Medeniyet

KİTAPTA BÖLÜM

  Bu bildiride, Sezai Karakoç’un medeniyetimizin temel unsurlarını bir araya getirecek asıl kurum olarak düşündüğü üniversite telakkisi konu edilmektedir. Ancak o, üniversitelerin, binaları, öğrenci alımı, fakülte ve bölümleri ile ders programlarının nasıl yapılacağına dair ayrıntılı teknik meselelere girmez. O daha çok, “Üniversite ruhu ne olmalıdır?”, “Bir milletin medeniyet algısı ve düşünce perspektifi nasıl şekillenmelidir?” gibi sorulara cevap vermeye çalışmaktadır. Onun, meselenin nazariyat boyutuna bakan düşünceleri ile özellikle medrese ve üniversite arasındaki kopuşa/kırılmaya yönelik orijinal görüşleri bildirinin ana temasını oluşturacaktır. Buna ilave olarak, onun üniversite kurumunun batı taklidi gidişatı ile milletin ruh kökünden kopmasının nelere mal olduğuna dair görüşleri tartışılacak ve üniversiteler nasıl düzeltilmelidir, sorusuna verdiği cevaplar incelenecektir.

GİRİŞ

İnsanlığın toplu olarak yaşamaya başladığı ilk günden itibaren Medeniyetleşme çabası başlamıştır. Medeniyetleşme aşaması hukuk, siyaset, iktisada ve sosyal alanlarında başlamasıyla birlikte toplumlar yâda topluluklar arası geçiş veyahut çatışma meydana gelmiştir. İnsanlık tarihinde başta eski Yunan, Mısır, Fars, Roma ve İslam medeniyeti olmak üzere birçok medeniyet evresi mevcuttur. Yazılı tarih açısıyla ele aldığımız zaman Batılı tarihçiler Medeniyetleşmeyi Antik Yunan dediğimiz bizimde Eski Yunan olarak tanımladığımız dönemden başlatmaktadırlar. Bilim adamlarını ortaya atmış oldukları bu fikrin ana sebebi ise yazılı ilk eserlerin bu bölgede bulunmuş olmasıdır. İnsanlık tarihin önemli evreleri açısından baktığımızda ise Eski Yunan Medeniyeti ile İslam medeniyeti arasında bir geçiş olduğunu söylememek yanlış olacaktır. Bazı Batılı Tarihçilere göre iki medeniyet arasında geçiş olsa dahi İslam Medeniyeti'nin İlmi yâda Batılı tarzda Bilim üzere çalışmalarını Eski Yunanda, Hukuk ve devlet idare sistemlerini ise Roma, Bizans ve Kısmen Fars medeniyetinden aldığını iddia ederek İslam medeniyetini küçümseme çabası içindedirler. Batılı Tarihçilerin bu şekilde çalışma yapmasının ana sebebi ise Bilgi ve Bilim merkezinin batı olduğunu göstermek amaçlıdır. Batılı tarihçilerin bu bakış açısına ana sebebi ise zihinlerinin altında yatmak olan oryantalizm olduğunu söyleye biliriz. Tarihi seyirler içinde Bilim ve Bilgi birçok medeniyet içinde geçiş göstermiştir. Batılı tarihçiler her ne kadara bilgi ve bilimin batıdan çıktığını ispatlamak için uğraşsa da bu tamamen yanlıştır. Bilim bulunduğu coğrafyanın etkisi ve kültür ile yorularak farklı şekiller almış ve bu şekilde kendini geliştire bilmiştir. Avrupalı tarihçiler bunu görmek istememelerine ana sebebinde ise İslam Medeniyetin Zirve yaptığı Müslümanlar için Altın Çağ, Avrupa için ise Karanlık veyahut Orta çağ olarak ayırdığımız dönemi yaşamsı etkili olduğu gibi Din ile Bilmen bir araya gelip İlmi oluşturamayacağını düşünmeleri yatmaktadır. Bu çalışmalara karşı Eski Yunan Medeniyeti ile İslam medeniyeti hakkında bilgiler verip birbirleri arasında meydana gelen bilimsel, Hukuksal, Siyasal, Eğitimsel ve Sosyal hayat üzerine olan etkileri ele alacağız. Son olarak ise Avrupa'nın İslam Medeniyetini

