ሰጪ እንዲሆን መደገፍ፣ ማቀናጀትና
መምራት
 የላቦራቶሪ ድጋፍ ለ ኢፒዲሚሎጂ ጥናት ውጤታማ እንዲሆን ይሰራል፤ ያስተባብራል
 የላቦራቶሪ ድጋፍ ለ ኢፒዲሚሎጂ ዳሰሳ ጥናት ውጠታማ እንዲሆን የአሰራር ስርዓትን ይቀርጻል
 የተለያዩ የህብረተሰብ ጤና አደጋዎች ለመለየት የሚያስችሉ የላቦራቶሪ ናሙናዎችን/
የባውሎጂካል፤የውሀ፤የምግብ፤የመጠጥ፤የአየርና አፈር/ ሳይንሳዊ በሆነ መንገድ ያወሳሰድ ስርዓት
ፕሮቶኮል ያዘጋጃል ናሙናዎችን ይወስዳል ሌሎችም እንዲወሰዱ ያደርጋል ያወሳሰድ ስርዓት
የቁጥጥር ስራ ይሰራል፤የበሽታ መንስኤዎችን ይለያል እንዲለዩ ያደርጋል
 አደገኛ ለሆኑ የህብረተሰብ ጤና ክስተቶች ደረጃውን የጠበቀ የላቦራቶሪ አገልግሎት/ባዮ ሴፍቲ
 የላቦራቶሪ ውጤቶች ትክክለኛትና ጥራት እንዲጠበቅ ተከታታይ ተሳትፎ ያደርጋል
 የላቦራቶሪና የአካባቢ /ኢንቫይሮንመንታል/ ቅኝትን ያከናውናል የላቦራቶሪና የአካባቢ
/ኢንቫይሮንመንታል/ ቅኝት ሥርዓት እንዲጠናከር ከፍተኛ ሙያዊ ድጋፍ ያደርጋል ስልጠና ይሰጣል
 የአንድ ጤና መርህ /ዋን ሄልዝ- የሰው፤የእንስሳት እና የአካባቢ/ መረጃ አሰባሰብ ቅንጅትን ያጠናክራል
ያስተባብራል
 የላቦራቶሪ ግብዓቶች በየደረጃው መኖራቸውን ያረጋግጣል
 የላቦራቶሪ ግብዓቶች እንዲሟሉ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመሆን እንድሟሉ ጥረት ያደርጋል
 በአገር አቀፍ ደረጃ ያለውን የላቦራቶሪ ግብዓት አቅርቦት ስርዓት እንዲሻሻል ሳይንሳዊ መረጃዋችን
 የላቦራቶሪ ባለሙያዎች በፈጣን ምላሽ ሰጪ ቡድኖች ውስጥ ተሳታፊ እንዲሆኑ ያደርጋል የአሰራር
መመሪያ ያዘጋጃል
76
ዉጤት 6፡ መመሪያዎችና የስልጠና ማኑዋሎችን ማዘጋጀት፤ትምህርትና ስልጠናዎችን መስጠት፤ ጥናትና

ምርምር ማካሄድ፣ ማስተባበርና መምራት
 የአለም አቀፍ የጤና ድንጋጌዎችን ለሕብረተሰቡና ለአመራር አካላት ግንዛቤ የስጨብጣል
 አዲስ የሚከሰቱና የሚያገረሹ በሽታዎች፤ ሌሎች የተፈጥሮ ና ሰው ሰራሽ አደጋዎች ላይ አስመልክቶ
ባለሙያዎች ያለባቸውን የሙያ ክፍተት ይለያል፤መመሪያዎችና የስልጠና ማኑዋሎችን ያዘጋጃል፤
ስልጠና ይሰጣል
 ቅድሚያ ለተሰጣቸው የሕብረተሰብ የጤና ችግሮች ላይ ጥናትና ምርምር ያከናውናል፤ ምርምር
ለማካሄድ ቡድኑን ያዋቀራል ይመራል
 የሕብረተሰብ ጤና ድንገተኛ አደጋዎች (ወረርሽኝ፤የምግብ እጥረት፤የተፈጥሮና ሰው ሰራሽ ክስተቶች)
ላይ ወቅታዊና ዘላቂ ፈጣን የዳሰሳ ጥናትና ምርምር ያካሂዳል፤ያስተባብራል፤ ይመራል
 ተከታታይ የሆነ የኢፒዲሞሎጂካል ቡለቲን ያዘጋጃል፤ በሌሎች የተዘጋጀውን ያርማል
(edit)፤ለሚመለከታቸው አጋር አካላት ያሰራጫል
ያማክራል
 ዕቅድና የስራ አፈፃፀም ሪፖርት ያዘጋጃል፤ ያስተባብራል፤ ይመራል፤ለሚመላከተው ያቀርባል፣
 በወረርሽኝ መልክ ለሚከሰቱ በሽታዎችና ሌሎች የሕብረተሰብ ጤና አደጋዎች የክትትልና የአፈጻጸም
ግምገማ ያደርጋል
77

 የመረጃዎች አያያዝና አጠቃቀም እንዲሻሻል የአሰራር ስርዓት መዘርጋት፤ማሰልጠን፤ በየጊዜው
መገምገም
 የጤና የአገልግሎት አሰጣጥ ጥራትን ለመዳሰስ የሚረዱ መለኪያዎችና መስፈርቶችን ያዘጋጃል፤
ይተገብራል፤ያስተባብራል
 የክትትልና ድጋፍ ግኝቶች ሪፖርት ያዘጋጃል፤ ለሚመለከታቸውም የሥራ ኃላፊዎችና ክፍሎች
ያሰራጫል፤ተግባራዊ እርምጃዎች መወሰዳቸውን ይከታተላል
ውጤት 8፡ የጤና ተቋማትን መምራትና ማስተዳደር
 የጤና ተቋማትን ሥራ ያቅዳል፣ይመራል፣ያስተዳድራል፣ይከታተላል፣አፈጻፀሙን ይገመግማል
የጤናውን ሴክተር ግቦች መሠረት በማድረግ ዕቅድና በጀት ወቅቱን ጠብቆ እንዲዘጋጅ
ከሚመለከታቸው አካላት ጋር ተቀናጅቶ ይሠራል፤ ዕቅዱ ሲጸድቅም ተግባራዊ እንዲሆኑ
ያደርጋል፡፡
 ለጤናው ሴክተር ፕሮግራሞች/ፕሮጄክቶች ይቀርፃል፣ ለማስፈጸሚያ የሚሆን ሀብት ያሰባስባል፤
 ውጤታማነትና የሀብት አጠቃቀም ሥርዓት እንዲኖር ሙያዊ እገዛ ይሰጣል፤
 ለጤናው ሴክተር ስኬታማነት ከጤና ባለሙያዎች፣ የአስተዳደርና አመራር ሠራተኞችና ጋር
በቅንጅት ይሠራል፤ ያስተባብራል
 የተለያዩ የፖሊሲ ጥናቶችና የፖሊሲ ዝግጅቶች ላይ ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፤ተግባራዊ አንዲሆኑ
ያደርጋል

78

በመጀመሪያ ዲግሪና 9 ዓመት ማስተርስ በፊልድ ኢፒዲሞሎጂ
79

ጤና ሚኒስቴር ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-I የህብረተሰብ ጤና

XIII
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማት
 በተላለፊ በሽታዎች ዙሪያ የህክምና አገልግሎት በመስጠት፣ ጥናትና ምርምር ለማካሄድ የሚረዱ
መረጃዎችን በመሰብሰብ ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች እንዲጠበቅ ለማድረግ ነው፡፡
2.2. ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት
ውጤት 1፡ የተላላፊ በሽታዎችን የህክምና አገልግሎት መስጠት
 የህሙማንን ጤና ነክ መረጃዎችን ይሰባስባል፣በህመምተኛው ትክከለኛ ማህደር ይመዘግባል፤
 የአካል ምርመራ የስሜት ህዋሳቶቹንና የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች (ኦቶስኮፕ፣ኦፕታልሞስኮፕ፣
ስቴቴስኮፕ፣ፌቶስኮፕ፣የደም ግፊት መለኪያ፣ ስፔኩለም) በመጠቀም ውስጣዊና ውጫዊ አካላት
ይመረምራል፣
 የአካልና የጤና ነክ መረጃ መሰረት በማድረግ በተገኘው ውጤት ላይ የላቡራቶሪ፣ የኢሜጂንግ(X-
ray,ultra sound,ECG,EKG) የመሳሰሉት ምርመራዎችን ያዛል፤ሕክምና ይሰጣል፤
 በፅኑ ተላላፊ በሽታ የታመሙ ህሙማንን የበሽታ ዓይነተቸውን በምርመራ ይለያል፤ያክማል፣
ይከታተላል፤
 ረጅም ጊዜ ያስቆጠሩ በተላለፊ በሽታ የተያዙ ህሙማንን ያክማል፣ ክትትል ያደርጋል፤
 ተኝተው ለሚታከሙ የተላለፊ በሽታ ሕሙማን በየጊዜው የህመም ደረጃቸውንና ሁኔታቸውን
ይከታተላል፤ተገቢዉ (የነርሶች ክትትል) ነርሲነግ ኬር እንደተደረገላቸዉ ያረጋግጣል፡፡
 በምርመራ ወቅት ስለተገኘ የበሽታ ግኝት ለተማሚውና ለቤተሰቡ ተገቢውን የሙያ ምክር ይሰጣል፤
80
 ከአቅም በላይ የሆኑ የህመም ዓይነቶች ለሚመለከተው የህክምና ክፍል ያማክራል፤

 ከአቅሙ በላይ የሆኑ ህክምና የሚያስፈለጋቸውን ህሙማን ወደ ሚመለከተው ክፍል ይልካል፤
 ከሜዲኮሌጋል ጋር የተያያዙ የህክምና ማስረጃዎች ለሚመለከታቸው አካለት ይሰጣል፡፡
ውጤት 2፡ በተላለፊ በሽታዎች ዙሪያ ጥናትና ምርምር ለማካሄድ የሚረዱ መረጃዎችን መሰብሰብ
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ ጥናትና ምርምር ለማድረግ የሚያስፈልጉ መረጃዎችን ከሚመለከታቸዉ
የህብረተሰብ ክፍሎቸ፣ከጤና እንዲሁም ሌሎች ተቋማት ይሰበስባል፤የተሰበሰቡ መረጃዎችን ጥራት
ይግመግማል፤ያደራጃል፤ ይተነትናል፤የመፍትሄ ሃሳብ ያቀርባል፤
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ የዳሰሳ ጥናቶችን ያካሂዳል፤
 የተላላፊ በሽታዎችን መተለለፊያና መከላከያ መንገድ ለህሙማንና ቤተሰቦቻቸው ያስተምራል፤ግንዛቤ
ያስጨብጣል፤
 የሚሰራውን ስራ ያቅዳል፤በስራ ዘርፉ እቅድ ዝግጅትና ክለሳ ላይ ይሳተፋል፤
 የስራ ክንውን ሪፖርት በየወቅቱ ያዘጋጃል፤በስራ ዘርፉ በሚሰሩ ሪፖርቶች ላይ ይሳተፋል፡
ሁለተኛ ዲግሪ በተላላፊ በሽታዎች ህክምና (clinical infectious
disease፣ክሊኒካል ትሮፒካል ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ኤንድ
ኤች.አይ.ቪ ሜዲስን)
0 ዓመት
ስ ሀ ትንተና ባለሙያ ሥም
የሥራ ፊርማ ቀን
81

ጤና ሚኒስቴር ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-II የህብረተሰብ ጤና
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላየ

ሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
XIV
 የተላላፊ በሽታዎችን የህክምና አገልግሎት በመስጠት፣ ጥናትና ምርምር ማካሄድ እንዲሁም ትምህርትና
ስልጠና በመስጠት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች በመጠበቅ ጤናማ እንዲሆን ለማድረግ ነው፡፡
 የህሙማንን ጤና ነክ መረጃዎችን ይሰባስባል፤በህመምተኛው ትክከለኛ ማህደር ይመዘግባል፤
ስቴቴስኮፕ፣ፌቶስኮፕ፣የደም ግፊት መለኪያ፣ስፔኩለም) በመጠቀም ውስጣዊና ውጫዊ አካላት
ይመረምራል፤
 የአካልና የጤና ነክ መረጃ መሰረት በማድረግ በተገኘው ውጤት ላይ የላብራቶሪ፣የኢሜጂንግ(X-ray,ultra
sound,ECG, EKG) የመሳሰሉት ምርመራዎችን ያዛል፣ ሕክምና ይሰጣል፤
 በፅኑ ተላላፊ በሽታ የታመሙ ህሙማንን የበሽታ ዓይነተቸውን በምርመራ ይለያል፤ ያክማል፣
 ረጅም ጊዜ ያስቆጠሩ በተላለፊ በሽታ የተያዙ ህሙማንን ያክማል፤ ክትትል ያደርጋል፤
ይከታተላል፤ተገቢዉ (የነርሶች ክትትል) ነርሲነግ ኬር እንደተደረገላቸዉ ያረጋግጠል፡፡
 በምርመራ ወቅት ስለተገኘ የበሽታ ግኝት ለታማሚውና ለቤተሰቡ ተገቢውን የሙያ ምክር ይሰጣል፤
82

 ተላላፊ በሽታዎችን ለመለየት የሚያስችሉ የተለያዩ ፕሮሲጀሮችን (lumbar puncture, thoracenthocis
,paracenthesis, spleen aspration) ይሰራል፤
ውጤት 2፡ በተላለፊ በሽታዎች ዙሪያ ጥናትና ምርምር ማካሄድ ፣ሙያዊ ድጋፍ፣ ትምህርትና ስልጠና
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ ጥናትና ምርምር ለማድረግ የሚያስፈልጉ መረጃዎችን ይሰባስባል፤ያደራጃል፤
ይተነትናል፤የመፍትሄ ሃሳብ ያቀርባል፤ከሚምለከታቸዉ የህበረተሰብ ክፍሎቸ፣ከጤና እንዲሁም ሌሎች
ተቁዋማት ይሰባስባል፤የተሰበሰቡ መረጃዎችን ጥራት ይግመግማል፣
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ የዳሰሳ ጥናቶችን ያካሂዳል፤
 የተላላፊ በሽታዎችን መተለለፊያና መከላከያ መንገድ ለህሙማንና ቤተሰቦቻቸው ያስተምራል፤ግንዛቤ
ያስጨብጣል፤
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ ለሚሰለጥኑ ተማሪዎች ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፤ያስተምራል፤
 የሚሰራውን ስራ ያቅዳል፤በስራ ዘርፉ እቅድ ዝግጅትና ክለሳ ላይ የሳተፋል፤
 የስራ ክንውን ሪፖርት በየወቅቱ ያዘጋጃል፤በስራ ዘርፉ በሚሰሩ ሪፖርቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
ሁለተኛ ዲግሪ በተላላፊ በሽታዎች ህክምና (clinical infectious disease፣በተላላፊ
በሽታዎች ህክምና (clinical infectious disease፣ክሊኒካል
ትሮፒካል ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ኤንድ ኤች.አይ.ቪ ሜዲስን)

3 ዓመት በተላላፊ በሽታዎች ህክምና (clinical infectious
ስ ሀ disease
83
84

ጤና ሚኒስቴር ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-III የህብረተሰብ ጤና

XV
 በተላላፊ በሽታ የተያዙትን ህሙማን በመመርመርና በማከም፣የህክምና ምክር በመስጠትና ክትትል
በማድረግ፣ ግንዛቤ በማስጨበጥ ስልጠና በመስጠት፣ ጥናትና ምርምር በማድረግ እንዲሁም ከህብረተስብ
ጤና ሙተኞች ጋር በጋራ ተቀናጅቶ በመሥራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች በመከላከልና
በመቆጣጠር ህመምና ሞትን እንዲቀንስ ለማድረግ ነው፡፡
 የህሙማንን ጤና ነክ መረጃዎችን ይሰባስባል፤በህመምተኛው ትክከለኛ ማህደር ይመዘግባል፤
ይመረምራል፤
 የአካልና የጤና ነክ መረጃ መሰረት በማድረግ በተገኘው ውጤት ላይ የላቡራቶሪ፣የኢሜጂንግ(X-ray,ultra
sound,ECG,EKG) የመሳሰሉት ምርመራዎችን ያዛል፤ሕክምና ይሰጣል፤
 በፅኑ ተላላፊ በሽታ የታመሙ ህሙማንን የበሽታ ዓይነተቸውን በምርመራ ይለያል፤ያክማል
፤ይከታተላል፤
 ረጅም ጊዜ ያስቆጠሩ በተላለፊ በሽታ የተያዙ ህሙማንን ያክማል፤ክትትል ያደርጋል፤
85
 በምርመራ ወቅት ስለተገኘ የበሽታ ግኝት ለተማሚውና ለቤተሰቡ ተገቢውን የሙያ ምክር ይሰጣል፣
,paracenthesis, spleen aspration ,tissue biopsy) ይሰራል፤
ውጤት 2፡ የተላላፊ በሽታዎችን የመከላከል አገልግሎት መስጠት
 መጠነ ሰፊ የጤና ትምህርት በመስጠት ህበረተስቡ እራሱን እና ቤተሰቡን ከተላላፊ በሸታዎች
የሚከላከልበትን ዘዴ ያስተምራል፣
 ተላላፊ በሸታዎችን በመከላከል ሂደት የእናቶች እና የህፃናት ጤና እነክበካቤ ላይ ይሳተፋል፣
 ተላላፊ በሸታዎችን በመከላከል ሂደት የአካባቢ፣ የግል፣የመጠጥ ዉሃ፣የምግብ እና የግል ንፅህና አጠባበቅ
ስራዎችን ከህብረተስብ ጤና ሙተኞች ጋር በጋራ ተቀናጅቶ ይሰራል፣
 ተላላፊ በሸታዎችን በመከላከል ሂደት የክትባት ሥራዎቸን ከህብረተስብ ጤና ሙተኞች ጋር በጋራ
ተቀናጅቶ ይሰራል፣
ውጤት 3፡ በተላለፊ በሽታዎች ዙሪያ ጥናትና ምርምር ማካሄድ፣ሙያዊ ድጋፍ፣ትምህርትና ስልጠና መስጠት
 ለተላላፊ በሽታዎች ጥናት የሚያገለግሉ ፎርማቶችንና ቅጻቅጾችን ያዘጋጃል፣
 ተላላፊ በሽታዎች ዙሪያ በሚካሄዱ አውደጥናቶች ላይ በመሳተፍ የልምድ ልውውጥ ያደርጋል፣
ተሞክሮውን ይቀምራል ያስፋፋል፣
 በዘርፉ የሚገኙ ባለሙያዎችን ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፣ያማክራል፣ ያስተባብራል
 በተላለፊ በሽታዎች ህክምና የሙያ ዘርፍ ላይ በሚከናወኑ ካሪኩለም ቀረጻዎች ላይ ይሳተፋል፡፡
በሽታዎች ህክምና (clinical infectious disease፣ክሊኒካል ትሮፒካል
ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ኤንድ ኤች.አይ.ቪ ሜዲስን)
86
ስ ሀ

6 ዓመት በተላላፊ በሽታዎች ህክምና (clinical infectious disease
87

ጤና ሚኒስቴር ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት-IV የህብረተሰብ ጤና

XVI
 በተላላፊ በሽታ የተያዙትን ህሙማን በመመርመርና በማከም፣ የህክምና ምክር በመስጠትና ክትትል
በማድረግ፣ ግንዛቤ በማስጨበጥ ስልጠና በመስጠት፣ ጥናትና ምርምር በማድረግና ከህብረተስብ ጤና
ሙተኞች ጋር በጋራ ተቀናጅቶ በመሥራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች እንዲጠበቅ በማድረግ
ህመምና ሞትን እንዲቀንስ ማድረግ ነው፡፡
 የህሙማንን ጤና ነክ መረጃዎችን ይሰባስባል፣በህመምተኛው ትክከለኛ ማህደር ይመዘግባል፣
 የአካል ምርመራ የስሜት ህዋሳቶቹንና የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች(ኦቶስኮፕ፣ኦፕታልሞስኮፕ፣
ይመረምራል፣
 የአካልና የጤና ነክ መረጃ መሰረት በማድረግ በተገኘው ውጤት ላይ የላቡራቶሪ፣የኢሜጂንግ(X-ray,ultra
sound,ECG,EKG) የመሳሰሉት ምርመራዎችን ያዛል፤ሕክምና ይሰጣል፣
 በፅኑ ተላላፊ በሽታ የታመሙ ህሙማንን የበሽታ ዓይነታቸውን በምርመራ ይለያል፤ ያክማል
፤ይከታተላል፣
 ረጅም ጊዜ ያስቆጠሩ በተላለፊ በሽታ የተያዙ ህሙማንን ያክማል፤ክትትል ያደርጋል፣
88
ይከታተላል፣
 በምርመራ ወቅት ስለተገኘ የበሽታ ግኝት ለተማሚውና ለቤተሰቡ ተገቢውን የሙያ ምክር ይሰጣል፣
,paracenthesis, spleen aspration፣ tissue biopsy በመዉሰድ) ይሰራል፣
 ከአቅሙ በላይ የሆኑ ህክምና የሚያስፈለጋቸውን ህሙማን ወደ ሚመለከተው ክፍል ይልካል፣
 ከሜዲኮ ሌጋል ጋር የተያያዙ የህክምና ማስረጃዎች ለሚመለከታቸው አካለት ይሰጣል፡፡
ውጤት 2፡ በተላለፊ በሽታዎች ዙሪያ ጥናትና ምርምር ማካሄድ፣ ሙያዊ ድጋፍ፣ትምህርትና ስልጠና መስጠት
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ ጥናትና ምርምር ለማድረግ የሚያስፈልጉ መረጃዎች እንዲሰበሰቡ ያደርጋል፣
ያደራጃል፣ ይተነትናል፣የመፍትሄ ሃሳብ ያቀርባል፣
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ የዳሰሳ ጥናቶችን ያካሂዳል፣
 የተላላፊ በሽታዎችን መተለለፊያና መከላከያ መንገድ ለህሙማንና ቤተሰቦቻቸው ያስተምራል፣ግንዛቤ
ያስጨብጣል፣
 በተላላፊ በሽታዎች ላይ ለሚሰለጥኑ ተማሪዎች ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፤ያስተምራል
 የተላላፊ በሽታዎች መድሃኒት፤ፕሮሲጀሮችን በተመለከተ የውስጥ የአሰራር መመሪያዎችን፣ ማንዋሎችን
ያዘጋጀል፣
 ለተላላፊ በሽታዎች ጥናት የሚያገለግሉ ፎርማቶችንና ቅጻቅጾችን ያዘጋጃል፣
 ተላላፊ በሽታዎች ዙሪያ በሚካሄዱ አውደጥናቶች ላይ በመሳተፍ የልምድ ልውውጥ ያደርጋል፣
ተሞክሮውን ይቀምራል ያስፋፋል፣
 በዘርፉ የሚገኙ ባለሙያዎችን ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፣ያማክራል፣ ያስተባብራል
 በተላለፊ በሽታዎች ህክምና የሙያ ዘርፍ ላይ በሚከናወኑ ካሪኩለም ቀረጻዎች ላይ ይሳተፋል፣ ያዘጋጃል
ውጤት 3፡ በጥናትና ምርምር የታገዘ ተላላፊ በሽታዎችን የመከላከል አገልግሎት መስጠት
 መጠነ ሰፊ የጤና ትምህርት በመስጠት ህበረተስቡ እራሱን እና ቤተሰቡን ከተላላፊ በሸታዎች
የሚከላከልበትን ዘዴ ያስተምራል፣
 ተላላፊ በሸታዎችን በመከላከል ሂደት የእናቶች እና የህፃናት ጤና እነክበካቤ ላይ ይሳተፋል፣
 ተላላፊ በሸታዎችን በመከላከል ሂደት የአካባቢ፣ የግል፣የመጠጥ ዉሃ፣የምግብ እና የግል ንፅህና አጠባበቅ
ስራዎችን ከህብረተስብ ጤና ሙተኞች ጋር በጋራ ተቀናጅቶ ይሰራል፣
 ተላላፊ በሸታዎችን በመከላከል ሂደት የክትባት ሥራዎቸን ከህብረተስብ ጤና ሙተኞች ጋር በጋራ
89
ተቀናጅቶ ይሰራል፣
ውጤት 4፡ እስከመጨረሻው መዳን የማይችሉና ለብዙ ወራት የሚታከሙ በተላላፊ በሽታዎች የተያዙ ህሙማንን
መከታተልና ስለበሽታው ግንዛቤ ማስጨበጥ፣
 እድሜ ልክ የሚወሰዱ መድሃኒቶችን ህሙማን ተገንዝበው መውሰዳቸውን ይከታተላል፣
 ለክትትል የሚመጡ ህሙማንን የመዳህኒቶች የጎንዮሽ ጉዳት ይለያል፣ያክማል፣ይከታተላል፣
 ከተላላፊ በሽታዎች ጋር የሚከሰቱ ሌሎች ተጓዳኝ በሽታዎችን(Opportunistic Diseases) ይለያል፣
ያክማል፣ይከታተላል፣ ለህሙማኑም ተገቢውን የምክር አገልግሎት ይሰጣል፣
 ህሙማን የአኗኗር፣የማህበራዊ፣ የስነልቦና፣ የአካል፣የአመጋገብ ስልታቸውን እንዲስተካክሉ ግንዛቤ
ያስጨብጣል፣ይከታተላል፣ጤናማ ህይወት እንዲኖር ያደርጋል፣
 የሚሰራውን ስራ ያቅዳል፣በስራ ዘርፉ እቅድ ዝግጅትና ክለሳ ላይ ይሳተፋል፣
 የስራ ክንውን ሪፖርት በየወቅቱ ያዘጋጃል፤ በስራ ዘርፉ በሚሰሩ ሪፖርቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
በሽታዎች ህክምና (clinical infectious disease፣ክሊኒካል
ትሮፒካል ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ኤንድ ኤች.አይ.ቪ ሜዲስን)
9 ዓመት በተላላፊ በሽታዎች ህክምና (clinical infectious disease
ስ ሀ
90

ጤና ሚኒስቴር ፕብሊክ ሄልዝ

ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት-II
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ በሲቪል ሰርቪስናር/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XIV
bydr©W b¸gß# -@Â tÌ¥T
 የፈውስ ህክምና አገልግሎት ለቆዳና አባላዘር ህሙማን መስጠት፣ መከታታል፣ማማከር፣ የሚያስፈልጉትን
ድጋፍና ክትትል ምቹ ሁኔታዎችን መፍጠር፤ ትምህርትና ስልጠናዎችን ማዘጋጀት፣መከታተል፤መምራት፤
ጥናቶችን በማከናወን ስራ ላይ ማዋል፤ያስገኙትን ዉጤት መከታተል፤ማስተዳደር፤መምራትና ፖሊሲ
በማዘጋጀት፤ ለሕብረተሰቡ የተሻለ የጤና አገልግሎት lmS-T nW፡፡
ውጤት 1፡ የፈውስ ህክምና አገልግሎት መስጠት ፤መቆጣጠር ፤መከታታል እና ማማከር፤የህሙማን አጋልግሎት
ግብዓቶችን ማሟላትና ቅድመ ዝግጅት ማድረግ፡፡
 ለቆዳ እና ለአባላዘር ህክምና አግባብ ያለዉን ታሪክ መዉሰድ ማለትም ታካሚውን ተቀብሎ የህmM ታሪክ
ቃለመጠYቅ ያደርጋል፣ የአካል ምርመራ ያደርጋል½ yÄ!ÃGñStEKS XÂ yላቦራè¶ ¼yöÄ mq‰rF
wYM FµT¿ yöÄ ÂÑÂ¿>NT½ dMÂ ytlÃ† fúëC¼ ምርመራ ያዛል፣አስፈላጊ ስሆን ለራሱ
ይወስዳል፤ውጤቱን ይተነትናል፣ yb>¬WN mNSx@Â ›Ynt$N YlÃL½ HKMÂ Y\ÈL½ Yk¬t§L½
t=¥¶ MRm‰ wYM HKMÂ Ã²LÝÝ
 ተመላላሽ የቆዳ በሽታ ታካሚዎችን መለየትና አስፈላጊዉን ሕክምና መስጠት፡፡
 ተመላላሽ የአባላዘር በሽታ ታካሚዎችን መለየትና አስፈላጊዉን ሕክምና መስጠት፡፡
 በተመላላሽ ህክምና ክፍል የተለያዩ ትኩረት የሚሹ የቆዳ ህመሞችን ለምሳሌ ቁንጭርት፣የዚሆኔ
እግር፣አንኮበሽታን (አንኮሴርካ በሽታ) በመለየት አስፈላጊዉን ሕክምና መስጠት፡፡
91
 ተኝቶ መታከም ያለባቸዉን ተኝቶ ታካሚ ክፍል በማስገባት ማከምና መከታተል፤እንዲሁም አስፈላጊዉን
እንክብካቤ ማድረግ፡፡
 ድንገተኛ የቆዳ ህክምና አገልግሎት የሆኑትን እንደ ድንገተኛ የቆዳ መላላጥ(Toxic Epidermal
Necrosis(TEN), ድንገተኛ የቆዳና የከንፈር መላላጥ(Steven Johnson Syndrome(SJS), ድንገተኛ ዉሃ
የቋጠሩ የቆዳቁስለት(Pemphigus), ድንገተኛ የከንፈር፤የጎሮሮ፤እና ዓይን አከባቢ እብጠት(Angioedema),
የመድኃንት የጎንዮሽችግር (Drug reaction), ያሉ ለሕይወት ግዜ የማይሰጡ ድንገተኛና አደገኛ
በሽታዎችን ማከም፣መቆጣጠርና መከታተል፡፡
 ከስጋ ዳዌ ጋር ተያዥነት ያላቸዉ ዉስብስብ ችግሮች(Leprosy Reaction) ማከም፣መቆጣጠርና
 በስጋ ደዌ አካል ጉዳተኞች የሆኑትን በቅርብ መከታተልና አስፈላጊዉን ድጋፍ ማድረግ፡፡
 ተኝቶ ለሚታከሙም ሆነ ለተመላላሽ ታካሚዎች የሚቀቡ፣ በአፍና በደም ሥር የሚሰጡ መድኃኒቶችን
ማዘዝና ምክር መስጠት፡፡
 ከቆዳ ጋር ተያዠነት ያላቸዉን ድንገተኛ ሁኔታዎችንበተናጠልና በብቃት ያከናዉናል፡፡
 ተላላፊ የቆዳ በሽታዎችን ለመከላከል የመከላከያ እርምጃዎችን እንዲለማመዱ ግለሰባዊ፤ቤተሰብ እና
ማህበረሰብን ይመክራል፡፡
 ተላላፊ የአባለዘር(STI) እና ኤች ኣይቪ ኤድስ(HIV) በሽታዎችን ለመከላከል የመከላከያ እርምጃዎችን
እንዲለማመዱ ግለሰባዊ፤ቤተሰብ እና ማህበረሰብን ይመክራል፡፡
 በቆዳ በሽታ ሕክምና ሂደቶች ዉስጥ ቆዳ ላይ የሚታዩትን ምልክቶች(cutaneous manifestation)
በስርዓት መንገድ ማብራራት፡፡
 ለድንገተኛና መደበኛ ሕሙማን አገልግሎት የሚያስፈልጉ የሕክምና መገልገያ ግብዓቶች በበቂ ሁኔታ
መኖራቸዉን ያረጋግጣል፤ ከማላቃቸዉ በፊትም ለሚመለከተዉ አካል ያሳዉቃል፡፡
 በእሱ ቁጥጥር ስር ያሉትን ህመምተኞችን እና ቤተሰቦቻቸዉን ርህራሄ ማሳየት፡፡
 በቆዳ ላይ የሚከሰቱ ምልክቶችን የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች በመጠቀም ማለትም በአነስተኛ ቀዶ
ጥገና፤ ቆዳ ስር በሚሰጡ መድኃኒቶችን በመስጠት፤በኬሚካል(ፐታሽዬም ሃድሮክሳይድ(KOH)፤ትራይ
ክሎሮ አሴቲክ አሲድ(TCA)፤ክራዮ ሰርጀሪ(cryosurgery)፤ኩሪቴጅና(Curritage)፤የመሳሰሉትን
ስራዎች(procedure)በመስጠት ያክማል፡፡
 በሽታዉ የሚያስከትለዉን የስነ ልቦናዊ፣አካላዊ እና ማህበራዊ ተፅኖ ይለያል፤ምክር ይሰጣል፤ለዉጡን
92
 የተላያዩ ቆዳ ህመሞችን በመለየት እንዳስፈላጊነቱ የሚቀቡ መድኃኒቶችን ታካሚዎች አስቀምመዉ

እንዲጠቀሙ ያዛል፡፡
 የህክምና መስጫ አከባቢዉን፣የህክምና መስጫ ስፍራ ከእንፈክሽን ነጻ መሆናቸውንና ደህንነታቸው
 ወደ ከፍተኛ ህክምና የሚሄዱትን መለየትና መላክ፤ እንዲሁም ከሌሎች የጤና ተቋማት የተላኩትን
ህሙማንን ይቀበላል፣ያክማል፣ ግብረ መልስ ይልካል፤ያማክራል፡፡
 የቆዳ ሕክምናን በተመለከተየህክምና ምርመራ በማድረግ የምስክር ወረቀት እና የህክምና ዕረፍት ፈቃድ
ይስጣል፡፡
ውጤት 2፡ ለቆዳ ሕክምና የሚያስፈልጉትን ድጋፍና ክትትል ምቹ ሁኔታዎችን መፍጠርና የማህበረሰብ
አገልግሎት ዉስጥ መሳተፍ፡፡
 ሥራ ከመጀመሩ በፊት ለሥራዉ የሚያስፈልጉትን ግብዓቶችን በአግባቡ ያደራጃል፤ ትክክለኛነቱን
መስራታቸዉንም ያረጋግጣል፤ ጉድለት ያለባቸዉን በመለየት እንዲሟሉ ያደርጋል፡፡
 በአከባቢዉ ለህብረተሰቡ ወቅታዊ በሆኑ ርዕሰ ጉዳዮች ላይ መምከር ፤ሙያዊ የሆኑ ትንታኔዎችን
ማቅረብ፡፡
 በተለያዩ ተቋማት(ት/ቤት፣ማረሚያ ቤትና ሌሎች) ቦታዎች ላይ ከተቋሙ ጋር በመነጋገር የህክምና
አገልግሎት ይሰጣል ፡፡
 ሕመምተኛዉ ያለበትን የጤና ችግር በግልፅ በማስረዳት መፍትሔ ማግኘት እንዲችል ያበረታታል፤
ይረዳል፡ ይደግፋል፡፡
 ሙያዉ የሚጠይቀዉን ስነምግባር ይጠብቃል፡ ስህተት ሲከሰትም ለሚመለከተዉ በማሳወቅ መፍትሔ
እንዲሰጥ ያደርጋል፡፡
 በቆዳ ሕክምና ዉስጥ የተለመዱትን በሽታዎች መገምገምና ማስተዳደር እንዲሁም ያልተለመዱትን
በሽታዎችን እንዴት መቅራብ እንደሚቻል ሰፊ ሀሳብ ማዘጋጀት፡፡
 ድጋፍ ለሚያስፈልጋቸዉ የጤና ባለሙያዎችን ምክርና ድጋፍ መስጠት፡፡
 ጤናማ የቆዳ አያያዝናእንክብካቤ፣በአሁኑ ወቅት አሳሳቢ እየሆኑ የመጡትን የተለያዩ ቆዳ ላይ
የሚጠቀሙትን ነገሮች ላይ ዜደዎችን ይመክራል፣
 የረጅም እና የአጭር ጊዜ ዕቅድ አገልግሎት ያዘጋጃል፤
93
 በሚሠራበት ተቋም ሥራውን ውጤታማ ለማድረግ የሚያስችሉ አዳዲስ ሃሳቦችን በማመንጨት ተግባራዊ
እንዲሆን ያደርጋል፤፤
 የሥራ ሪፖርት ማዘጋጀትና መስጠት፤፤
ውጤት 3፡ ትምህርትና ስልጠናዎችን ማዘጋጀት፣መከታተል፤መምራትና ስራ ላይ ማዋል፡፡
 በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የመማር ማስተማር ስራ ይሰራል፣ይመራል፤ ለተማሪዎች የቆዳና
አበላዘር ትምህርት ኮርስ ይሰጣል፣በተግባር እንዲሰሩ ያመቻቻል፤ይከታታላል፤ይደግፋል፡፡
 የህክምና ተማሪዎችን የቆዳ ህመሞችን ለይተዉ እንዲያዉቁና ማከም፣ እንዲችሉ ያበራታታል፣
ይከታተላል፣ ይደግፋል፡፡
 ተማሪዎች የወሰዱትን ኮርስ ወይም ትምህርት ምን ያህል ብቁ እንደ ሆኑ በተለያዩ ዘዴዎች
ይገመግማል፡፡
 የትምህርተ ስርዓተ(curriculum) ማዘጋጀት፤የትምህርት ክፍሉን መክፈት፡መምራትና ብቁ እንዲሆን ዝግጁ
ማድረግ፡፡
 ለጤና ባለሙያዎች ከሚመለከተዉ አካላት ጋር በመተባበር ለአባላዘር በሽታዎችና ልዩ ትኩረት
በሚሰጥባቸዉ ሕመሞች ላይ ስልጠና ይሰጣል፤
 ቤተሰብና ሕብረተሰብ ስለ ተላላፊ የቆዳ በሽታዎች እንዴት መከላከል እንዳለበት(STI,Leprosy and
HIV) አስፈላጊዉን ትብብር ያደርጋል፡፡
 ለማህበረሰቡ ነባራዊ ሁn@ታ ያገናዘበ የቆዳ አያያዝ ላይ ግንዛበ ማስጨበጫ ትምህርት ያዘጋጃል፣ እንዲሰጥ
 ህሙማን ለህክምና አገልግሎት በሚመጡበት ወቅት ስላለባቸዉ ህመም ባህሪና የሚከላከሉበት ዘዴዎች
ላይ ትምህርታዊ መልዕክቶችን ያስተላልፋል፡፡
ውጤት 4: ጥናቶችን በማከናወን ስራ ላይ ማዋል፤ያስገኙትን ዉጤት መከታተል፤፤
 ቆዳና አባላዘር በሽታ ላይ ስልታዊ ምርምር ያከናዉናል፤ያማክራል፣ይመራል፤፤
 ልዩ ትኩረት በሚሹ ትሮፒካል የቆዳ ህመሞች ላይ ስልታዊና ማህበረሰቡን ችግር ፈቺ የሆኑ ምርምሮችን
ያከናዉናል፤ያማክራል፤ይመራል፡፡
 በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ለመጀመሪያ ዲግሪ ተማሪዎችየምርምር ሥራዎችን የማማከር እና በተግባር
እንዲሰሩ ያመቻቻል፤ይከታታላል፤ ይደግፋል፤ በተጨማሪ የሰሩትን ጥናት የማፅደቅ ሥራ ይሰራል፡፡
 y_ÂT mnš húB ÃzU©L½ ”lm-YQ ÃzU©L½ mr© ÃsÆSÆL½ Ã-ÂK‰L½ YtnTÂL¿¿
 በጥናት እና ምርምር የተገኙ ወቅታዊ መረጃዎችን እና ግብዓቶችን በመጠቀም ለተጠቃሚው የተሻለ የጤና
አገልግሎት ይሰጣል፤
94
 ለጤና አገልግሎት የሚረዱ ሐሳቦችን ያመነጫል፤ስራ ላይ ያዉላል፤ ይከታተላል፤፤

 በጤናው ዘርፍ ጠቃሚና አስፈላጊ ሰሚናሮች/ጉባኤዎችን ፣ያዘጋጃል፣ያስተባብራል፣ይመራል፡፡
ዉጤት 5፡ በሽታ መከላከልና የአገልግሎት ስርዓት መዘርጋት
 የጤና አገልግሎት አሰጣጥና ሥርዓት ዙሪያ አዳዲስ የአገልግሎት አስጣጦች እና የአሰራር
ሥልቶችንይነድፋል፤፤
 በቆዳና አባላዘር ሕክምናና ልዩ ትኩረት በሚሹ በሽታዎች ህክምና አገልግሎቶች ላይ መረጃዎች
መሰብሰባቸዉን ያረጋግጣል፣ የተሰበሰቡ መረጃዎችን ይተነትናል፡፡
 የጤና ችግሮችን ይለያል፤ ጠቃሚ መረጃዎችን ለሚመለከታቸው አካላት ተደራሽ ያደርጋል፤
 አዳዲስ እና የተሻሉ የጤና ሥርዓት እና አገልግሎት አስጣጥ ሞዴሎች እና ስልቶች bቅድመ ትግበራ እና
bትግበራ wQT YútÍL ÑÃêE xStê}å ÃdRULÝÝ

ሁለተኛ ዲግሪ ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ

3 ዓመት ቆዳና አባላዘር ሕክምና (ዴርማቶሎጂ)
95

ጤና ሚኒስቴር ፐብሊክ ሄልዝ
ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት-III
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ በሲቪል ሰርቪስ ኮምሽን /ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XV
ድጋፍና ክትትል ምቹ ሁኔታዎችን መፍጠር፤ ትምህርትና ስልጠናዎችን
ማዘጋጀት፣መከታተል፤መምራት፤ ጥናቶችን በማከናወን ስራ ላይ ማዋል፤ያስገኙትን ዉጤት መከታተል፤
ማስተዳደር፤ መምራትና ፖሊሲ በማዘጋጀት፤ለሕብረተሰቡ የተሻለ የጤና አገልግሎት lmS-T nW፡፡
ይወስዳል፤ውጤቱን ይተነትናል፣ yb>¬WN mNSx@Â ›Ynt$N YlÃL½ HKMÂ Y\ÈL½
Yk¬t§L½ t=¥¶ MRm‰ wYM HKMÂ Ã²LÝÝ
96
ክሎሮ አሴቲክ አሲድ(TCA)፤ክራዮ ሰርጀሪ (cryosurgery)፤ኩሪቴጅና(Curritage)፤የመሳሰሉትን
97

ይስጣል፡፡
ማቅረብ፡፡
98
 ለህክምና ባለሙያና ለሌሎች ባለሙያዎች ተከታታይሙያማጎልበቻትምህርትናስልጠና ይሰጣል፡
ያስተባብራል፣
 የስልጠና ሰነድ ያዘጋጃል፤
ማድረግ፡፡
 ሀገር አቀፍ ቆዳና አባላዘር በሽታ ላይ ስልታዊ ምርምር ያከናዉናል፤ያማክራል፣ይመራል፡፡
ያከናዉናል፤ያማክራል፤ይመራል፡፡
 በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የድህረ ምረቃ ተማሪዎችየምርምር ሥራዎችን የማማከር እና በተግባር
99

 በጥናት እና ምርምር የተገኙ ወቅታዊ መረጃዎችን እና ግብዓቶችን በመጠቀም ለተጠቃሚው የተሻለ
የጤና አገልግሎት ይሰጣል፤
 በጤናው ዘርፍጠቃሚና አስፈላጊ ሰሚናሮች/ጉባኤዎችን ፣ያዘጋጃል፣ያስተባብራል፣ይመራል፡፡
ዉጤት 5፡ በሽታ መከላከልና ሥርዓት መዘርጋት
 ሀገር አቀፍ የጤና አገልግሎት አሰጣጥና ሥርዓት ዙሪያ ምርጥ ተሞክሮዎችን በመቀመር ተግባራዊ
እንዲሆኑ ያደርጋል፤ አዳዲስ የአገልግሎት አስጣጦች እና የአሰራር ሥልቶችንይነድፋል፤፤
 የቆዳ እና አባለዘር ሕክምና ጋር ግኑኝነት ያላቸዉንስልታዊ እቅድ፣ሀገራዊ ፖሊሲ መቅረጽና ተግባራዊ
ማድረግ፤


100
101

ጤና ሚኒስቴር ፐብሊክ ሄልዝ
ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት-IV

XVI
ድጋፍና ክትትል ምቹ ሁኔታዎችን መፍጠር፤ ትምህርትና ስልጠናዎችን
ማዘጋጀት፣መከታተል፤መምራት፤ ጥናቶችን በማከናወን ስራ ላይ ማዋል፤ያስገኙትን ዉጤት መከታተል፤
ማስተዳደር፤ መምራትና ፖሊሲ በማዘጋጀት፤ለሕብረተሰቡ የተሻለ የጤና አገልግሎት lmS-T nW፡፡
ይወስዳል፤ውጤቱን ይተነትናል፣ yb>¬WN mNSx@Â ›Ynt$N YlÃL½ HKMÂ Y\ÈL½ Yk¬t§L½
t=¥¶ MRm‰ wYM HKMÂ Ã²LÝÝ
102
ክሎሮ አሴቲክ አሲድ(TCA)፤ክራዮ ሰርጀሪ(cryosurgery)፤ኩሪቴጅና(Curritage)፤የመሳሰሉትን
103
ይስጣል፡፡
ማቅረብ፡፡
104
 ለህክምና ባለሙያና ለሌሎች ባለሙያዎች ተከታታይሙያማጎልበቻትምህርትናስልጠና ይሰጣል፡
ያስተባብራል፣
ማድረግ፡፡
 የስልጠና ሰነድ ያዘጋጃል፤
 በሀገር እና ዓለም አቀፍ ቆዳና አባላዘር በሽታ ላይ ስልታዊ ምርምር ያከናዉናል፤ያማክራል፣ይመራል፤፤
ከተለያዩ መንግስታዊና ገብረ ሰናይ ድርጅቶች ጋር ያከናዉናል፤ያማክራል፤ይመራል፡፡
 በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የድህረ ምረቃ ተማሪዎችየምርምር ሥራዎችን የማማከር እና በተግባር
105
 በጥናት እና ምርምር የተገኙ ወቅታዊ መረጃዎችን እና ግብዓቶችን በመጠቀም ለተጠቃሚው የተሻለ የጤና
አገልግሎት ይሰጣል፣እንዲሰጥ ቁጥጥር ያደርጋል፣ ይደግፋል፡፡
 በጤናው ዘርፍ ጠቃሚና አስፈላጊ ሰሚናሮች/ጉባኤዎችን ፣ያዘጋጃል፣ያስተባብራል፣ይመራል፡፡
ዉጤት 5፡ በሽታ መከላከልና ሥርዓት መዘርጋት
 ሀገር አቀፍ የጤና አገልግሎት አሰጣጥና ሥርዓት ዙሪያ ምርጥ ተሞክሮዎችን በመቀመር ተግባራዊ
እንዲሆኑ ያደርጋል፤ አዳዲስ የአገልግሎት አስጣጦች እና የአሰራር ሥልቶችንይነድፋል፤፤
 የቆዳ እና አባለዘር ሕክምና ጋር ግኑኝነት ያላቸዉንስልታዊ እቅድ፣ሀገራዊ ፖሊሲ መቅረጽና ተግባራዊ
ማድረግ፤

106

ጤና ሚኒስቴር ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና የህብረተሰብ ጤና
ደሕንነት ፕሮፌሽናል-I
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ/ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

ለቡድን መሪ XI

 የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር ማህበረሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች በመጠበቅ፣ የማስተዋወቅና
የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን በመስራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ
ምቹ አካባቢ መፍጠር ነው፡፡
ውጤት፤1 የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር ማህበረሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ፣
 በየደረጃው የአካባቢ ጤና አጠባበቅ ጉዳዮችን በተመለከተ በሚዘጋጁ ፖሊሲና ፖሊሲ ነክ ጉዳዩች ላይ
ኤክስፐርት ሆኖ ይሰራል፡፡
 የአካባቢ ምህዳርጥበቃ፣ መልሶ መቋቋምንና አካባቢን ከበካይ ነገሮች የመከላከል ስራዎች በተመለከተ
ከሚመለከታቸው ሴክተር መስሪያ ቤቶች ጋር በመሆን ይሰራል፡፡
 በአካባቢ ጤና ላይ ጉዳት በሚያደርሱ መንስኤዎችና በሚያሳድሩት ተጽእኖ ላይ ቅኝት ያከናውናል፣
ችግሮች ይለያል፣ የመፍትሄ እርምጃ ይነድፋል፡፡
 በመግቢያና መውጫ በሮችና በጠረፍ አካባቢዎች የሀይጅንና ኳራንቲን ኦፊሰር በመሆን ወደ ሀገር ውስጥ
በሚገቡና የሚወጡ ምግብና መጠጦች፣ ጸረተባይና የመሳሰሉትን ጤናማነት አስመልክቶ መሟላት
የሚገባቸዉን መሟላታቸዉን ያረጋግጣል፣ ይቆጣጠራል፣ ያስተባብራል፤
107
 የተለያዩ የመጸዳጃ ቤቶች አሰራር፣አያያዝና አጠባበቅ አስመልክቶ ለማህበረሰቡ ትምህርት በመስጠትና

በተመረጡ ማህበረሰቦች/ቦታዎች ሰርቶ ማሳያዎችን በመስራት በቀላሉ እንዲተገበሩና እንዲስፋፉ
 የተሻሻሉ መጸዳጃ ቤት አሰራርና አጠቃቀም በተመለከተ የተለያዩ ዲዛይኖችን የአሰራር ማእቀፎችን
በማዘጋጀት በቀጣይነት የሚስፋፉበትን መንገድ ይቀይሳል፤
 የደረቅ ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ ዘዲዎችን በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ስራዎችን ይሰራል ከሌሎች ሴክተር መስሪያ ቤቶች ጋር በመሆን በከተሞች ደረጃ ጤናማ በሆነ መንገድ
የሚሰበብበት፣የሚጓጓዝበትንና የሚወገድበትን መንገድ ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፡፡
በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
 የፍሳሽ ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ ዘዲዎችን በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
የሚሰበብበት፣የሚጓጓዝበትንና የሚወገድበትን መንገድ ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፡፡ በተግባር
እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል
 በአከባቢ ጤና አጠባበቅ ጉደለት የተከሰቱ ወይም ሊከሰቱ የሚችሉ የጤና ችግሮችን ለህብረተሰቡ
ያሳውቃል፣ የመቆጣጠሪያ ስልት በመንደፍ እንዲተገበር ያደርጋል፤
 በአከባቢ ጤና አጠባበቅ ጉደለት ተላላፊ በሽታዎች ሲከሰቱ በቦታው በመገኘት አስፈላጊውን የሙያ ድጋፍ
በማድረግ መፍትሄ ይሰጣል፡፡
 የአየር ንብረት ለውጥ በጤና ላይ የሚያመጣውን ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን በተመለከተ
ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል ከሌሎች ሴክተር መስሪያ ቤቶች ጋር
በመሆን በጤና ላይ የሚያመጣውን ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ስልት ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም
 በተፈጥሮና ሰዉ ሰራሸ አደጋ ወቅት ከሌሎች መሰል ጤና ባለሙያዎች ጋር በመሆን አስፈላጊው
የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን ተግባራዊ በማድረግ በሽታዉ እንዳይከሰት/ እንዳይሰራጭ
የመከላከል ሥራ ይሰራል ፡፡
 የከባቢና የቤት ውስጥ አየር ብክለት በጤና ላይ የሚያደርሰውን ጉዳት ለመከላከል ከሚመለከተው አካል
ጋር በመሆን ለማህበረሰቡና ሊሎች ለሚመለከታቸው አካላት የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ስራዎችን ይሰራል ከሌሎች ሴክተር መስሪያ ቤቶች ጋር በመሆን በጤና ላይ የሚያመጣውን ተፅዕኖ
የመከላከል ስልት ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፡፡
108
ውጤት 2፡ በመኖሪያ ቤት፣በተቋማት፣በንግድ ድርጅቶችና በሊሎች ተቋማት የጤና አጠባበቅ ስራዎችን

በመስራት ተላላፊ በሽታዎችን መቆጣጠር፣
 በጤናና በሊሎች መሰል ተቋማት ባሉ የተለያዩ ደረጃዎች የበሽታ ማበልጸግና መከላከል ስራዎችን
 ጤናማ የመኖሪያ ቤት አሰራር አያያዝና አጠባበቅ በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል ከሌሎች ሴክተር መስሪያ ቤቶች ጋር በመሆን የመኖሪያና የእንዱስትሪ
ዞኖች የሚለዩበትን ስልት ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፣
 ማነኛዉም መሰረተ ልማት ሲተገበር የህብረተሰቡን ጤና የማይጎዳ እና አካባቢን የማይበክል ለማድረግ
በማሰተር ፕላን ዝግጅት ላይ መገኘት ሙያዊ ድጋፍ ይሰጣል፡፡
 ጤናማ የመኖሪያ ቤት አሰራርና አያያዝ እንዲኖር በማድረግ ከእንስሳት ወደ ሰው የሚተላለፉ በሽታዎችን
የመከላከል ስራዎችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር ያከናውናል፡፡
 በተቋማትና በተለያዩ ስራ በታዎች የስራ ላይ ጤንነትና ደህንነት መርሆዎች ተግባራዊ እንዲደረጉና
የንጹህና ምቹ የጤና ድርጅቶች ትግበራን በተመለከተ ለአሰሪዎችና ለሰራተኞች የማስተዋወቅና የግንዛቤ
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በመሳሪያ የታገዘ ቁጥጥር ያደርጋል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል፡፡
 በተለያዩ ተቋማት በመገኘትና ከህብረተሰቡና ከተቋማት በሚቀርቡ አቤቱታዎችንና ቅሬታዎችን መነሻ
በማድረግ የጤና ቁጥጥር ያደርጋል፣ የመፍትሄ ሃሳቦችን ያቀርባል፣ እርምጃ ይወስዳል፣
 ከተለያዩ ፋብሪካዎችና እንዱስትሪዎች የሚወጡ ደረቅና ፍሳሽ ቆሻሻዎች ተገቢውን የጥራት ደረጃ ይዘው
እንዲወገዱ ለሚመለከተው አከላት ተገቢውን ምክርና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፡፡
 አካባቢን ለብክለት የሚዳርጉ በካዮችን የመለየት፣ ናሙና የመውሰድ፣ የመመርመርና የማስመርመር፣
ውጤቱን የማጠናቀርና የመተንተን እንዲሁም በትንተናው ውጤት መሰረት መደረግ የሚገባውን ማሻሻያ
የመቀየስ ስራ ይሰራል፡፡
 የመርዛማና አደገኛ ቆሻሾች አሰባሰብ፣ አያያዝና አወጋገድ ስራ ላይ ከሊሎች ባለሙያዎች ጋር በመሆን
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመሆን በተገቢው
መንገድ የሚያዙበትንና የሚወገዱበትን ስልት ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፡፡
 የተባዩች፣የቆርጣሚ እንሰሳት፣ የበራሪና የተናዳፊ እንሰሳት ቁጥጥር ያደርጋል፤ ለማህበረሰቡም
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል
 የበሽታ አስተላላፊ ነፍሳት (ቬክተር) ተህዋሲያንን አስመልክቶ የዳሰሳ ጥናት ያከናውናል፣ የነፍሳቶቹን
ዓይነት ይለያል፣ የመከላከል እና መቆጣጠር ፕሮግራም ይነድፋል፣ ይተገብራል፣ ይከታተላል፡፡
109
 በመኖሪያና በስራ አካባቢዎች የድምፅ ብክለትን የመከላከልና በመሳሪያ በመታገዘ የመቆጣጠር ስራን
ያከናውናል፣ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመሆን በተገቢው መንገድ የሚስተካከሉበትን ስልት
ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፡፡
ውጤት 3፡ የሀይጅን፣የምግብ እና የውሀ ጤና አጠባበቅ ስራዎችን በመተግበር ጤናማና አምራች ማህበረሰብ
መፍጠር፣
 ውሀን ከምንጩ አንስቶ ጥቅም ላይ እስኪውል ድረስ በንጽህና የመያዝና በቤት ደረጃ ውሀን ማከምን
በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና
እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
 ለመጠጥና ለተለያዩ ለቤት ውሥጥ አገልግሎት የሚውሉ የውሃ መገኛዎችን ከብክለት ይከላከላል፣
የውሀ ናሙና በመውሰድ ኬሚካልና ባክቴሪዩሎጂካል ምርመራ ያደርጋል/እንዲደረግ ያደርጋል በውጤቱ
መሰረትም እርምጃ ይወስዳል፣ ክትትል ያደርጋል፡፡
 የግል ንጽህና አጠባበቅን በአጠቃላይና ለእጅና አፍ ንጽህና አጠባበቅን የተለየ ትኩረት በመስጠት
ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ
 የበሰሉና ያልበሰሉ ምግቦችና የምግብ ማብሰያ እቃዎች ንጽህናና ደህንነታቸው በተጠበቀ መልኩ አያያዝና
አጠባበቅ በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር
እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
 የምግብና መጠጥ አገልግሎት መስጫ ድርጅቶች ተከፍተው አገልግሎት ከመጀመራቸው በፊት በፈቃድ
አሰጣጥ ሂደት ላይ እና አገልግሎት መስጠት ከጀመሩ በኋላ መሟላት ስለሚገቸው መስፈርቶች ያወጣል
ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር በቅንጅት ይሰራል፣ይቆጣጠራል፡፡
 ምግብና መጠጥ አዘጋጆች እና አቅራቢዎች የጤና ምርመራ እንዲያከናውኑ ያደርጋል፣ የጤና ችግር
ያለባቸውን ይለያል፣ ከበሽታው ሙሉ በሙሉ እስኪፈወሱ ድርስ ከምግብ ዝግጅትና አቅራቢነት እንዲርቁ
110

የመጀመሪያ ዲግሪ የሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ / የስራ
ጤንነትና ደህንነት
0 ዓመት -----
111

ደሕንነት ፕሮፌሽናል-II

ለቡድን መሪ XII
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማት/ማዘጋጃ ቤት
 የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር ማህበረሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ፣እና ሙያዊ ድጋፍ
በመስጠት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ ምቹ አካባቢ መፍጠር ነው፡፡
ውጤት 1፡ መረጃ ማሰባሰብ፣ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፣
 የመረጃ ማሰባሰቢያ፣ ማደራጃና ማጠናቀሪያ ቅፆችንና ቼክሊስቶችን ለማዘጋጀት የሚረዱ መረጃዎችን
በኤሌክትሮኒክስ/ በሶፍት ኮፒ ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፣ ሪፖርት በማዘጋጀት ለሚመለከታቸው አካላት
ሪፖርት ያደርጋል፡፡
 የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን እንዲሁም የአየር ንብረት ለውጥ በጤና ላይ የሚያመጣውን
ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን አስመልከቶ በግለሰብ፣በማህበረሰብ፣በተቋማትና በድርጅቶች
ደረጃ አካባቢያዊ መረጃዎችን በኤሌክትሮኒክስ/ በሶፍት ኮፒ ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፡፡
 በድንገተኛ አደጋዎችና ወረርሽኞችን መከላከልና መቆጣጣር ዙሪያ መረጃ በኤሌክትሮኒክስ/ በሶፍት ኮፒ
ይሰበስባለል፣ ያጠናቅራል፣ ለሚመለከታቸው አካላት ሪፖርት ያደርጋል፡፡
 የህብረተሰቡን ተጠቃሚነት ለማሻሻል የጤና መልዕክቶች ዝግጅት የሚረዳ መረጃ በኤሌክትሮኒክስ/ በሶፍት
ኮፒ ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፡፡
 የሥራ ክለፍሉን ጠቋሚ፣ አንኳርና ዝርዝር ዕቅድ የሚረዱ መረጃዎችን በኤሌክትሮኒክስ/ በሶፍት ኮፒ
112
ይሰበስባል ያዘጋጃል፡፡
 የሥራ መረጃ እና ዕቅድ አፈፃፀም መረጃ ይሰበስባል፣ ሪፖርቶች ያዘጋጃል፣
 ምርጥ ተሞክሮዎችን መረጃ በኤሌክትሮኒክስ/ በሶፍት ኮፒ ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፡፡
 የክፍሉን መረጃ ያደራጃል፣ በጥንቃቄ ይይዛል፡፡
ውጤት 2፡ የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር ማህበረሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ፣
የሚገባቸዉን መሟላታቸዉን ያረጋግጣል፣ ይቆጣጠራል፣ ያስተባብራል፡፡
በማዘጋጀት በቀጣይነት የሚስፋፉበትን መንገድ ይቀይሳል፤፤
በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል
113

የመከላከል ስራዎችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር ያከናውናል፣
114

ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በመሳሪያ የታገዘ ቁጥጥር ያደርጋል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል
እንዲወገዱ ለሚመለከተው አከላት ተገቢውን ምክርና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል
ዓይነት ይለያል፣ የመከላከል እና መቆጣጠር ፕሮግራም ይነድፋል፣ ይተገብራል፣ ይከታተላል፤
መፍጠር፣
115

ያደርጋል
ዉጤት 5፡ በሽታ መከላከልና ጤና ማበልፀግ ተግባራት ማከናወን፣
 የማህበረሰብ ንቅናቄ ውይይት ያካሂዳል፣ ማህበረሰቡን ያስተባብራል፣
 ለሕሙማን ተገቢውን የጤና ምክር ይሰጣል፣
የህክምና ዕርታዳታ ይሰጣል፣
 ሕብረተሰብ አቀፍ የበሽታዎች ቅኝትና ምላሽ ላይ ይሳተፋል
ልማዶች ላይ ንቃተ ጤና ያሰርፃል፣
 በጤና ማጎልበትና በበሽታ መከላከል ላይ የጤና አጠባበቅ ትምህርት ይሰጣል፣

የመጀመሪያ ዲግሪ የሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ / የስራ ጤንነትና ደህንነት
116
117

ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና
ደሕንነት ፕሮፌሽናል-III

ለቡድን መሪ XIII
 የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር መጠበቅ አፈጻፀም መገምገምና መከታተል፣መረጃዎችን
በማጠናቀርና በመተንተን፣ ሙያዊ ድጋፍና ስልጠና በመስጠት፣ የማስተዋወቅ እና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ስራዎችን በመስራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ ምቹ አካባቢ መፍጠር
ነው፡፡
ውጤት 1፡ የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር መጠበቅአፈጻፀም መገምገምና መከታተል፣
ችግሮች ይለያል፣ የመፍትሄ እርምጃ ይነድፋል::
የሚገባቸዉን መሟላታቸዉን ያረጋግጣል፣ ይቆጣጠራል፣ ያስተባብራል፤
118
በተመረጡ ማህበረሰቦች/ቦታዎች ሰርቶ ማሳያዎችን በመስራት በቀላሉ እንዲተገበሩና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡

በማዘጋጀት በቀጣይነት የሚስፋፉበትን መንገድ ይቀይሳል፤፤
በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል
119
ያከናውናል፡፡
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በመሳሪያ የታገዘ ቁጥጥር ያደርጋል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል
ዓይነት ይለያል፣ የመከላከል እና መቆጣጠር ፕሮግራም ይነድፋል፣ ይተገብራል፣ ይከታተላል፤
120

ውጤት፡ 3 የሀይጅን፣የምግብ እና የውሀ ጤና አጠባበቅ ስራዎችን በመተግበር ጤናማና አምራች ማህበረሰብ
መፍጠር፣
ያደርጋል
ክትትል ያደርጋል፣
121

ውጤት 5፡ መረጃ ማሰባሰብ፤ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፣
 የክፍሉን መረጃ ያደራጃል፣ በጥንቃቄ ይይዛል፣
 በየዲሲፕሊናቸው የተሰባሰቡ መረጃዎችን የአፈፀም ሪፖርቶችን፣ሌሎች ሰነዶችንና የሚመለከታቸውን
አካላት በማነጋገር ጥራታቸውንና ተአማኒነታቸውን ያረጋግጣል፡፡
 ክፍተት የታየባቸውን መረጃዎች ያስተካክላል በቀጣይነት ያልተሟሉ መረጃዎች የሚሟሉበትን መንገድ
ይቀይሳል፡፡
 ጥራታቸው ተረጋግጦ በየዲሲፕሊናቸው የተሰባሰቡ መረጃዎችን ይተነትናል፡፡
 በትንተናው ውጤት መሰረት የክንውን አፈጻፀም እና ያልተከናወኑ ስራዎችን በመገምገምና ሪፖርት
በመጻፍ በቀጣይነት የሚሰሩበትን ሁኒታ በመቀየስ ክትትል ያደርጋል፡፡
ውጤት 6፡ ሙያዊ ድጋፍ መስጠትና በስራ ላይ ማብቃት
 ሙያዊ ድጋፍ ለማድረግ ዕቅድ ያዘጋጃል፣
 በሪፖርት መልክ የተዘጋጁ መረጃዎችን ይከልሳል፣
 በአካል በመገኘት በተዘጋጀ ቼክሊስት መሰረት የሙያ አሰራሮችን ይመለከታል፣ መዛግብትን ያገላብጣል፣
 ተማሪዎች በሕሙማን ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፣
122

የመጀመሪያ ዲግሪ የሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ / የስራ ጤንነትና ደህንነት ባለሙያ

123
ደሕንነት ፕሮፌሽናል-IV

ለቡድን መሪ XIV
 የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር መጠበቅ አፈጻፀም መገምገምና መከታተል፣የተለያዩ ሴክተር
መስሪያ ቤቶች መረጃዎችን በማጠናቀርና በመገምገም፣ስልጠና በመስጠት፣ የማስተዋወቅና የግንዛቤ
ማስጨበጫ ስራዎችን በመስራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ ምቹ
አካባቢ መፍጠር ነው፡፡
ውጤት 1፡ የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር መጠበቅአፈጻፀም መገምገምና መከታተል፣
የሚገባቸዉን መሟላታቸዉን ያረጋግጣል፣ ይቆጣጠራል፣ ያስተባብራል፡፡
124

በማዘጋጀት በቀጣይነት የሚስፋፉበትን መንገድ ይቀይሳል፡፡
በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
ውጤት 2፡ በመኖሪያ ቤት፣በተቋማት፣በንግድ ድርጅቶችና በሊሎች ተቋማት የጤና አጠባበቅ ስራዎችን መስራት፣
125
ዞኖች የሚለዩበትን ስልት ይቀይሳል፣ ተግባራዊነቱንም ይከታተላል፡፡
የመከላከል ስራዎችን ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር በመተባበር ያከናውናል፡፡
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በመሳሪያ የታገዘ ቁጥጥር ያደርጋል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል፡፡
በማድረግ የጤና ቁጥጥር ያደርጋል፣ የመፍትሄ ሃሳቦችን ያቀርባል፣ እርምጃ ይወስዳል፡፡
 መንግስታዊና መንግስታዊ ካልሆኑ መስሪያ ቤቶች መረጃዎች የሚሰባሰቡበትን መንገድ ከሚመለከታቸው
ጋር በመሆን ይቀይሳል፡፡
 ከሚመለከታቸው ጋር በመሆን መረጃዎች ይሰበስባል፣ያጠናቅራል፤የክንውን አፈጻፀም ግምገማ ያደርጋል፡፡
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፡፡
ዓይነት ይለያል፣ የመከላከል እና መቆጣጠር ፕሮግራም ይነድፋል፣ ይተገብራል፣ ይከታተላል፡፡
126

መፍጠር፣
127

ውጤት 5፡ መረጃ ማሰባሰብ፤ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፣
 የክፍሉን መረጃ ያደራጃል፣ በጥንቃቄ ይይዛል፣
128

 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን) ዕቅድ ያዘጋጃል፣ያፀድቃል፣ይተገብራል፣
የመጀመሪያ ዲግሪ ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ / ስራ ጤንነትና ደህንነት
129

I አጠቃላይ መግለጫ
ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-I የህብረተሰብ ጤና
በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ/ተጠሪነት የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
ቡድን መሪ IX
ጤና ጣቢያ / ሆስፒታል / ማዘጋጃ ቤት
2.1 የሥራ መደቡ ዓላማ፡-
ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን በመተግበርና የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን
በመስራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ ምቹ አካባቢ መፍጠር ነው፡፡
ውጤት 1፡ የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር ማህበረሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ
ያደርጋል፣
 የደረቅ ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ ዘዴዎችን በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ስራዎችን ይሰራል፣ በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፣
 የፍሳሽ ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ ዘዴዎችን በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ያሳውቃል፣ የተነደፉ የመቆጣጠሪያ ስልቶችን እንዲተገበሩ ያደርጋል፣
 በአከባቢ ጤና አጠባበቅ ጉደለት ተላላፊ በሽታዎች ሲከሰቱ ለሚመለከተዉ ሪፖርት ያደረጋል፣
130
የመከላከል ሥራ ይሰራል፣
በመስራት ተላላፊ በሽታዎችን መቆጣጠር
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፣ በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፣
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፣ በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል፣
 የመርዛማና አደገኛ ቆሻሾች አሰባሰብ፣ አያያዝና አወጋገድ ስራ ላይ ከሌሎች ባለሙያዎች ጋር በመሆን
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፣
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፣
 በመኖሪያና በስራ አካባቢዎች የድምፅ ብክለትን የመከላከልና የመቆጣጠር ስራን ያከናውናል፣
ውጤ 3፡ የሀይጅን፣የምግብ እና የውሀ ጤና አጠባበቅ ስራዎችን በመተግበር ጤናማና አምራች ማህበረሰብ
መፍጠር
እንዲስፋፉ ያደርጋል፣
 የውሀ ናሙና በመውሰድ ኬሚካልና ባክቴሪዩሎጂካል ምርመራ እንዲደረግ ያደርጋል፣ በውጤቱ
131
መሰረትም እርምጃ ይወስዳል፣ ክትትል ያደርጋል፣

ያደርጋል፣
አጠባበቅ በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፣ በተግባር
እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፣
 አነስተኛ የምግብና መጠጥ አገልግሎት መስጫ ድርጅቶች ተከፍተው አገልግሎት ከመጀመራቸው በፊት
በፈቃድ አሰጣጥ ሂደት ላይ እና አገልግሎት መስጠት ከጀመሩ በኋላ መሟላት ስለሚገቸው መስፈርቶች
3.9.1 ትምህርት
ደረጃ 4፡ በአካባቢ ጤና አጠባበቅ

0 ዓመት --
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ ፊርማ ቀን

መጠሪያ
132

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-II የህብረተሰብ ጤና

ቡድን መሪ X

2..1 የሥራ መደቡ ዓላማ፡-
ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን በመተግበር፣ አካባቢያዊ መረጃዎችን በመሰብስብና በማጠናቀር
እና የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን በመስራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ
እና ከብክለት የፀዳ ምቹ አካባቢ መፍጠር ነው፡፡
2..2 ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት
ውጤት 1፡ ለአከባቢ ጤና አገልግሎት የሚውሉ መረጃዎችን ማሰባሰብ እና ማጠናቀር
 የመረጃ ማሰባሰቢያ፣ ማደራጃና ማጠናቀሪያ ቅፆችንና ቼክሊስቶችን ለማዘጋጀት የሚረዱ መረጃዎችን
ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፣ ሪፖርት በማዘጋጀት ለሚመለከታቸው አካላት ሪፖርት ያደርጋል፣
 የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን እንዲሁም የአየር ንብረት ለውጥና ጤናን አስመልከቶ
በግለሰብ፣በማህበረሰብ፣በተቋማትና በድርጅቶች ደረጃ አካባቢያዊ መረጃ ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፣
 ድንገተኛ አደጋዎችና ወረርሽኞችን ለመከላከልና ለመቆጣጣር ዙሪያ መረጃ ይሰበስባለል፣ ያጠናቅራል፣
ለሚመለከታቸው አካላት ሪፖርት ያደርጋል
 የህብረተሰቡን ተጠቃሚነት ለማሻሻል የጤና መልዕክቶች ዝግጅት የሚረዳ መረጃ ይሰበስባል፣
ያጠናቅራል፣
 የሥራ ክለፍሉን ጠቋሚ፣ አንኳርና ዝርዝር ዕቅድ የሚረዱ መረጃዎችን ይሰበስባ ያዘጋጃል፤
 የሥራ መረጃ እና ዕቅድ አፈፃፀም መረጃ ይሰበስባል፣ ሪፖርቶች ያዘጋጃል፣
133
 ምርጥ ተሞክሮዎችን መረጃ ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል

ያደርጋል፡
 የደረቅ ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ ዘዴዎችን በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
 የፍሳሽ ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ ዘዴዎችን በተመለከተ ለማህበረሰቡ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ያሳውቃል፣የተነደፉ የመቆጣጠሪያ ስልቶችን እንዲተገበሩ ያደርጋል፡፡
 በአከባቢ ጤና አጠባበቅ ጉደለት ተላላፊ በሽታዎች ሲከሰቱ ለሚመለከተዉ ሪፖርት ያደረጋል፤
ስራዎችን ይሰራል፣ በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
ውጤት 3፡ በመኖሪያ ቤት፣በተቋማት፣በንግድ ድርጅቶችና በሊሎች ተቋማት የጤና አጠባበቅ ስራዎችን በመስራት
ተላላፊ በሽታዎችን መቆጣጠር
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል፣ በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል
134

 ከተለያዩ አነስተኛ ፋብሪካዎችና እንዱስትሪዎች የሚወጡ ደረቅና ፍሳሽ ቆሻሻዎች ተገቢውን የጥራት
ደረጃ ይዘው እንዲወገዱ ለሚመለከተው አከላት ተገቢውን ምክርና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን
ይሰራል፡፡
 የመርዛማና አደገኛ ቆሻሾች አሰባሰብ፣ አያያዝና አወጋገድ ስራ ላይ ከሌሎች ባለሙያዎች ጋር በመሆን
 በመኖሪያና በስራ አካባቢዎች የድምፅ ብክለትን የመከላከልና የመቆጣጠር ስራን ያከናውናል፡፡
መፍጠር
 የውሀ ናሙና በመውሰድ ኬሚካልና ባክቴሪዩሎጂካል ምርመራ እንዲደረግ ያደርጋል በውጤቱ መሰረትም
እርምጃ ይወስዳል፣ ክትትል ያደርጋል፡፡
ያደርጋል
135


3 ዓመት --
136

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-III የህብረተሰብ ጤና

ቡድን መሪ XI
ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን በመተግበር፣ አካባቢያዊ መረጃዎችን በማጠናቀርና በመተንተን
፣ የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን በመስራት እና ሙያዊ ድጋፍ በማድረግ ህብረተሰቡን
ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ ምቹ አካባቢ መፍጠር ነው፡፡
ውጤት 1፡ መረጃዎችን በየዲሲፕሊናቸው መሰብሰብ፣ ጥራታቸውን ማረጋገጥ፣ መተንተን፣
 የተሰባሰቡና የተጠናቀሩ መረጃዎችን በየዲሲፕሊናቸው ይሰበስባል፡፡
 በየዲሲፕሊናቸው የተሰባሰቡ መረጃዎችን የአፈፀም ሪፖርቶችን፣ሌሎች ሰነዶችንና የሚመለከታቸውን
አካላት በማነጋገር ጥራታቸውንና ተአማኒነታቸውን ያረጋግጣል፡፡
 ክፍተት የታየባቸውን መረጃዎች ያስተካክላል በቀጣይነት ያልተሟሉ መረጃዎች የሚሟሉበትን መንገድ
 ጥራታቸው ተረጋግጦ በየዲሲፕሊናቸው የተሰባሰቡ መረጃዎችን ይተነትናል፡፡
 በትንተናው ውጤት መሰረት የክንውን አፈጻፀም እና ያልተከናወኑ ስራዎችን በመገምገምና ሪፖርት
በመጻፍ በቀጣይነት የሚሰሩበትን ሁኒታ በመቀየስ ክትትል ያደርጋል፡፡
137
ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል
ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
 በአነስተኛ ተቋማትና በተለያዩ ስራ በታዎች የስራ ላይ ጤንነትና ደህንነት መርሆዎች ተግባራዊ
እንዲደረጉና የንጹህና ምቹ የጤና ድርጅቶች ትግበራን በተመለከተ ለአሰሪዎችና ለሰራተኞች
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል
 በተለያዩ አነስተኛ ተቋማት በመገኘትና ከህብረተሰቡና ከተቋማት በሚቀርቡ አቤቱታዎችንና ቅሬታዎችን
መነሻ በማድረግ የጤና ቁጥጥር ያደርጋል፣ የመፍትሄ ሃሳቦችን ያቀርባል፣ እርምጃ ይወስዳል፣
138

መፍጠር
ያደርጋል
ውጤት 5፡ የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አጠባበቅ አገልግሎቶችን በተመለከተ ሙያዊ ድጋፍና ክትትል ማካሄድ
 ድጋፍና ክትትል ለማድረግ የሚረዱ ለጂስቲኮች እንዲሟሉ ያደርጋል፡፡
 በተዘጋጀው ቼክሊስትና የድርጊት መርሀ ግብር መሰረት ድጋፍና ክትትል ያደርጋል፡፡
 ዶኪመንቶችን በመከለስ እና የሚመለከታቸውን ክፍሎች መጠይቅ በማድረግ ጠንካራና ደካማ ጎኖችን
ይለያል፡፡
 በተዋረድ ለሚመለከታቸው አካላት በታዩት ጠንካራና ደካማ ጎኖች ላይ ግብረ መልስ ይሰጣል፡፡
139
 በክትትልና ድጋፍ ወቅት በታዩት ጠንካራና ደካማ ጎኖች ላይ ሪፖርት በማዘጋጀት ለሚመለከተው ክፍል
ያቀርባል ፡፡


6 ዓመት --
140

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን-IV የህብረተሰብ ጤና

ቡድን መሪ XII

ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን በመተግበር፣ የተለያዩ ሴክተር መስሪያ ቤቶች መረጃዎችን
በማጠናቀርና በመገምገም፣ ሙያዊ ድጋፍና ስልጠና በመስጠት እና የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ
ስራዎችን በመስራት ህብረተሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ እና ከብክለት የፀዳ ምቹ አካባቢ መፍጠር
ነው፡፡
ውጤት 1፡ በሀይጅንና አካባቢ ጤና አገልግሎት መስክ ከተሰማሩ መንግስታዊና መንግስታዊ ካልሆኑ መስሪያ
ቤቶች መረጃዎችን መሰብሰብ፣ ማጠናቀር፣
 መንግስታዊና መንግስታዊ ካልሆኑ መስሪያ ቤቶች መረጃዎች የሚሰባሰቡበትን መንገድ ከሚመለከታቸው
ጋር በመሆን ይቀይሳል፡፡
 መሰብሰብ ያለባቸውን መረጃዎችን ባካተተ ሁኔታ ለመረጃ መሰብሰቢያ የሚረዳ ቼክ ሊስት
ከሚመለከታቸው ጋር በመሆን ያዘጋጃል፡፡
 ከሚመለከታቸው ጋር በመሆን መረጃዎች ይሰበስባል፣ያጠናቅራል፡፡
ውጤት፡ 2 የአካባቢ ጤና አገልግሎቶችን በመተግበር ማህበረሰቡን ከተላላፊ በሽታዎች መጠበቅ
141

ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙና እንዲስፋፉ ያደርጋል፡፡
 በአነስተኛ ተቋማትና በተለያዩ ስራ በታዎች የስራ ላይ ጤንነትና ደህንነት መርሆዎች ተግባራዊ
እንዲደረጉና የንጹህና ምቹ የጤና ድርጅቶች ትግበራን በተመለከተ ለአሰሪዎችና ለሰራተኞች
የማስተዋወቅና የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራዎችን ይሰራል በተግባር እንዲተረጎሙም ያደርጋል
142

መፍጠር
ያደርጋል
ውጤት 5፡ የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አጠባበቅ አገልግሎቶችን በተመለከተ ሙያዊ ድጋፍና ክትትል ማካሄድ፣
ትንተና መስራትና በተገኘው ውጤት መሰረት የሚሻሻሉበትን መንገድ መቀየስ
ተፅዕኖ የመከላከልና የማላመድ ተግባራትን በተመለከተ ሙያዊ ድጋፍና ክትትል ለማድረግ የሚረዳ
የድርጊት መርሀ ግብር ያዘጋጃል፡፡
143
 የተሰሩ ስራዎች ሪፖርቶችንና ሽፋኖችን በመከለስ ጠንካራና ደካማ ጎኖችን ይለያል፡፡

 ድጋፍና ክትትል ለማድረግ የሚረዱ መጠይቆችን ያዘጋጃል፡፡
 ድጋፍና ክትትል ለማድረግ የሚረዱ ለጂስቲኮች እንዲሟሉ ያደርጋል፡፡
 ዶኪመንቶችን በመከለስ እና የሚመለከታቸውን ክፍሎች መጠይቅ በማድረግ ጠንካራና ደካማ ጎኖችን
ይለያል፡፡
 በተዋረድ ለሚመለከታቸው አካላት በታዩት ጠንካራና ደካማ ጎኖች ላይ ግብረ መልስ ይሰጣል፡፡
 በክትትልና ድጋፍ ወቅት በታዩት ጠንካራና ደካማ ጎኖች ላይ ሪፖርት በማዘጋጀትና በመተንተን
በቀጣይነት ክፍተቶቹ የሚስተካከሉበትን መንገድ ይቀይሳል፡፡
ውጤት 6፡ የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አጠባበቅ አገልግሎቶችን በተመለከተ የተዋረድ ስልጠናዎችን ማካሄድ /
ማመቻቸት
 የሀይጅንና የአካባቢ ጤና አገልግሎቶች ትግበራ ላይ የእውቀትና ክህሎት ክፍተቶችና የስልጠና ፍላጎት
ልየታና የአስልጣኞች ስልጠና ላይ ይሳተፋል፡፤
 በወሰደው የአመቻችና የተሳታፊ ስልጠና መመሪያ መሰረት የተዋረድ ሰልጠና ከመሰጠቱ በፊት ቅድመ
ሙከራ ያደርጋል፡፡
 በተዘጋጀው የአመቻችና የተሳታፊ ስልጠና መመሪያ መሰረት ሰልጠና ይሰጣል፡፡
 ሰልጠና ከተሠጠ በኋላ የድህረ ሙከራ ያደርጋል፡፡
 የቅድመና የድህረ ሙከራውን ውጤት ይተነትናል፡፡
 በትንተናው ውጤት መሰረት በቀጣይነት በካሪኩለም ዝግጅትም ሆነ በማንዋል ዝግጅት ወቅት መካተት
ሊገባቸው የሚገባቸውን ጉዳዩች በመለየት ለሚመለከታቸው አካላት ሪፖርት ማድረግ፡፡

9 ዓመት --
144
145
የሥራዝርዝርመግለጫቅጽ
ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል-I
ሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
ለክፍል ኃላፊ XI
በየደረጃዉ ባሉ ጤናና ሥራ አመራር ቢሮዎች
 የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮግራምና ተግባራትን ለማከናወን መረጃዎችን
ማሰባሰብ፣ ማደራጀት እና የሚከናወኑ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ተግባራትን
ለመለየትና ሪፖርት ለማድረግ ነው፡፡
ውጤት 1፡ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትን በተመለከተ መረጃ ማሰባሰብ፣ ማደራጀት ስራ ላይ
እንዲውል ማመቻቸት፣
 የማህበረሰቡን ዋና ዋና የጤና ችግሮች ለመለየት የሚያስችሉ የተለያዩ መረጃዎችን ይሰበስባል፣ ችግሮቹን
ይለያል፡፡
 ከመረጃዎች በመነሳት ለችግሮች ምክንያት የሆኑ ባህርያዊና ባህርያዊ ያልሆኑ፣ አካባቢያዊ፣ ማህበራዊ
እና ተቋማዊ ክፍተቶችን ይለያል፣ያደራጃል፡፡
 የተለዩ መረጃዎችን ለጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት ያዘጋጃል፣ ለስራ
ያመቻቻል፡፡
 በጤና ማበልፀግና በሽታ መከላከል አፈፃፀም እንዲሁም በህብረተሰቡ የጤና አገልግሎት ተጠቃሚነት ላይ
የሚኖሩ ክፍተቶችን ለመለየት በሚደረገው የዳሰሳ ጥናት ሥራ የሚውል መረጃ ይሰበስባል፣ የጥናት
ውጤቶችን ለቀጣይ ሥራ በአግባቡ ያደራጃል
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት እቅድ ዝግጅት ላይ ይሳተፋል፤
146
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት የመርጃ መሣሪያዎች ሲዘጋጁ፣ የአድቮኬሲና ማህበረሰባዊ

ንቅናቄ ሲከናወኑ እንዲሁም የተለያዩ ሥልጠናዎች በሚከናወንበት ጊዜ ይሳተፋል፡፡
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት መከናወናቸዉን ክትትል ያደርጋል፡፡
 የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ለዳሰሳ ጥናት የሚያስፈልጉ መለኪያዎች፣ ቅፆች እና
ሌሎች የቅድመ ዝግጅት ስራዎች ሲካሄዱ ይሳተፋል፡፡
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት ላይ ምርጥ ተሞክሮዎች ያለባቸውብ
ቦታዎችና ይለያል፤ መረጃ ያሰባስባል፡፡
ውጤት 2፡ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮግራምን መተግበር፣
 ባህርያዊ እና ባህርያዊ ያልሆኑ የጤና ችግር ምክንያችን ሳይንሳዊ አካሂድን በመከተል ዳሰሳ በማድረግ
ይለያል፣ የፕሮራሙን ጥንካሬ፣ ድክመት፣ መልካም አጋጣሚ እና ስጋቶች ይተነትናል፣ ለችግሩ ተጋላጭ
የሆኑ ማኅበረሰብ ክፍሎችን እና ተዕጽኖ የሚያደርጉባቸዉን አካላት (የመጀመሪያ፣ ሁለተኛ ደረጃ እና
ሶስተኛ ደረጃ ታላሚ) ይለያል፣ የታላሚዎች ተደራሽ የሆኑ እና ምቹ ዘዴዎችን ይዳስሳል በማድረግ
ይለያል
 የዳሰሳ ዉጤት መሰረት በማድረግ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮግራም ስልት
ይነድፋል፣ ይተገብራል፣ ይከታተላል፡፡
 የአድቮኬሲ፣ የማህበረሰብ ንቅናቄ እና የጤና መዕልክቶችን በህትመት፣ በድምፅ፣ በምስልና በምስል
ወድምጽ ያዘጋጃል፣ ቅድመ ሙከራ ያደርጋል፣ ያሰራጫል/እንዲተላለፉ ያደርጋል፣ የተደራሲያን ምላሽን
ይከታተላል፣ ግምገማ ያደርጋል
147

የመጀመሪያ ዲግሪ የጤና አጠባበቅ ትምህርትና ጤና ማበልጸግ
(Health education and promotion)

0 አመት
148
ጤና ሚኒስቴር ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት የህብረተሰብ ጤና
ፕሮፌሽናል-II

ለክፍል ኃላፊ XII
በየደረጃዉ ባሉ ጤናና ሥራ አመራር
ተቋማት
 የማህበራዊ የባህርይ ለዉጥ ተግባቦት፤ የማህበረሰብ ንቅናቄ፣ እና የአዲቮኬሲ ስራዎችን ማከናወን፣
የማህበረሰብ ንቅናቄ እና የአዲቮኬሲ ተግባራትን መገምገምና በመከታተል፣ የበሽታ መከላከልና ጤናን
ማበልፀግ ተግባራትን ማከናወን ነው፡፡
ውጤት1፡ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትን በተመለከተ መረጃ ማደራጀት፣ መተነንተን እና
ተግባራዊ ማድረግ፣
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትንዙሪያ የተሰበሰቡ መረጃዎችን ያጠናቅራል፣ ትንተና
ያደርጋል ፡፡
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትንየተሰሩ ተግባራት ላይ የተላኩ ሪፖርቶችን ያጠናቅራል፣
ያደራጃል፣ ትንታና ያደርጋል፡፡
 የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትንተግባራትን ለመንደፍ እና ለማከናወን የተሰበሰቡ
መረጃዎችን ይጠቀማል፡፡
 የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትንእንዲሁም በህብረተሰቡ የጤና አገልግሎት ተጠቃሚነት
ላይ የሚኖሩ ክፍተቶችን ለመለየት በሚደረገው የዳሰሳ ጥናት ሥራ ላይ በመሳተፍ ሙያዊ እገዛ
149
ያደርጋል፣ቀላል የዳሰሳ ጥናቶችን በማካሄድ ይጠቀማል፡፡

 የህሙማን መረጃ ማስባሰቢያ ቅጻቅጾችን ያዘጋጃል፣ ያሻሽላል፤
ይለያል፣ የፕሮራሙን ጥንካሬ፣ ድክመት፣ መልካም አጋጣሚ እና ስጋቶች ይተነትናል፣ ለችግሩ
ተጋላጭ የሆኑ ማኅበረሰብ ክፍሎችን እና ተዕጽኖ የሚያደርጉባቸዉን አካላት (የመጀመሪያ፣ ሁለተኛ
ደረጃ እና ሶስተኛ ደረጃ ታላሚ) ይለያል፣ የታላሚዎች ተደራሽ የሆኑ እና ምቹ ዘዴዎችን ይዳስሳል
በማድረግ ይለያል፡፡
ይነድፋል፣ ይተገብራል፣ ይከታተላል
ይከታተላል፣ ግምገማ ያደርጋል
 ለመተግበር አስፈላጊ የሆነዉን ግብዓት ያሰባሰባል
 በጤና ማጎልበትና በበሽታ መከላከል ላይ የጤና አጠባበቅ ትምህርት ይሰጣል፣ዕቅዱን
 በጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት አፈጻጸምን በተመለከተ ድጋፋዊ ሱፐርቪዥን ያካሂዳል፣
በስራ ላይ የማብቃት ተግባራትን ያከናውናል፣እና በጽሁፍ ግብረ-መልስ ይሰጣል
 በድንገተኛ የጤና እና ጤና ነክ አደጋዎች ወረርሽኝ መከላከልና ቁጥጥር ከሚመለከታቸዉ ባለሙያዎች
150
ጋር በመቀናጀት የቅድመ መከላከል፣ የመቆጣጠር እና የድህረ መከላከል ተግባራቶችን ያከናዉናል፡፡

 በጤና ማበልጸግ እና ጤን አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት ላይ የሙያዉን ስታንዳርድ ይጠቀማል
ዉጤት 3፡ የማህበራዊ የባህርይ ለዉጥ ተግባቦት፤የማህበረሰብ ንቅናቄ፣ እና የአዲቮኬሲ ስራዎችን ማከናወን፣
 መረጃዎችን መሰረት ያደረገ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትና ዕቅድ ያዘጋጃል፡፡
 የጤና ማበልፀግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ተግባራትን ትኩረት እንዲሰጣቸዉ እና እንዲተገበሩ
በየደረጃዉ ላሉ አመራሮች እና ሃላፊዎች አድቮኬሲ ያካሂዳል፣
 ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል
 በተለዩ የጤና ችግሮች ዙሪያ እንደ አስፈላጊነቱ (የችግሮቹ ምንጭ በሃላፊዎች ትኩረት አለመሰጠት
ከሆነ) ከሚመለከታቸዉ ባለሙያዎች ጋር በመቀናጀት አድቮኬሲ ያካሂዳል፣ይከታተላል፣ ይገመግማል፣
በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል
 በጤና ማበልፀግ እና በጤና አጠባበቅ ትምህርት ሥራዎች ዙሪያ ክብደት ባላቸው የንቅናቄ ጉዳዮች ላይ
መርሀ-ግብር ያዘጋጃል፣ በምዕላተ-ሕዝብና በተቋማት ላይ ንቅናቄ ይፈጥራል፣ ይከታተላል፣
ይገመግማል፣ በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል
 የሕሙማን ሁኔታ ከሕሙማን ካርድ ላይ ይለያል፣ እንደ ሕመም አይነታቸው የጤና ትምህርት
የሚሰጣቸውን ሕሙማን ይለያል፡፡
 የዕለታዊ፣ ሳምንታዊ፣ ወርሃዊ፣ የሩብ አመትና አመታዊ ሪፖርት ያዘጋጃል፣


(Health education and promotion, Health service
or care management)
151
3 አመት ቀጥታ አግባብነት ያለው የስራ ልምድ
152
ጤና ሚኒስቴር ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት የህብረተሰብ ጤና
ፕሮፌሽናል-III

ለክፍል ኃላፊ XIII
በየደረጃዉ ባሉ ጤናና ሥራ አመራር ተቋማት
 የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ስልጠና መስጠት፣ የበሽታ መከላከልና ጤናን ማበልፀግ
ተግባራትን በማከናወን በህብረተሰቡ ዘንድ የሚፈለገው የጤና ባህሪ ለውጥ እንዲመጣ ማድረግ ነው፡፡
ይለያል፡፡
ይከታተላል፣ ግምገማ ያደርጋል፡፡
 ለመተግበር አስፈላጊ የሆነዉን ግብዓት ያሰባሰባል፡፡
153

በስራ ላይ የማብቃት ተግባራትን ያከናውናል፣እና በጽሁፍ ግብረ-መልስ ይሰጣል፡፡
 በጤና ማበልጸግ እና ጤን አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት ላይ የሙያዉን ስታንዳርድ ይጠቀማል ፡፡
ዉጤት 2፡ የማህበራዊ የባህርይ ለዉጥ ተግባቦት፤የማህበረሰብ ንቅናቄ፣ እና የአዲቮኬሲ ስራዎችን ማከናወን፣
 መረጃዎችን መሰረት ያደረገ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትና ዕቅድ ያዘጋጃል፡፡
በየደረጃዉ ላሉ አመራሮች እና ሃላፊዎች አድቮኬሲ ያካሂዳል፣ ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ በግብረመልሱ
መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል፡፡
 በተለዩ የጤና ችግሮች ዙሪያ እንደ አስፈላጊነቱ (የችግሮቹ ምንጭ በሃላፊዎች ትኩረት አለመሰጠት ከሆነ)
ከሚመለከታቸዉ ባለሙያዎች ጋር በመቀናጀት አድቮኬሲ ያካሂዳል፣ይከታተላል፣ ይገመግማል፣
በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል፡፡
መርሀ-ግብር ያዘጋጃል፣ በምዕላተ-ሕዝብና በተቋማት ላይ ንቅናቄ ይፈጥራል፣ ይከታተላል፣ ይገመግማል፣
በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል ፡፡
ውጤት 3. በጤና ማበልጸግና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮግራም አተገባበር ክትትልና ግምገማ ማድረግ፣
 በየደራጀው ድጋፍና ክትትል በማድረግ የፕሮግራሙን ተፈጻሚነት ይከታተላል፤ይገመግማል፤ግብረ መልስ
ይሰጣል፡፡
 የእቅድ አፈጻጸም ግምገማ በቋሚነትና ተከታተይ በሆነ አግባብ ያካሂዳል፤ልምድ ይለዋወጣል፤የቀጣይ የስራ
154
ትግበራ እቅድ ያዘጋጃል፤ይከታተላል፡፡

 የጤና መበልጸግና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት ወቅቱን ጠብቆ ሪፖርት
ያደርጋል፤ይገመግማል፤ግብረመልስ ይሰጣል፤የተግባራትን መለኪያዎች ያዘጋጃል፤ይከልሳል በጤና መረጃ
ስርዓት ቋት ውስጥ ያካትታል፤
ውጤት 4፡ የሚዘጋጁ የጤና ማበልጸግና ጤና አጠባበቅ ተግባራትን ጥራት ማስጠበቅ፣
 የጤና አጠባበቅ ትምህርትና ማበልፀግ ተግባራት ስታንዳርድ ያዘጋጃል፤ ትግበራውን ይከታተላል፡፡
 በሁሉም ጤና ፕሮግራሞች ቁልፍ የጤና መልዕክቶችን ያዘጋጃል፤ይከልሳል፡፡
 የሚዘጋጁ መልዕክቶች ቁልፍ መልዕክቶች መሰረት አድርገው የተዘገጁ መሆናቸውን ይከታተላል እና
የቁልፍ መልዕክቶቹን አጠቃቀም ይገመግማል፡፡
ውጤት 6፡ መረጃዎችን መጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፣
 የስልጠና ፍላጎት ይለያል፤ የስልጠና እቅድ ያዘጋጃል፤ ለስልጠና የሚስፈልጉ ግብዓቶች እንዲሟሉ
 በጤና ማበልጸግና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ላይ በየደረጃው ላሉ የተለያዩ አካላት ክፍተቶቸን ይለያል
አቅም እንዲጎለብት ያደርጋል፣ የድህረ ስልጠና ክትትል ያደርጋል፡፡
 ሌሎች በዘርፉ የሚሰሩ የጤና አጠባበቅ ትምህርትና ጤና ማበልጸግ ክሂሎት እንዲኖራቸዉ
ያሰለጥናል፤ያበቃል፡፡
 በተለዩ የጤና ችግሮች ላይ የተዘጋጀ እቅድ መሰረት በማድረግ የተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎችን በየደረጃው
155
በማሳተፍ የማህበረሰብ የጤና ባለሙያዎች ስብሰባ/ ኮንፌረንስ ያዘጋጃል፣ በፌስቲቫልና ኤግዚቢሽን

ሥራዎች ላይ ይሳተፋል፣
 ሙያዊ ድጋፍ ለማድረግ ዕቅድ ያዘጋጃል
ውጤት 9፡ ለጤና ባለሙያ ተማሪዎች ተግባር ተኮር ትምርት መስጠት

(Health education and promotion,Health service or care
management)
156

157
ጤና ሚኒስቴር ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ የህብረተሰብ ጤና
ትምህርት ፕሮፌሽናል-IV

ለክፍል ኃላፊ XIV
በየደረጃዉ ባሉ ጤናና ሥራ አመራር
ተቋማት
 የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮግራምን መተግበር፣መልካም ተሞክሮዎችን
በመቀመርና በማስፋት የህብረተሰቡ ጤና እንዲጠበቅና እንዲጎለብት ማድረግ ነው፡፡
ይለያል፡፡
ይከታተላል፣ ግምገማ ያደርጋል፡፡
158
 ለመተግበር አስፈላጊ የሆነዉን ግብዓት ያሰባሰባል፡፡

በስራ ላይ የማብቃት ተግባራትን ያከናውናል፣እና በጽሁፍ ግብረ-መልስ ይሰጣል፡፡
 በጤና ማበልጸግ እና ጤን አጠባበቅ ትምህርት ተግባራት ላይ የሙያዉን ስታንዳርድ ይጠቀማል ፡፡
159
ዉጤት 2፡ የማህበራዊ የባህርይ ለዉጥ ተግባቦት፤ የማህበረሰብ ንቅናቄ፣ እና የአዲቮኬሲ ስራዎችን ማከናወን፣
 መረጃዎችን መሰረት ያደረገ የጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርትና ዕቅድ ማዘጋጀት
በየደረጃዉ ላሉ አመራሮች እና ሃላፊዎች አድቮኬሲ ያካሂዳል፣ ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ በግብረመልሱ
መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል፡፡
 በተለዩ የጤና ችግሮች ዙሪያ እንደ አስፈላጊነቱ (የችግሮቹ ምንጭ በሃላፊዎች ትኩረት አለመሰጠት ከሆነ)
ከሚመለከታቸዉ ባለሙያዎች ጋር በመቀናጀት አድቮኬሲ ያካሂዳል፣ይከታተላል፣ ይገመግማል፣
በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል፡፡
መርሀ-ግብር ያዘጋጃል፣ በምዕላተ-ሕዝብና በተቋማት ላይ ንቅናቄ ይፈጥራል፣ ይከታተላል፣ ይገመግማል፣
በግብረመልሱ መሰረት ማሻሻያ ያደርጋል ፡፡
ውጤት 3፡ የጤና አጠባበቅ ትምህርትና ማበልፀግ ተኮር ሰሚናሮች፤አዉደ ጥናቶች እና ሌሎች መሰል ፎረሞችን
ማዘጋጀትና ማካሄድ፣
 የተለያዩ ፕላት ፎርሞችን በመጠቀም አቅም ሊገነቡ የሚችሉ ርዕሶችን ይለያል፡፡
 በተለዩ ርዕሶች ሊይ የተለያዩ መረጃዎችን ይሰበስባል፤መረጃዎችን ይተነትናል፡፡
 ሰሚናር /አዉደ ጥናቶች/ ያዘጋጃል፡፡
 የሴሚናሩን ዉጤት ይገመግማል፤በግምገማው መሰረት የተገነውን ውጤት እንደ ግብዓት ይጠቀማል
ውጤት 4፡ በሀገሪቱ የጤና አጠባበቅ ትምህርትና ማበልፀግ ሙያ ማሰልጠኛ ተቋማት እና ዩኒቨርሲቲዎች ስርዓተ
ትምህርት ግንባታ ስራ ላይ ድገፍ ማድረግ፣
 የጤና አጠባበቅ ትምህርት እና ማበልጸግ ግንባታ የሚደረግባቸዉን ዩኒቨርሲቲና ማሰልጠኛ ተቋመት
ይለያል፡፡
 በስርዓት ትምህርት ግንባታ ሂደትይሳተፋል፡፡
 በተለየው ክፍተት መሰረት የጤና አጠባበው ትምህርት እና ማበልፀግ በስርዓተ ትምህርቱ ውስጥ ወጥነት
እንዱኖረዉ የአዴቮኬሲ ስራ ይሰራል
160
ውጤት 5፡ መረጃ ማሰባሰብ፤ማጠናከር፣ መተንተንና ለቀጣይ ሥራ ማዘጋጀት፤