Ö Z Ömer Seyfettin, fikirleriyle, makaleleriyle ve hikâyeleriyle Türk edebiyatının önemli bir ismi olarak adını edebiyat tarihine yazdırmıştır. Eserlerinde milli tarih ve kültüre ait unsurları ağırlıklı olarak kullanmasının yanı sıra Batılılaşmanın sembolik düzeyde tartışmasına da sıkça yer vermiş bir yazardır. Türk toplumunun değişim ve yenileşme sürecinde yaşadığı sıkıntılar ve çözüm önerileriyle adından sıkça söz ettirmiştir. Bu çalışmada Ömer Seyfettin'in "Beşeriyet ve Köpekler" hikâyesinde üç temel düşüncenin vurgusu üzerinde durulacaktır. Doğulu toplumların geri kalmışlığının batılı bir nazarla eleştirisi, medeniyetin doğuşunda köpeğin rolü üzerine düşünceler ve akıl ile kalbin mukayesesi. Ayrıca Doğu-Batı mukayesesinde karşımıza çıkan 'köpek' hem Ömer Seyfettin hem de Peyami Safa'nın "Fatih-Harbiye" romanı üzerinden mukayese edilerek izaha çalışılacaktır. İki metin, metinlerarasılık düzleminde ele alınırken aynı zamanda Batı'yı temsil etme noktasında 'köpek' üzerinden vurgulanan değerler edebiyat sosyolojisi açısından değerlendirilmeye tabi tutulacaktır. A B S T R A C T Ömer Seyfettin, with his thought, articles and stories, as an important name in Turkish literature, has written his name in the history of literature. He is a writer, given place to the discussion of Westernization on the symbolic level in his works as well as used frequently elements of national history and culture. He has his name rather frequently mentioned by troubles that had suffered and solution offers in the process of change and innovation of Turkish society. In this study, will be focussed on the emphasis of three main ideas in Ömer Seyfettin's "Beşeriyet ve Köpek" story. A critique of the backwardness of eastern societies with a western perspective, opinions on the role of the dog in the birth of civilization and the comparison of mind and heart. In addition, the dog that confront to us in the comparison of East and West will be explained by comparison on both Omer Seyfettin and Peyami Safa's "Fatih-Harbiye" novel. While the two texts will be discussed in the intertextuality ground, in the same time the values highlighted by the 'dog' at the point of representing the West will be evaluated in terms of the sociology of literatüre.

Türk çocuklarının terbiyeli, ahlaklı, milli ve manevi değerlerine bağlı birer insan olarak yetişmesi milletin devamlılığı ve yüceltilmesi açısından önemlidir. Bunun farkında olan Ziya Gökalp, Yeni Mecmua ve Muallim dergilerinde eğitim üzerine yazılar yazmıştır. Gökalp yazılarında özellikle “terbiyenin sosyolojiye tatbiki” üzerinde durmuştur. Bu inceleme Gökalp'in yazmış olduğu makalelerde değindiği kavramlara dair bir inceleme yazısıdır.

Türk düşün hayatında bir mütefekkir, bir münekkit ve bir âlim olarak önemli bir yeri olan Cemil Meriç, Batı tesiriyle fikri bunalım ve arayış içindeki Türk dünyasını kültürden irfana taşıyan, muhafazakârlık ve modernite arasında bir köprüdür. O, Batı’yı tümden itirazcı bir tutumla reddetmek yerine, olumlu taraflarının mutedil bir yaklaşımla yerlileştirilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu süreçte, Meriç’in telâkkisinde, anahtar kavram ve daha da önemlisi temel problem, medeniyettir. Bu çalışmada, Türk irfanı ile bağını  koparmadan, sağlam bir muhakeme ile Doğu’yu Batı’ya karşı savunan Cemil Meriç’in medeniyet telâkkisi ele alınacaktır.