 የስልጠና ፍላጎት ይለያል፤ የስልጠና እቅድ ያዘጋጃል፤ ለስልጠና የሚስፈልጉ ግብዓቶች እንዲሟሉ
 በጤና ማበልጸግና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ላይ በየደረጃው ላሉ የተለያዩ አካላት ክፍተቶቸን ይለያል
አቅም እንዲጎለብት ያደርጋል፣ የድህረ ስልጠና ክትትል ያደርጋል፡፡
 ሌሎች በዘርፉ የሚሰሩ የጤና አጠባበቅ ትምህርትና ጤና ማበልጸግ ክሂሎት እንዲኖራቸዉ
ያሰለጥናል፤ያበቃል፡፡
 በተለዩ የጤና ችግሮች ላይ የተዘጋጀ እቅድ መሰረት በማድረግ የተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎችን በየደረጃው
በማሳተፍ የማህበረሰብ የጤና ባለሙያዎች ስብሰባ/ ኮንፌረንስ ያዘጋጃል፣ በፌስቲቫልና ኤግዚቢሽን
ሥራዎች ላይ ይሳተፋል፣
161

 ተማሪዎች በሕሙማን እና በመስክ ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፣
 የባህርይ ለውጥና ተግባቦት ምርጥ ቅመራውን ለመስራት ከሚመለከታቸው አካላት ጋር መወያየትና
መመዘኛ መስፈርት ያዘጋጃል
 ለባህርይ ለውጥና ተግባቦት ቅመራው የሚያስፈልግ መመሪያና ማንዋል ያዘጋጃል(ይከልሳል)ና ያፀደቃል
 የባህርይ ለውጥና ተግባቦት የቅመራ ቼክሊስት ማዘጋጀትና በተመረጡ ቦታዎች እንዱሞለ
ያድርጋል፤የባህርይ ለውጥና ተግባቦት ቅመራውን በቦታው ተገኝቶ ይቀምራል፤ የቅመራ ሪፖርት
ያዘጋጃል፤ የቅመራ ውጤቱን ከሀላፊ እና ከሚመከታቸው አካላት ጋር በመሆን ይገመግማል፤የቅመራ
ውጤቱን ያሰራጫል፤ይሰንድል
 ምርጥ ተሞክሮ የማስፋት ስልት ይነድፋል፤ወደ ሌሎች እንዲሰፋ ያደርጋል፤ለውጡን ይከታተላል
 የራሱንና የሌሎች ተሞክሮዎችን በመቅሰም ለስራ ቅል ጥፍናና ማሻሻያ ላይ ያውላል፣
 ተሞክሮች በሌሎች የስራ ክፍሎች እንዲስፋፉ ሙያዊ ዕገዛያ ደርጋል፣
 በአለም አቀፍ እና በሃገር ዉስጥ ደረጃ ያሉ አዳዲስ ቴክሎጂዎችን ይለያል፣ አዋጭነታቸዉን እና
በማህበረሰቡ በቀላሉ ተፈጻሚ መሆን የሚያስችሉ መሆናቸዉን ይፈትሻል
 የተለያዩ ቴክኖሎጂዎችን ሙከራ ያደርጋል እና ዉጤታማነታቸዉን ይፈትሻል እና በተገኘዉ ግኝት
መሰረት ማስተካከያ ያደርጋል
 የተለዩ ቴክኖሎጀጂዎችን በመጠቀም የጤና መረጃዎችን እና አሰራሮችን ይተገብራል፣ ይከታተላል እና
ግምገማ ያደርጋል፡፡
162

 የራሱንዕቀድ አፈፀፀም ለማሻሻል የመፍትሔ ሃሳብ ያቀርባል፣


(Health education and promotion, Health service or
care management)
163

የመሥሪያቤቱ ስም የሥራ መደቡ መጠሪያ የሥራ ዘርፍ/የሥራሂደት
-@Â ¸n!St&R የህብረተሰብ ጤና
የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-I
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮምሽን ቢሮ ብቻ የሚሞላ

ለክፍል ኃላፊ የሥራው ደረጃ የሥራውኮድ
XI
bydr©W Æl# -@Â tÌ¥T
 የህብረተሰBN ጤና ¥¯LbTÂ kb>¬ m-bQ½ HÑ¥N y¸ÃSfLUcWN yMGB ›YnT
bmlyT kHm¥cW l¥ggM y¸ÃSCl# ›L¸ MGïC XNÄ!zU°Â bwQt$ XNÄ!qRb#
b¥DrG kHm¥cW DnW XNÄ!w-# l¥SÒL nWÝÝ
W-@T 1Ý b-@Â tÌM yHÑ¥N |R›t MGB PéG‰M mtGbR¿
 l¬µ¸ãC MGB y¸zUJbTN ï¬ xq¥m_ YqYúL½ l!àl# y¸gÆcWN yMGBq$úq$îC
YwSÂL½ yMGB ¥BsÃ q$úq$îCÂ l@lÖC xQRïèC y¸gz#bTN msfRT ÃzU©L |‰ §Y
ÃW§LÝÝ
 yHÑ¥N MGB ¥zU© KFL N}HÂÂ dHNnT y¸-bQbTN dr© YqRÉL½ |‰ §Y ÃW§L½
dr©ãc$ m-b”cWN YgmG¥L½ xSf§g!WN y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝÝ
 yMGB »n# ÃzU©L½ y¬µ¸ãCN xStÃyT ÃsÆSÆL½ dNb®c$ mqb§cWN YgmG¥L½
|‰ §Y ÃW§L¿
 MGïC XNdyYz¬cW ›YnT y¸qm-#bTN ï¬ YwSÂL½ |‰ lY ÃW§LÝÝ
 yHÑ¥NN yHmM XÂ yxmUgB ¬¶K YwSÄL½ y-@Â CG„N YlÃL½ lxND HmMt¾
y¸ÃSfLgWN yMGB ›YnTÂ m-N YwSÂL½ y¸mlktWN hk!M Ã¥K‰L½
 yHÑM F§¯TÂ yhk!M T:²Z msrT Ãdrg ytly MGB XNÄ!zUJ ÃdRUL½ tgb!W
MGB lTKK¾W HÑM mDrs#N Yk¬t§L½ lHÑ¥NÂ yHÑ¥N b@tsB yMKR xgLGlÖT
YsÈL½ |‰WN Yk¬t§L Yg¥G¥L½ KFtT s!f-R xÍÈ" y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝÝ
164
W-@T 2Ý yHBrtsB y|n MGB |R›T mzRUT XÂ -@ÂN ¥¯LbT

 lSR›t MGB PéG‰M yMKKRÂ tGÆïT S‰ y¸Wl# yTMHRTÂ yS‰ §Y mR© {h#æCÂ
ll@lÖC GB›èC mà§¬cWN Yk¬t§LÝÝ
 b-@Â tqÌÑ WS_ ySRዓt MGB CGéCN lmk§kLÂ yMGB xlmmÈ-N CGéCN
xSqDä lmlyT tk¬¬Y ySR›t MGB Ly¬ tGÆ‰N ÃkÂWÂLÝÝ
 lXÂèCÂ HÉÂT y¸s-# ySR›t MGB xgLGlÖèCN btqm-§cW S¬NÄRD
msrTYtgB‰L
 ytl† yMGB X_rT ÃlÆcW tgLU×C XNd yCG‰cW dr© bmlyT btm§§>Â ተኝቶ
መታከም አገልግሎት እንዲያገኙ ያደርጋል
 የተጨማሪ ምግብ ማዘጋጀት ሰርቶ ማሳያ ፕሮግራምን ያደራጃል ይተገብራል
 ለስራ ተግባሩ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችን መዘርዝር በማዘጋጀት ወቅቱን ጠብቆ ለሚመለከታቸው አካላት
ያቀርባል፡፡ አፈፃፀሙን ይከታተላል
 ktÌÑ UR bTSSR y¸s„ ¥HbrsB xqF ySRt MGB PéG‰äCN YdGÍL
 HBrtsBN l¥gLgL y¸ÃSCL yxmUgB |R›T lmzRUT y¸tgbR ¥Sr© ÃsÆSÆL½
kMGB ¥nS wYM km-N b§Y bmmgB y¸kst$ y-@Â CGéCN YlÃL½ HBrtsb#N
ÃStêW”L½ HBrtsb#N xqÂJè |‰ §Y ÃW§L½ xfÉiÑN YgmG¥L½ KFtèCN
bmlyT y¥ššÃ XRM© YwSÄLÝÝ
 lXÂèCÂ HÉÂT½ ytly xmUgB l¸fLg# HÑ¥N½ lxrUêEÃN½ GN²b@ ÃS=BÈL½
 bxmUgB |R›T §Y l¸s_ y-@Â TMHRT y¸ÃSfLg# xU™ y¥St¥¶Ã q$úq$îCN
bm-qM lHBrtsb# y-@Â TMHRT bywQt$ YsÈL½
W-@T 3Ý መረጃን መመዝገብ ማደራጀትና ሪፖርት
 በየእለቱ የሚያከናውናቸውን ተግባራት አግባብ ባለውና በስራ ክፍሉ በተዘጋጁ ቅፆችና መዝገቦች ላይ
በጥራት በመመዝገብ የመረጃ ቶክኖሎጂ ቋትን እና ሌሎች አግባብ ያላቸውን ዘዴዎች በመጠቀም
መረጃዎቹን አግባብ ባለው ሁኔታ ይይዛል
 ተሰብስበው የተደራጁትን መረጃዎች እንደ ስራው ፍሰት አስፈላጊ የሆኑትን በመምረጥ ወቅታዊ ሪፖርት
በጥራት በማዘጋጀት ወደ ሚመለከተው የስራ ሃላፊ/ክፍል ይልካል፡፡
የትምህርትደረጃ የትምህርት አይነት
ymjm¶Ã Ä!ግሪ |nMGB
165
0 ዓመት
166

የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-II
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን /ቢሮ ብቻ የሚሞላ
ለክፍል ኃላፊ የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
XII
 kMGB UR tÃÃ™nT Ã§cWN ytl† y-@Â CGéC §Y bmmR÷Z የህብረተሰBN ጤና
¥¯LbTÂ kb>¬ m-bQ½ HÑ¥N y¸ÃSfLUcWN yMGB ›YnT bmlyT kHm¥cW
l¥ggM y¸ÃSCl# ›L¸ MGïC XNÄ!zU°Â bwQt$ XNÄ!qRb# b¥DrG kHm¥cW DnW
XNÄ!w-# l¥SÒL nWÝÝ
W-@T 1Ý b-@Â tÌM yHÑ¥N |R›t MGB mQr}Â mtGbR
 l¬µ¸ãC MGB y¸zUJbTN ï¬ xq¥m_ YqYúL½ l!àl# y¸gÆcWN yMGB q$úq$îC
ÃW§LÝÝ
|‰ §Y ÃW§L
 yHÑM F§¯TÂ yhk!M T:²Z msrT Ãdrg ytly MGB XNÄ!zUJ ÃdRUL½ tgb!W MGB
167
lTKK¾W HÑM mDrs#N Yk¬t§L½ lHÑ¥NÂ yHÑ¥N b@tsB yMKR xgLGlÖT

 ySR›t MGB PéG‰M TGb‰ b¸mlk¬cW h#l#M KFlÖC btqm-W S¬NÄRD
(Comprhensive Integrated Nutrition Service-CINuS) msrT úYö‰r_ mtGb„N Yk¬t§L
xSf§g!WN DUFM ÃdRUL
 b-@Â tqÌÑ WS_ ySRt MGB CGéCN lmk§kLÂ yMGB xlmmÈ-N CGéCN
lmlyT tk¬¬Y ySR›t MGB Ly¬ tGÆ‰N ÃkÂWÂLÝÝ
 lXÂèCÂ HÉÂT y¸s-# ySR›t MGB xgLGlÖèCN btqm-§cW S¬NÄRD msrT
YtgB‰L
 ytl† yMGB X_rT ÃlÆcW tgLU×C XNdy CG‰cW dr© bmlyT btm§§>Â ተኝቶ
 ተጨማሪ ምግብ ማዘጋጀት ሰርቶ ማሳያ ፕሮግራሞችን ያደራጃል ይተገብራል
 በተቋሙ ውስጥ ያሉ ሌሎች የስርዓተ ምግብ አገልግሎት ከሚሰጥባቸው ክፍሎች ጋር በቅንጅት ይሰራል፡፡
ለክፍሎቹ የሙያ እገዛ ያደርጋል
 ለስርዓተ ምግብ ትግበራ አስፈላጊ የሆኑ የፖሊሲ፤ የትግበራ መመሪያና ማኑሎች በተቁዋሙ እንዲገኙ
ያደርጋል፡፡ ባለሙያዎችም እንዲጠቀሙ በማድረግ አገልግሎቱ እንዲሻሻል እገዛ ያደርጋል፡፡
 ለስራ ተግባሩ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችን መዘርዝር በማዘጋጀት ወቅቱን ጠብቆ ለሚመለከታቸው አካላት
ያቀርባል፡፡ አፈፃፀሙን ይከታተላል
kMGB ¥nS wYM km-N b§Y bmmgB y¸kst$ y-@Â CGéCN YlÃL½ |R›T YzrUL½
HBrtsb#N ÃStêW”L½ HBrtsb#N xqÂJè |‰ §Y ÃW§L½ xfÉiÑN YgmG¥L½
KFtèCN bmlyT y¥ššÃ XRM© YwSÄLÝÝ
 lXÂèCÂ HÉÂT½ ytly xmUgB l¸fLg# HÑ¥N½ lxrUêEÃN½ ytly xmUgB |R›T
YzrUL½ |L-Â YsÈL½ GN²b@ ÃS=BÈL½ |‰ §Y ÃW§L½
ÃzU©L½ l¥St¥¶ÃnT Y-q¥L½ lHBrtsb# y-@Â TMHRT bywQt$ YsÈL½
168
 ll@lÖC -@Â ÆlÑÃãC XÂ y¥hbrsB KFlÖC ySL-Â PéG‰M ÃzU©L½ |L-Â YsÈL½
|L-ÂWN YgmG¥LÝ lwdðT |L-Â ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
 lHG ÆlÑÃãC½ lXQD xWÀãC½ lxStÄdéC½ -@Â ÆlÑÃãC½ XÂ ll@lÖC |‰
ÆLdrïC ÑÃêE MKR YsÈLÝÝ
 በየእለቱ የሚያከናውናቸውን ተግባራር አግባብ ባለውና በስራ ክፍሉ በተዘጋጁ ቅፆችና መዝገቦች ላይ
በጥራት በመመዝገብ የመረጃ ቶክኖሎጂ ቋትን እና ሌሎች አግባብ ያላቸውን ዘዴዎች በመጠቀም
W-@T 4Ý TMHRTÂ SL-Â mS-T½ _ÂTÂ MRMR §Y mútF
 ytútfÆcW ySR›t MGB SL-ÂãC XWqTN lb#DN xÆ§T SL-Â bmS-T yKHlÖT
>GGR XNÄ!ñR ÃdRUL½(roll-out training)
 kMGB UR t²¥JnT Ã§cWN yHBrtsB y-@Â CGéC lmlyT b¸drg# _ÂèC §Y
YútÍL½y-@Â CG„N lmQrF y¸rÇ XRM©ãCNÂ ymFTÿ ¦úïCN Y-q$¥L½
 yMGB xgLGlÖT xsÈ_ _‰T½xtgÆbRÂ W-@¬¥nTÂ §Y _ÂT §Y YútÍL ytgß# W-
@èC lS‰ ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
 MR_ tmKéãCN wd l@§ xµÆb! wYM -@Â tÌM ÃSÍÍLÝ
 y|n MGB ±l!s!ãC S¬NÄRìC XÂ mm¶ÃãC s!zU° YútÍL½ ÑÃêE xStê}å
ÃdRULÝÝ
 በስነ ምግብ ትምህርት ዘርፍ ከከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የሚመደቡ ተለማማጅ ተማሪዎች በተግባር
ያለማምዳል፣ ያስተባብራል፡፡ የአፈፃፀም ምዘናቸው ላይ ይሳተፋል፡፡
ymjm¶Ã Ä!ግሪ |n MGB
3 ዓመት በሥነ ምግብ ዘርፈ የተገኘ ልምድ

169
170

የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-III
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮምሽን /ቢሮ ብቻ የሚሞላ
XIII
 kMGB UR tÃÃ™nT Ã§cWN y-@Â CGéC bÄsú _ÂT bmlyT የህብረተሰBN ጤና
¥¯LbTÂ kb>¬ m-bQ½ HÑ¥N y¸ÃSfLUcWN yMGB ›YnT bmlyT kHm¥cW
l¥ggM y¸ÃSCl# ›L¸ MGïC XNÄ!zU°Â bwQt$ XNÄ!qRb# b¥DrG kHm¥cW DnW
XNÄ!w-# l¥SÒL nWÝÝ
 l¬µ¸ãC MGB ZGJT l!àl# y¸gÆcWN yMGB q$úq$îC YwSÂL½ yMGB ¥BsÃ
q$úq$îCÂ l@lÖC xQRïèC y¸gz#bTN msfRT ÃzU©L |‰ §Y ÃW§LÝÝ
|‰ §Y ÃW§L
171
 ySR›t MGB PéG‰M TGb‰ b¸mlk¬cW h#l#M KFlÖC btqm-W S¬NÄRD
(Comprhensive Integrated Nutrition Service-CINuS) msrT úYö‰r_ mtGb„N Yk¬t§L½
xSf§g!WN DUFM ÃdRUL
YtgB‰L
 ytl† yMGB X_rT ÃlÆcW tgLU×C XNdyCG‰cW dr© bmlyT btm§§>Â ተኝቶ
 በተቋሙ ውስጥ ያሉ ሌሎች የስርዓተ ምግብ አገልግሎት ከሚሰጥባቸው ክፍሎች ጋር በቅንጅት
ይሰራል፡፡ ለክፍሎቹ የሙያ እገዛ ያደርጋል
 ktÌÑ UR bTSSR y¸s„ ¥HbrsB xqF ySRt MGB PéG‰äCN YdGÍL ÃStÆB‰L
 ለስራ ተግባሩ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችን መዘርዝር በማዘጋጀት ወቅቱን ጠብቆ ለሚመለከታቸው አጋላት
ያቀርባል፡፡ ግብዓቶቹ ሲቀርቡ ስራ ላይ ያውላል ብክነት እንዳይኖር የአጠቃቀም ሁኔታንና ይከታተላል
172

 በየእለቱ የሚያከናውናቸውን ተግባራር አግባብ ባለውና በስራ ክፍሉ በተዘጋጁ ቅፆችና መዝገቦች ላይ
በጥራት በመመዝገብ፤ የመረጃ ቶክኖሎጂ ቋትን በመጠቀም መረጃዎቹን አግባብ ባለው ሁኔታ ይይዛል
 የተመዘገቡ መረጃዎች ጥቅም ላይ ሊውሉ በሚችል ሁኔታና እንደ ስራ ፍሰታቸው ያደራጃል፤ በተቋሙ
ውስጥ ጥቅም ላይ ሊውሉ የሚችሉትን በመለየት እና በመተንተን ለፕሮግራሙ መሻሻል ስራ ላይ
ያውላል
W-@T 4Ý TMHRTÂ SL-Â mS-T½ DUF ¥DrG XÂ ¥_ÂT
 kMGB UR t²¥JnT Ã§cWN yHBrtsB y-@Â CGéC lmlyT b¸drg# _ÂèC §Y
YútÍL½y-@Â CG„N lmQrF y¸rÇ XRM©ãCNÂ ymFTÿ ¦úïCN Y-q$¥L½
 yMGB xgLGlÖT xsÈ_ _‰T½ xtgÆbRÂ W-@¬¥nTÂ §Y _ÂT ÃµÿÄL ytgß# W-@èC
lS‰ ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
 በቴክኖሎጂ የተደገፈና የተቀናጀ የስርዓተ ምግብ ፕሮግራም ሥልጠና ማኑዋል ዝግጀት ላይ በመሳተፍ
አዳዲስ ለሚመደቡ የስርዓተ ምግብ ባለሙያዎች ስለሥራው ተገቢውን የአሰልጣኞች ስልጠና
ይሰጣል፤(TOT training)
 y|n MGB ±l!s!ãC S¬NÄRìC XÂ mm¶ÃãC s!zU° YútÍL½ ÑÃêE xStê}å
ÃdRULÝÝ
 በስነ ምግብ ትምህርት ዘርፍ ከከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የሚመደቡ ተለማማጅ ተማሪዎች በተግባር
ያለማምዳል፣ የአፈፃፀም ምዘናቸው ላይ ይሳተፋል፡፡
 በተቋሙ ውስጥ የሚካሄዱ የስርዓተ ምግብ ፕሮግራም ትግበራዎችን ያስተባብራል ይመራል፡፡ በተቋሙ
ውስጥ ያሉ ሌሎች የስራ ክፍሎች ጋር በቅንጅት የሚሰሩ የስርዓተ ምግብ ተግባራትን የስራ ክፍሉን
ወክሎ ይሳተፋል፡፡
 ለህሙማን የተዘጋጁና የታዘዙ ምግቦች በሰውነት ላይ እያስከተሉ ያሉትን ተፅዕኖ ያጠናል፣
 የሰውነት ማበልጸግ ሂደትና በምግብ በሽታና ጤና ያላቸው ተዛምዶ ግንኙነት ይመረምራል፣
 በተቋሙ ስር ባሉ የስርዓተ ምግብ አገልግሎት ለሚተገበርባቸው የስራ ክፍሎች ድጋፋዊ ክትትል እቅድና
173
ቼክሊስት ያዘጋጃል፤ ድጋፋዊ ክትትሉን ያደርጋል፣

 መዝገቦችን ይገመግማል፤ የተገልጋዮችን አገልግሎት አጠቃቀም እርካታና ደረጃ ቃለመጠይቅ ያደርጋል
 አስፈላጊውን ግብረመልስ በቃልና በፅሁፍ ይሰጣል

6 ዓመት በሥነ ምግብ ዘርፈ የተገኘ ልምድ

174

የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል-IV
XIV
 kMGB UR tÃÃ™nT Ã§cWN y-@Â CGéC bÄsú _ÂT bmlyT የህብረተሰBN ጤና
¥¯LbTÂ kb>¬m-bQ XNÄ!h#M xgLGlÖt$ tk¬¬YÂ _‰t$N y-bq XNÄ!çN S‰W
bST‰t©!K XQD ñéT XNÄ!tgbR b¥DrG ½ _ÂTÂ MRMR b¥DrG½ HÑ¥N
y¸ÃSfLUcWN yMGB ›YnT bmlyT kHm¥cW l¥ggM y¸ÃSCl# ›L¸ MGïC
XNÄ!zU°Â bwQt$ XNÄ!qRb#kHm¥cW DnW XNÄ!w-# l¥SÒL nWÝÝ
 l¬µ¸ãC MGB y¸zUJbTN ï¬ xq¥m_ YqYúL½ l!àl# y¸gÆcWN yMGB q$úq$îC
ÃW§LÝÝ
|‰ §Y ÃW§L
175
 btqÌÑ WS_ ySR›t MGB PéG‰M TGb‰ b¸mlk¬cW h#l#M KFlÖC btqm-W
S¬NÄRD (Comprhensive Integrated Nutrition Service-CINuS) msrT úYö‰r_ mtGb„N
Yk¬t§L xSf§g!WN DUFM ÃdRUL
 btqÌÑ WS_ lSR›t MGB PéG‰M yMKKRÂ tGÆïT S‰ y¸Wl# yTMHRTÂ yS‰
§Y mR© {h#æCÂ ll@lÖC GB›èC mà§¬cWN Yk¬t§LÝÝ
YtgB‰L
 ytl† yMGB X_rT ÃlÆcW tgLU×C XNdy CG‰cW dr© bmlyT btm§§>Â ተኝቶ
 በተቋሙ ውስጥ ያሉ ሌሎች የስርዓተ ምግብ አገልግሎት ከሚሰጥባቸው ክፍሎች ጋር በቅንጅት
ይሰራል፡፡ ለክፍሎቹ የሙያ እገዛ ያደርጋል
 ለስራ ተግባሩ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችን መዘርዝር በማዘጋጀት ወቅቱን ጠብቆ ለሚመለከታቸው አጋላት
ያቀርባል፡፡ ግብዓቶቹ ሲቀርቡ ስራ ላይ ያውላል ብክነት እንዳይኖር የአጠቃቀም ሁኔታንና ይከታተላል
176
W-@T 3Ý TMHRTÂ SL-Â mS-T½ _ÂTÂ MRMR §Y mútF XÂ xgLGlÖT ¥ššL
 kMGB UR t²¥JnT Ã§cWN yHBrtsB y-@Â CGéC lmlyT _ÂèCN ÃdRUL½ y-@Â
CG„N lmQrF y¸rÇ XRM©ãCN Y-q$¥L½ y±l!s!Â yHG ¥ššÃ húB ÃqRÆL½
 yMGB xgLGlÖT xsÈ_ _‰T½xtgÆbRÂ W-@¬¥nTÂ §Y _ÂT ÃµÿÄL ytgß# W-@èC
lS‰ ¥ššÃnT Y-q¥LÝÝ
 ysWnT y:lT t:lT tGÆ‰T kMGB N_r ngR UR ÃlWN t²Mì Ã-ÂL½
 ysWnT HêSN (zr mL) የምግብ ንጥረ ነገሮችን ተዛምዶ ያጠናል፣
 ምግብ በምግብ መዋሃድ ላይ ያላውን ተፅዕኖ ያጠናል፣
 የሰውነት ማበልጸግ ሂደትና በምግብ በሽታና ጠየና ያላቸውን ተዛምዶ (ግንኙነት) ይመረምራል፣
 የጤና ምክር ይሠጣል፣ ጤናማ አመጋገብ በማህበረሰቡ ውስጥ እንዲዳብር ያደርጋል፣
 የተለያዩ ምግቦችን አመጋገብ ያማክራል፣ ይመክራል፣
 የተለያዩ ጤና ባለሙያዎችን እና የማህበረሰቡን ክፍሎች ከጤናማ አመጋገብ ጋር በተያያዘ ስልጠና
ይሰጣል፣
 MR_ tmKéãCN YqM‰L½ wd l@§ xµÆb! wYM -@Â tÌM ÃSÍÍL½
 b÷NfrNîCÂ xWd _ÂèC §Y bmgßT y_ÂT {h#æCN ÃqRÆLÝÝ
 በቴክኖሎጂ የተደገፈና የተቀናጀ የስርዓተ ምግብ ፕሮግራም ሥልጠና ማኑዋል ያዘጋጃል፣ አዳዲስ
ለሚመደቡ የስርዓተ ምግብ ባለሙያዎች ስለሥራው ተገቢውን ሥልጠና ይሰጣል፤
 y|n MGB ±l!s!ãC S¬NÄRìC XÂ mm¶ÃãC s!zU° YútÍL½ ÑÃêE xStê}å
ÃdRULÝÝ
 ySR›t MGB PéG‰M TGb‰ XÂ xQRïT btgb!W mµtT XNÄ!CL yS‰ KFl#N bmwkL
ytÌÑ yx+R mµkl¾Â yrJM g!z@ ST‰t©!K XQD ZGJT §Y YútÍLÝÝ
 ሳምታዊ፤ወርሀዊና ዓመታዊ የስርዓተ ምግብ ፕሮግራም ትግበራን መዝግቦ በመያዝ ይተነትናል
የመረጃውን ውጤት ይጠቀማል ለሚመለከተው ክፍል ወቅታዊ ሪፖርት ያቀርባል፡፡
 በስነ ምግብ ትምህርት ዘርፍ ከከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የሚመደቡ ተለማማጅ ተማሪዎች
ያለማምዳል፣ የአፈፃፀም ምዘናቸው ላይ ይሳተፋል፡፡
 የስርዓተ ምግብ ተግባራትን ለማቀላጠፍ ከተለያዩ የስራ ክፍሎችና ሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር
177
በመቀኛጀት በተቋሙ ውስጥ የሚቋቋሙ የስርዓተምግብ ግብረሃይሎችን ይመራል ያስተባብራል፡፡

 የስርዓተ ምግብ ትግበራ ዘርፈ ብዙ ቅንጅታዊ አሰራር ተግባራት ላይ በመሳተፍ የስርዓተ ምግብ
ፕሮግራም ትግበራው እንዲሻሻል አስተዋፅኦ ያደርጋል፡፡
 በተቋሙ ውስጥ የሚካሄዱ የስርዓተ ምግብ ፕሮግራም ትግበራዎችን ያስተባብራል ይመራል፡፡
 በተቋሙ ስራ አመራር ውስጥ የስርዓተ ምግብ ተግባራትን በሚያጠናክሩ ጉዳዮች ላይ የስራ ክፍሉን
ወክሎ ይሳተፋል፡፡
 በየእለቱ የሚያከናውናቸውን ተግባራር አግባብ ባለውና በስራ ክፍሉ ቅፆችና መዝገቦች ላይ በጥራት
በመመዝገብ በተዘጋጁ የመረጃ ቶክኖሎጂ ቋትን እና ሌሎች አግባብ ያላቸውን ዘዴዎች በመጠቀም
 የተመዘገቡ መረጃዎች ጥቅም ላይ ሊውሉ በሚችል ሁኔታና እንደ ስራ ፍሰታቸው ያደራጃል፤ በተቋሙ
ውስጥ ጥቅም ላይ ሊውሉ የሚችሉትን በመለየት ለፕሮግራሙ መሻሻል ስራ ላይ ያውላል
 በአገልግሎቱ የመጡ የመካከለኛና የረጅም ጊዜ ለውጦችን ማወቅ እንዲቻል በተለያዩ ጊዚያት በተቋሙ
ከተሰጡ የስርዓተ ምግብ አገልግሎቶች ጋር ተያይዘው በቋት ውስጥ የሚገኙ መረጃዎችን ትንተና
ያካሂዳል፤ ውጤቱንም የተገልጋዮችንና የተቋሙን የመረጃ ደህንነት አሰራርን በጠበቀ ሁኔታ ለፕሮግራም
ማሻሻያ፤ ለትምህርትና ስልጠና እና ለጥናት ስራዎች ጥቅም ላይ እንዲውሉ ያደርጋል
ውጤት 5፡ ሙያዊ ድጋፍ እና ስልጠና መስጠትና ማስተባበር
 በተቋሙ ስር ባሉ የስርዓተ ምግብ አገልግሎት በሚተገበርባቸው የስራ ክፍሎችና የማህበረሰብ አቀፍ
የስርዓተ ምግብ ትግበራ የድጋፋዊ ክትትል እቅድና ቼክሊስት ያዘጋጃል፤ ድጋፋዊ ክትትሉን ያደርጋል
 መዝገቦችን ይገመግማል፤ የተገልጋዮችን የስርዓተ ምግብ ፕሮግራም አገልግሎት አጠቃቀም እርካታና
ደረጃ ቃለመጠይቅ ያደርጋል፤ አስፈላጊውንግብረመልስበቃልናበፅሁፍይሰጣል
 በባለሙያዎቹ አገልግሎት አሰጣጥ ላይ ያሉ የእውቀት ክፍተቶችን ይለያል፡፡ ክፍተቱ የሚሞላበት
የስልጠና እቅድ ዝግጅት ያደርጋል፡፡ ክፍተቱ በስልጠና እንዲሞላ በበላይነት ያስተባብራል
 ከክትትል ግምገማና ስልጠና የተገኙ ውጤቶች ላይ በመመርኮዝ ተገቢውን ሪፖርት ያደራጃል፤
ለሚመለከተው አካል አቅርቦ ለአገልግሎት ማሻሻያ በግብዓትነት ጥቅም ላይ እንዲውል ያደርጋል
 በተቋም ደረጃ የተለዩ የስርዓተ ምግብ ችግሮችን መነሻ በማድረግ ከሚመለከታቸው ባለድርሻ አካላት ጋር
178
በመሆን ጥልቅ ጥናት ማድረግ፤ የጥናቱ ውጤትን መተንተን፤ በተገኙ ውጤቶች ላይ በመመርኮዝ
የመፍትሄ አቅፃጣጫዎችን ማመላከትና ውጤቱንም በስራ ላይ ማዋል
 በተቋም ደረጃ የስርዓተ ምግብ አገልግሎትን ለማሻሻል ከተቋሙ ጋር ለሚሰሩ አካላት የማማከር እገዛ
ማድረግ፡፡
9 ዓመት
179

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-I -@Â mr©
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪ ሰርቪስ ኮሚሽን /ቢሮ ብቻ የሚሞላ
የክፍል ኃላፊ የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ
VII
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና ቢሮዎች
II. የሥራ መደቡ ዋና ዓላማ፣ ውጤቶችና ተግባራት፣
2.1.የሥራ መደቡ ዓላማ፡-
 b-@Â tÌM y¸s-WN y-@Â xgLGlÖT b¸mlkT ytà§Â _‰t$N y-bq y-@Â ¥Sr©Â
mr© በ¥sÆsB½ በmtNtNÂ t›¥n!nT½ Ñl#:nTÂ _‰T ÃlW ¶±RT xzUJè
¥s‰=T nWÝÝ
W-@T 1” የጤና መረጃዎችን በማሰባሰብ፣ ሪፖርት ማዘጋጀትና ማሰራጨት፡፡
 by›mt$ ymr© KFl#N :QD ÃzU©L½ XNÄ!tgbR ÃdRUL½ Yk¬t§L½ xfÉiÑN YgmG¥L
¶±RT ÃqRÆLÝÝ
 dr©WN y-bq y-@Â mr© KFL l¥d‰jT y¸ÃSfLg# GB›èCN YlÃL½ እንዲሟሉ
ያደርጋል፣ ymr© KFl#N Ãd‰©L፣
 dr©WN y-bq y-@Â mr© mmZgb!ያ አያያዝ |R›T mñ„N ÃrUGÈL½ |‰ §Y ÃW§L½
 ytgLU†N y-@Â xgLGlÖT F§¯T YlÃL½ ybðT ¥HdR mñ„NÂ ym¹¾ dBÄb@ mÃz#N
ÃrUGÈL½ ytgLU†N SM XÂ xD‰š bÆHR mZgB (Master Patient Index (MPI)) YmzGÆL½
y¥HdR mk¬tÃ µRD (Tracer Card) XÂ yµRD q$_R (Service Identification Card)ÃzU©L½
yµRÇN -q»¬ ÃSrÄL½ yµRD q$_„N ltgLU† YsÈL፣
 ytgLUY ¥HdR y¸wÈbTÂ y¸mlSbT SR›T YzrUL½ |‰ §Y ÃW§L½ xtgÆb„N

Yk¬t§L½ KftT s!f-R XRM© YwSÄL½
 ytgLUY y-@Â mr© dHNnTÂ mS-!‰êEnT ይጠብቃል፣ ÃrUGÈL½
180
 y-@Â mr©ãC bTKKL m-b”cWN bywQt$ KTTL ÃdRUL y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝÝ
 k_QM W+ yçn# ¥HdéCN YlÃL½ XNÄ!wgÇ ÃdRUL½ bxÄ!S ¥HdR YtµLÝÝ
 ky|‰ KFl# yHÑ¥N y-@Â ¥Sr©ãC byqn# YsbSÆL½ Ñl#:n¬cWNÂ wQ¬êEn¬cWN
ÃrUGÈL½ Ã-ÂQ‰L½ y¥Sr© KFtT ÃlÆcWN YlÃL½ wd¸mlktW KFL YLµL
XNÄ!Stµkl# ÃdRUL፣
 yt-ÂqrWN mr© yb>¬ mlÃ q$_R (Disease Identification Code) YsÈL½ wd ÷MpE†tR
PéG‰M (Software) ÃSgÆL½ bxGÆb# mÃz#N ÃrUGÈLÝÝ
 ytsbsbW mr© _‰t$N y-bq½ Ñl#XÂ bwQt$ yt§k mçn#N ÃrUGÈL½
 yHKMÂ mr©ãCN (Clinical Data) YlÃL½ bTKKLÂ bwQt$ YmzGÆL½ ytmzgbWN mr©
-q»¬ YgMG¥LÝÝ
 y-@Â tÌÑ yxs‰R |R›ትN tkTlÖ xgLGlÖT ms-t$N YgmG¥LÝÝ
 btqm-W HGÂ ›lM ›qÍêE SMMnT (Rule and Convention) msrT yb>¬WN ›YnT
YmDÆL½ mlÃ q$_R YsÈL½ bTKKl¾W Q} YmzGÆL½ dHNnt$ bt-bq ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
 ¶±RT ¥Drg!Ã QòCN ÃzU©L½ ¶±RT y¸drg# ¥Sr©ãCN YlÃL½ ÃsÆSÆL½ Ã-
ÂQ‰L½ _‰t$N TKKl¾nt$NÂ Ñl#:nt$N ÃrUGÈL½ ¶±RT ÃzU©L btqm-W yg!z@ gdB
WS_ l¸lktW y|‰ KFL ¶±RT ÃdRUL½ y¶±Rt$N GLÆ+ (Backup) dHNnt$ bt-bq
ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
 ማንኛውም ዳንበኛ ወደ ተቁሙ የጤና መረጃ ፈልጎ ሲመጣ ተገቢውን መረጃ በመስጠት የደንበኛን
እርካታን ያረጋግጣል፡፡
 የተቁሙን አመታዊ በጀት ፣ በተቁሙ ስር የሚገለገሉ የመሐበረሰብ በቁጥር፣ በተቁሙ የበሽታዎችን
ሽፋን ቀደም ተከተል፣ እና የመሳሰሉት በግልጽ በሚታዩ ቦታዎች ላይ በመለጠፍ የጤናን መረጃ ለሁሉም
ተገልጋዮች ማሳወቅ፡፡
 የጤናና ጤና ነክ የሆኑ ማንኛውም መረጃዎችን በቀላሉ በተገቢው ቦታ ማገኘት ይቻል ዘንድ በሶፍትኮፒና
በሃርድኮፒ አደራጅቶ ያስቀምጣል፡፡
 በጤና ተቁም አስተዳደራዊ ዩኒቶች ዝርዝር (Master Facility Register) ማጥራትና ወቅታዊ መረጃን
ማደራጀት፡፡
 በጤናው ውስጥ ያሉትን የተለያዩ ፕሮግራሞችን ይመራል፣ይተገብራልና ተፈጻሚነታቸውን ያረጋግጣል፡፡
 bxgR xqF wYM bKLL dr© ytzrUWN y-@Â ¥Sr© |R›T YgmG¥L½ g#DlèCN
YlÃL½ l¸mlktW xµL yWún@ húB ÃqRÆL½ s!wsN ¥ššÃ ÃdRULÝÝ
 የተለያዩ የጤና ስርዓት ክወናዎችን ይተገብራል፣ያስተዳድራል፡፡
181
 የጤና ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣

W-@T 2Ý y-@Â መረጃ ስርዓትን ማሻሻልና mtGbR፣
 tgLU×C GBr mLS y¸s-#bTN Q} ÃzU©L½ mr©ãCN YsbSÆL½ Ãd‰©L½ lb§Y

¦§ðãC lWún@ ያቀርባል፣
 y-@Â xgLGlÖT XQD xfÉiM XÂ -@Â tÌÑ ÃlWN hBT y¸ÃúY ¶±RT ÃzU©L½ lb§Y
¦§ðãC YLµLÝÝ
 y-@Â ¥Sr© |R›T ¥StGb¶Ã xQD ÃzU©L½ |‰ §Y ÃW§L½ xfÉiÑN Yk¬t§L
YgmG¥L½ ¶±rT ÃzU©L wd¸mlktW KFL YLµLÝÝ
 l-@Â |R›t$ y¸ÃgLGl# ytlÃ† y÷MpE†tR PéG‰äCN (HRIS, DHIS2, EMR,IVR and
PHEM) Y+ÂL½ y¸flgWN W-@T ¥Sgß¬cWN (Functionality) Yk¬t§L½
 kêÂW îFTê&R UR t²¥JnT ÃlWÂ lmr© ¥k¥Ò y¸WL mlSt¾ ymr© ÌT (Data
Base) ÃzU©L½ |‰ §Y ÃW§LÝÝ
 የደንበኞች ፍላጎት ላይ በመመርኮዝ የመረጃ አጠቃቀም ባህልን ለማሳደግ በቂ መረጃን ይሰጣል፡፡
 PéjKt$ btqm-W XQD msrT mkÂwn#N ÃrUGÈL½ mr©ãCN YY²LÝÝ
W-@T 3Ý HÑ¥N t"tW s!¬kÑÂ s!sÂbt$ y-@Â h#n@¬cW y¸ÃúY መr© mmzgBÂ mk¬tL፡ ፡
 HmMt¾ ¥HdR ytà§ ¥S‰© mÃz#N½ wd µRD KFl# mmls#NÂ btgb!W t"tW
y¸¬kÑ ?Ñ¥NN YmzGÆL½ knÑl# ¥Sr©cW wd¸mlktW m"¬ KFL YLµL½
 HÑ¥N ktÌÑ s!lq$ ÃlWN y-@Â ¥Sr© YY²L½ yHÑ¥n#N yöY¬ g!z@ (Length of Stay)
Ã-ÂQ‰L½ KTTL y¸ÃSfLUcWN YlÃL q-é YsÈL½ ¶±RT ÃzU©L wd¸mlktW
yS‰ KFL YLµL½
 yXÃNÄNÇ ï¬ mqm-#N ÃrUGÈL½
 lHÑ¥N xSf§g!WN XNKBµb@ XNÄ!Ãgß# bqE mr© YsÈL½
 yHÑ¥N ¥Sr©N b¸S-!R m-bQ §Y ll@lÖC -@Â ÆlÑÃãC |L-Â YsÈLÝÝ
W-@T 4Ý msr¬êE y÷MpE†R _gÂÂ ¥kÂwNÂ ys!StM CGéCN mF¬T፡፡
 yXÃNÄNÇN ÷MpE†tR YzTÂ ›YnT YlÃL½ ÷MpE†téCNÂ y÷MpE†tR tÃÃ™ xµ§TN
YgÈ_¥L½ tS¥¸ y÷MpE†tR PéG‰M (Software) XÂ y÷MpE†tR ir ŠYrS
Y+ÂL½y`YL MNŒN (Power Source) YwSÂL½ |‰ §Y ÃW§L½ xfÉiÑN Yk¬t§LÝÝ
 l-@Â tÌÑ y¸ÃSfLgWN ymr© LWW_ xgLGlÖT (Internet Service) YlÃL½ ÷mpE†tR
k÷MpE†tR y¥gÂßT |‰ (Networking) ÃkÂWÂL½ ktÌÑ yS‰ KFlÖC F§¯T UR
ÃqÂ©L½ lmr© LWW_ |‰ §Y ÃW§LÝÝ
182
 y÷MpE†téC dHNnT Yk¬t§L½ CGéCN YlÃL½ y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝÝ

 በኤለክትሮንክ የህክምና አያያዝ (EMR) ላይ ለሌሎች ባለሞያዎች ስልጠና
ይሰጣል፣ይደግፋል፣ይከታተላል፡፡
 የተለያዩ የ eHealth ኘሮግራሞችን ይተገብራል፣
 y-@Â tÌÑN mlSt¾ ymr© ÌT (Database) ÃzU©L½ |‰ §Y ÃW§L፡ ፡
 ኮምፒተር እና Computer networking ደህንነት ያስተዳድራል፣ ይመራል፣

 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን መለየት እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፡
 የተለያዩ ሶፍትዌሮች ላይ ድጋፍ እና ጥገና ያደርጋል፣
 የተለያዩ የብሔራዊ eHealth ፖሊሲ እና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 በኮምፒተር ጥገና፣ Backup አደራረግ፣ Restore አደራረግ፣ Operating system ላይ የቴክኒክ ድጋፍ
ይሰጣል፣
3.9. እውቀትና ክህሎት

ደረጃ 4 (10+3) -@Â mr© t&Kn!K
0 ›መት y-@Â mr© t&Kn!šN çñ bmS‰T

183

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-II -@Â mr©

/ተጠሪነት
VIII
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና
ቢሮዎች
 b-@Â tÌM y¸s-WN y-@Â xgLGlÖT b¸mlkT ytà§Â _‰t$N y-bq y-@Â ¥Sr©
በ¥sÆsB½ በmtNtNÂ t›¥n!nT½ Ñl#:nTÂ _‰T ÃlW ¶±RT xzUJè ¥s‰=T nWÝÝ
W-@T 1፡ - የጤና መረጃዎችን ማሰባሰብ፣ ማደራጀት፣ሪፖርት ማዘጋጀት፣ ማሰራጨትና፣ በጤናው ውስጥ
ያሉትን የመረጃ ስርዓት ፕሮግራሞችን መምራት፡፡

¶±RT ÃqRÆL½
ÃrUGÈL½ ytgLU†N SM XÂ xD‰š bÆHR mZgB (Master Patient Index (MPI) ) YmzGÆL½
y¥HdR mk¬tÃ µRD (Tracer Card) XÂ yµRD q$_R (Service Identification Card)ÃzU©L
yµRÇN -q»¬ ÃSrÄL yµRD q$_„N ltgLU† YsÈL፣
184

 ytgLUY y-@Â mr© dHNnTÂ ¸S-!‰êEnT ይጠብቃል፣ ÃrUGÈL½
 ytsbsbW mr© _‰t$N y-bq½ Ñl#XÂ bwQt$ yt§k mçn#N ÃrUGÈL½ KFtèCN
YlÃL½ y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝÝ
 y-@Â xgLGlÖt$ ÃSgßW W-@T lmlµT y¸ÃSCl# mlk!ÃãC (HMIS Indicators) YmRÈL½
mr©ãCN by›Yn¬cW YkÍF§L½Ãd‰©L½ W-@t$N Ãs‰ÅL½ GLÆ+ (Back-up) dHNnt$
bt-bq ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
-q»¬ YgMG¥LÝÝ
 y-@Â tÌÑ yxs‰R |R›Tን tkTlÖ xgLGlÖT ms-t$N YgmG¥LÝÝ
ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
ተገልጋዮች ያሳውቃል፡፡
185

 የተቁሙን አመታዊ በጀት ፣ በተቁሙ ስር የሚገለገሉ የማሐበረሰብ በቁጥር፣ በተቁሙ የበሽታዎችን
ተገልጋዮች ያሳውቃል፡፡
ያደራጃል፣
 በጤናው ውስጥ ያሉትን የተለያዩ ፕሮግራሞችን መምራት፣መተግበርና ተፈጻሚነታቸውን ያረጋግጣል፣
 የጤና ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ማድረግ::
 yHÑ¥N -@Â KBµb@ _‰T l¥rUg_ y¸ÃGz# CGR fcE y-@Â mr© xÃÃZ SR›T XNÄ!ñR
ÃdRULÝÝ
W-@T 2Ý y-@Â መረጃ ስርዓትን ማሻሻል፣ mtGbR ፣

¦§ðãC YLµLÝÝ
 የደንበኞች ፍላጎት ላይ በመመርኮዝ የመረጃ አጠቃቀም ባህልን ለማሳደግ በቂ መረጃን ይሰጣል፣
186
 የመረጃ ጥራትን የመገምገሚያ ዘዴዎችን ይፈጥራል፣

 PéjKT btqm-W XQD msrT mkÂwn#N ÃrUGÈL½ mr©ãCN YY²L½ ÃU-Ñ
CGéCN YlÃL½ yWún@ húB ÃzU©L½ lWún@ lb§Y ¦§ðãC YLµLÝÝ
PHEM) Y+ÂL½ y¸flgWN W-@T ¥Sgß¬cWN (Functionality) Yk¬t§L½ KFtèCN YlÃL
XNÄ!StµkL l¸lktW KFL ¶±RT ÃdRUL፣
 መረጃን ከድርጊት እና ውሳኔ አሰጣጥ ጋር ለማገናኘት የተለያዩ መሳሪያዎችን (Tools)እና አቀራረቦችን

መጠቀም፡፡
 የመረጃ ኘሮጀክት |‰ãCN YútÍL½ PéjKt$ btqm-W XQD msrT mkÂwn#N
ÃrUGÈL½ mr©ãCN YY²L½ ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½ yWún@ húB ÃzU©L½ lWún@
lb§Y ¦§ðãC YLµLÝÝ
W-@T 3Ý HÑ¥N t"tW s!¬kÑÂ s!sÂbt$ y-@Â h#n@¬cW y¸ÃúY ማSr© mmzgBÂ
mk¬tL፡፡
yS‰ KFL YLµL½
 yHÑ¥N ¥Sr©N b¸S-!R m-bQ §Y ll@lÖC -@Â ÆlÑÃãC |L-Â YsÈL½
W-@T 4Ý msr¬êE y÷MpE†R _gÂN ¥kÂwNÂ ys!StM CGéCN mF¬T፡፡
 l-@Â tÌÑ y¸ÃSfLgWN ymr© LWW_ xgLGlÖT (Internet Service) YlÃL½÷mpE†tR
k÷MpE†tR y¥gÂßT |‰ (Networking) ÃkÂWÂL ktÌÑ yS‰ KFlÖC F§¯T UR ÃqÂ©L½
lmr© LWW_ |‰ §Y ÃW§LÝÝ
187

 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን ይለያል፣ እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፡፡
ይሰጣል፣
ውጤት 5፡ የጤና መረጃ ስርዓት ሙያ ላይ ማዳበሪያ ስልጠና መስጠትና ማስተዋወቅ፡፡
 የጤና መረጃ አስተዳደር ስርዓት (HMIS) ላይ ለሌሎች ባለሞያዎች ስልጠና ይሰጣል፡፡
 በኤለክትሮንክ የህክምና አያያዝ ላይ (EMR) ለሌሎች ባለሞያዎች ስልጠና
 የመረጀ አመዘጋገብ፣ሪፖርት አደራረግ (HMIS Recording and reporting manaul) ላይ ስልጠና
ይሰጣል፣ይከታተላል፣ተግባራዊነቱን ያረጋግጣል፡፡
 የማሓበረሰብ የጤና መረጃ አያያዝ (Community Health Information System) ላይ ስልጠና
 የጤና መረጃ ጥራት (Data Quality) ላይ ስልጠና ይሰጣል፣ይከታተላል፣ተግባራዊነቱን ያረጋግጣል፡፡
 የጤና መረጃ አጠቃቀም (Information Use) ላይ ስልጠና ይሰጣል፣ይከታተላል፣ተግባራዊነቱን
 የብሔራዊ የጤና መረጃ መዝገብ (National Health Data Dictionary) ላይ ስልጠና
ይሰጣል፣ያስተዋውቃል፡፡
 ለተጠቃሚዎች eHealth and Information Communication technology ላይ ስልጠና ይሰጣል፣
 አዳድስ የጤና መረጃ ስርዓት የሚያዘምኑ ማንኛውም ቴክኖሎጅ ሲመጣ ስልጠና
ይሰጣል፣ያስተዋውዋል፣ይከታተላል፣ተፈጻሚነቱን ያረጋግጣል፡፡
188
ደረጃ 4 (10+3) -@Â mr© t&Kn!K
3 ›መት -@Â mr© t&Kn!K bmçN

189

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-III -@Â mr©
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን /ቢሮ ብቻ የሚሞላ

/ተጠሪነት
IX
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና
ቢሮዎች
በ¥sÆsB½ በmtNtNÂ t›¥n!nT½ Ñl#:nTÂ _‰T ÃlW ¶±RT xzUJè ¥s‰=T nWÝÝ
W-@T 1” የጤና መረጃዎችን ማሰባሰብ፣ ማደራጀት፣ሪፖርት ማዘጋጀት፣ ማሰራጨት፣ በጤናው ውስጥ ያሉትን
የመረጃ ስርዓት ማሻሻልና ፕሮግራሞችን መምራት፡፡
¶±RT ÃqRÆLÝÝ
y¥HdR mk¬tÃ µRD (Tracer Card) XÂ yµRD q$_R (Service Identification Card)ÃzU©L
yµRÇN -q»¬ ÃSrÄL yµRD q$_„N ltgLU† YsÈL፣
190

 ytgLUY y-@Â mr© dHNnTÂ ¸S-!‰êEnT ይጠብቃል፣ ÃrUGÈL½
 ytsbsbW mr© _‰t$N y-bq½ Ñl#XÂ bwQt$ yt§k mçn#N ÃrUGÈL½ KFtèCN
YlÃL½ y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝÝ
mr©ãCN by›Yn¬cW YkÍF§L½Ãd‰©L½ W-@t$N Ãs‰ÅL½ GLÆ+ (Back-up) dHNnt$
bt-bq ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
-q»¬ YgMG¥LÝÝ
 y-@Â tÌÑ yxs‰R |R›Tን tkTlÖ xgLGlÖT ms-t$N YgmG¥L½
ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
እርካታን ያረጋግጣል፡
191

ውጤት 2፡ በጤናው ውስጥ ያሉትን የተለያዩ ፕሮግራሞችን መምራት፣መተግበርና ተፈጻሚነታቸውን
ማረጋገጥ፡፡
ÃdRULÝÝ
W-@T 3Ý y-@Â መረጃ ስርዓትን ማሻሻል ፣
¦§ðãC YLµLÝÝ
192

 የመረጃ ጥራትን የመገምገሚያ ዘዴዎችን ይፈጥራል፡፡
 PéjKT btqm-W XQD msrT mkÂwn#N ÃrUGÈL½ mr©ãCN YY²L½ ÃU-Ñ
CGéCN YlÃL½ yWún@ húB ÃzU©L½ lWún@ lb§Y ¦§ðãC YLµLÝÝ
PHEM) Y+ÂL½ y¸flgWN W-@T ¥Sgß¬cWN (Functionality) Yk¬t§L½ KFtèCN YlÃL

መጠቀም፡፡
 የመረጃ ኘሮጀክት |‰ãCN §Y YútÍL½ PéjKt$ btqm-W XQD msrT mkÂwn#N
ÃrUGÈL½ mr©ãCN YY²L½ ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½ yWún@ húB ÃzU©L½ lWún@
lb§Y ¦§ðãC YLµLÝÝ
 የችሎታን ክፍተት (skill gap) የመለየት ተግባራቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
 የመስክ ስራ ላይ ትክክለኛውን መመሪያ በመተግበር ተሳትፎ ያደርጋል፡፡
 ለተጠቃሚዎች ሰልጣና ይሰጣል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የቅድመ ምርመራ ውጤት ይተነትናል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የስልጠና ኮርስ ያመቻቻል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የድህረ ፈተና ይሰጣል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የድህረ ሥልጠና ግምገማ ያካሂዳል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የግምገማ ሪፖርት ያቀርባል፡፡
mk¬tL፡ ፡
yS‰ KFL YLµL½
193

W-@T 5Ý msr¬êE y÷MpE†R _gÂN ¥kÂwN½ ys!StM CGéCN mF¬TÂ yt&KñlÖ©!W Ws#NnèC
mgMgM፡ ፡

k÷MpE†tR y¥gÂßT |‰ (Networking) ÃkÂWÂL ktÌÑ yS‰ KFlÖC F§¯T UR ÃqÂ©L½
 ኮምፒተር እና Computer networking ደህንነት ያስተባብራል፣

 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን ይለያል፣ ይገመግማል እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፡፡
ይሰጣል፣
 yx!NæR»>N t&KñlÖ©!W y-@Â xgLGlÖt$N l¥ššL ÃlW xãN¬êE xStê}åÂ yt&KñlÖ©!W
Ws#NnèC YgmG¥L½ y¥ššÃ húB ÃqRÆL½ s!wsN ¥ššÃWN |‰ §Y ÃW§LÝÝ
194

ደረጃ 4 (10+3) -@Â mr© t&Kn!K
6 ›መት y-@Â mr© t&Kn!šN bmçN

195

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን-IV -@Â mr©
X
በየደረጃው ባሉ ጤና ተቋማትና ቢሮዎች
በ¥sÆsB½ በmtNtNÂ t›¥n!nT½Ñl#:nTÂ _‰T ÃlW ¶±RT xzUJè ¥s‰=T nWÝÝ
W-@T 1” የጤና መረጃዎችን ማሰባሰብ፣ ማደራጀት፣ሪፖርት ማዘጋጀት፣ ማሰራጨት፣ በጤናው ውስጥ ያሉትን
የመረጃ ስርዓት ማሻሻልና ፕሮግራሞችን መምራት፡፡
¶±RT ÃqRÆL½
ያደርጋል፣ ymr© KFl#N Ãd‰©L½
y¥HdR mk¬tÃ µRD (Tracer Card) XÂ yµRD q$_R (Service Identification Card) ÃzU©L½
yµRÇN -q»¬ ÃSrÄL½ yµRD q$_„N ltgLU† YsÈL፣
 ytgLUY y-@Â mr© dHNnTÂ mS-!‰êEnT ይጠብቃል፣ ÃrUGÈL½
196
 ytsbsbW mr© _‰t$N y-bq½ Ñl#XÂ bwQt$ yt§k mçn#N ÃrUGÈL½ KFtèCN YlÃL½
y¥StµkÃ XRM© YwSÄLÝ
mr©ãCN by›Yn¬cW YkÍF§L½Ãd‰©L½ Ãs§L½ YtnTÂL½ S:§êE mGlÅ ÃzU©L½ W-
@t$N Ãs‰ÅL½ GLÆ+ (Back-up) dHNnt$ bt-bq ï¬ ÃSqMÈLÝÝ
 yHKMÂ mr©ãCN (Clinical Data) YlÃL½ bTKKLÂ bwQt$ YmzGÆL½ ytmzgbWN mr© -
q»¬ YgMG¥L½ ktlyW yb>¬ ›YnTÂ t²¥J HmäC UR ÃStÃÃL፣
 y-@Â tÌÑ yxs‰R |R›Tን tkTlÖ xgLGlÖT ms-t$N YgmG¥LÝÝ
 bMS-!R q$_R ytÃz# yHKMÂ mr©ãC (Coded Clinical data) -q»¬N lh#l#M ytÌÑ
ÆlÑÃãC |L-Â YsÈL½ bS‰ £dt$$ XNÄ!útû ÃdRULÝÝ
 ¶±RT ¥Drg!Ã QòCN ÃzU©L½ ¶±RT y¸drg# ¥Sr©ãCN YlÃL½ ÃsÆSÆL½ Ã-ÂQ‰L½
_‰t$N TKKl¾nt$NÂ Ñl#:nt$N ÃrUGÈL½ ¶±RT ÃzU©L btqm-W yg!z@ gdB WS_
l¸lktW y|‰ KFL ¶±RT ÃdRUL½ y¶±Rt$N GLÆ+ (Backup) dHNnt$ bt-bq ï¬
ÃSqMÈLÝÝ
ማረጋገጥ፡፡
ÃdRULÝÝ
197

እርካታን ያረጋግጣል፣
 የተቁሙን አመታዊ በጀት ፣ በተቁሙ ስር የሚገለገሉ የመሐበረሰብ በቁጥር፣ በተቁሙ የበሽታዎችን ሽፋን
ቀደም ተከተል፣ እና የመሳሰሉት በግልጽ በሚታዩ ቦታዎች ላይ በመለጠፍ የጤናን መረጃ ለሁሉም
ተገልጋዮች ያሳወቃል፣
በሃርድኮፒ አደራጅቶ ያስቀምጣል፣
ያደራጃል፣
ማረጋገጥ፣
 የተለያዩ የጤና ስርዓት ክንውናችን ይተገብራል፣ያስተዳድራል፣
ÃdRULÝÝ
W-@T 4Ý y-@Â መረጃ ስርዓትን ማሻሻል ፣
 k-@Â tÌÑ y¸ÈÈM y-@Â ¥Sr© |R›TÂ t&KñlÖ©! YlÃL½ wQ¬êE ÃdRUL½ |‰ §Y
ÃW§L½ YgmG¥L ፡፡
 y¥Sr© _‰T ¥rUgÅ zÁãCN YlÃL½ |‰ §Y ÃW§L½
 y-@Â ¥Sr© x-”qM §Y ll@lÖc -@Â ÆlÑÃãC |L-Â YsÈL፡
¦§ðãC YLµLÝÝ
198
 l-@Â |R›t$ y¸ÃgLGl# ytlÃ† y÷MpE†tR PéG‰äCN (HRIS, DHIS2, EMR,IVR and PHEM)
Y+ÂL½ y¸flgWN W-@T ¥Sgß¬cWN (Functionality) Yk¬t§L½ KFtèCN YlÃL
ይጠቀማል፣
 የመረጃ ኘሮጀክት |‰ãCN §Y YútÍL½ PéjKt$ btqm-W XQD msrT mkÂwn#N
ÃrUGÈL½ mr©ãCN YY²L½ ÃU-Ñ CGéCN YlÃL½ yWún@ húB ÃzU©L½ lWún@ lb§Y
¦§ðãC YLµLÝÝ
 የችሎታን ክፍተት መለየት ተግባራቶች ላይ ይሳተፋል፡፡
 የመስክ ስራ ላይ ትክክለኛውን መመሪያ በመተግበር ተሳትፎ ያደርጋል፡፡
 ለተጠቃሚዎች ሰልጣና ይሰጣል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የስልጠና ኮርስ ያመቻቻል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የድህረ ፈተና ይሰጣል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የድህረ ሥልጠና ግምገማ ያካሂዳል፡፡
 ለተጠቃሚዎች የግምገማ ሪፖርት ያቀርባል፡፡
 b-@Â ±l!s!Â ST‰t&©! qrÉ ላይ YútÍL½ ÑÃêE xStê}å ÃdRUL½ xgLGlÖt$N l¥ššL
y¸ÃGz# húïC XNÄ!µtt$ ÃdRULÝÝ
 የሂሳዊ አስተሳሰቦችን (critical thinking) እና ችግሮችን የአፈታት ክሂሎችን ይበልጥ በማሳደግ
ይተግብራል፡፡
 የተለያዩ የጤና መረጃ ስርዓት ማኑዓሎችና ጋይድላይን አዘገጃጀት ላይይሳተፋል፣ ተግባራዊነቱን
 በተለያዩ ምርምሮች ላይ ይሳተፋል ፣ ያከናውናል፣
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን ለማየት የሚያስችል ዳሽቦርዶችን በመፍጠር ማሳያትና የጤና ሁኔታ በምን
199
ደረጃ ላይ እንዳለ ያስገነዝባል፡

mk¬tL፡፡
 HÑ¥N ktÌÑ s!lq$ ÃlWN y-@Â ¥Sr© YY²L½ yHÑ¥n#N yöY¬ g!z@ (Length of Stay) Ã-
ÂQ‰L½ KTTL y¸ÃSfLUcWN YlÃL q-é YsÈL½ ¶±RT ÃzU©L wd¸mlktW yS‰
KFL YLµL½
W-@T 6Ý msr¬êE y÷MpE†R _gÂN ¥kÂwN½ ys!StM CGéCN mF¬TÂ yt&KñlÖ©!W Ws#NnèC
mgMgM፡ ፡

YgÈ_¥L½ tS¥¸ y÷MpE†tR PéG‰M (Software) XÂ y÷MpE†tR ir ŠYrS Y+ÂL½
y`YL MNŒN (Power Source) YwSÂL½ |‰ §Y ÃW§L½ xfÉiÑN Yk¬t§LÝÝ
k÷MpE†tR y¥gÂßT |‰ (Networking) ÃkÂWÂL½ ktÌÑ yS‰ KFlÖC F§¯T UR ÃqÂ©L½
 y-@Â tÌÑN ymr© ÌT (Database)YqYúL½ ÃzU©L½ |‰ §Y ÃW§L፡ ፡
 የቴክኒክ ድጋፍ በኮምፒተር ጥገና፣ Backup አደራረግ፣ Restore አደራረግ፣ Operating system ላይ
ይሰጣል፣
 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን መለየት፣ መገምገም እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፡፡
 የተለያዩ የብሔራዊ eHealth ፖሊሲ እና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡
200
ይሰጣል፣
ደረጃ 4 (10+3) -@Â mr© t&Kn!K
9 ›መት y-@Â mr© t&Kn!šN bmçN
201

የመሥሪያ ቤቱ ስም የሥራ መደቡ መጠሪያ የሥራ ዘርፍ/የሥራሂደት
-@Â ¸n!St&R ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-I የሥራ መደብ መጠሪያ
ለክፍል ኃላፊ X
በየደጃው ባሉ ጤና ተቋማትና ቢሮዎች
II. የሥራ መደቡ ዋና ዓላማ፣ ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት
 y-@Â mr© |R›t$N bxGÆb# bmM‰TÂ b¥StÄdR t›¥n!nT ÃlW Ñl#:nt$Â _‰t$
ytrUg- y-@Â ¥Sr© l¥sÆsBÂ ¥Sr©WN lxµÆb!W BlÖM lxg¶t$ y-@Â xgLGlÖT
¥ššÃnT ጥቅም ላይ እንዲውል ማድረግ nWÝÝ
ውጤት 1: የጤና መረጃ ስርዓት እና የጤና ፕሮግራሞችን ማደራጀትና መምራት
 በጤናው ውስጥ ያሉትን የተለያዩ ፕሮግራሞችን ይመራል፣ ይተገብራልና ተፈጻሚነታቸውን ያረጋግጣል፣
 y-@Â tÌÑN y-@Â mr© |R›T Ym‰L½ YöÈ-‰L ÃStÄD‰LÝÝ
 y-@Â mr©ãCN½ y-@Â KBµb@ £dt$NÂ W-@¬¥nt$N lmlµT y¸ÃSCl# (Tools) YqRÉL½
|‰ §Y ÃW§LÝÝ
 y-@Â mr© t-”¸ãC F§¯èCN YlÃL½ äÁL y¥Sr© FsT |R›T ÃzU©L½ |‰ §Y
ÃW§LÝÝ
 y-@Â mr© mrB YzrUL፣ ÃStÄD‰L½ W-@¬¥n¬cWÂ qÈYn¬cWN ÃrUGÈLÝÝ
ÃdRULÝÝ
202

 የጤና ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል::
 መሰረታዊ የአመራር መርሆዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 የጤና ባለሙያ ስነምግባር መርሆዎችን ይተግብራል፡፡
 የመረጃ ደህንነት፣ ግላዊነት እና ሚስጥራዊነት መጠበቅን ያረጋግጣል፡፡
 yHÑ¥N y-@Â ¥Sr©ãCÝ( yHKMÂ ¬¶K½ yMRM‰ W-@èC½ yts-# HKMÂãC ytqÂ°Â
TKKl¾ mçÂcWN½ dHNnt$ btrUg- ï¬ mqmÈcWN ÃrUGÈL½ KFtèCN YlÃL½
XNÄ!Stµkl# ÃdRULÝÝ
 በተቁሙ ውስጥ ከተለያዩ አካላት ጋር የቡድን ሥራና ትብብር ÃdRULÝÝ
 የጤና ፕሮግራም ላይ ክትትል እና ግምገማ ያደርጋል፡፡
ውጤት 2: የ eHealth እና የ Information Communication technology ትግበራን ማረጋገጥ፣
 የተለያዩ የ eHealth ኘሮግራሞችን እቅድ ማውጣትና ትግበራውን ያረጋግጣል፡፡
 የኮምፒተር ኔትወርክ ስራዎችን ያቅዳል፣ይጠቀማል እና ያስተዳድራል፡፡
ይሰጣል፡፡
 ኮምፒተር እና Computer networking ደህንነት ያስተዳድራልና ይመራል፡፡
 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን መለየት፣ መገምገም እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፣
 መሠረታዊ የባኦሜዲካል(Biomedical) መሳሪያዎችን ይለያል፡፡
 የተለያዩ ሶፍትዌሮች ላይ ድጋፍ እና ጥገና ያደርጋል፡፡
 የተለያዩ የብሔራዊ eHealth ፖሊሲ እና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 የተለያዩ አለምአቀፍ Standard interoperablity ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 የተለያዩ የ eHealth architecture and standards ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 የብሔራዊ eHealth governance ተግባራዊነትን ያረጋግጣል፡፡
 የቃላት አሰጣጥ እና ኮድንግ( procedural terminology and coding) ይለያል፡፡
PéG‰M (Software) ÃSgÆL½ bxGÆb# mÃz#N ÃrUGÈL½ለበሽታ ኮድንግ ይሰጣል፡፡
ውጤት 3: የመረጃ አያያዝ፣ማስረጃን መሰረት ያደረገ ልምድና የመረጃ አጠቃቀም ባህላችን ማሳደግ፡፡
203
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን አሰራሮችን እና ማሠራጨት ስራን ያካሂዳል፡፡
 የመረጃ ጥራትን የመገምገሚያ ዘዴዎችን ይፈጥራል፡፡
 የደንበኞች ፍላጎት ላይ በመመርኮዝ የመረጃ አጠቃቀም ባህልን ለማሳደግ በቂ መረጃን ይሰጣል፡፡
ይጠቀማል፡፡
 መረጃን ወደ information ለመቀየር ስታትስቲክያዊ መሳሪያዎችን(statistic tools) ይጠቀማል፡፡
ውጤት 4፡ የጤና መረጃ ስርዓት ሙያ ላይ ማዳበሪያ ስልጠና መስጠት፣ ማስተዋወቅ፡፡
 ለተጠቃሚዎች eHealth and Information Communication technology ላይ ስልጠና ይሰጣል፡፡
3.9.እውቀትና ክህሎት፣
የትምህር ትደረጃ የትምህርት ›ይነት
204
ymjm¶Ã Ä!G¶ ¼BSc) በሄልዝ ኢንፎርማቲክስ

0 ዓመት
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው ኃላፊ ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን
205

-@Â ¸n!St&R ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-II -@Â mr©
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስና /ቢሮ ብቻ የሚሞላ

ለክፍል ኃላፊ XI
2.2. ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት፡
ውጤት 1: የጤና መረጃ ስርዓት እና የጤና ፕሮግራሞችን ¥d‰jTÂ መምራት፣ በጤናው ውስጥ ያሉትን
የተለያዩ ፕሮግራሞችን መምራት፣መተግበርና ተፈጻሚነታቸውን ማረጋገጥ፡፡

|‰ §Y ÃW§LÝÝ
ÃW§LÝÝ
ÃdRULÝÝ
206

 የጤና ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል ::
 መሰረታዊ የአመራር መርሆዎችን ተግባራዊ ያደርጋል ፡፡
 የመረጃ ደህንነት፣ ግላዊነት እና ሚስጥራዊነት መጠበቅን ያደርጋል፡፡
 መረጃን በተሳካ ሁኔታ ማሳወቅ እና ማቅረብ ÃSC§LÝÝ
 የጤና ፕሮግራም ላይ ክትትል እና ግምገማ ያደርጋል፡፡
ውጤት 2: የeHealth እና የ Information Communication technology ትግበራን ማረጋገጥ፣ የሶፍትዌርን
ኮድ ኢስክሪፕት መጻፍ
 የተለያዩ የ eHealth ኘሮግራሞችን እቅድ ማውጣትና ትግበራውን ያረጋግጣል፡፡
 የኮምፒተር ኔትወርክ ስራዎችን ያቅዳል፣ ዲዛይን ማድረግ ስራዎች ላይ ይሳተፋል፣ ይጠቀማል፣
ያስተዳድራል፣
ይሰጣል፡፡
 y-@Â ¥Sr© t&KñlÖ©! ST‰t&©! YnDÍL½ XQD ÃzU©L½ |‰ §Y ÃW§LÝÝ
 ኮምፒተር እና Computer networking ደህንነት ያስተዳድራል፣ይመራል፣
 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን ይለያል፣ ይገመግማል እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፣
 መሠረታዊ የባኦሜዲካል (Biomedical) መሳሪያዎችን ይለያል፡፡
 የሶፍትዌርን ኮድ ኢስክሪፕት መጻፍ እና ሙከራ ማድረግ ላይ ይሳተፋል፡፡
 የተለያዩ ሶፍትዌሮች ላይ ድጋፍ እና ጥገና ያደርጋል፡፡
 የተለያዩ የብሔራዊ eHealth ፖሊሲ እና ስትራቴጂዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
207
 የተለያዩ አለምአቀፍ Standard interoperablity ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡

 የተለያዩ የ eHealth architecture and standards ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 የብሔራዊ eHealth governance ተግባራዊነትን ያረጋግጣል፡፡
 የቃላት አሰጣጥ እና ኮድንግ( procedural terminology and coding) ይለያል፡፡
PéG‰M (Software) ÃSgÆL½ bxGÆb# mÃz#N ÃrUGÈL½ለበሽታ ፣ኮድንግ ይሰጣል፡፡
ውጤት 3፡ የመረጃ አያያዝ፣ የመረጃ አጠቃቀም ባህላችን ማሳደግ፣መረጃን መተንተን፣
 አንድን መረጃ ከለሎች መረጃዎች ጋር በተለያየ መንገዶች በማነፃፀርና በመተንተን፣ ለተሸለ ውሳኔ አሰጣጥ
ተገቢ የሆነ አስተዋፆ ያደርጋል፡፡
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን አሰራሮችን እና ማሠራጨት ስራን ያካሂዳል፣
ይጠቀማል፣
 መረጃን ወደ information ለመቀየር ስታትስቲክያዊ መሳሪያዎችን(statistic tools) ይጠቀማል፣
 የመረጃ ኘሮጀክት |‰ãCN ÃStÆB‰L½ PéjKt$ btqm-W XQD msrT mkÂwn#N
¦§ðãC YLµLÝÝ
 የተለያዩ የጤና መረጃ ስርዓት ማኑዓሎችና ጋይድላይን አዘገጃጀት ላይ ይሳተፋል፣ተግባራዊነቱን
208
3 ዓመት በሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ሞያ
209

-@Â ¸n!St&R ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-III -@Â mr©
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስና ኮሚሽን /ቢሮ ብቻ የሚሞላ
ለክፍል ኃላፊ XII
ውጤት 1: የጤና መረጃ ስርዓት እና የጤና ፕሮግራሞችን ¥d‰jTÂ መምራት
 በጤናው ውስጥ ያሉትን የተለያዩ ፕሮግራሞችን ይመራል፣ ይተገብራልና ተፈጻሚነታቸውን ያረጋግጣል፣

|‰ §Y ÃW§LÝÝ
ÃW§LÝÝ
ÃdRULÝÝ
210

 መሰረታዊ የአመራር መርሆዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 የአመራርን(Leadership)፣ ሂሳዊ አስተሳሰቦችን (critical thinking) እና ችግቾችን የአፈታት ክሂሎችን
ይበልጥ በማሳደግ ይተግብራል፡፡
 የመረጃ ደህንነት, ግላዊነት እና ሚስጥራዊነት መጠበቅን ማረጋገጥ፡፡
 መረጃን በተሳካ ሁኔታ ማሳወቅ እና ማቅረብ mÒLÝÝ
 የጤና ፕሮግራም ላይ ክትትል እና ግምገማ ያደርጋል፣
ውጤት 2: የ eHealth እና የ Information Communication technology ትግበራን ማረጋገጥ፡፡
 የኮምፒተር ኔትወርክ ስራዎችን ማቀድ፣ ዲዛይን ያደርጋል፣ ይጠቀማል እና ያስተዳድራል፣
 y-@Â tÌÑN ymr© ÌT (Database)YqYúL½ ÃzU©L½ |‰ §Y ÃW§L፡፡
ይሰጣል፣
 ኮምፒተር እና Computer networking ደህንነት ያስተዳድራልና ይመራል፡፡
 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን ይለያል፣ መገምገም እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፣
 መሠረታዊ የባኦሜዲካል(Biomedical) መሳሪያዎችን መለየት ይችላል፣
 ተገቢነት ያለውን ስርዓት መሳደግያ ዘዴዎችን እና አቀራረቦችን (system development methods and
approaches)ለይተው ይመርጣል፣
 የስርዓት(system) ትንተና እና ዲዛይን ያዘጋጃል፣
 የሶፍትዌርን ኮድ ኢስክሪፕት መጻፍ እና ሙከራ ያደርጋል ፣ይተገብራል፡፡
211

 የተለያዩ አለምአቀፍ Standard interoperablity ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 የተለያዩ የ eHealth architecture and standards ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 የብሔራዊ eHealth governance ተግባራዊነትን ያረጋግጣል፣ ፡
 የቃላት አሰጣጥ እና ኮድንግ( procedural terminology and coding) ይለያል፣
PéG‰M (Software) ÃSgÆL½ bxGÆb# mÃz#N ÃrUGÈL፣ለበሽታ ኮድንግ ይሰጣል፡፡
ውጤት 3: የመረጃ አያያዝ፣ማስረጃን መሰረት ያደረገ ልምድና የመረጃ አጠቃቀም ባህላችን ማሳደግ እና
ምርምሮችን ማስተባበር፡፡
 አንድን መረጃ ከለሎች መረጃዎች ጋር በተለያየ መንገዶች በማነፃፀርና ይተነትናል፣ ለተሸለ ውሳኔ አሰጣት
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን ለማየት የሚያስችል ዳሽቦርዶችን በመፍጠር ማሳያትና ለምርምር አስተዋፆ
ይፈጥራል፣
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን አሰራሮችን እና ማሠራጨት ስራን ያካሂዳል፡፡
መጠቀም፡፡
 በተለያዩ ርዕሶች ላያ ምርምሮችን በማስተባበር ያከናውናል፡፡
 በተላያዩ ርዕሶች ላይ ትንታኔ በማድረግ የተቁሙን ነባራዊ ሁኔታ የሚያሳይ ሪፖርት በማቅረብ ለውሳኔ
አሰጣቱ የተሻለ አስተዋፆ ያደርጋል፡፡
¦§ðãC YLµLÝÝ
 b-@Â ±l!s!Â ST‰t&©! qrÉ YútÍL½ ÑÃêE xStê}å ÃdRUL½ xgLGlÖt$N l¥ššL
212

 የተለያዩ የጤና መረጃ ስርዓት ማኑዓሎችና ጋይድላይን ያዘጋጃል፣ተግባራዊነቱን ያረጋግጣል፡፡
 በኤለክትሮንክ የህክምና አያያዝ ላይ (EMR) ለሌሎች ባለሞያዎች ስልጠና ይሰጣል፣ይደግፋል፣ይከታተላል፡፡
 ለተጠቃሚዎች eHealth and Information Communication technology ላይ ስልጠና መስጠት፡፡
6 ዓመት
213

-@Â ¸n!St&R ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-IV -@Â mr©

ለክፍል ኃላፊ XIII
ውጤት 1: የጤና መረጃ ስርዓት እና የጤና ፕሮግራሞችን ማደራጀት መምራት
|‰ §Y ÃW§LÝÝ
ÃW§LÝÝ
ÃdRULÝÝ
214

 መሰረታዊ የአመራር መርሆዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 የአመራርን(Leadership)፣ ሂሳዊ አስተሳሰቦችን (critical thinking) እና ችግቾችን የአፈታት ክሂሎችን
ይበልጥ በማሳደግ ይተግብራል፣
 የጤና ባለሙያ ስነምግባር መርሆዎችን ይተግብራል፣
 የመረጃ ደህንነት, ግላዊነት እና ሚስጥራዊነት መጠበቅን ያረጋግጣል፣
 መረጃን በተሳካ ሁኔታ ማሳወቅ እና ማቅረብ YC§L½
 የጤና ፕሮግራም ላይ ክትትል እና ግምገማ ያደርጋል፣
ውጤት 2: የ eHealth እና የ Information Communication technology ትግበራን ማረጋገጥ፡፡
 የኮምፒተር ኔትወርክ ስራዎችን ያቅዳል፣ ዲዛይን ያደርጋል፣ ይጠቀማል እና ያስተዳድራል፣
 በኮምፒተር ጥገ ና፣ Backup አደራረግ፣ Restore አደራረግ፣ Operating system ላይ የ ቴክኒክ ድጋፍ ይሰጣል፣
 ኮምፒተር እና Computer networking ደህንነት ያስተዳደራል፣ ይመራል፣
 አዳዲስ የኤሌክትሮኒክ መሳሪያዎችን ይለያል፣ ይገመግማል እና የማስተዋወቅ ስራን ይሰራል፣
 መሠረታዊ የባኦሜዲካል(Biomedical) መሳሪያዎችን መለየት ይችላል፣
 ተገቢነት ያለውን ስርዓት መሳደግያ ዘዴዎችን እና አቀራረቦችን ( system development methods and
approaches)ለይተው መምረጥ ይችላል፣
 የስርዓት(system) ትንተና እና ዲዛይን ያዘጋጃል፣
 የሶፍትዌርን ኮድ ኢስክሪፕት መጻፍ እና ሙከራ ያደርጋል፣ ይተገብራል፣
215

 የተለያዩ አለምአቀፍ Standard interoperablity ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 የተለያዩ የ eHealth architecture and standards ስራዎችን ተግባራዊ ያደርጋል፣
 የብሔራዊ eHealth governance ተግባራዊነትን ያረጋግጣል፣
 የቃላት አሰጣጥ እና ኮድንግ( procedural terminology and coding) ይለያል፣
PéG‰M (Software) ÃSgÆL½ bxGÆb# mÃz#N ÃrUGÈL½ለበሽታ ኮድንግ ይሰጣል፡፡
ውጤት 3: የመረጃ አያያዝ፣ማስረጃን መሰረት ያደረገ ልምድና የመረጃ አጠቃቀም ባህላችን ማሳደግ እና
ምርምሮችን በመምራት ማከናወን፡፡
 አንድን መረጃ ከለሎች መረጃዎች ጋር በተለያየ መንገዶች በማነፃፀርና በመተንተን፣ ለተሸለ ውሳኔ አሰጣት
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን ለማየት የሚያስችል ዳሽቦርዶችን በመፍጠር ማሳያትና ምርምር ያደርጋል፣
 የተለያዩ የጤና መረጃዎችን አሰራሮችን እና ማሠራጨት ስራን ያካሂደል፣
ይጠቀማል፣
 በተለያዩ ርዕሶች ላያ ምርምሮችን በመምራት ያከናውናል፡፡
 በተላያዩ ርዕሶች ላይ ትንታኔ በማድረግ የተቁሙን ነባራዊ ሁኔታ የሚያሳይ ሪፖርት በማቅረብ ለውሳኔ
አሰጣቱ የተሻለ አስተዋፆ ያደርጋል፡፡
¦§ðãC YLµLÝÝ
 b-@Â ±l!s!Â ST‰t&©! qrÉ YútÍL½ ÑÃêE xStê}å ÃdRUL½ xgLGlÖt$N l¥ššL
216
 የተለያዩ የጤና መረጃ ስርዓት ማኑዓሎችና ጋይድላይን አዘገጃጀት ላይ በመሪነት በማስተባበር

ያዘጋጃል፣ተግባራዊነቱን ያረጋግጣል፡፡
 በኤለክትሮንክ የህክምና አያያዝ ላይ (EMR) ለሌሎች ባለሞያዎች ስልጠና ይሰጣል፣ይደግፋል፣ይከታተላል፡፡
9 ዓመት
217

ጤና ሚኒስቴር ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-I ህብረተሰብ ጤና

XI

 በፈውስ ሕክምና አገልግሎት ለሕሙማን በምርመራና ሕክምና በማድረግ፣ በተሀድሶ ሕክምና ለአካላዊ
ጉዳተኞችና ህሙማን ድጋፍና ክብካቤ በማድረግ፣ በመከላከል ሕክምና ጤናን በማጎልበት እና በሽታን
በመከላከል በበሽታ የተጠቁ ህሙማንን እና የድንገተኛ አደጋ ጉዳተኞች ስቅይ መቀነስ፣ ወደ ጤናማ
ኑሮአቸው መለሰስ፣ ሞትና አካል ጉዳትን በመቀነስ፣ ንቃተ ጤና በማበልፀግ፣ የበሽታን ስርጭት
በመከላከል የሕብረተሰቡን ጤና ማሻሻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ በፈውስ ሕክምና አገልግሎት ለሕሙማን ምርመራና ሕክምና ማድረግ፣
 በአጣዳፊና አዝጋሚ በሽታ የተያዙ ህሙማን ይጎበኛል፣ የተለያዩ የምርመራ ስልቶችን በመጠቀም
ስለሕመሙ ሁኔታ ሙሉ ቃል ይቀበላል (history taking)፣ የሰውነት አሰራር ወሳኝ ምልክቶች ይለካል
(measure vital sign)፣ ሙሉ የሰውነት አካላት ምርመራ (physical examination) ያደርጋል፡፡
 የህሙማን የምርመራና ህክምና መረጃ ይተነትናል፤ ተጨማሪ የላቦራቶሪ ምርመራ እንዲደረግ ያዛል፣
ቀለል ያሉ የምርመራ ናሙናዎች ይወስዳል፣ ከህመምተኛው ሁኔታ በመነሳትና በተገኙ የምርመራ
ውጤቶን መሰረት በማድረግ የሕመምተኛውን የበሽታ ሁኔታ ይለያል፡፡
 አስቸኳይ የሕክምና ዕርዳታ የሚያስፈልጋቸውን ይለያል፣ ህክምና ይሰጣል፣ ከአቅም በላይ የሆነ የጤና
218
ችግር ያማክራል፣ ለከፍተኛ ምርመራና ሕክምና ከፍ ወደአለ ጤና ተቋም ያስተላልፋል፣

 ለሕሙማን በመርፌ ወይም በአፍ የሚሰጡ መድሃኒቶችን ያዛል፣ የህመሙን ሁኔታ ይከታተላል
እንደአስፈላጊነቱ የህመም ደረጃውን እያጠናና እያማከረ መድሀኒት ይለውጣል፣ በተከታታይም ለህሙሙ
ቤት ለቤት የጤና ክብካቤ ያደርጋል፡፡
 ለሕሙማን በደም ስር የሚሰጡ የሰውነት መተኪያ ፈሳሽና ንጥረ ነገር ይሰጣል፣ በቤት ውስጥ ሊደረግ
ስለሚገባ የጤና ክብካቤ ለህመምተኛውና ለቤተሰቡ ትምህርትና ስልጠና ይሰጣል፡፡
 የህክምና አሰጣጥ ጋር ተያይዞ ለሚደርሱ ድንገተኛ ጉዳትና ሕመም ሆነ ህክምናው ያስከተለውን ጎናዊ
ጉዳትን ላይ የድንገተኛ ሕክምና ዕርዳታ ይሰጣል፣ በጉዳተኛ ማስተላለፍ ላይ ከጤና ጣቢያና ከሆስፒታል
ትሪያጅ ተቀናጅቶ ይሰራል፡፡
ውጤት 2፡ በተሀድሶ ሕክምና ለአካላዊ ጉዳተኞችና ህሙማን ድጋፍና ክብካቤ ማድረግ፣
 የተሃድሶ ህክምና አስመልከቶ በተለያዩ የህክምና ሂደት ያለፉና በሕይወት ዘመናቸው ከሆስፒታል የተሃድሶ
ሕክማና እስከ ማህበረሰብ ተኮር የተሃድሶ ድጋፍና ክብካቢ የሚያስፈልጋቸውን ተገልጋዮች ይለያል፡፡
 በተሃድሶ ሕክምና ድጋፍና ክብካቤ ከሚሰጠቻው ባለሙያዎች መካከል የደረሰባቸው የአካል ጉዳት አይነትና
ደረጃ ይለያል፣ የአካል ጉዳቱ ደረጃ የሚሻሻልና የመሻሻል ውስንነት ያለባቸውን ሁኔታዎች ይዘረዝራል፣
ይተነትናል፡፡
 በተሃድሶ ሕክምና የህሙማንን አጠቃላይ የጤና፣ የማህበራዊና ምጣኔ ሀብታዊ ታሪክ ያጠናል፣ በጥናቱም
ተመስርቶ የአካል ጉዳት የችግሩን ኢላማ ይለያል፣ የአካል ጉዳት ማሻሻያ ስልትና ዘዴ ይቀይሳል፡፡
 ለአካል ጉዳተኞች በተገኙት ችግሮችና ማሻሻያ ዘዴዎች ላይ ተመስርቶ የተሀድሶ ሕክምና የድርጊት መርሀ
ግብር ያዘጋጃል፣ አስፈላጊ ግብአትና እንዲሟላ ያደርጋል፣ የጊዜ ሰሌዳ በማውጣት ይተገብራል፡፡
 የሰው ሰራሽ አካልና የአካል ድጋፍ እንዲሁም የሰውነት ማንቀሳቀሻ መርጃዎች እንደ ክረንችና ዊልቸር
ተጠቃሚ ያደርጋል፣ አካለዊና መንፈሳዊ ጥንካሬ እንዲያዳብሩ ትምህርት ይሰጣል፣ ለሰውነታቸው ምቾትና
ድጋፍ በሚሰጣቸው ዘዴዎች ላይ ስልጠና ይሰጣል፡፡
 አካል ጉዳተኞች የኦርቶፔዲክ ፊዚዮቴራፒ ህክምና እንዲያገኙ ያደርጋል፣ በጤናማ የአኗኗር ዘይቤ ላይ
ሙያዊ ምክር ይሰጣል፡፡
 ለህሙማን ስነ ልቦናዊና ማህበራዊ ድጋፍ ይሰጣል፣ ለቤተሰቦችና በጎ ፈቃድ ተባበባሪዎች በጉዳዩ ዙሪያ
ያላቸው አስተዋፆ ያሳውቃል፣ ለአካል ጉዳተኞች በሚደረግላቸው ድጋፍና ክብካቤ ላይ አቅማቸውን
ያጎለብታል፡፡
 ማህበረሰብ አቀፍ የተሃድሶ አገልግሎት ከጤና ኤክስቴሽን ፕሮግራም ጋር ያቀናጃል፣ በተሃድሶ ሕክምና
219
ድጋፍና ክብካቤ ላይ የክህሎት ማጎልበቻ ስልጠና ይሰጣል፣ ይከታተላል፣ ውጤቱንም በመገምገም

የማሻሻያ ስልት ይቀይሳል፡፡
 የተሃድሶ ህክምና የድርጊት መርሀ ግብር አፈፃፀም ውጤት በየወቅቱ በመገምግም ለአካል ጉዳተኞች
በሚሰጠው ድጋፍና ክብካቤ ላይ የማሻሻያ ስልቶችን ይቀይሳል፣ በአካል ጉዳተኛ ዙሪያ ከሚሰሩ ድርጅቶች
ጋር በትብብር ይሰራል፣
ውጤት 3፡ በመከላከል ሕክምና ጤናን ማጎልበት እና በሽታን መከላከል፣
 በጤና ኤክስቴሽን ፕሮግራም ላይ በህብረተሰብ ክፍሎችና በተቋማት ያለን የባለደርሻ አካላት ሚና
ይፈትሻል፣ ከፍተኛ የአድቮኬሲ ስራዎች ይሰራል፣ በከፍተኛ ጉዳዮች ላይ የማህበረሰብ ንቅናቄና ውይይት
ያካሂዳል፣ ማህበረሰቡን ያስተባብራል፡፡
 በመሰረተ ጤና ክብካቤ ዙሪያ ጭብጦችንና መልዕክቶችን ያዘጋጃል፣ የመስክ ላይ ሙከራ ያደርጋል፣
ከሙከራ የተገኙ ጉዳዮችን በማካተት ያጠናቅቃል፣ በተለያዩ ብዙሃን መገናኛዎች በመጠቀም መልዕክቶች
እንዲተላለፉ ያርጋል፡፡
 የሃይጂንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ ከፍተኛ ስራዎችን ያከናውናል፣ በአካባቢ ተመራጭ የሆኑ የቴክኖሎጂ
ሽግግርና ስርፀት ያካሂዳል፡፡
 የቤተሰብ ጤና ክብካቤ ታላሚዎችን የጤና አገልገሎት ፍላጎትን ይለያል፣ አማራጭ ስልቶችን ያመነጫል፣
ለከፍተኛ የጤና ክብካቤ ለተላኩትን ተጠቃሚዎች አገልግሎት ይሰጣል፡፡
 ተላላፊና ተላላለፊ ያልሆኑ በሽታዎችና ጉዳቶች መከላከልና መቆጣጠር ስራዎች ላይ ቤተሰብና ማህበረሰብ
ተኮር አገልግሎት አሰጣጥ ስልቶችን ያወጣል፣ የመከላከልና መቆጣጠር ስራዎችን ያከናውናል፡፡
 ማህበረሰብ ተኮር የተቀናጀ በሽታዎች ቅኝትና ምላሽ ስርአትን ካለው የማህበረሰብ አደረጃጃት ጋር
ተስማሚነት ይመረምራል፣ በየወቅቱ በማህበረሰቡ ሊለዩና ሪፖርት ሊደረጉ የሚችሉትን የተላላፊ
በሽታዎች ባሕሪና ምልክት ያጠናል፣መስፈርት ያዘጋጃል፣ በወረርሽ በሽታዎች ቁጥጥር ስራን ያከውናል፡፡
 የሕሙማን ቅብብሎሽ ስርአት ከማህብረሰብ እስከ ጤና ተቋም የቅብብሎሽ ዕርከን መሪ ፍኖተ ካርታ
220
ያወጣል፣ የድንገተኛ ጉዳትና ሕመሞች ደረጃና መስፈርት ያዘጋጃል፣ የቅድመ ሆስፒታል የሕይወት አድን
ዕርዳታ ያደርጋል፡፡
የመጀመሪያ ዲግሪ ቤተሰብ ጤና

0 ዓመት
221

ጤና ሚኒስቴር ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-II ህብረተሰብ ጤና

XII
ኑሮአቸው መመለስ፣ ሞትና አካል ጉዳትን በመቀነስ፣ ንቃተ ጤና በማበልፀግ፣ የበሽታን ስርጭት
ችግር ያማክራል፣ ለከፍተኛ ምርመራና ሕክምና ከፍ ወደአለ ጤና ተቋም ያስተላልፋል፡፡
222
እንደአስፈላጊነቱ የህመም ደረጃውን እያጠናና እያማከረ መድሀኒት ይለውጣል፣ በተከታታይም

ለህሙሙ ቤት ለቤት የጤና ክብካቤ ያደርጋል፡፡
 የተሃድሶ ህክምና አስመልከቶ በተለያዩ የህክምና ሂደት ያለፉና በሕይወት ዘመናቸው ከሆስፒታል
የተሃድሶ ሕክማና እስከ ማህበረሰብ ተኮር የተሃድሶ ድጋፍና ክብካቢ የሚያስፈልጋቸውን ተገልጋዮች
ይለያል፡፡
 በተሃድሶ ሕክምና ድጋፍና ክብካቤ ከሚሰጠቻው ባለሙያዎች መካከል የደረሰባቸው የአካል ጉዳት
አይነትና ደረጃ ይለያል፣ የአካል ጉዳቱ ደረጃ የሚሻሻልና የመሻሻል ውስንነት ያለባቸውን ሁኔታዎች
ይዘረዝራል፣ ይተነትናል፡፡
 በተሃድሶ ሕክምና የህሙማንን አጠቃላይ የጤና፣ የማህበራዊና ምጣኔ ሀብታዊ ታሪክ ያጠናል፣
በጥናቱም ተመስርቶ የአካል ጉዳት የችግሩን ኢላማ ይለያል፣ የአካል ጉዳት ማሻሻያ ስልትና ዘዴ
 ለአካል ጉዳተኞች በተገኙት ችግሮችና ማሻሻያ ዘዴዎች ላይ ተመስርቶ የተሀድሶ ሕክምና የድርጊት
መርሀ ግብር ያዘጋጃል፣ አስፈላጊ ግብአትና እንዲሟላ ያደርጋል፣ የጊዜ ሰሌዳ በማውጣት ይተገብራል፡፡
ተጠቃሚ ያደርጋል፣ አካለዊና መንፈሳዊ ጥንካሬ እንዲያዳብሩ ትምህርት ይሰጣል፣ ለሰውነታቸው
ምቾትና ድጋፍ በሚሰጣቸው ዘዴዎች ላይ ስልጠና ይሰጣል፡፡
223

በሚሰጠው ድጋፍና ክብካቤ ላይ የማሻሻያ ስልቶችን ይቀይሳል፣ በአካል ጉዳተኛ ዙሪያ ከሚሰሩ
ድርጅቶች ጋር በትብብር ይሰራል፡፡
ይፈትሻል፣ ከፍተኛ የአድቮኬሲ ስራዎች ይሰራል፣ በከፍተኛ ጉዳዮች ላይ የማህበረሰብ ንቅናቄና
ያካሂዳል፡፡
 የሃይጂንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ ከፍተኛ ስራዎችን ያከናውናል፣ በአካባቢ ተመራጭ የሆኑ የቴክኖሎጂ
ሽግግርና ስርፀት ያካሂዳል፡፡
 የቤተሰብ ጤና ክብካቤ ታላሚዎችን የጤና አገልገሎት ፍላጎትን ይለያል፣ አማራጭ ስልቶችን
ያመነጫል፣ ለከፍተኛ የጤና ክብካቤ ለተላኩትን ተጠቃሚዎች አገልግሎት ይሰጣል፡፡
 ተላላፊና ተላላለፊ ያልሆኑ በሽታዎችና ጉዳቶች መከላከልና መቆጣጠር ስራዎች ላይ ቤተሰብና
ማህበረሰብ ተኮር አገልግሎት አሰጣጥ ስልቶችን ያወጣል፣ የመከላከልና መቆጣጠር ስራዎችን
በሽታዎች ባሕሪና ምልክት ያጠናል፣መስፈርት ያዘጋጃል፣ በወረርሽ በሽታዎች ቁጥጥር ስራን
ያከውናል፡፡
ያወጣል፣ የድንገተኛ ጉዳትና ሕመሞች ደረጃና መስፈርት ያዘጋጃል፣ የቅድመ ሆስፒታል የሕይወት
አድን ዕርዳታ ያደርጋል፡፡
ውጤት 4፡ የሕሙማንና ልዩ ልዩ መረጃ ማሰባሰብ፣
224

 በበቤተሰብ፣ ማህበረሰብና አካባቢ መረጃ ላይ ተመስርተው በተለያዩ አመታት የተዘጋጁ የጤናና ጤና
ተዛማጅ ገፅታን ያደራጃል፣ የትንተና ጉዳዮችን ይለያል፡፡
 ከስትራተጂክ ዕቅድ የተቀዳ አመታዊ የድርጊት መርሀ ግብር ያዘጋጃል፣ ተፈላጊ ግብአትም እንዲሟላ
ያደርጋል፣ የክንውን መከታተያ ቅፅ ያዘጋጃል፣ በዕቀድ የተያዙትን ተግባራት ያከናውናል፡፡
 በሌሎች ባለሙዎች የተሰበሰቡ መረጃዎችን የጥራት ደረጃቸውን ይገመግማል፡፡

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ ፊርማ ቀን

መጠሪያ
225

ጤና ሚኒስቴር ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-III የህብረተሰብ ጤና

XIII

ኑሮአቸው መለሰስ፣ ሞትና አካል ጉዳትን በመቀነስ፣ ንቃተ ጤና በማበልፀግ፣ የበሽታን ስርጭት
226
ይለያል፡፡
መርሀ ግብር ያዘጋጃል፣ አስፈላጊ ግብአትና እንዲሟላ ያደርጋል፣ የጊዜ ሰሌዳ በማውጣት ይተገብራል፣
227
ያመነጫል፣ ለከፍተኛ የጤና ክብካቤ ለተላኩትን ተጠቃሚዎች አገልግሎት ይሰጣል፡፡
ውጤት 4፡ የሕሙማንና ልዩ ልዩ መረጃ ማሰባሰብ፣
228