Sahip olduğu değerler cetvelinde Mehmed
Âkif Ersoy, güçlüyken tevazu sahibi ve
güçsüzken vakâr durabilmenin; anlık/günübirlik kaygılardan sıyrılabilmenin tanımladığı hedefte yer alan adamdır. Kendinden öncekilerin taşıdığı değerler manzumesini, bir
emanettâr bilinciyle devralan Âkif, yaşadığı
toplumun tarihsel belleğinin tam da yenilenmeye ihtiyaç duyduğu bir zaman kesitinde,
milletinin iradesine kuvvetle nüfuz edebilmiş
bir sanatkârdır

Bu metinde daha önce başka bir makalemde işlenmiş olan, kurucu kavramların nitelikleri üzerinde farklı boyutları ile yeniden durulmuştur. Burada (daha önce imparatorluk kavramı seçilmişti) örnek olarak Kültür ve Medeniyet kavramları seçilmiştir. Bu kavramların etimolojileri ve tarihsel-sosyolojik temelleri üzerinde durularak göç etmiş oldukları farklı bağlam ve ortamlarda aslında nelere mal oldukları ve neye yol açtıkları irdelenmektedir.

Öz: Oldukça farklı anlamlarda ve bazen tamamen ilintisiz bağlamlarda kullanılan “medeniyet” kavramı özellikle kültürel karşılaştırmaların yapıldığı pek çok tartışma düzleminde merkezi bir kavram olarak karşımıza çıkmakta ve bu yüzden felsefi çevrelerin analitik çözümlemesini artık daha fazla hak etmektedir. Bu çalışma, öncelikli hedef olarak, medeniyetin kurucu/asli (constitutive/essential) unsurlarını hem zihinsel alanda, hem de zihin dışı, dış dünya alanında kapsamlı bir şekilde ele almakta ve bir kavram içeriği haritası çıkarmaktadır. Bu hedefi gerçekleştirirken makale hem olgu analizi yöntemini kullanmakta, hem de hangi olgunun “medeniyet” olarak adlandırılacağı tartışmasının aslında bir isimlendirme meselesi olabileceğini göz önünde tutmaktadır. Makale, ikincil hedef olarak,  medeniyet kavramı ile bu kavramın hem kurucu, hem de bir gösterge unsuru olan “değer” olgusu arasındaki inşa edici ilişkiye dikkat çekmekte ve bu ilişkiden yola çıkarak medeniyetleri karşılaştırmanın imkânını, medeniyetler arası ilişki ve alışverişlerin doğasını ve son olarak medeniyet ve gelişmişlik arasındaki ilişkiyi sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: medeniyet, kurucu unsur, değer, gelişmişlik

Modernliğin gözde kavramlarından medeniyet, Avrupalı sekülerleşme sürecinin sonunda dinin yerini alan makro bir sistem olarak doğdu ve kültürel etkileşim ve değişim yoluyla Batılı dünya tarafından Batı-dışı dünyaya hâkim norm olarak kabul ettirildi. Tüm Batı-dışı dünya gibi Türkiye’nin yaklaşık 150 yıllık bir geçmişe sahip olan bu kavramla hesaplaşması devam ediyor. (...) “Demokrasi” kabilinden Batılı modernliğin tüm künhüne varılmaz kavramları gibi bu da uzunca bir süre daha Doğulu aydınların zihinlerini meşgul edecek görünüyor. Bu sayı da öncekiler gibi alanı kuşatmaktan ziyade bu konudaki entelektüel girişimin ulaştığı seviyeyi yansıtmaya yönelik makalelerden oluşuyor. (...)
İyi okumalar!
Prof. Dr. Bedri Gencer

Samuel Huntington’ın “Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması” adlı kitabı değişen dünyada yeni mücadelenin kaynağı olarak ekonomi ve ideolojileri değil, medeniyetleri esas almaktadır. Medeniyetler Çatışması kavramı Huntington ile anılsa da aslında Bernard Lewis tarafından ortaya atılmıştır. Lewis, 1990’da yayımladığı “Müslüman Öfkenin Kökenleri” adlı makalesinde medeniyetler çatışmasının “Müslümanlar ve Batı” arasında yaşanacağını söyleyerek kavramı ilk kullanan kişi olmuştur lakin kavramın kurumsallaşması Huntington ile gerçekleşmiştir. Aslında hem Huntington hem de Lewis, Oryantalizmin kurucusu Edward Said’in tanımladığı birçok konuyu ele alan onun izinden giden kişilerdir.