 ከስትራተጂክ ዕቅድ የተቀዳ አመታዊ የድርጊት መርሀ ግብርያዘጋጃል፣ ተፈላጊ ግብአትም እንዲሟላ
 የስልጠና ፍላጎት ላይ ዳሰሳ ጥናት በማድረግ የብቃት ውስንነቶችን ይለያል፡፡
 ለስልጠና የሚያስፈልጉ መርጃ ቁሳቁሶችን ያዘጋጃል፡፡
 ስልጠናውን ይሰጣል፣ በስልጠናው ላይ ሀሳብና አስተያየት ይቀበላል፡፡
 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ በስልጠና የመጣውን ውጤት ይተነትናል፡፡
 ከስሩ ላሉ ባለሙዎች የሙዊ ድጋፍ ለማድረግ የድርጊት መረሀ ግብር ያዘጋጃል፣ ቼክ ሊስት ያወጣል፣
ባለሙዎቹ የዕቅድ አፈፃፀም ውጤት ሪፖረትና የቁሳዊ ግብአት መረጃ ያደራጃል፡፡
 በአካል በመገኘት በተዘጋጀ ቼክሊስት መሰረት የሙያ አሰራሮችን ይመለከታል፣ መዛግብትን
ያገላብጣል፣ማህደርና ሰነዶችን ይመረምራል፣ መልካም አያያዞችን ያበረታታል፣ ውስንነት ያለባቸውን
ይለያል፣ የዕውቀትና ክህሎት ክፍተቶችን ይሞላል፣
229
 ሙያዊ ድጋፉን አስመልክቶ የቃልና የፁሁፍ ግብረ መልስ ይሰጣል፣ አጠቃላይ ሪፖርት ያዘጋጃል፣
በዕቅድ አፈፃፀም ክፍተት ላይ የተከሰቱ የሥራ መርጃ ቁሳቁሶችና የብቃት ችግሮችን በመለየት ሪፖርት
ያርጋል፡፡

230

ጤና ሚኒስቴር ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል-IV የህብረተሰብ ጤና

XIV
 የፈውስ ሕክምና አገልግሎት ለሕሙማን በምርመራና ሕክምና በማድረግ፣ በተሀድሶ ሕክምና ለአካላዊ
ኑሮአቸው መመለስ፣ ሞትና አካል ጉዳትን በመቀነስ የበሽታን ስርጭት በመከላከል የሕብረተሰቡን ጤና
ማሻሻል ነው፡፡
231

ይለያል፡፡
መርሀ ግብር ያዘጋጃል፣ አስፈላጊ ግብአትና እንዲሟላ ያደርጋል፣ የጊዜ ሰሌዳ በማውጣት ይተገብራል፣
232

የማሻሻያ ስልት ይቀይሳል፣
ያመነጫል፣ ለከፍተኛ የጤና ክብካቤ ለተላኩትን ተጠቃሚዎች አገልግሎት ይሰጣል፣
ውጤት 4፡ ጤና ኤክስቴሽን አገልግሎትን ማደራጀት፣ ቀልጣፋና ውጤታማ አሰራርን ማስፈን፣
 የጤና ኤክስቴሽን አገልግሎት በተመለከተ መድሃኒትና ሌሎች ግብአቶች መረጃ መሰብሰቢያ፣
ማጠናቀሪያ፣ ሪፖርት ማድረጊያ፣ ፍላጎት መተንበያ፣ ጥያቄ መቅረቢያ፣ መረከቢያ ቅፃ ቅፅና ሰነድ
ያዘጋጃል፡፡
233
 የፋርማሲ ሎጀስቲክ ክፍል ያደራጃል፣ አመታዊ ቆጠራ ያደርጋል፣ የጎደሉና የተበላሹ ይለያል፣
የአጠቃቀምና አያያዝ ሪፖርት ያደርጋል፡፡
 የጤና ኤክስቴሽን አገልግሎትን በአላቂና ቋሚ ንብረቶች ያደራጃል፣ አያያዝና አጠቃቀሙን
ይቆጣጠራል፣ ብልሹ አሰራሮችን ያርማል፡፡
 በጤና ኬላው የተለያዩ ክፍሎችና አጥረ ጊቢው ወስጥ ያሉትን ለአገልግሎት የሚውሉትና ለአገልግሎት
የማይውሉትን እንዲሁም የሚወገዱትን ይለያል፣ በአገልግሎት ላይ ያሉ ንብረቶችን አመቺና ማራኪነት
ባለው መልኩ ይደረድራል፣ በንጽህና ይይዛል፡፡
 ከአገልግሎት ውጪ የሆኑትን ንብረቶች በአግባቡ ያስወግዳል፣ በዚህም የማስወገድ፣ የመደርደርና
የማጽዳት የአሰራር ደረጃ ያወጣል፣ በዘላቂነትም ይተገብራል፡፡
 ለጤና ኤክስቴሽን አገልግሎት የሚስፈልግ ንብረቶች ያሟላል፣ ለጥቅም የሚውሉትን ተፈላጊ መጠን
ያከማቻል፣ በወቅቱ ጥቅም ላይ ያውላል፣ የተበላሹትን እንዲጠገኑ ያደርጋል፣ ከጥቅም ውጪ የሆኑትን
በአግባቡና በወቅቱ ያስወግዳል፡፡
ውጤት 5፡ የሕሙማንና ልዩ ልዩ መረጃ ማሰባሰብ፤
 ከስትራተጂክ ዕቅድ የተቀዳ አመታዊ የድርጊት መርሀ ግብርያዘጋጃል፣ ተፈላጊ ግብአትም እንዲሟላ
 የስልጠና ፍላጎት ላይ ዳሰሳ ጥናት በማድረግ የብቃት ውስንነቶችን ይለያል፡፡
234

 ለስልጠና የሚያስፈልጉ መርጃ ቁሳቁሶችን ያዘጋጃል፡፡
 ስልጠናውን ይሰጣል፣ በስልጠናው ላይ ሀሳብና አስተያየት ይቀበላል፣
 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ በስልጠና የመጣውን ውጤት ይተነትናል
 ከስሩ ላሉ ባለሙዎች የሙዊ ድጋፍ ለማድረግ የድርጊት መረሀ ግብር ያዘጋጃል፣ ቼክ ሊስት ያወጣል፣
ባለሙዎቹ የዕቅድ አፈፃፀም ውጤት ሪፖረትና የቁሳዊ ግብአት መረጃ ያደራጃል፣
 በአካል በመገኘት በተዘጋጀ ቼክሊስት መሰረት የሙያ አሰራሮችን ይመለከታል፣ መዛግብትን
ያገላብጣል፣ማህደርና ሰነዶችን ይመረምራል፣ መልካም አያያዞችን ያበረታታል፣ ውስንነት ያለባቸውን
ይለያል፣ የዕውቀትና ክህሎት ክፍተቶችን ይሞላል፣
 ሙያዊ ድጋፉን አስመልክቶ የቃልና የፁሁፍ ግብረ መልስ ይሰጣል፣ አጠቃላይ ሪፖርት ያዘጋጃል፣
በዕቅድ አፈፃፀም ክፍተት ላይ የተከሰቱ የሥራ መርጃ ቁሳቁሶችና የብቃት ችግሮችን በመለየት ሪፖርት
ያርጋል፡፡
 ተማሪዎች በሕሙማንና በመስክ ወይም በማህበረሰብ ላይ የተግባር ልምምድ ሲያደርጉ ይከታተላል፡፡
 ተማሪዎችን አሳታፊ በማድረግ ተግባር ተኮር ትምህርት ይሰጣል፡፡
 በልምምድ ወቅት በሕሙማንና በማህበረሰብ ላይ ጉዳት እንዳይደርስ የቅርብ ክትትል ያደርጋል፡፡
235

 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን) ዕቅድ ያዘጋጃል፣ ያፀድቃል፣ ይተገብራል፡፡
 የዕቅድ ክንውኑን ይከታተላል፣ አፈፃፀሙን ይገመግማል፡፡

9 ዓመት ቀጥታ አግባብነት ያለው ያስራ ልምድ
236

የጤና ሚኒስቴር ጤና ረዳት -@Â ÑÃ
የሥራ ክፍል ኃላፊ
በየደረጃወ ባሉ ጤና ተቋማት
 በተመላላሽ፣ ተኝተው ለሚታከሙ እና በተሀድሶ ሕክምና ለአካላዊ ጉዳተኞችና ለተረጂ ህሙማን
ድጋፍና ክብካቤ በማድረግ፣ የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎት በመስጠት፣ የጤና ማጎልበትና
በሽታ መከላከል ተግባራን በማከናወን፣ የስራ ላይ ስልጠና፣ ሙያዊ ድጋፍ በመስጠት፣ ጤናና ጤና ነክ
አስተዳደራዊ ጉዳዮችን መተግበር የግለሰብን፣ የቤተሰብና የማህበረሰብን ጤና ማሻሻል፡፡
ውጤት 1፡ በተመላላሽ ለሚታከሙ ሕሙማን ድጋፍና ክብካቤ ማድረግ
 አዋቂና ሕፃናት የውሰጥ ደዌ ሕሙማንን የሰውነት ሁኔታ ይለካል፣ የሕሙማን ታሪክ ያደራጃል፣
ሚስጥራዊነቱን ጠብቆ ይይዛል፣
ችግር ያማክራል፣ ለከፍተኛ የጤና ባለሙያ ህሙማንን ያስተላልፋል፣
 ለሕሙማን በመርፌ ወይም በአፍ የሚሰጡ መድሃኒቶችን፣ በደም ስር የሚሰጡ የሰውነት መተኪያ
ፈሳሽና ንጥረ ነገር ይሰጣል፣
 የህክምና አሰጣጥ ጋር ተያይዞ የጉንዮሽ ጉዳት ላይ ትምህርት ይሰጣል፣ ከጉንዮሽ ጉዳት ጋር የተያያዙ
የጤና ችግሮችን ይለያል፣ የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎት ይሰጣል፣ ለከፍተኛ ምርመራና
ሕክምና ያስተላልፋል፣
237
 የተመላላሽ የሕክምና ክፍል ሕሙማንን ያስተናግዳል፣ የትሪያጅ አገልግሎት ይሰጣል፣ በተመላላሽ

ሕክምና ክፍል የሚሰጡ አገልግሎቶችን ያግዛል፣
 የወሊድ ክፍልን በሚያስፈልጉ ግብአቶች ያደራጃል፣ የማዋለጃ መሳሪያዎችና መርጃዎች ለአገልግሎት
ያዘጋጃል፣ ያዋልዳል፣ የተበከሉ የማዋለጃ መሳሪያዎችና መርጃዎች ያፃዳል፣ ከበሽታ አምጪ ተዋሲያን
ነፃ ያደርጋል፣ ንፅህናውን ጠብቆ ያስቀምጣል፣ በክፍሉ የተሰጡትን አገልግሎቶች ይመዘግባል፣ ሪፖርት
ያረጋል፣ መረጃውን አደራጅቶ ይይዛል፣
 ድህረ ወሊድ አገልግሎት ወላድ እናትና ጨቅላ ሕፃነትን የጤንነት ሁኔታ ይከታተላ፣ ክብካቤ ያርጋል፣
አደገኛ የሆኑ የጤና ችግሮችን ይለያል፣
 ለመርፌ ክፍን የሚያስፈልጉ ግብአቶች ያደራጃል፣ የሕክምና መሳሪያዎችና መርጃዎች ለአገልግሎት
ያዘጋጃል፣ በመርፌ መልክ የሚሰጡ መድሀኒቶችን ይሰጣል፣ የተበከሉ የህክምና መሳሪያዎችና
መርጃዎች ያፃዳል፣ ከበሽታ አምጪ ተዋሲያን ነፃ ያደርጋል፣ በክፍሉ የተሰጡትን አገልግሎቶች
ይመዘግባል፣ ሪፖርት ያረጋል፣ መረጃውን አደራጅቶ ይይዛል፣
 በሰውነት በአደጋና ሕመም ምክንያት የተከሰተ ቁስል ይመረምራል፣ ቁስሉን ያጥባል፣ በቆዳላይ
በሚደረግ መድሃኒት መጠኑን ጠብቆ ይቀባል፣ ምቾት ጠብቆ ያሽጋል፣ በተከታታይ ቁስሉ እስኪድን
በማጠብና መድሃኒት በመቀባት ክብካቤ ያደርጋል፣
 በአደጋ ምክንያት የተከፈተ የሰውነት ቆዳ ይመረምራል፣ በአስፈላጊ የህክምና ኬሚካል ያጥባል፣
የተከፈተውን ቆዳ ይሰፋል፣ የቆዳ ስር እባጮችን ያጤናል፣ ሰንጥቆ ያወጣል፣ ቁስሉን ያጥባል፣
እንደአስፈላጊነቱ ይሰፋል፣ መድሀኒት ቀብቶ ያሽጋል፣ በተከታታይ ቁስሉ እስኪድን በማጠብና
መድሃኒት በመቀባት ክብካቤ ያደርጋል፣
ውጤት 2፡ ተኝተው ለሚታከሙ ሕሙማን ድጋፍና ክብካቤ ማድረግ
 ተኝተው የህምና ለሚሰጣቸው ሕሙማን የውስጥ ደዊ፣ የማህፀንና ፅንስ፣ የሕፃናት፣ የቀዶ ሕክምና
እንደ ባሕሪያቸው አልጋዎችን ይዘረጋል፣ ያነጥፋል፣ የምቾት መርጃዎችን ያደላድላል፣ በአልጋ አካባቢ
ያሉ ቁሳቁሰሶችን ፅዳት ይጠብቃል፣
 በአልጋ ላይ የተኙ ሕሙማን የሰውነት ሁኔታ በቀን አራት ጊዜ ይለካል፣ በዕንክብልና በመርፌ መልክ
የታዘዙ መድሂቶች ሰአታቸውን እየጠበቀ ይሰጣል፣ የምግብ ቱቦ በጨጋራ ውስጥ በማስገባት
ይመግባል፣ ቱቦ በመጠቀ የውስጥ ሰውነትን ያጥባል፣ የሕሙማኑን የጤንነት ሁኔታ ይከታተላል፣
ክንውኑን ይመዘግባል፣ ሪፖርት ያደርጋል፣
 ተኝተው ሕክምና የሚደረግላቸው ሕሙማንን ሰውነት ንፅህና ይጠብቃል፣ ሰውነትን ያንቀሳቅሳል፣
238
የሰውነት ጡንቻዎችና የውስጥ አካላት አሰራር ጤናማነት የጠብቃል፣

 ቅድመ ኦፕረሲዮን ሕሙማንን ያዘጋጃል፣ ድህረ ኦፕራሲዮን ሕሙማን ከማደንዘዣ እስኪነቁ ክትትል
ያደርጋል፣ መድኒቶችን ሰአቱን እየጠበቀ ይሰጣል፣ በደረጃው አጠቃላይ አካላዊ ምርመራ ያደርጋል፣
ይንከባከባል፣
 በማስተኛ ክፍል የሚታዘዙ የምርመራ ናሙናዎችን ይወስዳል፣ እንዲመረምር ያርጋል፣ ውጤቱን
በሕሙማኑ የግል መከታተያ ፋይል ላይ ያያይዛል፣
 የሕሙማን ማስተኛ ክፍል ወቅቱን እየጠበቀ አጠቃላይ ክፍሉን በፀረ ተዋሲያ ኬሚካል ያፀዳል፣
ክፍሎቹን ንፁህና ምቹ ያደርጋል፣ የተበከሉ የህክምና መሳሪያዎችና መርጃዎች
ውጤት 3፡ በተሀድሶ ሕክምና ለአካላዊ ጉዳተኞችና ለተረጂ ህሙማን ድጋፍና ክብካቤ ማድረግ
 በተሃድሶ ሕክምና የህሙማንን አጠቃላይ የጤና፣ የማህበራዊና ምጣኔ ሀብታዊ ታሪክ ያጠናል፣ የአካል
ጉዳት ችግሮችን ይለያል፣ የተሃድሶ ሕክምና ስልትና ዘዴ ይቀይሳል፣
 ለአካል ጉዳተኞች የተሃድሶ ሕክምና ለመስጠት ግብአቶችን ያሟላል፣ አስፈላጊ የሆኑ የተሃድሶ
ህክምናና ክብካቤ ያደርጋል፣ ያከናወናቸውን ይመዘግባል፣ መረጃውን በጥንቃቄ ያስቀምጣል፣ ሪፖርት
ያደርጋል፣
 የሰው ሰራሽ አካልና የአካል ድጋፍ እንዲሁም የሰውነት ማንቀሳቀሻ መርጃዎች እንደ ክሬንችና ዊልቸር
ምቾትና ድጋፍ በሚሰጣቸው ዘዴዎች ላይ ስልጠና ይሰጣል፣
ሙያዊ ምክር ይሰጣል፣
ያጎለብታል፣
የማሻሻያ ስልት ይቀይሳል፣
ድርጅቶች ጋር በትብብር ይሰራል፣
239
ውጤት 4፡ የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎት መስጠት

 የመጀመሪያ ደረጃ የህክምና አገልግሎት መስጫ መሳሪያዎችና መርጃዎችን ያሟላል፣ ለአገልግሎት
ዝግጁ በማድረግ ያስቀምጣል፣
 አደጋ የደረሰበትን አካባቢ ይቃኛል፣ የስራ አካባቢ ደህንነትና ጥበቃ አሰራሮችን በመከተል የተጎጂዎችን
ወስጣዊ የጤንነት ሁኔታ ይለካል፣ የአካል ምርመራ ያደርጋል፣ የመጀመሪያ ደረጃ ሕክምና ዕርዳታ
ዘዴዎችን በስራ ላይ ያውላል፣ በፍጥነት ለተጎጂዎች የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና ይሰጣል፣ ያረጋጋል፣
ተጨማሪ ጉዳቶች እንዳይከሰቱ አስፈላጊውን ክብካቤ ያደርጋል፣
 በተከሰተው አደጋ ዙሪያ ዝርዝር ጉዳይ መረጃ ይለዋወጣል፣ የተጎጂ ዝርዝር መረጃ ያጠናክራል፣
የተወሰዱትን እርመወጃ ይመዘግባል፣ ያጋጠሙ ችግሮችና የተወሰዱ የመፍትሄ አሳቦችን ዝርዝር
ይይዛል፣ መረጃዎችን ያደራጃል፣ ለሚመለከተው ሪፖርት ያደርጋል፣
 ከድገተኛ ሕክምና ሰጪ ቡድን ጋር በጋራ ይሰራል፣ የቡድን መንፈስና ግንኙነት ይፈጥራል፣
የሚጠበቅበትን ሚና ይወጣል፣ ተጎጂዎች ቅብብሎሽ ከሚደረግባቸው የጤና ተቋማት ጋር በቅንጅት
ይሰራል፣ የአገልግሎት አሰጣጥ ጥራት ማሻሻል ላይ የበኩሉን አስተዋፆ ያበረክታል፣
 የተበከሉ የመጀመሪያ ደረጃ የህክምና አገልግሎት መስጫ መሳሪያዎችና መርጃዎችን ይለያል፣ መወገድ
ያለባቸውን በአግባቡ በፀረ በሽታ አምጪ ተዋሲያ ኬሚካል በማከም ያስወግዳል፣ ዳግም ጥቅም ላይ
የሚውሉትን ያፀዳል፣ ከበሽታ አምጪ ተወሲያን ነፃ ያደርጋል፣ አዘጋጀቶ ያስቀምጣል፣
ውጤት 5፡ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ተግባራን ማከናወን
 የጤና አጠባበቅ ትምህርት የሚሰጥባቸውን ጉዳዮች ይለያል፣ የጤና አጠባበቅ ትምህርት ይሰጣል፣
ማህበረሰቡን ይቀሰቅሳል፣ ለዘመቻ ስራ ህብረተሰቡን ያደራጃል፣ ለሚመለከታቸው አካላት አድቮኬሲ
ያካሂዳል፣
 የሃይጂንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ ስራዎችን በተመለከተ የግል ንፅህና፣ የመፀዳጃ ቤት ግንባታና
አጠቃቀም፣ የፍሳሽና ጥጥር ቆሻሻ አያያዝና አወጋገድ፣ የውሃና ምግብ ደህንነትና ጥንቃቄ አያያዝ፣
ጤናማ ቤት አሰራርና ንፅህና አጠባበቅ በሽታ አስተላላፊ ነፍሳት፣ ቆርጣሚና ተናዳፊ እንስሳት ቁጥጥር
ተግባራን ይፈፅማል፣
 የቤተሰብ ጤና ክብካቤ ስራዎች በተያያዘ የእናቶችና ሕፃናት ጤና ክብካቤ፣ የቤተሰብ ምጣኔ ዕቅድ፣
የተመጣጠነ አመጋገብ ስርአት፣ የክትባት መርሀ-ግብርና የወጣቶች ስነ ተዋልዶ ጤና ላይ የጤና
አገልግሎት ክብካቤን ተግባራትን ይፈፅማል፣
 ከተላላፊ በሽታዎች መካከል ወባ፣ ቲቢ፣ ስጋ ደዌ፣ ኤች አይ ቪ/ኤድስና የአባላዘር በሽታዎች ስርጭትና
240
ጉዳት የመከላከልና የመቆጣጠር ስራዎችን፣ ማህበረሰብ ተኮር የተቀናጀ የተላላፊ በሽታዎች ቅኝትና
ምላሽ ተግባራትን ያከናውናል፣ በወረርሽኝ በሽታዎች ቁጥጥር ላይ የሙያ ዕገዛ ያደርጋል፣
 በዋና ዋና ተላላፊ ባልሆኑ በሽታዎች የስኳር፣ የደም ግፊት፣ የጡት ካንሰር፣ አስም በሽታዎች ላይ
የልየታ ስራ ይሰራል፣ በበሽታዎቹ መንስኤ ላይ ይመክራል፣ በአኗኗር ዘይቤ ትምህርትና ስልጠና
ይሰጣል፣ መድሂቶችን በትክክል እንዲወስዱ ይከታተላል፣ የሕመም ደረጃቸውንና ሁኔታ ይከታተላል፣
ውጤት 6፡ የስራ ላይ ስልጠና፣ ሙያዊ ድጋፍ መስጠት
 የስራ ላይ የስልጠና ፍላጎት ይለያል፣ የስልጠና ወጪ ያዘጋጃል፣ የማሰልጠኛ ማንዋልና ቁሳቁስ
ያሟላል፣
 የመማር ማስተማር ሂደትን በጎልማሶች የስልጠና መርህ መሰረት የንድፈ ሃሳብና የሰርቶ ማሳያ ርዕሶች
ላይ ስልጠና ይሰጣል፣
 የሰልጣኞችን የስልጠና አቀባበል ይከታተላል፣ የሰአት አጠቃቀምን ይቆጣጠራል፣ በእያንዳንዱ የስልጠና
ርዕስ በንድፈ ሃሳብና ሰርቶ ማሳያ ላይ ምዘና ያካሂዳል፣
 ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያደርጋል፣ ስልጠናው ያመጣውን ለውጥ ይገመግማል፣ በማሰልጠኛ መርጃዎች
ላይ ያሉ ውስንነቶችን ይለያል፣ የማሻሻያ ምክረ ሀሳብ ይሰጣል፣
 ሙያዊ ድጋፍ ለማድረግ የድርጊት መርሀ ግብር ያዘጋጃል፣ ለሙያዊ ድጋፍ የሚያስፈልጉ ግብአቶችን
ያሟላል፣ ቼክ ሊሰት ያዘጋጃል፣
 ሙያዊ ድጋፍ በሚያደርግበት መስክ ላይ ቃለ መጠይቅና ምልከታ ያደርጋል፣ መልካም ተሞክሮች
ሊሆኑ የሚችሉትን ይለያል፣ ውስንነት ባለባቸው ጉዳዮች ላይ ያበቃል፣
 ሙያዊ ድጋፉን አስመልክቶ የቃልና የፅሁፍ ግብረ መልስ ይሰጣል፣ ሪፖርት ያዘጋጀል፣ ለሚመለከተው
ክፍል ሪፖርት ያቀርባል፣
ውጤት 7፡ ጤናና ጤና ነክ አስተዳደራዊ ጉዳዮችን መተግበር
 የስራ መስኩን መረጃ ያደራጃል፣ የዕቅድ አፈፃፀም ውጤቶችን ይገመግማል፣ ጠንካራና ውስንነት
ያለባቸውን ጉዳዮች ይለያል፣ መረጃ መሰረት ያደረገ ስትራተጂክና አመታዊ ዕቅድ ያዘጋጃል፣
 የማህበረሰብ በጎ ፈቃድ በጤና ልማት ተሳትፎ ላይ ህብረተሰቡን ይቀሰቅሳል፣ በማህበረሰብ ደረጃ
ያደራጃል፣ ሕብረተሰብ መር የጤና ልማትን ያስተባብራል፣ የክንውን መረጃ ያደራጃል፣ በየወቅቱ
ይገመግማል፣ ሪፖርት ያርጋል፣
 በንብረት አሰስተዳደር ለስራ የሚገቡና ወጪ የሚደረጉ ንብረቶችን በሰነዶች ላይ ይመዘግባል፣ በየወቅቱ
የንብረት ቆጠራ ያካሂዳል፣ የንብረት ብክነት፣ ጉድለትና ብልሽት ይለያል፣ አስፈላጊ እርምጃ እንዲወሰድ
241
ሪፖርት ያቀርባል፣
 የገንዘብ ወጪ ገቢ ሰነዶች ይመዘግባል፣ በመለስተኛ የገንዘብ ዝውውር ባለበት የበጀት ዕቅድ ያዘጋጀል፣
የደሞዝና ስራ ማስኬጃ ሒሳቦችን በሰነድ ይመዘግባል፣ ወጪ ገቢ ሪፖርት ያዘጋጃል፣
 ከአካባቢ ተቋማት ጋር ቅንጅታዊ ስራዎችን ይሰራል፣ የጋር ዕቀድ ያዘጋጃል፣ ቅንጅታዊ የልማት
ስራዎችን በጋራ ይከታተላል፣ ይገመግማል፣
በጤና ረዳት ሰርተፊኬት ጤና ረዳት

ሁሉም ጤና ረዳት
242

ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-I ህብረተስብ ጤና
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ጀኮምሽን ቢሮ ብቻ የሚሞላ

IX
ጤና ኬላና ጤና ጣቢያ
 የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ተግባራትን በማከናወን ግለሰብ፣ ቤተሰብና ማህበረሰብ
በሚኖርበትና በሚሰራበት አካባቢ ዕውቀትና ክህሎት በማስተላለፍ፤ በማስተማር፤ ህብረተሰቡ የራሱን
ጤና እንዲጠብቅ ማስቻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ተግባራን ማከናወን
 የጤና አጠባበቅ ትምህርት የሚሰጥባቸውን ጉዳዮች ትለያለች፣ በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣
ቤትለቤት፣ በህዝብ መሰብሰቢያ ቦታዎች በመገኘት የጤና አጠባበቅ ትምህርት ትሰጣለች፣
ማህበረሰቡን ትቀሰቅሳለች፣ ለዘመቻ ስራ ህብረተሰቡን ታደራጃለች፣ ለሚመለከታቸው አካላት
አድቮኬሲ ታካሂዳለች፣
ጤናማ ቤት አሰራርና ንፅህና አጠባበቅ በሽታ አስተላላፊ ነፍሳት፣ ቆርጣሚና ተናዳፊ እንስሳት ላይ
የበሽታ መከላከልና መቆጣጠር ተግባራትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤትለቤት፣ በተቋሟት
በመገኘት ታከናውናለች፣
አገልግሎት ክብካቤን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤትለቤት፣ በተቋሟት በመገኘት ትሰጣለች፣
243
 ከተላላፊ በሽታዎች መካከል ወባ፣ ቲቢ፣ ስጋ ደዌ፣ ኤች አይ ቪ/ኤድስና የአባላዘር በሽታዎች

ስርጭትና ጉዳት የመከላከልና የመቆጣጠር ስራዎችን፣ ማህበረሰብ ተኮር የተቀናጀ የተላላፊ
በሽታዎች ቅኝትና ምላሽ፣ የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣
ቤተሰብንና ማህበረሰብ ደረጃ ታከናውናለች፣
ዲፕሎማ በደረጃ 3 ጤና ኤክስቴንሽን

0 ዓመት
244

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-II የህብረተሰብ ጤና
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ከሚሽን ቢሮ ብቻ የሚሞላ

X
 የጤና አገልግሎት ተጠቃሚዎችና የቀበሌ መረጃን መሰብሰብ፣ ማጠናቀርና ሪፖርት ማድረግ መረጃን
መሰረት ያደረገ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ተግባራትን በማከናወን ግለሰብ፣ ቤተሰብና ማህበረሰብ
ውጤት 1፡ የጤና አገልግሎት ተጠቃሚዎችና የቀበሌ መረጃን መሰብሰብ፣ ማጠናቀርና ሪፖርት ማድረግ
 በጤና ኬላው የተጠቃሚ፣ የቤተሰብ፣ የማህበረሰብና የአካባቢ ጤናና ጤና ነክ መረጃ መሰብሰቢያ ቅፃቅፅ
ተሟልተው መኖራቸውን ትፈትሻለች፣ የሚጠየቁ የቅጻቅፅ አይነቶችን ትለያለች፣ የመጠይቅ ሞልታ
ለሚመለከተው ክፍል ትልካለች፣
 የግለሰብን፣ የቤተሰብን፣ የሕብረተሰብና የአካባቢ መረጃ በወቅቱ ትሰበስባለች፣ መረጃውን አደራጅታ
ትይዛለች፣ የጤናና ጤና ነክ መረጃዎችን በጉዳያቸው ሁኔታ አደራጅታ ታጠናቅራለች፣ በጥንቃቄ
የሚያዙ መረጃዎችን በሚስጥር ትይዛለች፣
 በየጊዘው የተገኙ መረጃዎችን እንደ መረጃዎቹ ተፈላጊነት በአስቸኳይ ሪፖርት አዘጋጅታ ትልካለች፣
የጤና ኬላውን ሳምታዊ፣ ወራዊ፣ የሩብ አመት፣ የስድስት ወር፣ የዘጠኝ ወርና አመታዊ ሪፖርት
አስፈላጊ መረጃ በተሟላና ጊዜውን በጠበቀ መልኩ ታዘጋጃለች፣
 የጤና ኬላ መረጃን በያዙት ጉዳይና የተሰበሰበት ጊዜ ተለይተው መረጃዎቹ በተለያየ መልኩ ለሚጠቀሙ
245
አካላት ምቹና ቀልጣፋ ያደረገ የመዛግብት አደረጃጀት ትፈጥራለች፣ የመረጃ መዛግብቶቹ ጉዳት
እንዳይደርስባቸው በጥንቃቄ ትይዛለች፣
 በቀበሌው በሚደረጉ የጤናና ጤና ነክ የጥናትና ምርምር መረጃ አሰባሰብ ላይ ትሳተፋለች፣ በየወቅቱ
ለሚደረገው የቀበሌ መሰረተ ጤና የገፅታ ክለሳና ካርታ ስራ መረጃ ትሰበስባለች፣ ታጠናቅራለች፣
ውጤት 2፡ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ስራዎችን መተግበር
ቤትለቤት፣ በህዝብ መሰብሰቢያ ቦታዎች በመገኘት የጤና አጠባበቅ ትምህርት ትሰጣለች፣ ማህበረሰቡን
ትቀሰቅሳለች፣ ለዘመቻ ስራ ህብረተሰቡን ታደራጃለች፣ ለሚመለከታቸው አካላት አድቮኬሲ ታካሂዳለች፣
ምላሽ፣ የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤተሰብንና ማህበረሰብ
ደረጃ ታከናውናለች፣
ዲፕሎማ በደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን

3 ዓመት
246
247

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-III ህብረተሰብ ጤና
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XI
 መረጃን በግራፍና ቻርት መቀየር፣ የቀበሌ ጤና ገፅታ በማዘጋጀት፣ የሴቶች ልማት ቡድን በማደራጀትና
የስራ ክንውን በመከታተል፣ የጤና ማጎልበትና በሽታ በመከላከል፤ ግለሰብ፣ ቤተሰብና ማህበረሰብ
ውጤት 1፡ መረጃን በግራፍና ቻርት መቀየር፣ የቀበሌ ጤና ገፅታ ማዘጋጀት
 የቀበሌውን ካርታ ለማዘጋጀት የሚረዷትን የቀበሌ አመራሮችና የሕብረተሰብ ተወካዮች ታወያያለች፣
የቀበሌውን ኩታ ገጠም ወሰን ትለያለች፣ የካርታ ሰሌዳ ታዘጋጃለች፣ የጤናና ጤና ነክ የሚረዱ
መረጃዎችን በካርታው ላይ ታስቀምጣለች፣ በሶስት አመትም ትከልሳለች፣
 የዕቅድ አፈፃፀም ውጤትን ከሪፖርቶች ላይ በየሩብ አመቱ ታጠናቅራለች፣ የዕቅድ ክንውን ስሌት
ትሰራለች፣ ቻርት ታዘጋጃለች፣ በየወቅቱም ትከልሳለች፣
 ጤና ጤና ነክ ነባራዊ ሁኔታ በጊዜ ሂደት የሚታውን ሁኔታና ጉዳዮች በተለያዮ የመረጃ ትንተና ማሳያ
ሰሌዳዎች በቻርት፣ በሰንጠረዥን፣ በስዕላዊ፣ በሰርቶ ማሳያና በመሳሰሉት መልክ ታዘጋጃለች፣
በየጊዜውም ትከልሳለች፣
 በየወቅቱ የሰሰበሰቡና የተጠናቀሩ መረጃዎችን ጥራት ትከታተላለች፣ የቀበሌውን የጤናና ጤና ነክ
248
ሁኔታዎች ላይ የጤና ገፅታ ታዘጋጃለች፣ በየአመቱም ወቅታዊ መረጃ በመጠቀም የጤና ገፅታውን
ትከልሳለች፣
ውጤት 2፡ የሴቶች ልማት ቡድን ማደራጀትና የስራ ክንውን መከታተል
 በቀበሌዋ ለሚገኙ ሴቶችን በህብረተሰብ አቀፍ የጤና ልማት ጉዳዮች ላይ ታወያያለች፣ የሴቶች በጤና
ልማት ላይ አደረጃጃት መፍጠር በግለሰብ፣ በቤተሰብ፣ በህብረተሰብና በመኖሪያ አካባቢ በሚያመጣው
ጥቅም ላይ ግንዛቤ ታስጨብጣለች፣ ታወያያለች፣
 በቀበሌው ከሚገኙ ሴቶችን ጋር ቃለ መጠይቅ በማድረግ መሰረታዊ መረጃ ትሰበስባለች፣ በየመንደራቸው
ታደራጃለች፣
 የተደራጁ የሴቶች ልማት ቡድን የቤተሰብ ጤና ልማት ዕቅድ እንዲያዘጋጁ ትደግፋለች፣ ዕቅዳቸውን
መተግበር በሚያስችላቸው ስልት ላይ ምክር ትሰጣለች፣
 ቤትለቤት በመሄድ የቤተሰብ ዕቅድ ክንውናቸውን ትከታተላለች፣ ባጋጠማቸው ዙሪያ ትወያያለች፣
የመፍትሄ ሀሳብ ታፈልቃለች፣ በቀጣይም በሚያደርጉት ክንውን ላይ የቅርብ ድጋፍ ታደርጋለች፣
 የሴቶች ልማት ቡድኖችን በመንደራቸው ትሰበስባለች፣ መልካም ተሞከሮአቸውንና ያጋጠማቸውን ችግር
እንዲያካፍሉ ታበረታታለች፣ ከዕቅድ ክንውናቸው በመነሳት ጠንካራና ውስንነት በታየባቸው ጉዳይ ላይ
ታወያያለች፣ በመካከላቸው የልምድ ልውውጥ እንዲደረግ ታመቻቻለች፣
 በአካባቢያቸው ለሚከሰቱ ድንገተኛና ያልተለመዱ ከስተቶች ዙሪያ ትምህርታዊ ገለፃ ታደርጋለች፣
በሁኔታዎችና ማድረግ በሚገባቸው ተግባርና ኃላፊነት ላይ ታወያያለች፣ ተግባራዊነቱን ትከታተላለች፣
249

6 ዓመት
250

ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ-IV
የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮምሽን ቢሮ ብቻ የሚሞላ

XII
 በደረጃው የመረጃ ትንታኔ በማድረግ፣ የጤና ችግሮችን በመለየት፣ ዕቅድ በማዘጋጀት አፈፃፀምን
በመገምገም፣ ለሴቶች ልማት ቡድን/በጎፈቃድ ተባባሪዎች ሙያዊ ድጋፍ በማድረግ፣ ሞዴል ቤተሰብ
ስልጠና በመስጠትና በመከታተል፣ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ተግባራትን በማከናወን ግለሰብ፣
ቤተሰብና ማህበረሰብ በሚኖርበትና በሚሰራበት አካባቢ ዕውቀትና ክህሎት በማስተላለፍ፤በማስተማር፤
ህብረተሰቡ የራሱን ጤና እንዲጠብቅ ማስቻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ በደረጃው የመረጃ ትንታኔ ማድረግ፣ የጤና ችግሮችን መለየት፣ ዕቅድ ማዘጋጀት አፈፃፀምን
መገምገም፣
 በየወቅቱ የሚሰበሰቡ፣ የሚጠናቀሩና ሪፖርት የሚደረጉ መረጃዎችን ሙሉነታቸውንና ታማኒነታቸው
በማመሳከር የጥራት ደረጃውን ትፈትሻለች፣
 በጤና ኬላና በጤና ጣቢያ ደረጃ ያሉ መረጃዎችን ከተለያዩ ዕይታዎች አንፃር ትፈርጃለች፣ ትተነትናለች፣
የጤናና ጤና ተዛማጅ ጉዳዮችን ትለያለች፣
 የሳምንታዊ፣ ወርሃዊ፣ የሩብ አመትና አመታዊ የዕቅድ አፈፃፀም ግምግማ ታደርጋለች፣
ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመሆን የጤና ኬላው የስራ አፈፃፀም ትገመግማለች፣ ከአፈፃፀሙ አኳያ
ጠንካራ፣ ውስንንት፣ መልካ አጋጣሚና ስጋትን ትለያለች፣
251
 የዕቅድ አፈፃፀምን ውጤትን መሰረት በማድረግ የጤናና ጤና ተዛማጅ ችግሮችንና ማለቆዎችን

ትለያለች፣ መፍትሄ ታፈላልጋለች፣ በጤና ኬላ ደረጃ በዕቅድ የሚያዙ ጉዳዮችን ትለያለች፣ አመታዊ
ዕቅድ ታዘጃለች፣ በየሩ አመቱ አስልታ ዕቅድ ታዘጋጃለች፣ እንደአስፈላጊነቱ በወቅቱ ትከልሳለች፣
 የጤና ኬላውን የዕቅድ አፈፃፀም ውጤትና ተጠናቅረው የተተነተኑ የጤና ገፅታን፣ ለተለያዩ ተቋሟትና
ግለሰቡች ዋቢ እንዲደረጉ እና በቀበሌው የጤና ልማት ላይ ጥቅም ላይ እንዲውሉ ታደርጋለች፣
 የስራ ዕቅድ ክንውን ሪፖርቶችን በየወቅቱ ትከታተላለች፣ የመረጃዎቹን ጥራት ትፈትሻለች፣ ችግሮችና
ውስንነቶችን ትለያለች፣ የመፍትሄ ሃሳብ ታፈልቃለች፣
 የቤተሰብ ወሳኝ ኩነቶች መረጃን በየወቅቱ ትሰበስባለች፣ የተለያዩ የጤናና ጤና ነክ መረጃ መዛግብት
በጥንቃቄ መያዛቸውን ታረጋግጣለች፣
ውጤት 2፡ ለሴቶች ልማት ቡድን/በጎፈቃድ ተባባሪዎች ሙያዊ ድጋፍ ማድረግ
 ለሴቶች የልማት ቡድን ሙያዊ ድጋፍ ለማድረግ የድርጊት መርሀ ግብር ታዘጋጃለች፣ በሴቶች ልማት
ቡድን ተግባራት ክንውንና አፈፃፀም አፈፃፀም መረጃዎች ታደራጃለች፣
 ለሙያዊ ድጋፍ የሚያስፈልጉ ግብአቶችን ለይታ ታዘጋጃለች፣ በመስክ ስራው ቡድን ውስጥ የሚሳተፉ
አባላትን ትለያለች፣ በቅድሚያ የድርጊ መርሀ ግብሯን ታሳውቃለች፣ በጋራ ቼክ ሊሰት ታዘጋጃለች፣
 ለሴት የልማት ቡድኖች የድርጊት መርሀ ግብሩን በቅድሚያ በማሳወቅ እንዲዘጋጁ ታደርጋለች፣ በጊዜ
ሰሌዳዋ መሰረት በመስክ ስራ ሙያዊ ድጋፍ ታደርጋለች፣
 የሴት ልማት ቡድን በግል፣ በቤተሰብና በቡድን ደረጃ ቃለ መጠይቅ ታደርጋለች፣ በመጠይቁም መካከል
ጠቋሚ ሀሳቦችን በማንሳት ታወያያለች፣ ተሞክሯቸውን እንዲያካፍሉ ታመቻቻለች፣ ችግሮችን
ትለያለች፣ ታበቃለች፣ የመፍትሔ ሃሳብ ታመለጫለች፣
 የሴት ልማት ቡድን ስራዎች በየቤቱና በየመንደሩ እየተዘዋወረች ትጎበኛለች፣ ጥሩ የተሰሩትን
ታበረታታለች፣ መልካም ተሞክሮች ሊሆኑ የሚችሉትን ትለያለች፣ ውስንነት ባለባቸው ላይ እየለየች
ታበቃለች፣
 በሙያዊ ድጋፍ በተመለከተ በመስክ የቃል ግብረ መልስ ትሰጣለች፣ በዋና ዋና ነጥቦች ላይም የፁሁፍ
ግብረመልስ ትሰጣለች፣
 የሙያዊ ድጋፍ የመስክ ስራ ሪፖርት በመስል በተደገፈ መልኩ ታዘጋጃለች፣ በሴቶች ጤና ልማት
የተሰሩ ጠንካራና ውስንነት ያለባቸውን ጉዳችች በመረጃ የተደገፈ ትንታኔ ታደርጋለች፣ ለችግሮች
የመፍትሄ ሃሳብ ታመላክታለች፣ ለሚመለከው ክፍል አደራጅታ ሪፖርት ታደርጋለች፣
ውጤት 3፡ ሞዴል ቤተሰብ ስልጠና መስጠትና መከታተል
252
 በሞዴል ቤተሰብ ምልመላ መስፈርት መሰረት ቤተሰቦችን ትመለምላለች፣ የሰልጣኝ ቤተሰቦችን መረጃ
ትሰበስባለች፣ አደራጅታ ትይዛለች፣
 በየሞዴል ቤተሰብ የስልጠና ሂደት ላይ ታወያያለች፣ የስልጠና አሰጣጥ ሂደትን ታስተዋውቃለች፣
በጥያቄና መልስ የጋራ መግባባት እንዲፈጠር ታመቻቻለች፣
 የሃይጂንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ፣ የቤተሰብ ጤና ክብካቤና የበሽታዎች መከላከልና ቁጥጥር ፓኬጆች
ላይ የስልጠና ርዕስ መርጣ ታዘጋጃለች፣
 የስልጠና አሰጣጥ መርሀ ግብር (Lesson Plan) ማዘጋጃ ቅፅ በሚጠይቀው መሰረት በየሳምንቱ የስልጠና
መርሀ ግብር ታዘጋጃለች፣
 የስልጠና አሰጣጥ መርሀ ግብር መሰረትም በንድፈ ሀሳብና በሰርቶ ማሳያ የተደገፈ ስልጠና ትሰጣለች፣
በተመረጡ ቤተሰቦችም የተግር ልምምድ እንዲያደርጉ ታመቻቻለች፣
 ከስልጠና የሚቀሩትንና በቤት ትግበራ መዘግየት የሚታይባቸውን የቅርብ ድጋፍና ምክር ትሰጣለች፣
 በመማር ማስተማር ሂደት በስልጠናና ቤትለቤት ትግበራ ብቁ የሚያደርጋቸውን የማጠናቀቂያ መስፈርት
አሟልተው የተገኙ እንዲመረቁ ታደርጋለች፣
 በሞዴል ቤተሰብ የማስፋፋት ስራ ምርጥ ተሞክሮ ያላቸው ተመራቂ ቤተሰቦችን ትለያለች፣ የተግባቦት
ሥልጠና ትሰጣለች፣ ስልጠናቸውን ትከታተላለች፣ ድጋፋዊ ክትትል ታደርጋለች፣
 በሞዴል ቤተሰብ ለተመረቁ ቤተሰቦች የተከታታይ ድጋፍና ክትትል መርሀ ግብር ታዘጋጃለች፣
በአፈፃፀማቸው እንዲቀጥሉና እንዳይመለሱ ታበቃለች፣ Tk¬t§lC፣
253

9 ዓመት
254

ጤና ሚኒስቴር ህብረተሰብ ጤና
ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-I

X

 ለሕሙማን የተመላላሽ ሕክምና አገልግሎት በመስጠትና ለተሻለ ሕክም ወደ ጤና ተቋም በማስተላለፍ፣
የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ስራዎችን በመተግበር በበሽታ የተጠቁ ህሙማንን እና የድንገተኛ
አደጋ ጉዳተኞች ስቃይ መቀነስ ብሎም ንቃተ ጤና በማስረፅና በሽታን የመከላከል አቅም በማጎልበት
የሕብረተሰቡን ጤና ማሻሻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ ለሕሙማን የተመላላሽ ሕክምና አገልግሎት መስጠትና ለተሻለ ሕክም ወደ ጤና ተቋም ማስተላለፍ
 በተለያዩ በሽታዎች የተያዙ ሕፃናትና አዋቂ ህሙማን ትመረምራለች፣ የበሽታውን ደረጃ ትለያለች፣
በደረጃዋ ለቀላል የሕመም አይነቶች የሕክምና አገልግሎት ትሰጣለች፣ በተመላላሽ ሕክምና ክትትል
ታደርጋለች፣
 ህመማቸው ከባድና የተወሳሰበ ደረጃ የደረሱትን ትለያለች፣ አስፈላጊውን የመጀመሪያ ደረጃ ህክምምና
ክብካቤ ታደርጋለች፣ የህሙማን ማስተላለፊያ ቅፅ ላይ ሕመምተኛው ያለበትን ደረጃ የሚገልፅ ሙሉ
መረጃ በመስጠት ለከፍተኛ ምርመራና ህክምና ወደ ሚቀጥለው ጤና ተቋም ትልካለች፣
 ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎችን ቅድመ ህክምና ልየታ ታደርጋለች፣ ለበሽታው የተጋለጡትን ትለያለች፣
አጋላጭ መንስኤዎችን ትመረምራለች፣ ጥንቃቄና ክትትል በሚደረግባቸው የጤና ጠንቆችና በጤናማ
አኗኗር ዘይቤ ላይ የምክር አገልግሎት ትሰጣለች፣ ክትትል ታደርጋለች፣
255
 ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎችን ሕሙማንን የደም ግፊት መጠን፣ የስኳር ሕመም፣ የጡት ካንሰርና አዕምሮ
ሕሙማን ምርመራ ታደርጋለች፣ በበሽታዎቹ መንስኤ ላይ የምክር አገልግሎት ትሰጣለች፣ የሕመም
ደረጃቸውንና ሁኔታ ትከታተላለች፣ የከፋና የተወሳሰበ የህመም ሁኔታዎችን ትለያለች፣ ስለህመሙ ሙሉ
መረጃ በመስጠት ለከፍተኛ ምርመራና ሕክምና ወደ ሚቀጥለው ጤና ተቋም ታስተላልፋለች፣
 ለድንገተኛ አደጋዎች አስቸኳይ እርዳታ የሚያስልጋቸውን ትለያለች፣ አደጋው በደረሰበት ቦታ ላይ ቅድመ
ሆስፒታል የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና ዕርዳታ ትሰጣለች፣ ስለአደጋው ሙሉ መረጃ በመስጠት ወደ
ሚቀጥለው ጤና ተቋም ታስተላልፋለች፣
 የጤና አጠባበቅ ትምህርት የሚሰጥባቸውን ጉዳዮች ትለያለች፣ በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤትለቤት፣
በህዝብ መሰብሰቢያ ቦታዎች በመገኘት የጤና አጠባበቅ ትምህርት ትሰጣለች፣ ማህበረሰቡን ትቀሰቅሳለች፣
ለዘመቻ ስራ ህብረተሰቡን ታደራጃለች፣ ለሚመለከታቸው አካላት አድቮኬሲ ታካሂዳለች፣
256

0 ዓመት
257

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-II ህብረተሰብ ጤና

XI

 የማህበረሰብ ውይይት ማመቻቸና የማህበረሰብ አቅም በመገንባት፣ ለሕሙማን የተመላላሽ ሕክምና
አገልግሎት በመስጠትና ለተሻለ ሕክም ወደ ጤና ተቋም በማስተላለፍ፣ የጤና ማጎልበትና በሽታ
መከላከል ስራዎችን በመተግበር በበሽታ የተጠቁ ህሙማንን እና የድንገተኛ አደጋ ጉዳተኞች ስቅይ
መቀነስ ብሎም ንቃተ ጤና በማስረፅና በሽታን የመከላከል አቅም በማጎልበት የሕብረተሰቡን ጤና
ማሻሻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ የማህበረሰብ ውይይት ማመቻቸና የማህበረሰብ አቅም መገንባት
 ከዕቅድ አፈፃፀም ውጤት ግምገማ እና የቀበሌ ገፅታን ትተነትናለች፣ የአፈፃፀምና ችግሮችን ትለያለች፣
ከግለሰብ፣ ከቤተሰብ፣ ከማህበረሰብና ከአካባቢ አኳያ ያለቸውን ተፅኖ ትገመግማለች፣ በማሕበረሰብ
ውይይት ሊፈቱ የሚችሉ የጤናና ጤና ተዛማጅ ጉዳዮች ትለያለች፣
 የአካባቢውን ማህበረሰብ የሚወክሉ ግለሰቦችን በመሰብሰብ ለጤናማ አኗኗርና የጤና መሻሻል ዕንቅፋት
በሆኑት ጉዳዮች ላይ ገለፃ ታደርጋለች፣ ጉዳዮቹም በማህበረሰብ ውይይት ሊፈቱ እንደሚችሉ ሃሳብ
ትሰጣለች፣ ታወያያለች፣
 የቀበሌውን ህብረተሰብ ተሰባስበው የሚገናኙበትን ባህላዊ መሰባሰቢያ አጋጣሚዎች ትፈትሻለች፣
ነዋሪዎቹን የማህበረሰብ ውይይት ማድረግ በሚያስችል መልኩ ህብረተሰቡን ታደራጃላች፣ የውይይ
መርሃግብር ታዘጋጃለች፣ ለሕብረተሰቡ ታሳውቃለች፣
258
 በመርሃግብሩ መሰረት ማህበረሰቡን በጤናና ጤና ነክ ጉዳዮች ላይ የማህበረሰብ ውይይቱን ታመቻቻለች፣