oğrafya kaderdir" sözünün sahibi İbn Haldun, 1300'lü yıllarda yaşadığı toprakların da iyi bir gözlemcisi olarak coğrafyanın, milletlerin kaderini belirleyen en önemli unsurlar arasında yer aldığını göstermeye çalışmıştır. İbn Haldun, en ünlü eseri Mukaddime'de insan, toprak, cemiyet, fiziki çevre, millet ve coğrafi bölge münasebetlerinden, dünyanın yapısından, yaradılışından, oluş ve en son aldığı biçimden, sahip olduğu özelliklerinden bahsederek insana, ondan kavim ve kabilelere, oradan da milletlere ve devletlere kadar detaylı açıklamalar yapar. Herşeyi kapsamlı bir düzen içerisinde görerek sosyal hayatın kapsamlı bir izahını okuyucularına sunar 1 .

Toplumsal bir varlık olarak insana özgü olan belirti, nitelik ve özelliklerle, birinin belirli bir kimse olmasını sağlayan şartların bütünü olan kimlik; aynı zamanda milletlerin kendilerini tanımlarken öne çıkardıkları değerler dizgesidir. Dil ise iletişim işlevinin yanı sıra binlerce yıllık tecrübe ve birikimi taşıyıp sonraki nesillere ulaştırarak kültürel sürekliliği sağlayan, toplumu millete dönüştüren en önemli unsurdur. Kimlik ve dil, birinin diğerinden doğduğu ve birbirini dönüştürdüğü aynı gerçeğin iki yüzüdür. Bir ulusun ruhunun dış görünüşü olan dil; “ben” ile ortaya çıkan, ortak yaşantı neticesinde “biz”e dönüşen kimliği kurar, korur ve kimliğe millî bir nitelik kazandırır. Varlığın korunmasının temel şartı “millî” olabilmek ve bu ruhun sürekliliğini sağlayabilmektir. Ortak değerlerin oluşturduğu millî kimliğin sonraki kuşaklara aktarılması ancak dil ile sağlanacaktır. Türk milleti bu bilinçle dili ilk yazılı ürünleri olan Orhun Yazıtları’ndan itibaren şuurla kullanmış, düzeni kurmuş ve korumuş, kendisi olmuş, medeniyet tarihine kendince (adalet, bilim) yön vermiştir. Böylelikle dil sadece kimliğin taşıyıcısı değil, aynı zamanda kurucu unsuru olmuştur. Tarihi seyir içerisinde dilinin ruhu olduğunun bilincinde olan Türk milleti, dil konusuna özenle yaklaşmış, varlık mührünü yaşadığı coğrafyalara bıraktığı ölümsüz eserlerle vurmuş ve millet olma vasfına sahip olduğunu bu eserler vasıtasıyla ortaya koymuştur. Biz bu çalışmada Orhun’dan Anadolu’ya uzanan geniş coğrafyada Türklerin millî dil ve kültür bilinciyle verdiği, Türkçenin gücünü ve güzelliğini gösteren eserlerden hareketle millî kimliğin oluşturulması ve korunmasında dilin önemine değinmeye çalışacağız.

İbn Haldun’un Mukaddimesinin altıncı bölümünün tahlilini vererek, İbn Haldun’un bilen- bilinen ’in sosyal bağlamdaki bilincinin taksonomi üzerinden izini sürmeye çalıştık. Sonrasında tarih metafiziğini de ekleyerek orijinal bir Ortaçağ aydınının tüm bilinç boyutlarını genel hatlarıyla kendi ilimler sınıflaması(taksonomisi) üzerinden göstermeyi denedik .
____
İbn Haldun'la ilgili ileri bilgiler için bkz. DİA / İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, "İbn Haldun" maddesi
https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-haldun

İbn Haldun'la ilgili ileri bilgiler için bkz. DİA / İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, "MUKADDİME" maddesi
https://islamansiklopedisi.org.tr/mukaddime--ibn-haldun

Doktora ödevi-2007

Bugün onun eserleri daha bir dikkatle okunuyor. Yaklaşık otuz yıldır üstadın her cümlesinden, her kelimesinden “bizim hikayemiz”le ilgili anlamlar çıkarıyoruz. Kendinden sonra önemli yazarlar aynı mesele etrafında dönüp durmuş olsa da Tanpınar o meselenin tam ortasında bir huzursuzluk koltuğuna kurulmuş oturuyor ve bu ülkede “Ben kimim?” diye soran herkesin yolu bu koltuğun önünden en az bir kez geçiyor.