በየጊዜው የውይይቱን ሂደትና የክንውኑን ውጤት ትገመግማለች፣
 የማህበረሰቡን ውይይት ጤናማ በሆነና የሕይወት ተሞክሮ የሚንፀባረቅበት፣ ጤናማ ግንዛቤ
የሚሰርፅበት መድረክ ትፈጥራለች፣ ማህበረሰቡ በጉዳዮች ላይ ዕውቀት መሰረት ያደረገ ውሳኔ ላይ
እንዲደርሱ ታበቃለች፣
 በማህበረሰብ ውይይት ውሳኔ የተሰጠባቸው ጉዳዮች ወደ ተግባር የሚተረጎምበት የድርጊት መርሀ ግበር
ማህበረሰብ እንዲያዘጋጅ ታመቻቻለች፣
 የማህበረሰብ ተኮር የድርጊት መረሀ ግብር አፈፃፀም ላይ የጋራ የክትትልና ግምገማ ስርአት ትዘረጋለች፣
በጤና መሻሻል ላይ ያመጣውን ውጤት ትለካለች፣ መረጃውን ታደራጃለች፣ በማህበረሰቡ የዘወትር
ድርጊት እንዲሆን የአካባው ህገ ደንብ እንዲወጣ ታመቻቻለች፣ ህገ ደንቡ ጥሰው በሚገኙ አካላት ላይ
ህብረተሰቡ አስፈላጊው እርምጃ እንዲወስን ታበቃለች፣
ደረጃቸውንና ሁኔታ ትከታተላለች፣ የከፋና የተወሳሰበ የህመም ሁኔታዎችን ትለያለች፣ ስለህመሙ
ሙሉ መረጃ በመስጠት ለከፍተኛ ምርመራና ሕክምና ወደ ሚቀጥለው ጤና ተቋም ታስተላልፋለች፣
 ለድንገተኛ አደጋዎች አስቸኳይ እርዳታ የሚያስልጋቸውን ትለያለች፣ አደጋው በደረሰበት ቦታ ላይ
ቅድመ ሆስፒታል የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና ዕርዳታ ትሰጣለች፣ ስለአደጋው ሙሉ መረጃ በመስጠት
ወደ ሚቀጥለው ጤና ተቋም ታስተላልፋለች፣
259


3 ዓመት ጤና ኤክስቴንሽን
260

ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-III

XII

 ሴቶችን በደረጃ አንድ መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ በማሰልጠንና በመመዘን፣ ለደረጃ ሶስት የጤና
ኤክስአቴሽን ሰራተኞች ሙያዊ ድጋፍ በመስጠት፣ ለሕሙማን የተመላላሽ ሕክምና አገልግሎት
በመስጠትና ለተሻለ ሕክም ወደ ጤና ተቋም በማስተላለፍ፣ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ስራዎችን
በመተግበር በበሽታ የተጠቁ ህሙማንን እና የድንገተኛ አደጋ ጉዳተኞች ስቅይ መቀነስ ብሎም ንቃተ ጤና
በማስረፅና በሽታን የመከላከል አቅም በማጎልበት የሕብረተሰቡን ጤና ማሻሻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ ሴቶችን በደረጃ አንድ መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ ማሰልጠንና መመዘን
 የደረጃ አንድ መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ የስልጠና መርጃዎች ማለትም ስርአተ ትምህርት ሰነድ፣
የአሰልጣኝና የሰልጣኝ ጋይድ፣ የአተገባበር መመሪያ እና በስልጠና ሂደት የንድፈ ሃሳብና የስርቶ ማሳያ
አስፈላጊ ግብአቶች እንዲሟሉ ታደርጋለች፣
 የደረጃ አንድ መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ ሰልጣኞችን በተቀመጠው መስፈርት መሰረት ትመለምላለች፣
የቅበላ አቅሟል ትወስናለች፣ ሰልጣኞች እንደፍላጎታቸው በስልጠናው የሚሳተፉበትን ዙር ታሳውቃለች፣
 የስልጠና መርሀ ግብር ታዘጋጃለች፣ የመማር ማስተማር ሂደትን በጎልማሶች የስልጠና መርህ መሰረት
የንድፈ ሃሳብና የሰርቶ ማሳያ ርዕሶች እያዋዛች ታመቻቻለች፣
 የሰልጣኞችን የመከታተል ደረጃ ላይ ክትትል ታደርጋለች፣ መጠነ መቅረትን እየገመገመች አስፈላጊው
261
ምክርና በጎ ተፅኖ ትፈጥራለች፣ ከመደበኛ የስልጠና በተጨማሪ የክለሳና የመካካሻ የስልጠና ጊዜ

ታመቻቻለች፣
 በእያብዳንዱ የስልጠና ርዕስ በንድፈ ሃሳብና ሰርቶ ማሳያ ላይ የተከታታይ ምዘና ታደርጋለች፣ ጎብዘው
የተገኙ ታበራታታለች፣ ለደከሙት ልዩ ድጋፍ ታደርጋለች፣ የአቻ ለአጫቻ የብቃት ሽግግር እንዲካሄድ
አጋጣሚዎችን ትፈጥራለች፣
 የደረጃ አንድ መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ ስልጠና ሲጠናቀቅ ከሰልጣኞች መካከል ለመጨረሻ የብቃት ምዘና
የሚቀመጡትን ትለያለች፣ የምዘና ስርአት ታካሂዳለች፣ ዕውቅና እንዲያገኙ ታደርጋለች፣ በአካባቢያቸው
የሴቶች ልማት ቡድን መሪ ሆነው የአካባቢያቸውን የጤና ልማት እንዲያሻሽሉ ቃለመሃላ በማስገባት
ታስመርቃለች፣
ውጤት 2፡ ለደረጃ ሶስት የጤና ኤክስአቴሽን ሰራተኞች ሙያዊ ድጋፍ መስጠት
 ሙያዊ ድጋፍ ለማድረግ የድርጊት መርሀ ግብር ታዘጋጃለች፣ የጤና ኤክስቴሽን ሰራተኞች ተግባራትን
ክንውንና አፈፃፀም አፈፃፀም መረጃዎች ታደራጃለች፣
 ለሙያዊ ድጋፍ የሚያስፈልጉ ግብአቶችን ለይታ ታዘጋጃለች፣ በመስክ ስራው ቡድን ውስጥ የሚሳተፉ
አባላትን ትለያለች፣ በቅድሚያ የድርጊ መርሀ ግብሯን ታሳውቃለች፣ በጋራ ቼክ ሊሰት ታዘጋጃለች፣
 ለጤና ኤክስቴሽን ሰራተኞች የድርጊት መርሀ ግብሩን በቅድሚያ በማሳወቅ እንዲዘጋጁ ታደርጋለች፣ በጊዜ
ሰሌዳዋ መሰረት በመስክ ስራ ሙያዊ ድጋፍ ታደርጋለች፣
 የጤና ኤክስቴሽን ሰራተኞች የጤና ኬላ፣ የቤተሰብ፣ የመህበረሰብና የአካባቢ ስራዎቿን ላይ ቃለ መጠይቅ
ታደርጋለች፣ በመጠይቁም መካከል ጠቋሚ ሀሳቦችን በማንሳት ታወያያለች፣ ተሞክሯቸውን እንዲያካፍሉ
ታመቻቻለች፣ ችግሮችን ትለያለች፣ ታበቃለች፣ የመፍትሔ ሃሳብ ታመለጫለች፣
 የጤና ኤክስቴሽን ሰራተኞች ስራዎች በየቤቱና በየመንደሩ እየተዘዋወረች ትጎበኛለች፣ ጥሩ የተሰሩትን
ታበረታታለች፣ መልካም ተሞክሮች ሊሆኑ የሚችሉትን ትለያለች፣ ውስንነት ባለባቸው ላይ እየለየች
ታበቃለች፣
 በሙያዊ ድጋፍ በተመለከተ በመስክ የቃል ግብረ መልስ ትሰጣለች፣ በዋና ዋና ነጥቦች ላይም የፁሁፍ
ግብረመልስ ትሰጣለች፣
 የሙያዊ ድጋፍ የመስክ ስራ ሪፖርት በመስል በተደገፈ መልኩ ታዘጋጃለች፣ በጤና ኤክስቴሽን ሰራተኞች
የተሰሩ ጠንካራና ውስንነት ያለባቸውን ጉዳችች በመረጃ የተደገፈ ትንታኔ ታደርጋለች፣ ለችግሮች
የመፍትሄ ሃሳብ ታመላክታለች፣ ለሚመለከው ክፍል አደራጅታ ሪፖርት ታደርጋለች፣
ውጤት 3፡ ለሕሙማን የተመላላሽ ሕክምና አገልግሎት መስጠትና ለተሻለ ሕክም ወደ ጤና ተቋም
262
ማስተላለፍ
ጤናማ ቤት አሰራርና ንፅህና አጠባበቅ በሽታ አስተላላፊ ነፍሳት፣ ቆርጣሚና ተናዳፊ እንስሳት ላይ የበሽታ
መከላከልና መቆጣጠር ተግባራትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤትለቤት፣ በተቋሟት በመገኘት
ታከናውናለች፣
263
ጉዳት የመከላከልና የመቆጣጠር ስራዎችን፣ ማህበረሰብ ተኮር የተቀናጀ የተላላፊ በሽታዎች ቅኝትና ምላሽ፣
የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤተሰብንና ማህበረሰብ ደረጃ

264

ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ-IV

XIII
 የቀበሌ የጤና አገልግሎትን በማስተባበርና ለጤና ኬላ የሚያስፈልጉ መድሐኒቶችና ሌሎች ቁሳዊ ግብአቶች
በሟሟላት፣ በጤና ኬላ የካይዘንና የብክነት ማስወገድ አሰራርን በማስፈን፣ ሴቶችን በደረጃ ሁለት መሰረተ
ጤና ብቃት አሃድ በማሰልጠንና በመመዘን፣ ለሕሙማን የተመላላሽ ሕክምና አገልግሎት በመስጠትና
ለተሻለ ሕክም ወደ ጤና ተቋም በማስተላለፍ፣ የጤና ማጎልበትና በሽታ መከላከል ስራዎችን በመተግበር
በበሽታ የተጠቁ ህሙማንን እና የድንገተኛ አደጋ ጉዳተኞች ስቃይ መቀነስ ብሎም ንቃተ ጤና በማስረፅና
በሽታን የመከላከል አቅም በማጎልበት የሕብረተሰቡን ጤና ማሻሻል ነው፡፡
ውጤት 1፡ የቀበሌ የጤና አገልግሎትን ማስተባበርና ለጤና ኬላ የሚያስፈልጉ መድሐኒቶችና ሌሎች ቁሳዊ
ግብአቶች ሟሟላት፡፡
 የጤና ዘርፉን የፖሊሲ፣ ስትራተጂና አገልግሎት አሰጣጥ ደንቦችና የአፈፃፀም መመሪያዎች ታደረጃለች፣
በሰnዶቹ ላይ ከአቻ የልማት ሴክተሮች ጋር ውይይት ታደርጋለች፣ ግንዛቤ ትሰጣለች፣
 የጤና ሴክተር የልማት ፕሮግራሞችን ቀበሌዋን መሰረት ባdረገ መልኩ፣ በቀበሌዋ የማህበረሰብና የቤተሰብ
ዕቅድ ታዘጋጃለች፣ ተግባራዊ ታደርጋለች፣ ክንውኑን ትከታተላለች የስራ አፈፃፀሙን ትገመግማለች፣
 በሕበረተሰብ ደረጃ የተገኙትን የመከላከልና የፈውስ ሕክምና አገልግሎት ውጤትን ከሚመለከታው አካላትና
ተቋማት ጋር ትገመግማለች፣ ለተለዩ ችግሮች የመፍትሔ ሃሳብ ትጠቁማለች፣ መልካም ተሞክሮ
ታካፍላለች፣
265
 በጤና ኬላ ደረጃ የተቀናጀ መድሃኒትና ሌሎች ግብአቶች መረጃ መሰብሰቢያ፣ ማጠናቀሪያ፣ ሪፖርት
ማድረጊያ፣ ፍላጎት መተንበያ፣ ጥያቄ መቅረቢያ፣ መረከቢያ ቅፃ ቅፅና ሰነድ እንዲሟላ ታደርጋለች፣
 መድሃኒትና ሌሎች ግብአቶች መከታተያ (ቢን ካርድ) ከገቢና ወጪ ሰነድ ላይ እያመሳከረች በየጊዜው
ትሞላለች፣ ክንውን ሪፖርት ታቀርባለች፤
 የፋርማሲ ሎጀስቲክ ክፍል በአግባቡ ትይዛለች፣ ቆጠራ ታደርጋለች፣ የጎደሉና የተበላሹ ትለያለች፣
የአጠቃቀምና አያያዝ ሪፖርት ታደርዳለች፣
 የፋርማሲ ሎጀስቲክ የመጠቀሚያ ጊዚያቸውን እንዳያልፍ ቅድሚያና ቀጣይ ጥቅም ላይ የሚውሉትን
ትለያለች፣ የተመረጡ የአያያዝና አጠቃቀም ዘዴዎችን በስራ ላይ ታውላለች፣
ውጤት 2፡ በጤና ኬላ የካይዘንና የብክነት ማስወገድ አሰራርን ማስፈን
 በጤና ኬላው የጥራት ማሻሻያ ባህልና የብክነትን አወጋገድ ላይ በተዘጋጀው የአተገባበር መመሪያ ላይ
ግንዛቤ ትፈጥራለች፣ ቅድመ ሁኔታዎችን ታዘጋጃለች፣
 በጤና ኬላው የተለያዩ ክፍሎችና አጥረ ጊቢው ወስጥ ያሉትን ለአገልግሎት የሚውሉትና ለአገልግሎት
የማይውሉትን እንዲሁም የሚወገዱትን ትለያለች፣
 በጤና ኬላው አገልግሎት ላይ የሚውሉትን ንብረትና ቁሳዊ ግብአት ለአገልግሎት አመቺ በሆነ መልኩ
ማራኪነት ባለው መልኩ ትተክላለች፣ ታስቀምጣለች፣ ትደረድራለች፣
 የጤና ኬላውን ንብረቶችና ቁሳዊ ግብአቶች ንፅህናውን ትጠብቃለች፣ አንፀባራቂና ውብና ማራኪ
 በጤና ኬላው ያሉ ንብረቶችና ቁሳዊ ግብት ከአገልግሎት ውጪ የሆኑትን የማስወገድ፣ አገልግሎት
የሚሰጡትን አመቺና ማራኪ በሆነ መልኩ ማስቀመጥ፣ ማፅዳትና ውብ የማድረግ አሰራር ደረጃ
ታወጣለች፣ በዘላቂነት የዘወተር የስራ ባህል ታደርጋለች፣
 ጤና ኬላው አገልግሎት ላይ መዋል የሚችሉትን ንብረትና ቁሳዊ ግብት ብቻ እንደአስፈላጊነቱ
ትጠይቃለች፣ በወቅታቸው ጥቅም ላይ ሊውሉ የሚችሉትን ብቻ ታከማቻለች፣ በወቅቱ በጥቅም ላይ
ታውላለች፣ ብልሽት የደረሰባቸውን ተጠግነው አገልግሎት ላይ እንዲውሉ ታደርጋለች፣ የሚወገዱትን
በመለይ በአግባቡ ታስወግዳለች፣
ውጤት 3፡ ሴቶችን በደረጃ ሁለት መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ ማሰልጠንና መመዘን
 የደረጃ ሁለት መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ የስልጠና መርጃዎች ማለትም ስርአተ ትምህርት ሰነድ፣
የአሰልጣኝና የሰልጣኝ ጋይድ፣ የአተገባበር መመሪያ እና በስልጠና ሂደት የንድፈ ሃሳብና የስርቶ ማሳያ
አስፈላጊ ግብአቶች እንዲሟሉ ታደርጋለች፣
266
 የደረጃ ሁለት መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ ሰልጣኞችን በተቀመጠው መስፈርት መሰረት ትመለምላለች፣
የቅበላ አቅሟል ትወስናለች፣ ሰልጣኞች እንደፍላጎታቸው በስልጠናው የሚሳተፉበትን ዙር ታሳውቃለች፣
 የስልጠና መርሀ ግብር ታዘጋጃለች፣ የመማር ማስተማር ሂደትን በጎልማሶች የስልጠና መርህ መሰረት
የንድፈ ሃሳብና የሰርቶ ማሳያ ርዕሶች እያዋዛች ታመቻቻለች፣
 የሰልጣኞችን የመከታተል ደረጃ ላይ ክትትል ታደርጋለች፣ መጠነ መቅረትን እየገመገመች አስፈላጊው
ምክርና በጎ ተፅኖ ትፈጥራለች፣ ከመደበኛ የስልጠና በተጨማሪ የክለሳና የመካካሻ የስልጠና ጊዜ
ታመቻቻለች፣
 በእያንዳንዱ የስልጠና ርዕስ በንድፈ ሃሳብና ሰርቶ ማሳያ ላይ የተከታታይ ምዘና ታደርጋለች፣ ጎብዘው
የተገኙ ታበራታታለች፣ ለደከሙት ልዩ ድጋፍ ታደርጋለች፣ የአቻ ለአጫቻ የብቃት ሽግግር እንዲካሄድ
አጋጣሚዎችን ትፈጥራለች፣
 የደረጃ ሁለት መሰረተ ጤና ብቃት አሃድ ስልጠና ሲጠናቀቅ ከሰልጣኞች መካከል ለመጨረሻ የብቃት
ምዘና የሚቀመጡትን ትለያለች፣ የምዘና ስርአት ታካሂዳለች፣ ዕውቅና እንዲያገኙ ታደርጋለች፣
በአካባቢያቸው የሴቶች ልማት ቡድን መሪ ሆነው የአካባቢያቸውን የጤና ልማት እንዲያሻሽሉ ቃለመሃላ
በማስገባት ታስመርቃለች፣
267

ጤናማ ቤት አሰራርና ንፅህና አጠባበቅ በሽታ አስተላላፊ ነፍሳት፣ ቆርጣሚና ተናዳፊ እንስሳት ላይ የበሽታ
መከላከልና መቆጣጠር ተግባራትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤትለቤት፣ በተቋሟት በመገኘት
ጉዳት የመከላከልና የመቆጣጠር ስራዎችን፣ ማህበረሰብ ተኮር የተቀናጀ የተላላፊ በሽታዎች ቅኝትና ምላሽ፣
የመጀመሪያ ደረጃ የሕክምና አገልግሎትን በጤና ኬላ፣ በትምህርት ቤት፣ ቤተሰብንና ማህበረሰብ ደረጃ

268
269

I. አጠቃላይመግለጫ
ጤና ሚኒስቴር መለስተኛ የጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ የሥራው ደረጃ የሥራ ውኮድ
/ተጠሪነት
ለጤና ኬላ ኃላፊ X
መስሪያቤቱየሚገኝበትቦታ
በጤና ኬላ
 የጤና መረጃዎችን በመሰብሰብ በማጠናቀርና፣የግል፣ የቤት ዉሰጥ እና የአከባቢ ንጽህና አጠባበቅ
በማስተማር፣ የእናቶችእና ህጻናት ጤና በመንከባከብ፣የመጀመሪያ የህክምና እርዳታ መስጠት ጤናን
ማበልጸግና ተላላፊ በሽታዎችን መከላከል ነው፡፡
ውጤት 1፡ መረጃ መሰብሰብ ፤ማጠናቀርና ትምህርት መስጠት፣
 የህብረተሰቡን የጤና ችግሮች ለመለየት የሚያስችል የመጀመርያ ደረጃ የጤና መረጃ ቤት ለቤት በመሄድ
ይሰበስባል፣ያጠናቅራል፡፡
 የቀበሌ ነዋሪ አባዋራ/እማ ወራ በቤተሰብ ካርድ መዝግቦ ይይዛል፡፡
 በቀቤለው ውስጥ የምከሰቱ ልደትና ሞት መመዝገብና መረጃውን አደራጅቶ ይይዛል፡፡
 በጤና ኬላ እና ቤት ለቤት የጤና ትምህርትና አገልግሎት ያገኙ ሰዎችን መረጃ አደራጅቶ ይይዛል፡፡
 በሁሉም የጤና ኤክስቴንሽን ፓኬጆች ላይ የግንዛቤ ማስጨበጥ ስራ ያከናውናል፡፡
 በትምህርት ቤቶች፣ በሐይማኖት ተቋማት፣ ህዝብ ልሰባሰብባቸው በሚችል ባታዎች ላይ በመገኘት
የጤና ትምህርት ይሰጣል፡፡
 በወሊድ እድሜ ክልል ዉሰጥ የሚገኙ ሴቶች እና ነፍሰ ጡር እናቶችና ህፃናት ክትባት እንዲወስዱ
ይቀሰቅሳል፡፡
270
 የቅድመ ወሊድ የጤና አገልግሎት ላይ ትምህርት ይሰጣል፡፡

 ከእርግዝና ጋር የተያያዙ የጤና ችግሮችን አስመልክቶ የግንዛቤ ማስጨበጥ ተግባር ያከናውናል፡፡
 እናቶች በጤና ተቋማት እንዲወልዱ ቅስቀሳ ያደርጋል፡፡
 ድህረ ወሊድ ሊከሰቱ የሚችሉ የጤና ችግሮች ላይ ትምህርት ይሰጣል፡፡
 የህጻናት አመጋገብ ስርዓት ላይ የህብረተሰቡን ግንዛቤ መፍጠሪያ ትምህርት ይሰጣል፡፡
 በተላላፊ በሽታ መከላከል ዙሪያ የግንዛቤ ማስጨበጫ ሥራ ይሰራል፡፡
 የሃይጅንና አካባቢ ጤና አጠባበቅ ላይ የግንዛቤ ማስጨበጫ ሥራ ይሰራል፡፡
ዉጤት 2፡ ተላላፊ በሽታዎችን መከላከል፣
 ለህጻናት እና ሴቶች የክትባት አገልግሎት በመስጠት ተላላፊ በሽታዎችን ይከላከላል፡፡
 የዋና ዋና ተላላፊ በሽታዎችን (ወባ፣ ቲቢ፣ ኤች.አይ.ቪ እና የአባለዘር በሽታዎችን) ስርጭት ለመከላከል
ህብረተሰቡን ያስተባብራል፡፡
 የወባ ትንኝ መራቢያ ቦታዎችን መለየት፣ ህብረተሰቡን በማስተባበር ማዳፈን፣ ማፋሰስ፣ ፀረ ወባ
ኬሚካል ርጭት በጋራ መስራት፣ የአልጋ አጎበር ያድላል፡፡
 የቲቢ በሽታ ታካሚዎች የታዘዘላቸዉን መድሃኒት በአገባቡ እንዲወሰዱ ክትትል ያድርጋል፡፡
 ድንገተኛ የወረርሽኝ በሽታዎች ስከሰቱ በአስቸኳይ ለሚመለከተዉ አካል ሪፖረት ያድርጋል፡፡
 የምግብ ማብሰያ ኩሽና ከመኖሪያ ቤት እንድለዩ በማስተማር የመተንፈሻ አካል በሽታን ይከላከላል፡፡
 የሰውና እንስሳት መኖሪያን ቦታን በመለየት ከእንስሳት ወደ ሰው የሚተላለፉ በሽታዎችን ይከላከላል፡፡
ውጤት 3፡ የመጀመሪያ የህክምና እርዳታ መስጠት፣
 ለድንገተኛ አደጋ መጀመሪያ ህክምና እርዳታ ትምህርት ይሰጣል፡፡
 በቤት ውስጥና በስራ ቦታ የሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋ መንሰኦዎች ላይ የግንዛቤ ማስጨበጫ ስራ
ይሰራል፡፡
 ደንገተኛ አደጋ ስያጋጥም የአደጋውን መጠን መለየትና የመጀመሪያ እርዳታ ይሰጣል፡፡
ዉጤት 4፡ የእናቶችእና ህጻናት ጤና መንከባከብ፣
 በወሊድ እድሜ ክልል ዉሰጥ የሚገኙ ሴቶች የቤተሰብ እቅድ አገልግሎት እንዲጠቀሙ ያደርጋል፡፡
 ነብሰጡር እናቶች የቅድመ ወሊድ አገልግሎት እንዲያገኙ ያደርጋል፡፡
 የተቀናጀ የማህበረሰብ አቀፍ የህፃናት አካላዊና አእምሮአዊ እድገት ይከታተላል፡፡
 የክትባት አገልግሎት ለህጻናት በመደበኛ እና በዘመቻ መልክ እንዲሁም ለሴቶች እና ነብሰጡር እናቶች
ይሰጣል፡፡
271
 የክትባት መድሃኒቶች በተገቢወ የቅዝቃዜ ሰንሰለት ተጠብቆ እንዲቀመጡ ያደርጋል፡፡

ውጤት 5፡ የግል፣ የቤት ዉሰጥእና የአከባቢ ንጽህና አጠባበቅ፣
 የግል፣የልብስ እና የመኝታ ንጽህናእንዲጠበቅ ያደርጋል፡፡
 የመፀዳጃ ቤት እንድኖር እና በአግባቡ እንዲጠቀሙያደርጋል፡፡
 የደረቅና የፍሳሽ ቆሻሻ አሰባሰብ፡አያያዝ እና አወጋገድ በተገበዉ መልኩ እንዲከናወን ያደርጋል፡፡
 የቤት ዉስጥ ነጽህና አያያዝን፣ የመመገብያ እቃዎችና ምግቦች፣ዉኃ እና ሌሎች ቁሳቁሶች ንጽህና
 የምንጭ ዉኃ ከእንስሳት እና ከሰዉ ንክኪ የተጠበቀ እንዲሆን ያደርጋል፡፡
 የስራ እቅድ ክንዉን እና ወቀታዊ ሪፖረቶችን በተቀመጠዉ ግዜ መሰተረት አዘጋጅቶያቀርባል፡፡
የትምህርትደረጃ የትምህርትዓይነት
ከ10ኛ ክፍል በታች እና ቢያንስ የ6ወር ስልጠና በጤና ኤክስቴንሽን አገልግሎት
3.9.2
የወሰዱሥራውን ለመጀመርየሚያስፈልግየሥራልምድ
የሥራ ትንተና ባለሙያሥም ፊርማ ቀን
272

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-I አምቡላንስ

የድንገተኛ Hክምና አገልግሎት VIII
ሱፐርቫይዘር
በydr©W Æl# -@Â
ተቋ¥T፤የድንገተኛና አምቡላንስ
አገልግሎት የሚሰጡ ተቋማት
 በአደጋ ቦታ ላይ በአምቡላንስ በመድረስ የድንገተኛ ህክምና እርዳታ በመስጠት የሰው ህይወት መታደግ
ነው፡፡
ውጤት 1፡ በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አጣዳፊ ህመም
ymjm¶Ã ህክምና XRÄ¬ ለመስጠት የሚያስችል ቅድመ ዝግጅት ማደርግ፣
 የድንገተኛ ሕክምናን መረጃን ይሰበስባልና ያጠናቅራል፣ መረጃዎችን አደራጅቶ ይይዛል፣ የድርጊት መርሀ
ግብር ያዘጋጃል፡፡
 ድንገተኛ ሕክምና መሳሪያዎችና መርጃዎችን እንዲሟሉ ያደርጋል፣ በጥንቃቄ ይይዛል፣ ከአገልግሎት
ውጪ የሆኑትን በወቅቱ ያሳውቃል፣ XNÄ!-gn# wYM XNÄ!tk# ÃdRUL፡ ፡
 ድንገተኛ ሕክምና መሳሪያዎችና መርጃዎችን ንፅህና ከብከላ ነፃ ለማድረግ የተላላፊ በሽታዎች ተHዋሲያን
ቁጥጥርና መከላከል ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
 የአተነፋፈስ½ የደምውውር ስርአት መቋረጥ አደጋ ህክምና መስጫ መሳሪያዎችና ሌሎች ሕክምና አጋዥ
መሳሪያዎችን በየጊዜው በመፈተሽ ለሥራ ዝግጁ ያደርጋል፡፡
273
 አምቡላስን ለድንገተኛ ጥሪ ዝግጁ ያደርጋል፣ በተሽከርካሪው ውስጥ ተሟልተው መገኘት የሚገባቸውን

የድንገተኛ አደጋ ህክምና መሳሪያዎችና መርጃዎችን ያረጋግጣል፡፡
 yDNgt¾ xdU _¶ãCN Yqb§L½ ytgLU†N |MÂ xD‰š YmzGÆL½ xMb#§NS XNÄ!§K
ÃdRUL½ Yk¬t§L½ xfÉiÑN Yg¥G¥L፡ ፡
ውጤት 2፡ የድንገተኛ አደጋዎች እና አጣዳፊ ህመም ሁኔታን ዳሰሳ ማድረግ፣ የጉዳት መጠንን
መለየት፣ተጎጂዎችን/ ህሙማንን ማጓጓዝ፣
 የአደጋውን አካባቢ በጥንቃቄ ያጤናል፣ ደህንነቱን ያረጋግጣል፣ እንደ አስፈላጊነቱ ተጨማሪ
የድንገተኛህክምናእርዳታጥሪ ያደርጋል፣
 ጉዳተኞችንና ሕመምተኞችን ይለያል፣ የመጓጓዣ ዘዴዎችን ይመርጣል፣ በማጓጓዝ ሂደት ላይ የሚደረጉ
አስፈላጊ ጥንቃቄዎችን ያደርጋል፣ ጤና ተቋም ያደርሳል፡፡
 ጉዳተኞችንና ሕመምተኞችን ይለያል፣ yእስትንፋስ መቋረጥ አደጋ የደረሰባቸውን ጉዳተኞችን
ይመረምራል፣ የእስትፋስመቋረጥአደጋ መንስኤዎችን ይለያል፣ የተጎጂውን የአየር Æ*NÆ* መስመር ሁኔታ
ይመረምራል፣ የsW s‰>እስትNፋስ (Artificial Breathing and Resuscitation) አሰጣጥዘዴ በመጠቀም
ዕርዳታ ያደርጋል፡፡
 የደም ዝውውር ሥRዓት መቋረጥ አደጋ የደረሰባቸውን ጉዳተኞችን ይመረምራል፣ የደም ዝውውር
መቋረጥአደጋ መንስኤዎችን ይለያል፣ የሚፈስ ደምን የማቆም ዘዴን በመጠቀም ዕርዳታ ያደርጋል፣
 የድንደተኛጉዳተኞችንናሕመምተኞችንሁኔታመረጃዎችን መዝግቦ ይይዛል፣አጠቃላይ የድንገተኛ አደጋ
ሕክምና ዕርዳታ መግለጫ የአደጋውንአይነትናሥፍራ፣የተጎዱ ሰዎችን ብዛት፣ የጉዳቱን አይነትና መጠን
ሪፖርት ያዘጋጃል፣ መረጃዎችን አደራጅቶ ይይዛል፣ የኦፕሬሽኑን ሪፖርት ለሱፐርቫይዘሩ ያቀርባል፡፡
ውጤት 3፡በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አጣዳፊ ህመም
ዕርዳታ መስጠት፣
 ራስን yመሳት (Shock) ምልክቶች ይለያል፣የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመ መከላከል
ዘዴዎች ይተገብራል፡፡
 የመመረዝ አደጋን መርዞች ወደ ሰውነት የገቡባቸውን መንገድ ይለያል፣ የመጀመሪያ የህክምና እርዳታ
ይሰጣል፣ የመመረዝ አደጋ ቅድ መመከላከል ዘዲዎች ያከናውናል፡፡
 ድንገተኛ ሕመም ማለትም ትኩሳት፣ ራስ መሳት፣ መንፈራገጥ፣ ስትሮክን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ
የህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድ መመከላከያ መንገዶችን ያከናውናል፡፡
 የደም መፍሰስ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ የመጀመሪያህክምና (የደምማቆም) እርዳታ ያደርጋል፣
274
የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ የደም መፍሰስን ቅድመ መከላከል
ተግባራትን ያከናውናል፡፡
 የመቁሰል አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፡፡
 የሰውነት መቃጠል አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የቃጠሎአደጋ ለደረሰባቸው ሰዎች የመጀመሪያ
Hክምና ይሰጣል፣ የቃጠሎ አደጋ መከላከል ዘዴዎችን ይለያል፣ ያከናውናል፡፡
 የኤሌክትሪክ አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና እርዳታን ይሰጣል፣ የኤሌክትሪክ አደጋ
ቅድ መመከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
 በአጥንትና መገጣጠሚያዎች ላይ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ ለስብራት፣ወለምታና ውልቃት
የመጀመሪያ ህክምና እርዳታይሰጣል፡፡
 ሁሉንም ተጎጂዎች እና ህሙማን በአምቡላስ ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና XRÄ¬ እየሰጠ ወደ ጤና
ተቋም ያደርሳል፡፡

ደረጃ III የድገተኛ ህክምና ቴክኒክ

0 ዓመት -----
275

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-II አምቡላንስ

የድንገተኛ Hክምና አገልግሎት IX
ሱፐርቫይዘር
በydr©W Æl# -@Â
ተቋ¥T፤የድንገተኛና አምቡላንስ
 በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አፋጣኝ yሕክምና XRÄ¬
ለሚሹ XÂèC½ HÉÂT½ ጉዳተኞችÂ ሕሙማን ቅድመ ሆስፒታል የመጀመሪያ HKMÂ ዕርዳታዎችን
በመስጠት፣ ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት bማድረስ፣ የሰዎችን ሕይወት መታደግ ነው፡፡
276
ሁኔታን ዳሰሳ ማድረግ፣ የጉዳት መጠንን በመለየት ተጎጂዎችን/ ህሙማንን ማጓጓዝ፣
የድንገተኛህክምናእርዳታጥሪ ያደርጋል፡፡
 yእስትንፋስ መቋረጥ አደጋ የደረሰባቸውን ጉዳተኞችን ይመረምራል፣ የእስትፋስመቋረጥአደጋ
መንስኤዎችን ይለያል፣ የተጎጂውን የአየር Æ*NÆ* መስመር ሁኔታ ይመረምራል፣ የsW s‰>እስትNፋስ
(Artificial Breathing and Resuscitation) አሰጣጥዘዴ በመጠቀም ዕርዳታ ያደርጋል፡፡
መቋረጥአደጋ መንስኤዎችን ይለያል፣ የሚፈስ ደምን የማቆም ዘዴን በመጠቀም ዕርዳታ ያደርጋል፡፡
ውጤት 3፡ ለድንገተኛ አደጋዎች እና አጣዳፊ ህመም ዕርዳታ መስጠት፣
 ራስን yመሳት (Shock) ምልክቶች ይለያል፣የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመ መከላከል
ይሰጣል፣ የመመረዝ አደጋ ቅድመ መከላከል ዘዲዎች ያከናውናል፡፡
የህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመ መከላከያ መንገዶችን ያከናውናል፡፡
 የደም መፍሰስ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና (የደምማቆም) እርዳታ
277
ያደርጋል፣ የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ የደምመፍሰስን ቅድመ
መከላከል ተግባራትን ያከናውናል፡፡
 የኤሌክትሪክ አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና እርዳታንይሰጣል፣ የኤሌክትሪክ አደጋ
ቅድመ መከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
የመጀመሪያ ህክምና እርዳታይሰጣል፡፡
 ሁሉንም ተጎጂዎች እና ህሙማን በአምቡላስ ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና XRÄ¬ እየሰጠ ወደ
ጤና ተቋም ያደርሳል፡፡
ውጤት 4፡ ለእናቶችና ለሕፃናት የመጀመሪያ ሕክምና ዕርዳታ ማድረግ፣
 በምጥ ላይ ላለች ወይም lwldC እናት የመጀመሪያ እርዳታ መጠይቅ መረጃ ይሰበስባል፣ ምጥ
ከተፋፋመ በአምቡላንስ ውስጥ ያዋልዳል፤ ወሊድንተከትሎ ለሚያጋጥም የደምመፍሰስ ዕርዳታ ይሰጣል፣
-@Â tÌM kmDrs# bðT xMb#§NS WS_ ለተወለደ =Q§ ?ÉNKBµb@ ያደርጋል፡፡
 የሕፃናት ድንገተኛ ህመሞችን የመተንፈሻ አካላት መዘጋት/መታነቅ፣ የmንፈራገጥ ወይም የማንቀ_ቀጥ
MLKT፣ የንቃተ ሕሊና (Consciousness) መቀነስና የሕፃናት ጥቃትን ይመረምራል፣
የመጀመሪያሕክምናእርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆች በዕርዳታ አሰጣጥ ሂደት እንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
 ሁሉንም እናቶች፣ ህፃናት ህሙማን በአምቡላስ ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና እየሰጠ ወደ ጤና
ተቋም ያደርሳል


278
የሥራ ዝርዝሩን ያጸደ1ቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን
279

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-III አምቡላንስ

የድንገተኛ Hክምና አገልግሎት ሱፐርቫይዘር X
በydr©W Æl# -@Â ተቋ¥T፤የድንገተኛና
አምቡላንስ አገልግሎት የሚሰጡ ተቋማት
 በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አፋጣኝ yሕክምና XRÄ¬
ለሚሹ XÂèC½ HÉÂT½ ጉዳተኞችÂ ሕሙማን ቅድመ ሆስፒታል የመጀመሪያ HKMÂ ዕርዳታዎችን
በመስጠት፣ ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት bማድረስ፣ የድንገተኛ አደጋዎች ላይ ቅድመ
መከላከል ተግባራትን በማከናወን የሰዎችን ሕይወት መታደግ፡፡
ውጤት 1፡ የድንገተኛ አደጋዎች እና አጣዳፊ ህመም ymjm¶Ã ህክምና XRÄ¬ ለመስጠት የሚያስችል
ቅድመ ዝግጅት ማደርግ፣
 የአተነፋፈስ½ የደም ዝውውር ስርአት መቋረጥ አደጋ ህክምና መስጫ መሳሪያዎችና ሌሎች ሕክምና
280
አጋዥ መሳሪያዎችን በየጊዜው በመፈተሽ ለሥራ ዝግጁ ያደርጋል፡፡

ሁኔታን ዳሰሳ ማድረግ፣ የጉዳት መጠንን በመለየት ተጎጂዎችን/ህሙማንን ማጓጓዝ፣
 የአደጋውን አካባቢ በጥንቃቄ ያጤናል፣ ደህንነቱን ያረጋግጣል፣ እንደ አስፈላጊነቱ ተጨማሪ የድንገተኛ
ህክምና እርዳታጥሪ ያደርጋል፡፡
 የድንደተኛ ጉዳተኞችንና ሕመምተኞችን ሁኔታ መረጃዎችን መዝግቦ ይይዛል፣አጠቃላይ የድንገተኛ አደጋ
 ራስን yመሳት (Shock) ምልክቶች ይለያል፣የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመመከላከል
የህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድ መመከላከያመንገዶችን ያከናውናል፡፡
 የደም መፍሰስ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና (የደምማቆም) እርዳታ ያደርጋል፣
የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያ ህክምናእርዳታ ይሰጣል፣ የደምመፍሰስን ቅድመ መከላከል
281
 የመቁሰልአደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያህክምናእርዳታ ይሰጣል፡፡

Hክምና ይሰጣል፣ የቃጠሎ አደጋ መከላከል ዘዴዎችንይለያል፣ ያከናውናል፡፡
 የኤሌክትሪክ አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያህክምናእርዳታንይሰጣል፣ የኤሌክትሪክ አደጋ
ቅድመመከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፡፡
MLKT፣ የንቃተ ሕሊና (Consciousness)መቀነስና የሕፃናትጥቃትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ሕክምና
እርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆች በዕርዳታ አሰጣጥ ሂደት እንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
ውጤት 5፡ተጎጂዎች እና ህሙማን በአምቡላስ ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና XRÄ¬ እየሰጠ ወደ ጤና
ተቋም ማድረስ፣
 በአምቡላንስ ውስጥ ያሉ የህክምና መሳሪያዎችን አጠቃቀም መመሪን በመከተል ቅደም ተከተል ያስዛል፤
 የህክምና ማሽኖችን ይፈትሻል፡፡
 መሳሪዎችን በመጠቀም የህይወት አድን ሥራዎችን ይሰራል፡፡
 ተጎጂዎችና ህሙማንን ለተቀባይ የህክምና ተቋም ያስረክባል፡፡
 ሪፖርት በማዘጋጀት ለሱፐርቫይዘር ያቀርባል፡፡


282

283

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-IV አምቡላንስ

የድንገተኛ Hክምና አገልግሎት ሱፐርቫይዘር XI
 በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አፋጣኝ yሕክምና
XRÄ¬ ለሚሹ XÂèC½ HÉÂT½ ጉዳተኞችÂ ሕሙማን ቅድመ ሆስፒታል የመጀመሪያ HKMÂ
ዕርዳታዎችን በመስጠት፣ ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት bማድረስ፣ የድንገተኛ
አደጋዎች ላይ ቅድመ መከላከል ተግባራትን በማከናወን የሰዎችን ሕይወት መታደግ፡፡
 የድንገተኛ ሕክምናን መረጃን ይሰበስባል፣ ያጠናቅራል፣ መረጃዎችን አደራጅቶ ይይዛል፣ የድርጊት
መርሀ ግብር ያዘጋጃል፡፡
 ድንገተኛ ሕክምና መሳሪያዎችና መርጃዎችን ንፅህና ከብከላ ነፃ ለማድረግ የተላላፊ በሽታዎች

ተHዋሲያን ቁጥጥርና መከላከል ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
284
 የአተነፋፈስ የደምውውር ስርአት መቋረጥ አደጋ ህክምና መስጫ መሳሪያዎችና ሌሎች ሕክምና
ÃdRUL½ Yk¬t§L½ xfÉiÑN Yg¥G¥LÝÝ
ሁኔታን ዳሰሳ ማድረግ፣ የጉዳት መጠንን በመለየት ተጎጂዎችን/ህሙማንን ማጓጓዝ፣
 ጉዳተኞችንና ሕመምተኞችን ይለያል፣ የመጓጓዣ ዘዴዎችን ይመርጣል፣ በማጓጓዝ ሂደት ላይ
የሚደረጉ አስፈላጊ ጥንቃቄዎችን ያደርጋል፣ ጤና ተቋም ያደርሳል፡፡
መንስኤዎችን ይለያል፣ የተጎጂውን የአየር Æ*NÆ* መስመር ሁኔታ ይመረምራል፣ የsW
s‰>እስትNፋስ (Artificial Breathing and Resuscitation) አሰጣጥዘዴ በመጠቀም ዕርዳታ ያደርጋል፡፡
ሕክምና ዕርዳታ መግለጫ የአደጋውንአይነትናሥፍራ፣የተጎዱ ሰዎችን ብዛት፣ የጉዳቱን አይነትና
መጠን ሪፖርት ያዘጋጃል፣ መረጃዎችን አደራጅቶ ይይዛል፣ የኦፕሬሽኑን ሪፖርት ለሱፐርቫይዘሩ
 ራስን yመሳት (Shock) ምልክቶች ይለያል፣የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድ መመከላከል
 የመመረዝአደጋን መርዞች ወደ ሰውነት የገቡባቸውን መንገድ ይለያል፣ የመጀመሪያየህክምናእርዳታ
ይሰጣል፣ የመመረዝአደጋቅድመመከላከልዘዲዎች ያከናውናል፡፡
285
 የደም መፍሰስ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ የመጀመሪያህክምና (የደምማቆም) እርዳታ

ያደርጋል፣ የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ የደምመፍሰስን ቅድመ
 የኤሌክትሪክ አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና እርዳታን ይሰጣል፣ የኤሌክትሪክ
አደጋ ቅድመመከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
የመጀመሪ ያህክምና እርዳታ ይሰጣል፡፡
ውጤት 4፡ተጎጂዎች እና ህሙማን በአምቡላስ ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና XRÄ¬ እየሰጠ ወደ ጤና
ተቋም ማድረስ፣
 በአምቡላንስ ውስጥ ያሉ የህክምና መሳሪያዎችን አጠቃቀም መመሪን በመከተል ቅደም ተከተል
ያስዛል፡፡
 የህክምና ማሽኖችን ይፈትሻል፡፡
 መሳሪዎችን በመጠቀም የህይወት አድን ሥራዎችን ይሰራል፡፡
 ተጎጂዎችና ህሙማንን ለተቀባይ የህክምና ተቋም ያስረክባል፡፡
 ሪፖርት በማዘጋጀት ለሱፐርቫይዘር ያቀርባል፡፡
ከተፋፋመ በአምቡላንስ ውስጥ ያዋልዳል፣ወሊድንተከትሎ ለሚያጋጥም የደምመፍሰስ ዕርዳታ
ይሰጣል፣ -@Â tÌM kmDrs# bðT xMb#§NS WS_ ለተወለደ =Q§ ?ÉNKBµb@ ያደርጋል፡፡
 የሕፃናት ድንገተኛ ህመሞችን የመተንፈሻ አካላት መዘጋት/መታነቅ፣ የmንፈራገጥ ወይም
የማንቀ_ቀጥ MLKT፣ የንቃተሕሊና (Consciousness)መቀነስና የሕፃናትጥቃትን ይመረምራል፣
የመጀመሪያ ሕክምና እርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆች በዕርዳታ አሰጣጥ ሂደት እንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
286
ውጤት 6፡ ቅድመ-አደጋ መከላከል ትምህርትና ስልጠና መስጠት፣
 የአደጋ መንስኤዎችን በመለየት የመከላከያ ስልቶችን ሲነደፉ ግብኣት ይሰጣል፡፡
 የግንዛቤና ክህሎት ችግሮችን ይለያል፡፡
 በተለዩ ክፍተቶች ላይ የግንዛቤ ማስጨበጫ ሰነዶችን ዝግጅት ላይ በመሳተፍ ግብኣት ይሰጣል፡፡
 በተዘጋጀው ሰነድ መሰረት ለህብረተሰቡና ለተቋማት ስልጠና ይሰጣል፡፡


287

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-I አምቡላንስ

የድንገተኛ የሕክምና አገልግሎትና አምቡላንስ IX
ኦፕሬሽን ኃላፊ
 የድንገተኛ አደጋዎች እና አፋጣኝ ሕክምና ለሚሹ ጉዳተኞችና ለሕሙማን ቅድመ ሆስፒታል
የመጀመሪያ ዕርዳታዎችን በመስጠት፣ ህክምና እየሰጡ ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት
በማድረስ የሰዎችን ሕይወት መታደግ፡፡
ውጤት 1፡ በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አጣዳፊ
ህመም ymjm¶Ã ህክምና XRÄ¬ ለመስጠት የሚያስችል ቅድመ ዝግጅት ማደርግ፣
 የድንገተኛ ሕክምናን መረጃን ይሰበስባልና ያጠናቅራል፣ መረጃዎችን አደራጅቶ ይይዛል፣ የድርጊት
መርሀ ግብር ያዘጋጃል::

ተHዋሲያን ቁጥጥርና መከላከል ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
 የአተነፋፈስ½ የደምውውር ስርአት መቋረጥ አደጋ ህክምና መስጫ መሳሪያዎችና ሌሎች ሕክምና
288

ሁኔታን ዳሰሳ ማድረግ፣ የጉዳት መጠንን በመለየት ተጎጂዎችንና ህሙማንን ማጓጓዝ፣
የሚደረጉ አስፈላጊ ጥንቃቄዎችን ያደርጋል፣ ጤና ተቋም ያደርሳል፡፡
 ራስን yመሳት(Shock) ምልክቶች ይለያል፣ የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመ መከላከል
 የመመረዝአደጋን መርዞች ወደ ሰውነት የገቡባቸውን መንገድ ይለያል፣ የመጀመሪያየህክምናእርዳታ
 ድንገተኛ ሕመም ማለትም ትኩሳት፣ ራስ መሳት፣ መንፈራገጥ፣ ስትሮክን ይመረምራል፣
የመጀመሪያየህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመ መከላከያ መንገዶችን ያከናውናል፡፡
289