The ways of renewal in the cultural and ideological
environment of the XIXth-century Azerbaijan

ABSTRACT

İn the article the XIXth-century in Azerbaijan is considered to be a new stage in the attitude of the Azerbaijani people, their thinkers in philosophical and cultural legaey to the İslamic religion and üestern culture. The author bringing to light the reasons causing this, relates them with the historical events taken place in the world at the beginning of the XIX co, on the one hand, and the wars: Russia-Turkey (1806-1812, 1828-1829), Russia-Qajars (1804-1812, 1826-1828) and their consequcens, on the other hand. So, the intentions, of tsar Russia after serzure of the Northen Caucasus to capture the South Caucasus, as well the strivings of the Qajars to restore their past glory  - all this made the Azerbaijani Turkic Khanates to protect themselves from two empires. But this division of the historical and geographical terutory of Azerbaijan between Russia and Qajars pursued also the main ainz to divide the people of the same root, langvage, religision, culture, traditions forcing them to live from the political, law,  morals pointo of view in different states under colonial rule. This problem, in quthors opinion has not been objectively estimated in a field of Science.
As well an attention is drawn to that as a cansequenc of propagations of tsar  Russian and Persian ideologists of Iran, in the XIXth-century there were brought forward such nations as Tatars, Persian in North Caucasus,  and “Turk from the Persian”, “Externally Turkis” in relation to the Azerbaijani intellectuals. So, the wellkhown Azerbaijani intellectuals – N.Ganjave, Kh.Shirvani, M.Fizuli, M.F.Akhundzade were famous under Persian and iranian names, and the world community adopted the culture of Azerbaijani Turkes as Persian, iranian one.
Keywords:  Turkism, Renewal, Integrity of Azerbaijan, National literature, National revival

Özet
Kâtip Çelebi “klasik İslam medeniyetinin geniş ve köklü” olduğu görüşü ile mensubu olduğu İslâm medeniyetinin köklerinin farkında, muhtemelen Osmanlı klasik medreselerinde örgün eğitim görmeyip, Osmanlı bürokrasisinde ve özel derslerle yetişmesi sayesinde dışarıya karşı ufku açık bir münevver; ordu kâtibi olarak seferlere katılması münasebetiyle coğrafya ve kozmografya ilimlerine merakı sayesinde büyük coğrafî keşiflerden sonraki Batı’daki ilmî ilerleyişin ve teknolojik gelişmelerin farkında [gerçekçi] bir âlim, Batı medeniyetine İslâm medeniyetinin katkılarını yazması itibariyle -günümüzden bir bakışla- muhafazakâr, çalışmalarındaki esas maksadının “müslümanların güçlenmesi” olduğunu yazması itibariyle de mensubiyetçi, Doğu’da ve Batı’daki ilmî gelişmeleri birlikte takip etmesi itibariyle de erken modernleşmeci bir medeniyet mütefekkiridir, denilebilir. Bu cümlelerden hareketle, çalışmamızda Kâtip Çelebi'nin "Medeniyet anlayışı" ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelime: Kâtip Çelebi, Medeniyet, Osmanlı, İslâm ve Batı