ያደርጋል፣ የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያህክምናእርዳታ ይሰጣል፣ የደምመፍሰስን ቅድመ
 የመቁሰል አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምናእርዳታ ይሰጣል፡፡
 የኤሌክትሪክ አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያህክምናእርዳታንይሰጣል፣
የኤሌክትሪክአደጋቅድመመከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
ከተፋፋመ በአምቡላንስ ውስጥ ያዋልዳል፤ ወሊድንተከትሎ ለሚያጋጥም የደምመፍሰስ ዕርዳታ
ይሰጣል፣ -@Â tÌM kmDrs# bðT xMb#§NS WS_ ለተወለደ =Q§ ?ÉNKBµb@ ያደርጋል፡፡
የማንቀ_ቀጥ MLKT፣ የንቃተሕሊና (Consciousness)መቀነስና የሕፃናትጥቃትን ይመረምራል፣
የመጀመሪያ ሕክምና እርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆች በዕርዳታ አሰጣጥ ሂደት እንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
ውጤት 5፡ በድንገተኛ አደጋና መከላከል ላይ ትምህርትና ስልጠና መስጠት፣ ክትትልና ድጋፍ ማድረግ፣
 በድንgተኛ አደጋዎች ቅድመ መከላከል አጋ§ጭ ሁኔታዎችና መንስኤዎች ላይ½የአካባቢን ደህንነት
በመጠበቅና ለኑሮና ለስራ ተስማሚ በማድረግ ጉዳYና የተላላፊ በሽታዎች ተHዋሲያን ለአደጋ
ተጋላጭነት ላይ ለማህበረሰብና ለቤተሰብ ትምህርት YsÈL፡፡
 የሙያዊ ድጋፍ (ሱፐርቫይዝ) በተገኙ ውስንነቶች ላይ የስልጠና መርሀ ግብር ያዘጋጃል½ የሥራ ላይ
ስልጠና ይሰጣል፣ ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያካÿዳል፣ችግሮችን ይለያል፣ ችግር ፈቺ የድርጊት መርሀ
ግብር ያዘጋጃል፣ ይከታተላል፡፡
290
 ከተለያዩ ተቋሟትና ትምህርት ቤቶች ለተውጣጡ የድገተኛ አደጋ ሕክምና በጎፈቃድ የመጀመሪያ ደረጃ
ዕርዳታ ሰጪዎCን ያሰለጥናል፡፡
 የሙዊ ድጋፍ (ሱፐርቫይዝ) የድርጊት መረሀ ግብር ያዘጋጃል፣ ቼክ ሊስት ያዘጋጃል፣ አስፈላጊ የሆኑ
የሰራ ማጣቀሻዎችን ያሰባስባል፣ አደራጅቶም ይይዛል፡፡
 የሙዊ ድጋፍ (ሱፐርቫይዝ) ያካሂዳል፣ ከድንገተኛ አደጋ ህክምና ሰጪ ሰራተኞች ጋር ውይይት
 የድንገተኛ አደጋ ሕክMና መረጃስርአትንምልከታና ማጣራት ያደርጋል፣ xgLGT yts-ÆcWN
መዛግብት ይመረምራል፣¶±RT ÃzU©L፡ ፡
 lDNgt¾ HKMÂ XRÄ¬ xgLGlÖT y¸Wl# yHKMÂ GB›èCÂ q$úq$îC bxMb#§NS WS_
mà§¬cWN ÃrUGÈL½ YöÈ-‰L½ xSf§g!WN ¥S‰© YY²L፡ ፡
 ተገልጋዩን ህብረተሰብ ቃለ መጠይቅ ያደርጋል፣የሕብረተሰቡን ተሳትፎ ያጤናል፣ከባለድርሻ ተቋሟትና

አካላት ጋር ውይይት ያደርጋል፡፡
 የአንቡላንስ ኦፐሬሽን እናኮሚውኒኬሽን ሴንተርን ይመራል፣ ያቀናጃል፣ ስምሪትን ይከታተላል፣ የጤና
ጣቢያና ሆስፒታል ትሪያጅ ጋር ግንኙነት ያደርጋል፣ የአምቡላስ ማጓጓዣ ስርአትን ይከታተላል፣

ደረጃ IV (አድቫንስ ዲፕሎማ) የድገተኛ ህክምና ቴክኒክ
0 ዓመት ----
291

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-II አምቡላንስ

የድንገተኛ የሕክምና አገልግሎትና አምቡላንስ X
 በተፈጥሮ ወይም በሰው ሰራሽ ምክንያት ለሚከሰቱ የድንገተኛ አደጋዎች እና አፋጣኝ ሕክምና ለሚሹ
ጉዳተኞችና ለሕሙማን ቅድመ ሆስፒታል የመጀመሪያ ዕርዳታዎችን በመስጠት፣ ህክምና እየሰጡ
ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት ማድረስ፣ ትምህረትና ስልጠና በመስጠት፣ በመደገፍና
|‰WN¼ኦፕሬሽኑን/ በመምራት የሰዎችን ሕይወት መታደግ፡፡
292
ተHዋሲያን ቁጥጥርና መከላከል ዘዴዎችን ያከናውናል፣

 የአተነፋፈስ½ የደምውውር ስርአት መቋረጥ አደጋ ህክምና መስጫ መሳሪያዎችና ሌሎች ሕክምና
የሚደረጉ አስፈላጊ ጥንቃቄዎችን ያደርጋል፣ ጤና ተቋም ያደርሳል፣
ዘዴዎች ይተገብራል፣
293

የህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ቅድመመከላከያ መንገዶችን ያከናውናል፡፡
ያደርጋል፣ የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያህክምናእርዳታ ይሰጣል፣ የደምመፍሰስን ቅድመ
 የኤሌክትሪክ አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና እርዳታን ይሰጣል፣ የኤሌክትሪክ
አደጋ ቅድመ መከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
ከተፋፋመ በአምቡላንስ ውስጥ ያዋልዳል፤ ወሊድንተከትሎ ለሚያጋጥም የደምመፍሰስ ዕርዳታ
ይሰጣል፣ -@Â tÌM kmDrs# bðT xMb#§NS WS_ ለተወለደ =Q§ ?ÉNKBµb@ ያደርጋል፣
የማንቀ_ቀጥ MLKT፣ የንቃተ ሕሊና (Consciousness)መቀነስና የሕፃናትጥቃትን ይመረምራል፣
የመጀመሪያ ሕክምና እርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆች በዕርዳታ አሰጣጥሂደት እንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
ውጤት 5፡ በድንገተኛ አደጋና መከላከል ላይ ትምህርትና ስልጠና መስጠት፣
294
ስልጠና ይሰጣል፣ ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያካÿዳል፣ችግሮችን ይለያል፣ ችግር ፈቺ የድርጊት መርሀ
ግብር ያዘጋጃል፣ ይከታተላል፡፡
ውጤት 6፡ ባለሙዎችን ማብቃት፣ ክትትልና ድጋፍ ማድረግ፣
መዛግብት ይመረምራል፣¶±RT ÃzU©LÝÝ
mà§¬cWN ÃrUGÈL½ YöÈ-‰L½ xSf§g!WN ¥S‰© YY²LÝÝ
 ተገልጋዩን ህብረተሰብ ቃለመጠይቅ ያደርጋል፣የሕብረተሰቡንተሳትፎ ያጤናል፣ከባለድርሻተቋሟትና
አካላትጋርውይይት ያደርጋል፡፡
 የአንቡላንስ ኦፐሬሽን እናኮሚውኒኬሽን ሴንተርን ይመራል፣ ያቀናጃል፣ ስምሪትን ይከታተላል፣ የጤና
ጣቢያና ሆስፒታል ትሪያጅ ጋር ግንኙነት ያደርጋል፣ የአምቡላስ ማጓጓዣ ስርአትን ይከታተላል፣
295
296

ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-III አምቡላንስ

የድንገተኛ የሕክምና አገልግሎትና አምቡላንስ XI
ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት ማድረስ፣ ትምህረትና ስልጠና በመስጠት፣ በመደገፍና
|‰WN¼ኦፕሬሽኑን/ በመምራት የሰዎችን ሕይወት መታደግ፡፡
297
 የድንደተኛ ጉዳተኞችንና ሕመምተኞችን ሁኔታ መረጃዎችን መዝግቦ ይይዛል፣አጠቃላይ የድንገተኛ
አደጋ ሕክምና ዕርዳታ መግለጫ የአደጋውንአይነትናሥፍራ፣የተጎዱ ሰዎችን ብዛት፣ የጉዳቱን አይነትና
298

 የደም መፍሰስ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ የመጀመሪያህክምና (የደምማቆም) እርዳታ ያደርጋል፣
የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያ ህክምናእርዳታ ይሰጣል፣ የደምመፍሰስን ቅድመ መከላከል
 የመቁሰል አደጋ የደረሰበትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምናእርዳታ ይሰጣል፡፡
ቅድ መመከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
ከተፋፋመ በአምቡላንስ ውስጥ ያዋልዳል፣ወሊድንተከትሎ ለሚያጋጥም የደምመፍሰስ ዕርዳታ ይሰጣል፣
MLKT፣ የንቃተ ሕሊና (Consciousness) መቀነስና የሕፃናትጥቃትን ይመረምራል፣
የመጀመሪያሕክምናእርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆችበዕርዳታአሰጣጥሂደትእንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
ስልጠና ይሰጣል፣ ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያካÿዳል፣ችግሮችን ይለያል፣ ችግር ፈቺ የድርጊት መርሀ ግብር
299
ያዘጋጃል፣ ይከታተላል፡፡
 ተገልጋዩን ህብረተሰብ ቃለመጠይቅ ያደርጋል፣የሕብረተሰቡንተሳትፎ ያጤናል፣ከባለድርሻ ተቋሟትና

ውጤት 7፡ የአምቡላንስ ኦፕሬሽን መምራት፣
 የአንቡላንስ ኦፐሬሽን እናኮሚውኒኬሽን ሴንተርን ይመራል፡፡
 ስምሪትን ይመራል፣ ይከታተላል፡፡
 የጤና ጣቢያና ሆስፒታል ትሪያጅ ጋር ግንኙነት ያደርጋል፡፡
 የአምቡላስ ማጓጓዣ ስርአትን ይከታተላል፣ ይገመግማል፡፡
 ዘመናዊ ቴክኖሎጂዎችን በመጠቀም የአምቡላንስ አገልግሎትን ያዘምናል፡፡
 መልካም ተሞክሮችንና አሰራሮችን በመቀመር የአሰራር ሥርዓትን ለማሻሻል ይሰራል፡፡
ውጤት 8 ፡ በሽታ መከላከልና ጤና ማበልፀግ ተግባራት ማከናወን፣
300


301

የመስሪያቤቱስም የሥራ መደቡ መጠሪያ የሥራ ዘርፍ/የሥራ ሂደት
ጤና ሚኒስቴር ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን-IV አምቡላንስ

የድንገተኛ የሕክምና አገልግሎትና አምቡላንስ ኦፕሬሽን ኃላፊ XII
በydr©W Æl# -@Â ተቋ¥T፤የድንገተኛና አምቡላንስ
ህሙማንን በአምቡላንስ ወደ ጤና ተቋማት ማድረስ፣ ትምህረትና ስልጠና በመስጠት፣ የአምቡላንስ
ኦፕሬሽን በመምራትና በማዘመን የሰዎችን ሕይወት መታደግ፡፡
302
አስፈላጊ ጥንቃቄዎችን ያደርጋል፣ ጤና ተቋም ያደርሳል፡፡፡
 የድንደተኛ ጉዳተኞችንና ሕመምተኞችን ሁኔታ መረጃዎችን መዝግቦ ይይዛል፣አጠቃላይ የድንገተኛ አደጋ
303
 የደም መፍሰስ አደጋ የደረሰባቸውን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ህክምና (የደምማቆም) እርዳታ ያደርጋል፣
የነስርና የጥርስ መድማት የመጀመሪያ ህክምና እርዳታ ይሰጣል፣ የደም መፍሰስን ቅድመ መከላከል
ቅድመ-መከላከያ ዘዴዎችን ያከናውናል፡፡
 ሁሉንም ተጎጂዎች እና ህሙማን በአምቡላስ ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና XRÄ¬ እየሰጠ ወደ ጤና
MLKT፣ የንቃተሕሊና (Consciousness)መቀነስና የሕፃናትጥቃትን ይመረምራል፣ የመጀመሪያ ሕክምና
እርዳታ ይሰጣል፣ ወላጆች በዕርዳታ አሰጣጥ ሂደት እንዲሳተፉ ያደርጋል፡፡
በመጠበቅና ለኑሮና ለስራ ተስማሚ በማድረግ ጉዳYና የተላላፊ በሽታዎች ተHዋሲያን ለአደጋ ተጋላጭነት
ላይ ለማህበረሰብና ለቤተሰብ ትምህርት YsÈL፡፡
ስልጠና ይሰጣል፣ ድህረ ስልጠና ዳሰሳ ያካÿዳል፣ችግሮችን ይለያል፣ ችግር ፈቺ የድርጊት መርሀ ግብር
ያዘጋጃል፣ ይከታተላል፡፡
304
 ተገልጋዩን ህብረተሰብ ቃለመጠይቅ ያደርጋል፣የሕብረተሰቡንተሳትፎ ያጤናል፣ከባለድርሻ ተቋሟትና

ውጤት 7፡ የአምቡላንስ ኦፕሬሽን መምራት፣
 የአንቡላንስ ኦፐሬሽን እናኮሚውኒኬሽን ሴንተርን ይመራል፡፡
 ስምሪትን ይመራል፣ ይከታተላል፡፡
 የጤና ጣቢያና ሆስፒታል ትሪያጅ ጋር ግንኙነት ያደርጋል፡፡
 የአምቡላስ ማጓጓዣ ስርአትን ይከታተላል፣ ይገመግማል፡፡
 ዘመናዊ ቴክኖሎጂዎችን በመጠቀም የአምቡላንስ አገልግሎትን ያዘምናል፡፡
 መልካም ተሞክሮችንና አሰራሮችን በመቀመር የአሰራር ሥርዓትን ለማሻሻል ይሰራል፡፡
ውጤት 8፡ የአምቡላንስ አገልግለትን ማስተዳደርና ትምህረትና ስልጠና መስጠት፣
 ለዘርፉ የሚያስፈልጉ አምቡላሶችና ተጓዳኝ የመጀመሪ ደረጃ የህክምና መሳሪዎችን ፍላጎት ይለያል፡፡
 በተለዩ ፍላጎቶች መሰረት ተገቢ ፕሮፖዛሎችና ዕቅዶችን ያዘጋጃል፡፡
 ለዘርፉ የሚያስፈልጉ የፋይናንስ ምንጮችን ይለያል፡፡
 ግዢ እንዲደረግ ከሚመለከታቸው ጋር ይሰራል፡፡
 ለዘርፉ የሚያስፈልጉ አምቡላሶችና የህክምና ቁሳቁሶች እንደ ቅደም ተከተሉ ቅድሚያ ለሚሰታቸው
ክልሎችና አካባቢዎች እንዲከፋፈል ያደረጋል፡፡
 አጠቃቀማቸውን መከታተልና የክህሎት ክፍተት በመለየት የስልጠና ሰነድ ያዘጋጃል፡፡
305
 የክህሎት ማጎልበቻ ስልጠና ይሰጣል፡፡

ውጤት 9 ፡ በሽታ መከላከልና ጤና ማበልፀግ ተግባራት ማከናወን፣
ደረጃ IV (አድቫንስ ዲፕሎማ) (10+3) የድገተኛ ህክምና ቴክኒክ
306

ጤና ሚኒስቴር የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት-I የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና
(የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና)

ለሜዲካል ዳይሬክተር XV
 በተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና) በመስጠት፤
ባለሙያዎችን በማብቃት፣ በማህጸን፣ ጽንስና ሌሎች በድንገተኛ አደጋና ህመም ምክንያት የሚከሰቱ
ጉዳቶች የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና በመስጠት የታማሚዎችን ስቃይና ሞትን መቀነስ ነው፡፡
ውጤት 1፡ ምርመራ ማድረግና ህክምና መስጠት፣
 የታካሚውን የህክምና ታሪክ ይወስዳል፣ የአካል /physical examination/ ምርመራ ያደርጋል፣
 እንደ አስፈላጊነቱ የራጅ፣የላቦራቶሪ የመሳሰሉ ምርመራዎች እንዲሰሩ ይልካል፣ በውጤቱ መሰረት
ይወስናል፣
 እንደ አስፈላጊነቱ ታካሚው ተኝቶ ህክምና አገልግሎት እንዲያገኝ ይወስናል፣ ክትትል ያደርጋል፣
ህክምናውን ሲጨርስ እንዲወጣ ይወስናል፣
 ለነብሰ ጡሮች እና ለድነገተኛ ህመምተኞች እንደ አሰፈላጊነቱ የአልትራሳውንድ ምርምራ ያደርጋል፣
 ድንገተኛ የጤና እክሎችን / emergency medical problems/ ይመረምራል፣ ያክማል፣
 የማዋለጃ ክፍሎችን በበላይነት ይመራል፤ ያደራጃል፣
 በማዋለጃ ክፍል ውስጥ ከአዋላጅ ነርሶች አቅም በላይ ለሆነ ተግባር ያማክራል፤ ውሳኔ ይሰጣል፤
307
 ለወሊድ የምጥ መርፌ ባስፈለገበት ግዜ እንዲሰጥ ይወስናል( Induction and Augmentation)፤

 ለማህጸንና ጽንስ ህክምና ይሰጣል እንዲሁም ክትትል ያደርጋል፤
 ለድንገተኛ የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና የሚያስፈልጋቸውንመድሃኒት ያዛል
እንዲሁም መስጠት ይችላል፤
 የህጋዊ ጽንስ ማቋረጥ አገልግሎት እና ህክምና ይሰጣል፣
 ማንኛውንም ድንገተኛ ቀዶ ህክምና የምያስፈልጋቸውን ውሳኔ ይሰጣል፣
 በድንገተኛበጭንቅላት፤የልብና የመተንፈሻ አካል ላይ የሚደርሱ እክሎችን የመጀመሪያ ደረጃ ህክምና
ይሰጣል፣
 በቅድመ ወሊድ፣ በወሊድ እና በድህረ ወሊድ ጊዜ አሰፈላጊውን ክትትል በማድረግ ከሙያው ጋር የተያያዘ
የምክርና የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፣
 የአጭርና የረጅም ጊዜ የወሊድ መከላከያና የምክር አገልግሎት ይሰጣል፣
 በጽንስ መቋረጥ ጊዜ ከፍተኛ የደም መፍሰስ ሲያጋጥም ተገቢውን ህክምና ያደርጋል፣
 በድንገተኛ አደጋ የሚያጋጥሙ ስብራቶችን፣ ውልቃቶችን በመገጣጠሚያ አካላት ላይ የሚደርሱ ችግሮችን
ህክምና ያደርጋል፤
 ድንገተኛ የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና የሚሰፈልጋቸውን ታካሚዎች በመለየት
ተገቢውነ ምርመራ ያደርጋል ፤ህክምናዉን ይወስናል፤
 የማዋለድ አገልገሎት ይሰጣል፡፡
 ታፍነው ለተወለዱ ጨቅላ ህጻናት ህይወት አድን ህክምና ይሰጣል(Neonatal Resuscitation)፤
 በጽኑ ለታመሙ ጨቅላ ህጻናት የመጀመርያ ህክምና እርዳታ አድርጎወደ ጽኑ ጨቅላ ህጻናት ህክምና
ክፍል (Neonatal ICU) ያስተላልፋል፤
 ከእናት ወደ ፅንስ HIV እንዳይተላለፍ ህክምናና ክትትል ያደርጋል (PMTCT)፤
 የአባላዘር በሽታ ምርመራና ህክምና ያደርጋል፤
 የህክምና ሙያ ስራውን ለማሳለጥ እንዲረዳ ከሙያ አጋሮች ከታካሚ ቤተሰቦች በመተባበር ይሰራል፤
 ለታካሚዎቹ እና ለህጋዊ አካል መረጃ ሲጠየቅ በህግ አግባብ ይሰጣል፣
ዉጤት 2፡ በሽታን በመከላከል ፤ የህክምናን ጥራት በማስጠበቅ የተሻለ ጤናን መሰጠት፣
 ለታካሚዎች አና ላስታማሚዎች ተገቢውን የጤና ተምህርትና ምክር ይሰጣል፣
 ለጤና ሙያተኞችና ድጋፍ ሰጪ ሰራተኞች ከቀዶ ህክምናና ማዋለድ አገልግሎት ጋር ተያያዥነት
ያላቸውን ተላላፊ በሽታዎችን በመከላከል ዙርያ( Infection Prevention) ግንዛቤና ይሰጣል፣
308
 በሽታ ለመካላከል በሚደረጉ እነቅስቃሴዎች ላይ ያስተባብራል፣ አስፈላጊውን የመከላከያ እርምጃዎችን

ይወስዳል፣
 አደጋ በተከሰተ ጊዜ (mass causality) በቦታው በመገኘት ህክምና ይሰጣል እንዲሁም ህብረተሰቡን
ያሰተምራል፤ ለሚመለከተው አካል ሪፖርት ያቀርባል፡፡
 የማህበረሰብ ንቅናቂና ውይይት ያካሂዳል፣ ማህበረሰቡን ያስተባብራል፣
 ሕብረተሰብ አቀፍ የበሽታዎች ቅኝትና ምላሽ ላይ ይሳረተፋል
ዉጤት 3፡ ቀላል ቀዶ ህክምና መስጠት ( Perform minor operation for emergency and cold cases)፣
 ቀላል ቀዶ ህክምና የሚሰፈልጋቸውን ምርመራ ያደረጋለ ፤ ለምርመራ ናሙና ይወስዳል (FNAC,
Biopsy)፤
 አጠቃለይ ቀላል ቀዶ ህክመምና ያደርጋል (POP, Traction, Abscess Drainage, Thoracostomy,
Deflation, Foreign Body Removal, Arthrotomy, cricothyrodotomy, Intubation, lump excision,
hydrocelectomy, Circumcision, Tubal Ligation and Cut down; etc.)
 ድንገተኛ የመሽናት ችግር ሲያጋጥም ኦፐሬሽን በማድረግ ጊዜያዊ መሽኛ ያበጃል (Cystostomy)፣
 ጽንስ በተለያየ ምክንያት ለማቋረጥ ሲገደድ ወይም ቀሪ የጽንስ አካል በማህጸን ቀርቶ ደም መፍሰስ
ሲያጋጥም በመሳሪያ ማህጸንን ይጠርጋል(Manual vacuum aspiration, Dilatation and curettage )
 ለዘለቅ ወሊድ መቆጣጠሪ ለሚፈልጉ እናቶች በቀዶ ህክምና የማህጸ ቱቦ ይቋጥራል( Laparotomy for
bilateral tubal ligation)
 እንደአስፈላጊነቱ በመሳሪያ በመታገዝ ( Vacuum or forceps delivery)እና ቀላል የቀዶ ህክምና በማድረግ
(episiotomy) ያዋልዳል፣ በወሊድ ጊዜ የማህጸን ጫፍ ሲጎዳ ቀዶ ህክምና ያደርጋል
 በምጥ መራዘም ምክንያት ፅንሱ በማህጸን ውስጥ እያለ ህይወቱ ቢጠፋ በመሳሪያ በመታገዝ
ያወጣል(Destructive Vaginal Delivery like craniotomy)
 ታካሚዎችን ይከታተላል ፤ ቀጠሮ ይሰጣል፤
 የተሰራዉን ስራ ይመዘግባል ፤ሪፖርት ያደርጋል
 በወሊድ ወቅት ሳይታሰቡ ሊከሰቱ ለሚችሉ የጨቅላ ህጻናት ጉዳቶች አስፈላጊውን ህክምና
ያደርጋል፤ከአቅሙ በላይ የሆነውን ሪፈር ያደርጋል፡፡
309
ዉጤት 4፡ ከፍተኛ ቀዶ ህክምና መስጠት(major operation)፣

 አጠቃላይ የድንገተኛ ቀዶ ህክምና /General Emergency Surgery/ እና የማህጸንና ጽንስ ህመሞችን
ይመረምራል፣ያክማል
 ከድንገተኛ ቀዶ ህክምና ጋር የተያያዙ አስፈላጊ ውሳኔዎችን ይወስናል፣
 በወሊድ ጊዜ ከፍተኛ የደም መፍሰስን ፤ የማህጸን መቀደድ ሲያጋጥም እንደ አስፈላጊነቱ ማህጸንን
በኦፐሬሽን በመስራት ያክማል ወይም በቀዶ ህክምና ያስወግዳል (emergency hysterectomy)፣
 ከማህጸን ውጪ እርግዝና ሲከሰት እና ዘር አመንጪ የሴት አካል እባጭ መዞር (ovarian cyst torsion)
ቀዶ ህክምና ያደርጋል፣
 በማህጸን መውለድ ለማትችል እናት እና ህጻኑ በማህጸን ውስጥ ሲታፈን በቀዶ ህክምና ያዋልዳል
(emergency caesarian section)
 ድንገተኛ የትርፍ አንጀት፣ የትንሹ እና የትልቁ አንጀት ቀዶ ህክምና ያደርጋል ( appendectomy, ,
emergency small bowel resection and anastomosis, repair bowel perforation, colostomy)፤
 በድንገተኛ አደጋ ምክንያት በጭንቅላት ውስጥ የደም መፍሰስ እንዲሁም የራስ ቅል አጥንት መሰርጎድ
ከገጠመ የቀዶ ህክምናየደርጋል፡፡
 በድንገተኛ አደጋ ሳብያ በ ጨጋራ፤ አንጀት፤ጉበት፤ኩላሊት እና ጣፍያ የመሳሰሉት የሰውነታችን ከፍሎች
ላይ ለሚደርሱት ጉዳቶች አስፈላጊውን የቀዶ ህክምና አገልግሎት ይሰጣል፤ያስተላልፋል፡፡
 አስፈላጊ ያልሆነ ፈሳሸ እና ደም በሰውነት ውስጥ ሲጠራቀም ቀዶ ህክምና በማድረግ ያስወግዳል፣
 በድንገተኛ አደጋ የሚያጋጥሙ ስብራቶችን፣ ውልቃቶችን በመገጣጠሚያ አካላት ላይ የሚደርሱ የጤና
እክሎችን እስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ ቀዶ ህክምና ያደርጋል፣
 አደጋ የደረሰበት የሰውነት ክፍሎች ላይ ባእድ ነገሮች ሲገኙ እና በህክምና የማይድኑ የሰውነት ክፍሎችን
ቀዶ ህክምና በማድረግ ያስወግዳል(Amputation) ፤
 በቀዶ ጥገና ወቅትና ከቀዶ ህክምና በኋላ የሚያጋጥሙ የጤና እክሎችን ያክማል፣
 በአፍንጫ በአፍ የሚገቡ ባእድ አካላትን በመሳሪያ በመጠቀም ወይም በቀዶ ህክምና ያወጣል፣
 ድንገተኛ የመተንፈስ ችግር ያጋጠማቸው ህሙናንን ኦፐሬሽን በማድረግ ያክማል፣
 ድንገተኛ የሆድ ህመም እና በተለያየ ምክንያት ድንገተኛ የጨጓራ መበሳት ሲያጋጥም ቀዶ ህክምና
እያስፈለጋቸው በተለያዩ ምክንያት ዘግይተው የሚመጡ ታካሚዎችን/ (laparotomy for peritonitis,
strangulated hernia, perforated PUD ) ቀዶ ህክምና በማድረግ ያክማል፣
 በድንገት የወንድ ፍሬ ሲዞር (Testicular torsion) በቀዶ ህክምና ያክማል ፣ ያስወግዳል
310
 በጥይት፣ በሲለታማ መሳሪያ፣ በመኪና አደጋ ወዘተ… ምክንያት ከፍተኛ የደም መፍሰስ ሲያጋጥም በቀዶ
ህክምና ደሙ እንድቆም ያደርጋል፣ ያክማል፤
 በቀዶ ህክምና ወቅት እና ድኅረ ቀዶ ህክምና የሚከሰቱ ችግሮችን ያክማል ይከታተላል ከአቅም ባለይ
የሆኑ ሁኔታዎች ሲያጋጥሙ ወደሚመለከተው አካል ያስተላልፋል፣/Referal/
 የስልጠና ፍላጎት ላይ ዳሰሳ ጥናት ያደርጋል
311
ሁለተኛ ዲግሪ የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና

እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና)
0 ዓመት
312

ጤና ሚኒስቴር የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና ፕሮፌሽናል ድንገተኛ ቀዶ ህክምና
ስፔሻሊስት-II (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ
ህክምና)

ለሜዲካል ዳይሬክተር XVI
በየደረጃው ባሉ የጤና ተቋማት
ባለሙያዎችን በማብቃት፤ በማህጸን፣ ጽንስና ሌሎች በድንገተኛ አደጋና ህመም ምክንያት የሚከሰቱ
ጉዳቶች የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና በመስጠት የታማሚዎችን ስቃይና ሞትን መቀነስ ነው፡፡
 የታካሚውን የህክምና ታሪክ ይወስዳል፣ የአካል/physical examination/ ምርመራ ያደርጋል፣
ይወስናል፣
ህክምናውን ሲጨርስ እንዲወጣ ይወስናል፣
 ለነፍሸ ጡሮች እና ለድንገተኛ ህመምተኞች እንደ አሰፈላጊነቱ የአልትራሳውንድ ምርምራ ያደርጋል፣
ይሰጣል፣
313
የምክርና የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፣
 የማዋለጃ ክፍሎችን በበላይነት ይመራል፤ያደራጃል፡፡
 በማዋለጃ ክፍል ውስጥ ከአዋላጅ ነርሶች አቅም በላይ ለሆኑ ተግባራት ያማክራል፤ውሳኔ ይሰጣል፡፡
 ማንኛውንም ድንገተኛ ቀዶ ህክምና የሚያስፈልጋቸውን ውሳኔ ይሰጣል፡፡
 በማህጸን መውለድ ለማይችሉ እና ተደጋጋሚ ቀዶ ህክምና ላላቸው እናቶች ምጥ ከመጀመሩ በፊት ቀዶ
ህክምና ለማድረግ ይወስናል፡፡
 የደም አቅርቦት በጤና ተቋሙ ለቀዶ ህክምና ባስፈለገበት ወቅት እንዲሰጥ ይወስናል፤Mini Blood Bank
እንዲከፈት ያደራጃል
 ለወሊድ የምጥ መርፌ ባስፈለገበት ግዜ እንዲሰጥ ይወስናል( Induction and Augmentation)
 ለማህጸንና ጽንስ ህክምና ይሰጣል እንዲሁም ክትትል ያደርጋል፡፡
እንዲሁም መስጠት ይችላል፡፡
 ለድንገተኛ ቀዶ ህክምና አገልግሎት የኦፕሬሽን ክፍሎችን በሀላፊነት ይመራል፤
 የማህጸን ጫፍ ካንሰር ምርመራ ያደርጋል፤ያክማል እንዲሁም ከፍተኛ ህክምና የሚያስፈልጋቸውን ሪፈር
ያደርጋል፣
 ሁለት እና ከዚያ በላይ ኦፕሬሽን ላላቸው እናቶች ተጓዳኝ የጤና እክል አለመኖሩን አረጋግጦ ውሳኔ
ይሰጣል፤
ህክምና ያደርጋል
ተገቢውን ምርመራ ያደርጋል ፤ህክምናዉን ይወስናል፣
 ታፍነው ለተወለዱ ጨቅላ ህጻናት ህይወት አድን ህክምና ይሰጣል(Neonatal Resuscitation)
 በጽኑ ለታመሙ ጨቅላ ህጻናት የመጀመርያ ህክምና እርዳታ አድርጎ ወደ ጽኑ ጨቅላ ህጻናት ህክምና
314
ክፍል (Neonatal ICU) ያስተላልፋል::

 ለታካሚዎቹ እና ለህጋዊ አካል መረጃ ሲጠየቅ በህግ አግባብ ይሰጣል
 ከእናት ወደ ፅንስ HIV እንዳይተላለፍ ህክምናና ክትትል ያደርጋል(PMTCT)፡፡
 የአባላዘር በሽታ ምርመራና ህክምና ያደርጋል፡፡
ይወስዳል፣
ዉጤት 3፡ ቀላል ቀዶ ህክምና መስጠት ( Perform minor operation for emergency and cold cases)፣
Biopsy)፤
hydrocelectomy, Circumcision, Tubal Ligation and Cut down; etc.)
315
bilateral tubal ligation)

ያወጣል(Destructive Vaginal Delivery like craniotomy)
 ታካሚዎችን ይከታተላል ፤ ቀጠሮ ይሰጣል፤ ሌሎች የሙያ አጋሮችን ያማክራል፡፡
ያደርጋል፤ከአቅሙ በላይ የሆነውን ሪፈር ያደርጋል፡፡
ይመረምራል፣ያክማል
በኦፐሬሽን በመስራት ያክማል ወይም በቀዶ ህክምና ያስወግዳል (emergency hysterectomy)፣
 እንዲሁም በማህጸን መውለድ ለማይችሉ አና ተደጋጋሚ ኦፕሬሽን ላላቸው እናቶች በቀዶ ህክምና
ያዋልዳል(Elective caesarian section)
ከገጠመ የቀዶ ህክምና ያደርጋል፡፡
316
 በድንገተኛ አደጋ ሳቢያ በጨጓራ፤ አንጀት፤ጉበት፤ኩላሊት እና ጣፍያ የመሳሰሉት የሰውነታችን ከፍሎች

ቀዶ ህክምና በማድረግ ያስወግዳል (Amputation).
እያስፈለጋቸው በተለያዩ ምክንያት ዘግይተው የሚመጡ ታካሚዎችን/ ( laparotomy for peritonitis,
ህክምና ደሙ እንድቆም ያደርጋል፣ ያክማል፤
የሆኑ ሁኔታዎች ሲያጋጥሙ ወደሚመለከተው አካል ያስተላልፋል፣/Referal/
ውጤት 5፡ የስራ ላይ ስልጠና መስጠት
317

 የዕርካታ የዳሰሳ ውጤት መሰረት የአገልግሎት አሰጣጥ ጋር የተያያዙና መሻሻል የሚገባቸውን ጉዳዮች
ይለያል፣
318

ሁለተኛ ዲግሪ የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና

አጠቃላይ ቀዶ ህክምና)
319

ስፔሻሊስት-III

ለሜዲካል ዳይሬክተር XVII
ባለሙያዎችን በማብቃት፤ ጥናትና ምርምር በማድረግ፣ በማህጸን፣ ጽንስና ሌሎች በድንገተኛ አደጋና
ህመም ምክንያት የሚከሰቱ ጉዳቶች የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና በመስጠት የታማሚዎችን ስቃይና
ሞትን መቀነስ ነው፡፡
 የታካሚውን የህክምና ታሪክ ይወስዳል፣ የአካል/physical examination/ ምርመራ ያደርጋል፣
ይወስናል፡፡
ህክምናውን ሲጨርስ እንዲወጣ ይወስናል፡፡
 ለነብሰ ጡሮች እና ለድነገተኛ ህመምተኞች እነደ አሰፈላጊነቱ የአልትራሳውንድ ምርምራ ያደርጋል፣
 ድንገተኛ የጤና እክሎችን / emergency medical problems/ ይመረምራል፣ ያክማል፡፡
ይሰጣል፡፡
320
 በቅድመ ወሊድ፣ በወሊድ እና በድህረ ወሊድ ጊዜ አሰፈላጊውን ክትትል በማድረግ ከሙያው ጋር

የተያያዘ የምክርና የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፣
 በማዋለጃ ክፍል ውስጥ ከአዋላጅ ነርሶች አቅም በላይ ለሆነ ተግባር ያማክራል፤ውሳኔ ይሰጣል፡፡
 የኦፕሬሽን ክፍልን በበላይነት ይመራል፤ያደራጃል፡፡
 ማንኛውንም ድንገተኛ ቀዶ ህክምና የሚያስፈልጋቸውን ውሳኔ ይሰጣል፣
 በማህጸን መውለድ ለማይችሉ እና ተደጋጋሚ ቀዶ ህክምና ላላቸው እናቶች ምጥ ከመጀመሩ በፊት ቀዶ
ህክምና ለማድረግ ይወስናል፡፡
 ሁለት እና ከዚያ በላይ ኦፕሬሽን ላላቸው እናቶች ተጓዳኝ የጤና እክል አለመኖሩን አረጋግጦ ውሳኔ
ይሰጣል፤
 የማህጸን ጫፍ ካንሰር ምርመራ ያደርጋል፤ያክማል እንዲሁም ከፍተኛ ህክምና የሚያስፈልጋቸውን ሪፈር
ያደርጋል፣
 በየግዜው ተለዋዋጭ የሆነውን የጤና እውቀትና ክህሎቱን በ CME አዳብሮ የቀዶ ህክምናውን ጥራት
ያሻሽላል፣
 ለድንገተኛ ቀዶ ህክምና አገልግሎት የኦፕሬሽን ክፍሎችን እንዳስፈላጊነታቸው ከሚመለከታቸው አካል
ጋር በመሆን ያስከፍታል፣
 የኦፕሬሽን ክፍሎቹ ጥራታቸውን ጠብቀው መስራታቸውን ይከታተላል፤ለችግሮች መፍትሄ ይሰጣል
ካልሆነም ለሚመለከተው አካል ሪፖርት ያቀርባል
 ለድንገተኛ ቀዶ ህክምና አገልግሎት የኦፕሬሽን ክፍሎችን በሀላፊነት ይመራል፤
 በማዋለጃና ቀዶ ህክምና ዙርያ ያሉትን ክፍተቶች ትኩረት እንዲሰጣቸው የማኔጅመንት አባል ሁኖ
ያስፈጽማል
 የደም አቅርቦት በጤና ተቅዋሙ ለቀዶ ህክምና ባስፈለገበት ወቅት እንዲሰጥ ይወስናል፤Mini Blood
Bank እንዲከፈት ያደራጃል
 ለድንገተኛ የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና የሚያስፈልጋቸውን መድሃኒት ያዛል
321

 በድንገተኛ አደጋ የሚያጋጥሙ ስብራቶችን፣ ውልቃቶችን በመገጣጠሚያ አካላት ላይ የሚደርሱ
ችግሮችን ህክምና ያደርጋል
ተገቢውነ ምርመራ ያደርጋል ፤ህክምናዉን ይወስናል
 በጽኑ ለታመሙ ጨቅላ ህጻናት የመጀመርያ ህክምና እርዳታ አድርጎወደ ጽኑ ጨቅላ ህጻናት
ህክምናክፍል (Neonatal ICU) ያስተላልፋል::
 ለታካሚዎቹ እና ለህጋዊ አካል መረጃ ሲጠየቅ በህግ አግባብ ይሰጣል
ይወስዳል፣
ዉጤት 3፡ ቀላል ቀዶ ህክምና መስጠት (Perform minor operation for emergency and cold cases)፣
322
 ቀላል ቀዶ ህክምና የሚሰፈልጋቸውን ምርመራ ያደረጋል ፤ ለምርመራ ናሙና ይወስዳል (FNAC,

Biopsy)፤
 አጠቃለይ ቀላል ቀዶ ህክምና ያደርጋል (POP, Traction, Abscess Drainage, Thoracostomy,
Deflation, Foreign Body Removal, Arthrotomy, cricothyrodotomy, Intubation, lump
excision, hydrocelectomy, Circumcision, Tubal Ligation and Cut down; etc.)
 ዘላቂ ወሊድ መቆጣጠሪ ለሚፈልጉ እናቶች በቀዶ ህክምና የማህጸን ቱቦ ይቋጥራል( Laparotomy for
bilateral tubal ligation)፤ ለወንዶች ዘላቂ ወሊድ መቆጣጠሪያ በቀዶ ህክምና(vasectomy)ይሰራል፣
 እንደ አስፈላጊነቱ በመሳሪያ በመታገዝ ( Vacuum or forceps delivery)እና ቀላል የቀዶ ህክምና በማድረግ
(episiotomy) ያዋልዳል፣ በወሊድ ጊዜ የማህጸን ጫፍ ሲጎዳ ቀዶ ህክምና ያደርጋል፣
 በምጥ መራዘም ምክንያት ፅንሱ በማህጸን ውስጥ እያለ ህይወቱ ቢጠፋ በመሳሪያ በመታገዝ ያወጣል፣
(Destructive Vaginal Delivery like craniotomy)
ያደርጋል፤ካቅሙ በላይ የሆነውን ሪፈር ያደርጋል፡፡
ይመረምራል፣ያክማል፣
በኦፐሬሽን በመስራት ያክማል፣ ወይም በቀዶ ህክምና ያስወግዳል፣ (emergency hysterectomy)፣
323
 እነዲሁም በማህጸን መውለድ ለማይችሉ አና ተደጋጋሚ ኦፕራሽን ላላቸው እናቶች በቀዶ ህክምና
ያዋልዳል፣ (Elective caesarian section)
 በተፈጥሮና ከቀዶ ህክምና በኋላ በሆድ ግድግዳ መላላት ምክንያት የትንሽ አንጀት መሽሎክንና አጣዳፊ
የጤና እክል የሌለበትን በቀዶ ህክምና ያስተካክላል፣ Un strangulated Hernia Repair by elective
basis
ካጋጠመ በቀዶ ህክምና ያክማል፡፡
ቀዶ ህክምና በማድረግ ያስወግዳል፣ (Amputation) ፤
 በጥይት፣ በስለታማ መሳሪያ፣ በመኪና አደጋ ወዘተ… ምክንያት ከፍተኛ የደም መፍሰስ ሲያጋጥም በቀዶ
ህክምና ደሙ እንዲቆም ያደርጋል፣ ያክማል፤
የሆኑ ሁኔታዎች ሲያጋጥሙ ወደሚመለከተው አካል ያስተላልፋል፣/Referal /
324

ውጤት 6፡ ሙያዊ ድጋፍ መስጠትና በስራ ላይ ማብቃት
325

ይለያል፣
እንዲቀመጡና አገልግሎት ላይ እንዲውሉ ያደርጋል፣
 የተዘጋጁ መጠይቆችን በመጠቀም የፓይለት ጥናት ዳታዎችን ያሰባስባል፣ያደራጃል፣
 የተዘጋጁ መጠይቆችን ቅድመ-ፍተሻ (pre-test) ያከናውናል፣
መጠይቆችን፣ ቅፆችንና ቼክሊስቶችን በበቂ ሁኔታ ያዘጋጃል፣
 ለጥናትና ምርምር ፋይዳ ያላቸውን ጉዳች ይለያል
 የጥናት መነሻ ሀሳብ ይነድፋል፣ ቃለ መጠይቅ ያዘጋጃል፣ መረጃ ሰብሳቢዎችን ይመለምላል፣ ስልጠና
ይሰጣል፣ መረጃ እንዲሰበሰብ ያደርጋል፣
 የተሰበሰበውን መረጃ ጥራት ያረጋግጣል፣ ያጠናቅራል፣ ይተነትናል፣ ችፍሮችንና የጥናት ግኝቶችን
ይለያል፣ የመፍትሔ ሀሳብ ይጠቁማል፣
 በጥናት ውጤት መሰረት የፖሊሲ አሰራር ማሻሻያ ሀሳቦችን ያመነጫል፣ ሥራ ላይ እንዲውል
326
ያደርጋል፣ አፈፃፀሙን ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ የጥናቱንም ግኝቶች በታወቁ ሳይንሳዊ ህትመቶች

ላይ ያወጣል፣
 የጥናት ፅሁፉን ለሚመለከታቸው የስራ ክፍሉ ኃላፊዎች ወይም ለሙያ ማህበራት ያቀርባል፣
 ሌሎች ተመራማሪዎችን በሚካሄዱ የጥናት ዙሪያም ምክርና ድጋፍ ይሰጣል፣
 የተለያዩ የጥናትና ምርምር ውተየቶችን ይፈትሻል፣ ለስራው መሻሻል የሚረዱ ጉዳዮችን ይለያል፣
ሁለተኛ ዲግሪ የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና
አጠቃላይ ቀዶ ህክምና)
327

ስፔሻሊስት-IV

ለሜዲካል ዳይሬክተር XVIII
ባለሙያዎችን በማብቃት፤ ጥናትና ምርምር በማድረግና የፖሊሲ ሃሳብ በማመንጨት በማህጸን፣ ጽንስና
ሌሎች በድንገተኛ አደጋና ህመም ምክንያት የሚከሰቱ ጉዳቶች የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና በመስጠት
የታማሚዎችን ስቃይና ሞትን መቀነስ ነው፡፡
 የታካሚውን የህክምና ታሪክ ይወስዳል፣ የአካል/physical examination/ ምርመራ ያደርጋል፡፡
ይወስናል፡፡
ህክምናውን ሲጨርስ እንዲወጣ ይወስናል፡፡
 ለነብሰ ጡሮች እና ለድነገተኛ ህመምተኞች እነደ አሰፈላጊነቱ የአልትራሳውንድ ምርምራ ያደርጋል፣
ይሰጣል፡፡
328
የምክርና የህክምና አገልግሎት ይሰጣል፣በማህጸን መውለድ ለማይችሉ እናተድጋጋሚ ቀዶ ህክምና
ላላቸው እናቶች ምጥ ከመጀመሩ በፊት ቀዶ ሂኪሚና ለማድረግ ይወስናል፡፡
 በማዋለጃ ክፍል ውስጥ ከአዋላጅ ነርሶች አቅም በላይ ለሆነተግባር ያማክራል፤ውሳኔ ይሰጣል፡፡
 የደም አቅርቦት በጤና ተቅዋሙ ለቀዶ ህክምና ባስፈለገበት ወቅት እንዲሰጥ ይወስናል፤Mini Blood
Bank እንዲከፈት ያደራጃል፡፡
 በማዋለጃና ቀዶ ህክምና ዙርያ ያሉትን ክፍተቶች ትኩረት እንዲሰጣቸው የማኔጅመንት አባል ሁኖ
ያስፈጽማል፡፡
 ለድንገተኛ ቀዶ ህክምና አገልግሎት የኦፕሬሽን ክፍሎችን እንዳስፈላጊነታቸው ከሚመለከታቸው አካል
ጋር በመሆን ያስከፍታል፡፡
 የማህጸን ጫፍ ካንሰር ምርመራ ያደርጋል፤ያክማል እንዲሁም ከፍተኛ ህክምና የምያስፈልጋቸውን ሪፈር
 የህጋዊ ጽንስ ማቐረጥ አገልግሎት እና ህክምና ይሰጣል፡፡
 ማንኛውንም ድንገተኛ ቀዶ ህክምና የምያስፈልጋቸውን ውሳኔ ይሰጣል፡፡
 በየግዜው ተለዋዋጭ የሆነውን የጤና እውቀትና ክህሎቱን በ CME አዳብሮ የቀዶ ህክምናውን ጥራት
ያሻሽላል፡፡
 የአጭርና የረጅም ጊዜ የወሊድ መከላከያና የምክር አገልግሎት ይሰጣል፡፡
ህክምና ያደርጋል
ተገቢውነ ምርመራ ያደርጋል ፤ህክምናዉን ይወስናል፡፡
329

 በጽኑ ለታመሙ ጨቅላ ህጻናት የመጀመርያ ህክምና እርዳታ አድርጎወደ ጽኑ ጨቅላ ህጻናት ህክምና
ክፍል (Neonatal ICU) ያስተላልፋል፡፡
 ለታካሚዎቹ እና ለህጋዊ አካል መረጃ ሲጠየቅ በህግ አግባብ ይሰጣል፡፡
ያላቸውን ተላላፊ በሽታዎችን በመከላከል ዙርያ( Infection Prevention) ግንዛቤናይሰጣል፣
ይወስዳል፡፡
 የማህበረሰብ ንቅናቂና ውይይት ያካሂዳል፣ ማህበረሰቡን ያስተባብራል፡፡
ዉጤት 3፡ ቀላል ቀዶ ህክምና መስጠት (Perform minor operation for emergency and cold cases)፣
Biopsy)፡፡
hydrocelectomy, Circumcision, Tubal Ligation and Cut down; etc.)፡፡
330

bilateral tubal ligation)፤ለወነዶች ዘላቂ ወሊድ መቆጣጠሪያ በቀዶ ህክምና(vasectomy)ይሰራል፡፡
 ሲወለዱ በተፈጥሮ እግሮቻቸው ለተጣመሙ ህጻናት (Club Foot) ስልጠና ወስዶ የማስተካከያ ህክምና
አገልግሎቱን ይሰጣል::
ያወጣል(Destructive Vaginal Delivery like craniotomy)፡፡
 የተሰራዉን ስራ ይመዘግባል ፤ሪፖርት ያደርጋል፡፡
ያደርጋል፤ካቅሙ በላይ የሆነውን ሪፈር ያደርጋል፡፡
 አጠቃላይ የድንገተኛቀዶ ህክምና /General Emergency Surgery/ እና የማህጸንና ጽንስ ህመሞችን
ይመረምራል፣ያክማል፡፡
 ከድንገተኛ ቀዶ ህክምና ጋር የተያያዙ አስፈላጊ ውሳኔዎችን ይወስናል፡፡
በኦፐሬሽን ያክማል ወይም በቀዶ ህክምና ያስወግዳል (emergency hysterectomy)፣
ቀዶ ህክምና ያደርጋል፡፡
(emergency caesarian section)እንዲሁም በማህጸን መውለድ ላመይችሉ አና ተደጋጋሚ ኦፕሬሽን
ላላቸው እናቶች በቀዶ ህክምና ያዋልዳል(Elective caesarian section)፡፡
emergency small bowel resection and anastomosis, repair bowel perforation, colostomy)፡፡
 በተፈጥሮና ከቀዶ ህክምና በኋላ በሆድ ግድግዳ መላላት ምክንያት የትንሽ አንጀት መሽሎክንና አጣዳፊ
የጤና እክል የሌለበትን በቀዶ ህክምና ያስተካክላልUn strangulated Hernia Repair by elective
331
basis፡፡
ካጋጠመ በቀዶ ህክምናያክማል፡፡
 በድንገተኛ የትንሹ እና የትልቁ አንጀት በጊዚያዊነት የተበጀውን ልዋጭ የሰገራ ማውጫ
መዝጋት(colostomy closure) ቀዶ ህክምና ያደርጋል፡፡
 በቃጠሎ ወቅት ለተጎዱ ቆዳዎችና ተያያዥ ጉዳቶች የማስተካከያ ቀዶ ህክምና አገልግሎት ሰልጥኖ
ህክምናዉን ይሰጣል፡፡
ቀዶ ህክምና በማድረግ ያስወግዳል (Amputation)፤
 በቀዶ ጥገና ወቅትና ከቀዶ ህክምና በኋላ የሚያጋጥሙ የጤና እክሎችን ያክማል፡፡
 ድንገተኛ የመተንፈስ ችግር ያጋጠማቸው ህሙናንን ኦፐሬሽን በማድረግ ያክማል፡፡
strangulated hernia, perforated PUD ) ቀዶ ህክምና በማድረግ ያክማል፡፡
ህክምና ደሙ እንድቆም ያደርጋል፣ ያክማል፡፡
የሆኑ ሁኔታዎች ሲያጋጥሙ ወደሚመለከተው አካል ያስተላልፋል፣/Referal
332