***
İyi bilin ki: Medeniyetten maksadımız, onun güzellikleridir. Sizin güzellik sandığınız medeniyetin günahları değildir. Evet, ecnebilerin medeniyeti fazilet ve hidayet üzere kurulmadığından tam aksine heva ve heves üzerine yerleştiğinden, medeniyetin günahları onun güzelliklerine galebe çaldı. Onun için onların medeniyeti ihtilal fırkaları ile kurtlu bir ağaç gibi oldu. Bu durum Asya medeniyetinin Avrupa medeniyetine galebe etmesine sebep olacaktır.
***
Sancılı bir araştırma ve tahkikin doğurduğu bir şey de: Doğruluğun İslam’ın esasının esası olduğudur. Ve yüksek ahlakları birbirine bağlayan bir bağdır. Yüksek hissiyatın mizacı ve tutkalıdır. İşte onu diriltin ve onunla tedavi olun. Çünkü o hayatımızı ayakta tutandır. Evet, doğruluk İslam için hayat düğümüdür. Riyakârlık ise fiili bir yalancılıktan başka bir şey değildir. Münafıklık ise yalancılığın bir çeşididir. Yalan ise Yaratanın kudretine iftiradır. Küfür yalancılıktır. İman doğruluktur.
***
Bütün araştırma ve tahkikatın netice verdiği şey muhabbetin esas olduğudur. Yani sevgiye en layık şey sevgidir. Ve düşman olunmaya en layık sıfat, düşmanlıktır. Eğer bir şeye karşı olmak istiyorsanız işte size düşmanlık. Çünkü o, en gaddar düşmandır. Evet, husumet ve düşmanlığın zamanı geçti. Onda hiçbir fayda yoktur. Nefsinizin, biz düşmanın kötülüklerine düşmanlık ediyoruz gibi uydurmaları ile kanmayın. Hayır, siz gururunuz ve bencilliğiniz için düşmanlık ediyorsunuz.
***
Kimin himmeti milleti ise o tek başına bir millettir.

İsmet Özel'in Tahrir vazifeleri eserinde toplum, insan, din gibi konuları edebi olduğu kadar felsefi bir açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu yazdıklarını neden yazdığı ve niçin bunları yazma gereğini duyduğunu yani kaygısınada kısaca değinilmiştir.

Öz: Türklerin tarihte atı evcilleştiren ilk toplum olduğu genel kabul gören bir nazariyedir. Bu durum hem yazılı ve sözlü kaynaklarla hem de arkeolojik verilerle desteklenmektedir. Özellikle arkeolojik verilerden elde edilen bilgiler, atın evcilleştirilmesini ve günlük hayatta kullanılmasını M.Ö. 3000 yıllarına kadar dayandırmaktadır. Atı evcilleştiren Türkler maddi ve manevi kültürlerinin her alanında ata ayrı bir yer vermişlerdir. Kazılardaki ilk bilgilere göre başlangıçta gıda maddesi, binek hayvanı ve yük hayvanı olarak kullanılan atlar daha sonra inanç sistemi içerisinde de kendisine yer edinmiş, çeşitli dini uygulamaların başrollerinden birisi olma özelliğine sahip olmuştur. Türk tarihinde hanedanlar ve devletler zaman zaman değişmiştir ancak kültürel özellikler kendini korumuş ve Türk tarihi boyunca nesilden nesle aktarılmıştır. Bu bağlamda ilk Türkler arasında görülen adetlerin sonraki dönemlerde de devam ettiği aşikardır. Bu çalışmada tarihi süreç içerisinde Türk kültüründe uygulanan at kuyruğu bağlama ve kesme geleneği üzerinde durulacaktır. Anahtar kelimeler: At, kuyruk, süvari, Türk kültürü. Abstract: It is a widely accepted theory that Turks are the first society that domesticated horses. This theory is both supported by written and verbal sources and archaeological data. Especially the findings obtained from archaeological data, base the domestication and use of horses in daily life as far as B.C. 3000. Turks who domesticated horses attached significant importance to the horses in every field of their material and non-material cultures. According to the initial findings in the excavations, horses which were used as food products, mount, and beasts of burden then had their place in the belief system and became the leading roles of various religious practices. In Turkish history, dynasties and empires changed occasionally, however, cultural features preserved themselves and was passed down from generation to generation throughout the Turkish history. In this context, it is obvious that traditions observed in early Turkish societies continued in the following periods. In this study, horsetail tying and cutting tradition which was applied in Turkish culture throughout history will be discussed.