 የስራ ክፍሉን ዕቅድ መሰረት አድርጎ የግለሰብ (የራሱን) ዕቅድ ያዘጋጃል፣ ያፀድቃል፣ ይተገብራል፡፡
333
ይለያል፣
 የተዘጋጁ መጠይቆችን በመጠቀም የፓይለት ጥናት ዳታዎችን ያሰባስባል፣ያደራጃል፣
 ለጥናትና ምርምር ፋይዳ ያላቸውን ጉዳች ይለያል፡፡
 የጥናት መነሻ ሀሳብ ይነድፋል፣ ቃለ መጠይቅ ያዘጋጃል፣ መረጃ ሰብሳቢዎችን ይመለምላል፣ ስልጠና
ይሰጣል፣ መረጃ እንዲሰበሰብ ያደርጋል፡፡
 የተሰበሰበውን መረጃ ጥራት ያረጋግጣል፣ ያጠናቅራል፣ ይተነትናል፣ ችፍሮችንና የጥናት ግኝቶችን
ይለያል፣ የመፍትሔ ሀሳብ ይጠቁማል፣
 በጥናት ውጤት መሰረት የፖሊሲ አሰራር ማሻሻያ ሀሳቦችን ያመነጫል፣ ሥራ ላይ እንዲውል ያደርጋል፣
አፈፃፀሙን ይከታተላል፣ ይገመግማል፣ የጥናቱንም ግኝቶች በታወቁ ሳይንሳዊ ህትመቶች ላይ ያወጣል፡፡
 የጥናት ፅሁፉን ለሚመለከታቸው የስራ ክፍሉ ኃላፊዎች ወይም ለሙያ ማህበራት ያቀርባል፡፡
334
 ሌሎች ተመራማሪዎችን በሚካሄዱ የጥናት ዙሪያም ምክርና ድጋፍ ይሰጣል፣

 የተለያዩ የጥናትና ምርምር ውተየቶችን ይፈትሻል፣ ለስራው መሻሻል የሚረዱ ጉዳዮችን ይለያል፣
ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
ውጤት 13፡ፕሮጀክት መቅረፅና መተግበር፣
 በጥናትና ምርምር የተመላከቱ የመፍትሔ ሃሳብን ለመተግበር፣ የተቀመሩ ምርጥ ተሞክሮዎችን
ለማስፋትና እንደአስፈላጊነቱ በዕቅድ የተያዙ ተግባራትን ለመፈፀም የሚያግዙ የፕሮጀክት ጉዳዮችን
ይለያል፡፡
 በተለዩ ጉዳዮች ላይ የምክክር መድረክ በማዘጋጀት ከሚመለከታው አካላት ጋር ውይይት ያደርጋል፣
 የጤና አገልግሎት ለማሻሻል የተቀየሱ አሰራሮችን ናስልቶችን ላይ ማብራሪያ የሚሰጥና ለማስፈጸሚ
ያየሚያስፈልግ የቴክኒክና የፋይናስን ፍላጎት ግምት የሚያመላክት ፕሮፕሮጀክት ያዘጋጃል፣
ለሚመለከታቸው አካላት በመላክ ያስተቻል፡፡
 የተዘጋጀውን የፕሮጀክት ዶከሜንት ለቅርብ ኃላፊው ያቀርባል፡፡
 በፕሮጀክቱ አፈፃፀም ወቅት የተገኙ ተሞክሮዎችንና ውስነነቶችን ይለያል፣ አፈፃፀሙን ይከታተላል፣
ሪፖርትና ዘገባ ያዘጋጃል፡፡
ውጤት 14፡ ልዩ ልዩ የጥናት ሰነዶችን መገምገም፣
 የጥናት ፕሮጀክቶችን፣ ዝርዝር የጥናት ፕሮጀክቶችና ፕሮፖዛሎች ያዘጋጃል፣ ለሚመለከተው ያቀርባል፣
ያስፈቅዳል፣ ተግባራዊ ያደርጋል፡፡
 በጥናት ዙሪያ ኮንፍረንስና ዎርክሾፕ ያዘጋጃል፣ በወርክሾፑ ላይ የሚቀርቡ የጥናት ጽሁፎችን
ይመርጣል፡፡
 በውስጥና በውጪ ባለሙያዎች ለሚከናወኑ ጥናትና ምርምሮች የመወዳደሪያ ሃሳብ (Request for
Proposal) ማቅረቢያ ያዘጋጃል፡፡
 ጥናት ለሚያከናውኑ ከስሩ ለሚገኙ ባለሙያዎች ሙያዊ እገዛ ያደርጋል፣ ያማክራል፤ የጥናትና
ውጤቶችን በመገምገም ግብዓት ይሰጣል፡፡
 ከተመሳሳይ አለምአቀፍና አገርአቀፍ የአቅም ገንቢ ተቋማት አማካሪዎች ጋር ልምድ ልውውጥ
እንዲካሄድ ያደርጋል፡፡
ውጤት 15፡ የላቀየ አሰራር ስርአት መዘርጋትና መተግበር፣
 ጤና አገልግሎት በተመለከተ የሕብረተሰቡን አስተያየት ይሰበስባል፣ ይተነትናል፣ ከቅንጅታዊ አሰራርና
ትስስር ስርአት ጋር ያሉ ውስንነቶችን ይለያል፣
335
 ጤና አገልግሎት አሰጣጥ የአሰራር ስርአትን ተከትሎ በስራ ላይ ያሉ ፖሊሲዎችን፣ ስትራተጂዎች፣

አዋጆችን፣ ደንቦች፣ መመሪያዎችና ፕሮቶኮሎችን ይፈትሻል፣ ክፍተቶችን ይለያል፣ መሻሻልና በአዲስ
መልክ መዘጋጀት ባለባቸው ጉዳዮች ላይ አስተያየት ይሰጣል፣ ሙያዊ አስተዋፆ ያበረክታል፣
ተግባራዊነቱን ይከታተላል፣ አፈፃፀሙን ይገመግማል፣
 በጤና አገልግሎት አጠቃላይ ማሻሻያ ላይ የልቀት ማዕከል ይፈጥራል፣ ዶክመንተሪ ያዘጋጃል፣ የልምድ
ልውውጥ ያደርጋል፣
ሁለተኛ ዲግሪ የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ ህክምና)

336
አባሪ-I በነጥብ የስራ ምዘና ዘዴ የተመዘኑ የ154 ዋና ዋና ዘርፎች በ566

ተዋረድ የጤና ሙያ መደቦች፡-
ሙያ ዘርፍ ተዋረድ የሥራ መደብ መጠሪያ ደረጃ

1 1 ደረጃ 3 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን I VIII
2 ደረጃ 3 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን II IX
3 ደረጃ 3 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን III X
4 ደረጃ 3 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን IV XI
2 5 ደረጃ 4ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን I IX

6 ደረጃ 4ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን II X
7 ደረጃ 4ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን III XI
8 ደረጃ 4ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን IV XII
3 9 ደረጃ 5 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን I X

10 ደረጃ 5 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን II XI
11 ደረጃ 5 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን III XII
12 ደረጃ 5 ፕሮስቴቲክ ኦርቶቲክ ቴክኒሻን IV XIII
4 13 ደረጃ 4 ሚድዋይፈሪ I IX
14 ደረጃ 4 ሚድዋይፈሪ II X
15 ደረጃ 4 ሚድዋይፈሪ III XI
16 ደረጃ 4 ሚድዋይፈሪ IV XII
5 17 ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን I IX

18 ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን II X
19 ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን III XI
20 ደረጃ 4 አካባቢ ጤና አጠባበቅ ቴክኒሽያን IV XII
6 21 ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን I X
22 ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን II XI
23 ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን III XII
24 ደረጃ 4 ጤና ኤክስቴንሽን IV XIII
7 25 ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ I IX

26 ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛII X
27 ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ III XI
28 ደረጃ 3 ጤና ኤክስቴሽን ሰራተኛ IV XII
8 29 ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO) I XII
337
30 ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO) II XIII

31 ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO) III XIV
32 ህብረተሰብ ጤና አጠባበቅ (HO) IV XV
9 33 ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት I XIII

34 ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት II XIV
35 ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት III XV
36 ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት IV XVI
10 37 ፐብሊክ ሄልዝ ስፔሻሊሰት I XV

38 ፐብሊክ ሄልዝ ስፔሻሊሰት II XVI
39 ፐብሊክ ሄልዝ ስፔሻሊሰት III XVII
40 ፐብሊክ ሄልዝ ስፔሻሊሰት IV XVIII
11 41 ድንገተኛና ጽኑ ሕሙማን እንክብካቤ ነርስ ፕሮፌሽናል I XI

42 ድንገተኛና ጽኑ ሕሙማን እንክብካቤ ነርስ ፕሮፌሽናል II XII
43 ድንገተኛና ጽኑ ሕሙማን እንክብካቤ ነርስ ፕሮፌሽናል III XIII
44 ድንገተኛና ጽኑ ሕሙማን እንክብካቤ ነርስ ፕሮፌሽናል IV XIV
12 45 ኢመርጀንሲ ሜዲካል እና ክሪቲካል ኬር ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

ኢመርኢመርጀንሲ ሜዲካል እና ክሪቲካል ኬር ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት
46 II XIV
47 ኢመርጀንሲ ሜዲካል እና ክሪቲካል ኬር ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
48 ኢመርጀንሲ ሜዲካል እና ክሪቲካል ኬር ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔbሊስት IV XVI
13 የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ

49 ህክምና) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XV
የተቀናጀ ድንገተኛ ቀዶ ህክምና (የማህፀንና ፅንስ ህክምና እና አጠቃላይ ቀዶ
50 ህክምና) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XVI
51 ህክምና) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVII
52 ህክምና) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVIII
14 53 ደረጃ 4 ሜዲካል ራዲዮግራፊ ቴክኒሻን I IX

54 ደረጃ 4 ሜዲካል ራዲዮግራፊ ቴክኒሻን II X
55 ደረጃ 4 ሜዲካል ራዲዮግራፊ ቴክኒሻን III XI
56 ደረጃ 4 ሜዲካል ራዲዮግራፊ ቴክኒሻን IV XII
15 57 ሜዲካል ራዲዮሎጂክ ቴክኖሎጂ I XII

58 ሜዲካል ራዲዮሎጂክ ቴክኖሎጂ II XIII
59 ሜዲካል ራዲዮሎጂክ ቴክኖሎጂ III XIV
338
60 ሜዲካል ራዲዮሎጂክ ቴክኖሎጂ IV XV
16 61 ነርስ አንስቴትስት I XI
62 ነርስ አንስቴትስት II XII
63 ነርስ አንስቴትስት III XIII
64 ነርስ አንስቴትስት IV XIV
17 65 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል I XII

66 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል II XIII
67 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል III XIV
68 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል IV XV
18 69 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

70 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
71 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
72 አንስቴዥዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
19 73 ደረጃ 4 ነርስ I IX
74 ደረጃ 4 ነርስ II X
75 ደረጃ 4 ነርስ III XI
76 ደረጃ 4 ነርስ IV XII
20 77 ነርስ ፕሮፌስናል I XI
78 ነርስ ፕሮፌስናል II XII
79 ነርስ ፕሮፌስናል III XIII
80 ነርስ ፕሮፌስናል IV XIV
21 81 ቀዶ ህክምና ነርስ ፕሮፌሽናል I XI

82 ቀዶ ህክምና ነርስ ፕሮፌሽናል II XII
83 ቀዶ ህክምና ነርስ ፕሮፌሽናል III XIII
84 ቀዶ ህክምና ነርስ ፕሮፌሽናል IV XIV
22 85 ቀዶ ህክምና ክፍል ነርስ ፕሮፌሽናል I XI

86 ቀዶ ህክምና ክፍል ነርስ ፕሮፌሽናል II XII
87 ቀዶ ህክምና ክፍል ነርስ ፕሮፌሽናል III XIII
88 ቀዶ ህክምና ክፍል ነርስ ፕሮፌሽናል IV XIV
23 89 ጨቅላ ህፃናት ነርስ ፕሮፌሽናል I XI

90 ጨቅላ ህፃናት ነርስ ፕሮፌሽናል II XII
91 ጨቅላ ህፃናት ነርስ ፕሮፌሽናል III XIII
92 ጨቅላ ህፃናት ነርስ ፕሮፌሽናል IV XIV
339
24 93 ህፃናትና ታዳጊዎች ነርስ ፕሮፌሽናል I XI

94 ህፃናትና ታዳጊዎች ነርስ ፕሮፌሽናል II XII
95 ህፃናትና ታዳጊዎች ነርስ ፕሮፌሽናል III XIII
96 ህፃናትና ታዳጊዎች ነርስ ፕሮፌሽናል IV XIV
25 97 ፔዲያትሪክስና ቻይልድ ሄልዝ ነርሲንግ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

98 ፔዲያትሪክስና ቻይልድ ሄልዝ ነርሲንግ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
99 ፔዲያትሪክስና ቻይልድ ሄልዝ ነርሲንግ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
100 ፔዲያትሪክስና ቻይልድ ሄልዝ ነርሲንግ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
26 101 ኦንኮሎጅ ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

102 ኦንኮሎጅ ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
103 ኦንኮሎጅ ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
104 ኦንኮሎጅ ነርስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
27 105 ኦፕታልሚክ ነርስ III X

106 ኦፕታልሚክ ነርስ IV XI
28 107 ኦፍታልሚክ ፕሮፌሽናል I XI

108 ኦፍታልሚክ ፕሮፌሽናል II XII
109 ኦፍታልሚክ ፕሮፌሽናል III XIII
110 ኦፍታልሚክ ፕሮፌሽናል IV XIV
29 111 ካታራክት ሰርጅን I XII

112 ካታራክት ሰርጅን II XIII
113 ካታራክት ሰርጅን III XIV
114 ካታራክት ሰርጅን IV XV
30 115 ኦፕቶሜትሪ ፕሮፌሽናል I XI

116 ኦፕቶሜትሪ ፕሮፌሽናል II XII
117 ኦፕቶሜትሪ ፕሮፌሽናል III XIII
118 ኦፕቶሜትሪ ፕሮፌሽናል IV XIV
31 119 ደረጃ 5 ሣይካትሪ ነርስ I X

120 ደረጃ 5 ሣይካትሪ ነርስ II XI
121 ደረጃ 5 ሣይካትሪ ነርስ III XII
122 ደረጃ 5 ሣይካትሪ ነርስ IV XIII
32 123 ሳይካትሪ ፕሮፌሽናል I XI

124 ሳይካትሪ ፕሮፌሽናል II XII
340
125 ሳይካትሪ ፕሮፌሽናል III XIII

126 ሳይካትሪ ፕሮፌሽናል IV XIV
33 127 የተቀናጀ አዕምሮ ጤና ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

128 የተቀናጀ አዕምሮ ጤና ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XV
129 የተቀናጀ አዕምሮ ጤና ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVI
130 የተቀናጀ አዕምሮ ጤና ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVII
34 131 ክሊኒካል ሳይኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

132 ክሊኒካል ሳይኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XV
133 ክሊኒካል ሳይኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVI
134 ክሊኒካል ሳይኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVII
35 135 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል I XI

136 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል II XII
137 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል III XIII
138 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል IV XIV
36 139 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

140 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
141 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
142 ሚድዋይፈሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
37 143 ፕሮስተቴቲክ ኦርቶቲክ ፕሮፌሽናል I XI

144 ፕሮስተቴቲክ ኦርቶቲክ ፕሮፌሽናል II XII
145 ፕሮስተቴቲክ ኦርቶቲክ ፕሮፌሽናል III XIII
146 ፕሮስተቴቲክ ኦርቶቲክ ፕሮፌሽናል IV XIV
38 147 ኦኩፔሽናልቴራፒ ፕሮፌሽናል I XI

148 ኦኩፔሽናልቴራፒ ፕሮፌሽናል II XII
149 ኦኩፔሽናልቴራፒ ፕሮፌሽናል III XIII
150 ኦኩፔሽናልቴራፒ ፕሮፌሽናል IV XIV
39 151 የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል I XI

152 የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል II XII
153 የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል III XIII
154 የስነ-ምግብ ፕሮፌሽናል IV XIV
40 155 ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል I XI

156 ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል II XII
157 ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል III XIII
158 ጤና ማበልጸግ እና ጤና አጠባበቅ ትምህርት ፕሮፌሽናል IV XIV
341
41 159 ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል/ I XI

160 ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል/ II XII
161 ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል/ III XIII
162 ሀይጅንና አካባቢ ጤና አጠባባቅ /የሥራ ጤንነትና ደሕንነት ፕሮፌሽናል/ IV XIV
42 163 ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት I XIII

164 ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት II XIV
165 ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት III XV
166 ፊልድ ኢፒዲሞሎጂስት IV XVI
43 167 ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

168 ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
169 ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
170 ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
44 171 ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን I VII

172 ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን II VIII
173 ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን III IX
174 ደረጃ 4 ሄልዝ ኢንፎርሜሽን ቴክኒሽያን IV X
45 175 ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል I X

176 ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል II XI
177 ሄልዝ ኢንፎርማቲክስፕሮፌሽናል III XII
178 ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል IV XIII
46 179 ደረጃ 4 ባዩሜዲካል መሳሪያዎች ቴክኒሻን I IX

180 ደረጃ 4 ባዩሜዲካል መሳሪያዎች ቴክኒሻን II X
181 ደረጃ 4 ባዩሜዲካል መሳሪያዎች ቴክኒሻን III XI
182 ደረጃ 4 ባዩሜዲካል መሳሪያዎች ቴክኒሻን IV XII
47 183 ባዮሜዲካል ኢንጂነር I XI

184 ባዮሜዲካል ኢንጂነር II XII
185 ባዮሜዲካል ኢንጂነር III XIII
186 ባዮሜዲካል ኢንጂነር IV XIV
48 187 ደረጃ 3 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን I VI

188 ደረጃ 3 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን II VII
189 ደረጃ 3 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን III VIII
190 ደረጃ 3 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን IV IX
342
49 191 አኩፓንቸርና ኦሬንታል ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

192 አኩፓንቸርና ኦሬንታል ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
193 አኩፓንቸርና ኦሬንታል ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
194 አኩፓንቸርና ኦሬንታል ህክምና ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
50 195 ደረጃ 3 ፊዚዮቴራፒ ቴክኒሽያን I VIII

196 ደረጃ 3 ፊዚዮቴራፒ ቴክኒሽያን II IX
197 ደረጃ 3 ፊዚዮቴራፒ ቴክኒሽያን III X
51 198 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል I XI

199 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል II XII
200 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል III XIII
201 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል IV XIV
52 202 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

203 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
204 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
205 ፊዚዮቴራፒ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
53 206 የፊዚዮቴራፒ ሀኪም I XIV

207 የፊዚዮቴራፒ ሀኪም II XV
208 የፊዚዮቴራፒ ሀኪም III XVI
209 የፊዚዮቴራፒ ሀኪም IV XVII
54 210 ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል I XI

211 ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል II XII
212 ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል III XIII
213 ቤተሰብ ጤና ፕሮፌሽናል IV XIV
55 214 ደረጃ 4 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኒሺያን I IX

215 ደረጃ 4 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኒሺያን II X
216 ደረጃ 4 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኒሺያን III XI
217 ደረጃ 4 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኒሺያን IV XII
56 218 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል I XI

219 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል II XII
220 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል III XIII
221 ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል IV XIV
57 222 ሜዲካል ማይክሮባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

223 ሜዲካል ማይክሮባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
224 ሜዲካል ማይክሮባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
343
225 ሜዲካል ማይክሮባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
58 226 ሜዲካል ፓራሳይቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

227 ሜዲካል ፓራሳይቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
228 ሜዲካል ፓራሳይቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
229 ሜዲካል ፓራሳይቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
59 230 ሜዲካል ሄማቶሎጂ እና ኢሚኖሄማቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

231 ሜዲካል ሄማቶሎጂ እና ኢሚኖሄማቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
232 ሜዲካል ሄማቶሎጂ እና ኢሚኖሄማቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
233 ሜዲካል ሄማቶሎጂ እና ኢሚኖሄማቶሎጂ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
60 234 ደረጃ 4 ፎረንሲክ/ሞርቸሪ ቴክኒሻን I IX

235 ደረጃ 4 ፎረንሲክ/ሞርቸሪ ቴክኒሻን II X
236 ደረጃ 4 ፎረንሲክ/ሞርቸሪ ቴክኒሻን III XI
237 ደረጃ 4 ፎረንሲክ/ሞርቸሪ ቴክኒሻን IV XII
61 238 ፎ¶Ns!KÂ èKs!÷lÖ©! ላቦራቶሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

239 ፎ¶Ns!KÂ èKs!÷lÖ©! ላቦራቶሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XV
240 ፎ¶Ns!KÂ èKs!÷lÖ©! ላቦራቶሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVI
241 ፎ¶Ns!KÂ èKs!÷lÖ©! ላቦራቶሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVII
62 242 ደረጃ 4 ፋርማሲ ቴክኒሻን I IX

243 ደረጃ 4 ፋርማሲ ቴክኒሻን II X
244 ደረጃ 4 ፋርማሲ ቴክኒሻን III XI
245 ደረጃ 4 ፋርማሲ ቴክኒሻን IV XII
63 246 ፋርማሲ ፕሮፌሽናል I XII

247 ፋርማሲ ፕሮፌሽናል II XIII
248 ፋርማሲ ፕሮፌሽናል III XIV
249 ፋርማሲ ፕሮፌሽናል IV XV
64 250 ፋርማሲዩቲክስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

251 ፋርማሲዩቲክስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XV
252 ፋርማሲዩቲክስ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVI
65 253 ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን I VIII

254 ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን II IX
255 ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን III X
256 ደረጃ 3 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን IV XI
344
66 257 ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን I IX

258 ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻንII X
259 ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን III XI
260 ደረጃ 4 ድንገተኛ ሕክምና ቴክኒሻን IV XII
67 261 ደረጃ 4 ደንታል ቴራፒ/ሃይጂን ቴክኒሻን I IX

262 ደረጃ 4 ደንታል ቴራፒ/ሃይጂን ቴክኒሻን II X
263 ደረጃ 4 ደንታል ቴራፒ/ሃይጂን ቴክኒሻን III XI
264 ደረጃ 4 ደንታል ቴራፒ/ሃይጂን ቴክኒሻን IV XII
68 265 ዴንታል ሳይንስ ፕሮፌሽናል I XI

266 ዴንታል ሳይንስ ፕሮፌሽናል II XII
267 ዴንታል ሳይንስ ፕሮፌሽናል III XIII
268 ዴንታል ሳይንስ ፕሮፌሽናል IV XIV
69 269 ደንታል ሰርጅን I XIV

270 ደንታል ሰርጅን II XV
271 ደንታል ሰርጅን III XVI
272 ደንታል ሰርጅን IV XVII
70 273 ኢንተርን XI
71 274 ጠቅላላ ሀኪም I XIV
275 ጠቅላላ ሀኪም II XV
276 ጠቅላላ ሀኪም III XVI
277 ጠቅላላ ሀኪም IV XVII
72 278 ኢንዶክሪኖሎጂና ስኳር ህክምና ሰብ-ሰፔሻሊስት I XIX

279 ኢንዶክሪኖሎጂና ስኳር ህክምና ሰብ-ሰፔሻሊስት II XX
280 ኢንዶክሪኖሎጂና ስኳር HKMÂ ሰብ ስፔሻሊስት III XXI
73 281 ካንሰር ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

282 ካንሰር ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
283 ካንሰር ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
284 ካንሰር ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
74
285 ካንሰር ህክምና ሰብ ስፔሻሊስት I XIX
286 ካንሰር ህክምና ሰብ ስፔሻሊስት II XX
287 ካንሰር ህክምና ሰብ ስፔሻሊስት III XXI
75 288 አኔስቲዎሎጂ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

289 አኔስቲዎሎጂ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
345
290 አኔስቲዎሎጂ ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII

291 አኔስቲዎሎጂ ህክምና ስፔሻሊስት Iv XIX
76 292 ቆዳና አባላዘር ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

293 ቆዳና አባላዘር ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
294 ቆዳና አባላዘር ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
295 ቆዳና አባላዘር ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
77 296 ቆዳና አባላዘር ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

297 ቆዳና አባላዘር ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
298 ቆዳና አባላዘር ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
78 299 ፓቶሎጂ ስፔሻሊስት I XVI

300 ፓቶሎጂ ስፔሻሊስት II XVII
301 ፓቶሎጂ ስፔሻሊስት III XVIII
302 ፓቶሎጂ ስፔሻሊስት IV XIX
79 303 ማህጸንና ጽንስ ስፔሻሊስት I XVI

304 ማህጸንና ጽንስ ስፔሻሊስት II XVII
305 ማህጸንና ጽንስ ስፔሻሊስት III XVIII
306 ማህጸንና ጽንስ ስፔሻሊስት IV XIX
80 307 ማህጸን ካንሰር ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

308 ማህጸን ካንሰር ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
309 ማህጸን ካንሰር ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
81 310 መካንነት ሰብ ስፔሻሊስት I XIX

311 መካንነት ሰብ ስፔሻሊስት II XX
312 መካንነት ሰብ ስፔሻሊስት III XXI
82 313 ነፍሰ ጡር እና የጽንስህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

314 ነፍሰ ጡር እና የጽንስህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
315 ነፍሰ ጡር እና የጽንስህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
83 316 ጆሮ፣ የአፍንጫ፣ የጉሮሮ፣ የአንገትና የራስ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

317 ጆሮ፣ የአፍንጫ፣ የጉሮሮ፣ የአንገትና የራስ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
318 ጆሮ፣ የአፍንጫ፣ የጉሮሮ፣ የአንገትና የራስ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
319 ጆሮ፣ የአፍንጫ፣ የጉሮሮ፣ የአንገትና የራስ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
84 320 ፕላስቲክ እና ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

321 ፕላስቲክ እና ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
346
322 ፕላስቲክ እና ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII

323 ፕላስቲክ እና ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
85 324 ኢመርጀንሲ እና ክርቲካል ኬር ስፔሻሊስት I XVI

325 ኢመርጀንሲ እና ክርቲካል ኬር ስፔሻሊስት II XVII
326 ኢመርጀንሲ እና ክርቲካል ኬር ስፔሻሊስት III XVIII
327 ኢመርጀንሲ እና ክርቲካል ኬር ስፔሻሊስት IV XIX
86 328 ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

329 ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
330 ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
331 ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
87 332 አጥንት ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

333 አጥንት ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
334 አጥንት ቀዶህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
335 አጥንት ቀዶህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
88 336 ሕጻናት ቀዶ-ሕክምና ስፔሻሊስት I XVI

337 ሕጻናት ቀዶ-ሕክምና ስፔሻሊስት II XVII
338 ሕጻናት ቀዶ-ሕክምና ስፔሻሊስት III XVIII
339 ሕጻናት ቀዶ-ሕክምና ስፔሻሊስት IV XIX
89 340 ፎረንሲክ ህክምናና የቶክሲኮሎጂ ምርመራ ስፔሻሊስት I XVII

341 ፎረንሲክ ህክምናና የቶክሲኮሎጂ ምርመራ ስፔሻሊስት II XVIII
342 ፎረንሲክ ህክምናና የቶክሲኮሎጂ ምርመራ ስፔሻሊስት III XIX
343 ፎረንሲክ ህክምናና የቶክሲኮሎጂ ምርመራ ስፔሻሊስት IV XX
90 344 ጨቅላ ህጸናት ህክምና ሰብ-ሰፔሻሊስት I XIX

345 ጨቅላ ህጸናት ህክምና ሰብ-ሰፔሻሊስት II XX
346 ጨቅላ ህጸናት ህክምና ሰብ-ሰፔሻሊስት III XXI
91 347 ኒኩለር ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

348 ኒኩለር ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
349 ኒኩለር ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
350 ኒኩለር ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
92 351 ኒውሮሎጂ ስፔሻሊስት I XVI

352 ኒውሮሎጂ ስፔሻሊስት II XVII
353 ኒውሮሎጂ ስፔሻሊስት III XVIII
354 ኒውሮሎጂ ስፔሻሊስት IV XIX
347
93 355 ራዲዮሎጂ ስፔሻሊስት I XVI

356 ራዲዮሎጂ ስፔሻሊስት II XVII
357 ራዲዮሎጂ ስፔሻሊስት III XVIII
358 ራዲዮሎጂ ስፔሻሊስት IV XIX
94 359 ራዲዮሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

360 ራዲዮሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
361 ራዲዮሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
95 362 ጋስትሮ ኢንተሮሎጂና ሄፓቶሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

363 ጋስትሮ ኢንተሮሎጂና ሄፓቶሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
364 ጋስትሮ ኢንተሮሎጂና ሄፓቶሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
96 365 ዩሮሎጂ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

366 ዩሮሎጂ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
367 ዩሮሎጂ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
368 ዩሮሎጂ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
97 369 ፐልሞናሪ እና ክርቲካል ኬር ሰብ-ሰፔሻሊስት I XIX

370 ፐልሞናሪ እና ክርቲካል ኬር ሰብ-ሰፔሻሊስት II XX
371 ፐልሞናሪ እና ክርቲካል ኬር ሰብ-ሰፔሻሊስት III XXI
98 372 ውስጥ ደዌ ሰፔሻሊስት I XVI

373 ውስጥ ደዌ ሰፔሻሊስት II XVII
374 ውስጥ ደዌ ሰፔሻሊስት III XVIII
375 ውስጥ ደዌ ሰፔሻሊስት IV XIX
99 376 ልብ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

377 ልብ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
378 ልብ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
100 379 ኢንተርቨንሽናል ካርድዮሎጂ ሱፐር-ስፔሻሊስት I XXI

380 ኢንተርቨንሽናል ካርድዮሎጂ ሱፐር-ስፔሻሊስት II XXII
101 381 አዋቂ ኩላሊት ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

382 አዋቂ ኩላሊት ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
383 አዋቂ ኩላሊት ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
102 384 ዓይን ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

385 ዓይን ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
386 ዓይን ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
348
388 ዓይን ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
103 389 ህጻናት ህክምና ሰፔሻሊስት I XVI

390 ህጻናት ህክምና ሰፔሻሊስት II XVII
391 ህጻናት ህክምና ሰፔሻሊስት III XVIII
392 ህጻናት ህክምና ሰፔሻሊስት IV XIX
104 393 ህጸናት ኩላሊት ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

394 ህጸናት ኩላሊት ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
395 ህጸናት ኩላሊት ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
105 396 ህጻናት ልብ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

397 ህጻናት ልብ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
398 ህጻናት የልብ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
106 399 አፍ ውስጥ፣መንጋጋ እና ፊት ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

400 አፍ ውስጥ፣መንጋጋ እና ፊት ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
401 አፍ ውስጥ፣መንጋጋ እና ፊት ቀዶ ህክምና እፔሻሊስት III XVIII
402 አፍ ውስጥ፣መንጋጋ እና ፊት ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስትት IV XIX
107 403 ቤተሰብ ሕክምና ስፔሻሊስት I XVI

404 ቤተሰብ ሕክምና ስፔሻሊስት II XVII
405 ቤተሰብ ሕክምና ስፔሻሊስት III XVIII
406 ቤተሰብ ሕክምና ስፔሻሊስት IV XIX
108 407 ህጻናት ድንገተኛ እና ጽኑ ህክምና ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

408 ህጻናት ድንገተኛ እና ጽኑ ህክምና ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
409 ህጻናት ድንገተኛ እና ጽኑ ህክምና ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
109 410 አዕምሮ ህክምና ስፔሻሊስት I XVI

411 አዕምሮ ህክምና ስፔሻሊስት II XVII
412 አዕምሮ ህክምና ስፔሻሊስት III XVIII
413 አዕምሮ ህክምና ስፔሻሊስት IV XIX
110 414 ኒውሮሳይካትሪ ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

415 ኒውሮሳይካትሪ ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
416 ኒውሮሳይካትሪ ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
111 417 ህጻናትና ወጣቶች አእምሮ ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

418 ህጻናትና ወጣቶች አእምሮ ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
419 ህጻናትና ወጣቶች አእምሮ ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
349
112 420 አዲክሽን ሳይኪያትሪ ሰብ ስፔሻሊስት I XIX

421 አዲክሽን ሳይኪያትሪ ሰብ ስፔሻሊስት II XX
422 አዲክሽን ሳይኪያትሪ ሰብ ስፔሻሊስት III XXI
113 423 አረጋውያን አእምሮ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

424 አረጋውያን አእምሮ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
425 አረጋውያን አእምሮ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
114 426 ፎረንሲከ ሳይካትሪ ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

427 ፎረንሲከ ሳይካትሪ ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
428 ፎረንሲከ ሳይካትሪ ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
115 429 ፎረንሲክ ኬሚስትሪና ቶክሲኮሎጂላቦራቶሪ ፕሮፌሽናል I XII

430 ፎረንሲክኬሚስትሪናቶክሲኮሎጂላቦራቶሪፕሮፌሽናል II XIII
431 ፎረንሲክኬሚስትሪናቶክሲኮሎጂላቦራቶሪፕሮፌሽናል III XIV
432 ፎረንሲክኬሚስትሪናቶክሲኮሎጂላቦራቶሪፕሮፌሽናል IV XV
116 433 ራዲዮ አሚኖ አሴይ እና ሌሎች አሚኖ አሴይ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII
435 ራዲዮአሚኖአሴይእናሌሎችአሚኖአሴይፕሮፌሽናልስፔሻሊስት II XIV
436 ራዲዮአሚኖአሴይእናሌሎችአሚኖአሴይፕሮፌሽናልስፔሻሊስት III XV
437 ራዲዮአሚኖአሴይእናሌሎችአሚኖአሴይፕሮፌሽናልስፔሻሊስት IV XVI
117 438 ኒውክለር ሜዲሲን ቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል I XII

439 ኒውክለርሜዲሲንቴክኖሎጂፕሮፌሽናል II XIII
440 ኒውክለርሜዲሲንቴክኖሎጂፕሮፌሽናል III XIV
441 ኒውክለርሜዲሲንቴክኖሎጂፕሮፌሽናል IV XV
118 442 ኒኩሊየር ሜዲሲን ቴክኖሎጂፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

443 ኒኩሊየርሜዲሲንቴክኖሎጂፕሮፌሽናልስፔሻሊስት II XV
444 ኒኩሊየርሜዲሲንቴክኖሎጂፕሮፌሽናልስፔሻሊስት III XVI
445 ኒኩሊየርሜዲሲንቴክኖሎጂፕሮፌሽናልስፔሻሊስት IV XVII
119 446 ኦፕቶሜትሪ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

447 ኦፕቶሜትሪፕሮፌሽናልስፔሻሊስት II XIV
448 ኦፕቶሜትሪፕሮፌሽናልስፔሻሊስት III XV
449 ኦፕቶሜትሪፕሮፌሽናልስፔሻሊስት IV XVI
120 450 የኒውክለር ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

451 የኒውክለርህክምናሰብ-ስፔሻሊስት II XX
452 የኒውክለርህክምናሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
350
121 453 ፎረንሲክ ፓቶሎጂ ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

454 ፎረንሲክፓቶሎጂሰብ-ስፔሻሊስት II XX
455 ፎረንሲክፓቶሎጂሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
122 456 ህፃናት ኢንዶክሪን ህክምና ሰብ-ሰፔሻሊስት I XIX

457 ህፃናትኢንዶክሪንህክምናሰብ-ሰፔሻሊስት II XX
458 ህፃናትኢንዶክሪንህክምናሰብ-ሰፔሻሊስት III XXI
123 459 ዩሮሎጂ ቀዶህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

460 ዩሮሎጂቀዶህክምናሰብ-ስፔሻሊስት II XX
461 ዩሮሎጂቀዶህክምናሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
124 462 የልብ ቀዶ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

463 የልብቀዶህክምናሰብ-ስፔሻሊስት II XX
464 የልብቀዶህክምናሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
125 465 ኦርቶፔዲክ ትራዉማ ሰብ-ሰፔሻሊሰት I XIX

466 ኦርቶፔዲክትራዉማሰብ-ሰፔሻሊሰት II XX
467 ኦርቶፔዲክትራዉማሰብ-ሰፔሻሊሰት III XXI
126 468 የህጻናት የተላላፊ በሽታዎች ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

469 የህጻናትየተላላፊበሽታዎችህክምናሰብ-ስፔሻሊስት II XX
470 የህጻናትየተላላፊበሽታዎችህክምናሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
127 471 ኦርቶፔዲክስ ኦንኮሎጂ ሰብ- ስፔሻሊስት I XIX

472 ኦርቶፔዲክስኦንኮሎጂሰብ- ስፔሻሊስት II XX
473 ኦርቶፔዲክስኦንኮሎጂሰብ- ስፔሻሊስት III XXI
128 474 የህፃናት ኦርቶፔዲክ ስሰብ-ሰፔሻሊሰት I XIX

475 የህፃናትኦርቶፔዲክስሰብ-ሰፔሻሊሰት II XX
476 የህፃናትኦርቶፔዲክስሰብ-ሰፔሻሊሰት III XXI
129 477 ስፓይን ኦርቶፔዲክስ ሰብ- ስፔሻሊስት I XIX

478 ስፓይን ኦርቶፔዲክስ ሰብ- ስፔሻሊስት II XX
479 ስፓይን ኦርቶፔዲክስ ሰብ- ስፔሻሊስትIII XXI
130 480 ኦርቶፔዲክስ ፖርትና አርትሮስኮፒ ህክምና ስብስፔሻሊስት I XVIII

481 ኦርቶፔዲክስ ፖርትና አርትሮስኮፒ ህክምና ስብስፔሻሊስት II XIX
482 ኦርቶፔዲክስ ፖርትና አርትሮስኮፒ ህክምና ስብስፔሻሊስት III XX
131 483 ጤና ረዳት X
351
132 484 ራዲዬሽን ቴራፒስት(RTT) X
133 485 ደረጃ 4 ኦዲዮሜትሪቴክኒሻን I VIII

486 ደረጃ 4 ኦዲዮሜትሪቴክኒሻን II IX
487 ደረጃ 4 ኦዲዮሜትሪቴክኒሻን III X
488 ደረጃ 4 ኦዲዮሜትሪቴክኒሻን IV XI
134 489 መለስተኛ የጤና ኤክስቴንሽን ሰራተኛ X
135 490 ደረጃ 4 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን I VII

491 ደረጃ 4 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን II VIII
492 ደረጃ 4 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን III IX
493 ደረጃ 4 አውቶክሌቭና ስትራላይዜሽን ቴክኒሻን IV X
136 494 አርትሮፕላስቲ ሰብ- ስፔሻሊስት I XIX

495 አርትሮፕላስቲ ሰብ- ስፔሻሊስት II XX
496 አርትሮፕላስቲ ሰብ- ስፔሻሊስት III XXI
137 497 ሜዲካል ባዮቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

498 ሜዲካል ባዮቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
499 ሜዲካል ባዮቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
500 ሜዲካል ባዮቴክኖሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
138 501 ስፒችና ላንጉጅ ቴራፒ ፕሮፌሽናል I XI

502 ስፒችና ላንጉጅ ቴራፒ ፕሮፌሽናል II XII
503 ስፒችና ላንጉጅ ቴራፒ ፕሮፌሽናል III XIII
504 ስፒችና ላንጉጅ ቴራፒ ፕሮፌሽናል IV XIV
139 505 ክሊኒካል ኬሚስትሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

506 ክሊኒካል ኬሚስትሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
507 ክሊኒካል ኬሚስትሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
508 ክሊኒካል ኬሚስትሪ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
140 509 ክሊኒካል-ሞለኪዩላር ባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIII

510 ክሊኒካል-ሞለኪዩላር ባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XIV
511 ክሊኒካል-ሞለኪዩላር ባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XV
512 ክሊኒካል-ሞለኪዩላር ባዮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVI
141 513 የህጻናት ነርቭ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX

514 የህጻናት ነርቭ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
515 የህጻናት ነርቭ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት III XXI
352
142 516 ራድዮ ፋርማሲ (ኑዩክሌር ፋርማሲ) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት I XIV

517 ራድዮ ፋርማሲ (ኑዩክሌር ፋርማሲ) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት II XV
518 ራድዮ ፋርማሲ (ኑዩክሌር ፋርማሲ) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት III XVI
519 ራድዮ ፋርማሲ (ኑዩክሌር ፋርማሲ) ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት IV XVII
143 520 ክሊኒካል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

521 ክሊኒካል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XV
522 ክሊኒካል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVI
523 ክሊኒካል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVII
144 524 ፋርማሲዩቲካል ሰፕላይ ቼይን ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት I XIV

525 ፋርማሲዩቲካል ሰፕላይ ቼይን ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት II XV
526 ፋርማሲዩቲካል ሰፕላይ ቼይን ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት III XVI
527 ፋርማሲዩቲካል ሰፕላይ ቼይን ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት IV XVII
145 528 ፋርማኮ ኢፒዴምዮሎጂ እና ሶሻል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት I XIV

529 ፋርማኮ ኢፒዴምዮሎጂ እና ሶሻል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት II XV
530 ፋርማኮ ኢፒዴምዮሎጂ እና ሶሻል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት III XVI
531 ፋርማኮ ኢፒዴምዮሎጂ እና ሶሻል ፋርማሲ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት IV XVII
146 532 ፋርማኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት I XIV

533 ፋርማኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት II XV
534 ፋርማኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት III XVI
535 ፋርማኮሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊሰት IV XVII
147 536 ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት II XIV

537 ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት III XV
538 ትሮፒካል ዴርማቶሎጂ ፕሮፌሽናል ስፔሻልስት IV XVI
148 539 አሲስታንት ሜዲካል ላቦራቶሪ ቴክኒሺያን X
149 540 አሲስታንት ነርስ X
150 541 አሲስታንት ፋርማሲ ቴክኒሻን X

151 542 ዩሮ-ጋይናኮሎጂ እና ፐልቪክ ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት I XIX
543 ዩሮ-ጋይናኮሎጂ እና ፐልቪክ ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት II XX
ዩሮ-ጋይናኮሎጂ እና ፐልቪክ ሪኮንስትራክቲቭ ቀዶ ህክምና ሰብ-ስፔሻሊስት
544 III XXI
152 555 አድቫንስድ ፐሮፌሽናል ነርስ ስፔሻሊስት I XIII
556 አድቫንስድ ፐሮፌሽናል ነርስ ስፔሻሊስት II XIV
557 አድቫንስድ ፐሮፌሽናል ነርስ ስፔሻሊስት III XV
558 አድቫንስድ ፐሮፌሽናል ነርስ ስፔሻሊስት IV XVI
353
153 559 ኒዮናታል አድቫንስድ ላይ ሰፖርት ፕሮፎሽናል ስፔሻሊስት I XIII

560 ኒዮናታል አድቫንስድ ላይ ሰፖርት ፕሮፎሽናል ስፔሻሊስት II
561 ኒዮናታል አድቫንስድ ላይ ሰፖርት ፕሮፎሽናል ስፔሻሊስት III
562 ኒዮናታል አድቫንስድ ላይ ሰፖርት ፕሮፎሽናል ስፔሻሊስት IV
154 563 ሂስቶቴክኖሎጂስት I XI

564 ሂስቶቴክኖሎጂስት II XII
565 ሂስቶቴክኖሎጂስት III XIII
566 ሂስቶቴክኖሎጂስት IV XIV
354
አባሪ-II ቀደም ሲል ከተመዘነው ጋር የተዛመዱ (Matched)
ተ.ቁ አዳዲሶቹ ሙያ ቀደም ብሎ ከተመዘነው ጋር የተዛመደ

1 ማስተር ኦፍ ሳይንስ በክሪቲካል ኬር ነርስ የኢመርጀንሲ ሜዲካል እና ክሪቲካል ኬር ነርስ
ፕራክትሽነር ፕሮፊሽናል ስፔሻሊስት
2 ማስተር ኦፍ ሳይንስ በክሪቲካል ላብራቶሪ ሳይንስ ክሊኒካል ኬሚስትሪ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት
ክሊኒካል ኬሚስትሪ
3 ኤምዲ+ማክሮ-ባዮሎጂ ፐብሊክ ሄልዝ ስፔሻሊስት ጋር የሚዛመድ ሆኖ
በስራ ላይ ላሉት ለአንድ ጊዜ ብቻ ድልድል
እንዲደረግላችው
4 ሄልዝ ሳይኮሎጂ ማስተርስ ከክሊኒካል ሳይኮሎጂ ፕሮፌሸናል ስፔሻሊስት በስራ
ላይ ላሉት ለአንድ ጊዜ ብቻ ድልድል
እንዲደረግላችው፡፡
5 ኤም.ኤስ.ሲ ማተርናል እና ኒዮናታል ነርሲንግ አድቫንስ ፕሮፌሽናል ነርስ ስፐተሸሊስት
6 ክሊኒካል ትሮፒካል ኢንፌክሽየስ ዲዚዝ ኤንድ ኢንፌክሽየስ ዚዝ ፐሮፌሽናል ስፔሻሊስት
ኤች.አይ.ቪ ሜዲስን
7 ኦፍታልሚክ ስፔሻላይዝድ ነርሲንግ ኦፍታልሚክ ፕሮፌሽናል
8 ኤም.ፒ.ኤች አፕላይድ ፐብሊክ ሄልዝ ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት
9 ኤም.ፒ.ኤች ኦኮፔሽናል ሄልዝ ኤንድ ሴፍቲ ፐብሊክ ሄልዝ ፕሮፌሽናል ስፔሻሊስት
10 ሄልዝ ሰርቪስ ማኔጅመት በጤና ማበልፀግ እና የጤና ትምህርት
11 ሄልዝ ኬር ማኔጅመት በጤና ማበልፀግ እና የጤና ትምህርት
355

JD 6 - Public Health, HI & IESO

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JD 6 - Public Health, HI & IESO

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

JD 6 - Public Health, HI & IESO

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

በነጥብ የሥራ ምዘና ዘዴ የተመዘኑ

የጤና ሙያ በነጥብ የሥራየሥራ

ሄልዝ ኢንፎርማቲክስ ፕሮፌሽናል-I .......................................................................................... 202

ወደ ሥራ ዓለም የሚቀላቀሉ አዲስ የጤና ባለሙያዎች ሰለ ሥራቸው ተገቢውን ትውውቅና

በተቋማት ውስጥ በየደረጃው ያሉ የስራ ክፍል ኃላፊዎች በስራቸው ያሉ ሠራተኞች ማከናወን

የጤና ባለሙያዎች ኃላፊነታቸውን፣መብቶቻቸውንና ግዴታዊቻቸውን በሚገባ አውቀው

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

 የህክምና መስጫ ተቋማት፣የህክምና መስጫ ስፍራ ከእንፍክሽን ነጻ መሆናቸውንና ደህንነታቸው መጠበቁን

 ለተለያዩ ተላላፊና ተላላፊ ላልሆኑ በሽታዎች መከላከያ ዜደዎችን፣ ይፈፅማል፣ያስፍጽማል፡፡

3.9. እውቀትና ክህሎት፣

የሥራ ትንተና ባለሙያ ሥም ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

 የረጅም እና የአጭር ጊዜ የቤተሰብ ዕቅድ አገልግሎት ይሰጣል፤

 መረጃዎችን በመተንተን ለውሳኔ ያቀርባል፡፡

3.9. እውቀትና ክህሎት፣

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

ያማከራል ፣ ይቆጣጠራል ፣ውሳኔም ይሰጣል፡፡

በመለየት ትምህርት፣ ህክምናና የምክር አገልግሎት ይሰጣል፤

ውጤት 9፡ ለጤና ባለሙያ ተማሪዎች ተግባር ተኮር ትምርት መስጠት፣

3.9. እውቀትና ክህሎት፣

3.9.2 ሥራውን ለመጀመር የሚያስፈልግ የሥራ ልምድ

የሥራ ትንተና ባለሙያ ሥም ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

II. የሥራ መደቡ ዋና ዓላማ፣ከሥራ መደቡ የሚጠበቁ ውጤቶችና ተግባራት

 የተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች ማለትም ኦቶስኮፕ፣ ኦፕታልሞስኮፕ፣ ሉምባር ፓንክቸር፣ ሬክቶስኮፒና

የህክምና ዕርታዳታ ይሰጣል፡፡

 ለተግባር ልምምድ የሚመደቡ ተማሪዎችን ይቀበላል፣ ያስተናግዳል፡፡

3.9. እውቀትና ክህሎት፣

የሥራ ትንተና ባለሙያ ሥም ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

የሥራው ደረጃ የሥራው ኮድ

 የህብረተሰብ ጤና ፕሮግራሞች በተቀመጠላቸው የጊዜ ቅደም ተከተል እንዲፈጸሙ ያደርጋል፡፡

የሥራ ልምዱ ለማግኘት የሚጠይቀው ጊዜ ልምዱ የሚገኝበት የሥራ ዓይነት

የሥራ ዝርዝሩን ያዘጋጀው ባለሙያ ሥም ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማ ቀን

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሺን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

 bHBrtsb# ውስጥ ያሉትን የስነ-ተዋልዶ ችግሮች በመለየት የመፍትሄ አቅጣጫዎችን ይጠቁማል፤

ይገመግማል፣ የረጅም ግዜ እቅድ ስራ ላይ ይሳተፋልÝÝ

ÃµÿÄL½ ymk§kÃ SLèCN YnDÍL½ HBrtsb#N b¥StÆbR ymk§kL |‰ãCN ÃkÂWÂLÝÝ

ውጤት 4፡ የስራ ላይ ስልጠና መስጠት፣

 ለተግባር ልምምድ የሚመደቡ ተማሪዎችን ይቀበላል፣ ያስተናግዳል፣

 የጥራት ማሻሻያ አፈፃፀም ላይ ሪፖርት ያዘጋጃል፣

የሥራ ልምዱ ለማግኘት የሚጠይቀው ጊዜ ልምዱ የሚገኝበት የሥራ ዓይነት

የሥራ ዝርዝሩን ያጸደቀው የኃላፊው ሥም የሥራ መደቡ መጠሪያ ፊርማቀን

የሥራ ዝርዝር መግለጫ ቅጽ

የቅርብ ኃላፊ የሥራ መደብ /ተጠሪነት በሲቪል ሰርቪስ ኮሚሺን/ቢሮ ብቻ የሚሞላ

l@lÖC yGBzT F§¯T bmlyT l¸mlkT xµL ÃqRÆL፡፡

Ym‰L½ ymk§kÃ SLèCN YnDÍL½ HBrtsb#NÂ y¸mlk¬cWN ÆlDRš xµ§TN

 የተሳታፊዎችን በዕርዕሱ ላይ ያላቸውን የዕውቀት ደረጃ ይለያል፡፡