İnsanların kendi medeniyetleri ve coğrafi konumları çerçevesinde oluşturdukları Doğu-Batı kavramı, din ve öğreti farklılaşması, zaman ve mekân deği-
şiklikleri gösterse de, karşılaştıkları/ kesiştikleri boyutları içermektedir. Her iki
uygarlığa orta veya ortaya yakın noktalardan bakanlar her zaman olmuştur.
İncelememizde, Doğu ya da Batı’nın birbirlerine üstünlüklerini kabul etme yerine, kıyas yoluna giderek bunların zaman içinde gösterdikleri gelişme ve kar-
şılıklı etkileşim izah edilmeye çalışıldığı gibi, Batı’nın yükselişini gerçekleştiren
Doğu’ya ait bir kaç keşif, kişi ve yere odaklanılmıştır. Batı kültürünün oluşumuna zemin teşkil eden Doğulu unsurları öne çıkararak, birbiriyle ilişki içinde
bulunan iki farklı geleneğin birleşimi; bilim, kültür ve felsefe alanlarındaki bazı
aşamalarla örneklendirilmiştir.

Öz
Şehirlerin, yeni medeniyetlere kapı açmasıyla öznel; medeniyet ve cemiyetler tarafından şekillenmesi ile nesnel olmak üzere iki yönü olmuştur. Şehirler medeniyetleri, medeniyetler de şehirleri etkilemiştir. Medeniyet ve cemiyetin harmanlandığı şehirlerden olan İslâm şehirleri, doğasında olan farklı kültürlerle etkileşerek zengin bir çeşitliliğe sahip olmasına karşın, İslâm Medeniyetinin özünü kaybetmemesi ile ortak unsurlara sahip olmuştur. Bu sebeple cemiyet, İslâm Medeniyeti ve İslâm şehirleri üçlüsünün birbirinden ayrı değil, bütüncül bir bakış açısı ile değerlendirilmesi önemli bir konu olmuştur. Yapılan bu çalışmada, bir disiplin olarak şehirlerin incelendiği literatür, şehirlerin rolleri, şehirlerin kendi kimliği ile okunmasının önemi, İslâmî öz ve değerler ışığında 7-19. yüzyıllar arasındaki İslâm Medeniyeti ve cemiyet harmanı İslâm şehirleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Medeniyet, İslâm Medeniyeti, İslâm Şehri, İslâm Şehirlerinde Ortak Unsurlar, Değerler.

Abstract
Subjective as cities open the door to new civilizations; it has had two aspects, objective with its forming by civilizations and societies. Cities have affected civilizations and civilizations affected cities. On one hand, Islamic Cities, which are one of the cities where civilization and society are fused, have a rich diversity by interacting with different cultures inherent in them. On the other hand, Islamic cities have also common elements with the fact that Islamic Civilization does not lose its essence. For this reason, it has been an important issue to evaluate the trio of communities, Islamic Civilizations, and Islamic cities from a holistic approach, not separate from each other. In this study, the literature in which cities are discussed as a discipline, the roles of cities, the importance of understanding cities with their own identity, and the Islamic Civilization and society fused Islamic cities, which were in the period between the 7th and 19th centuries, have been discussed in the light of Islamic essences and values.

Keywords: Civilization, Islamic Civilization, Islamic City, Common elements in the Islamic Cities, Values.

İlkel olarak adlandırılan dönemlerde dinin insan hayatını şekillendirmedeki rolünün daha yoğun olduğu ifade edilmektedir. Binlerce yıl öncesinde insanların ortak kaygıları ve çabaları doymak üzerine kuruluydu ve bu durumda toprak ile uğraşmak ve ürün elde etmek en büyük ideallerden biriydi. Dini kurumun toprak ve hasat üzerine yorumlar getirmesi insanların her anında karşılaşabileceği yaptırımları da içermekteydi. Harari, hasat ve tıp gibi konularda binlerce yıl öncesindeki ''Tanrı'' etkisini şu biçimde açıklamaktadır: ''…Ne zaman ekilip ne zaman biçileceği ilahi takvimlere göre belirleniyor, yağış miktarını arttırmak ve haşerattan korunmak için ayinler düzenleniyordu. Kuraklık ya da çekirge istilası gibi nedenlerle tarımda kriz yaşandığında tanrıya yalvarsınlar diye din adamların adamlarına başvuruluyordu. Tıp da dinin alanına giriyordu. Hemen her peygamber, guru ve şama şifacılık rolü de üstlenmişti. Dolayısıyla Hz. İsa vaktinin çoğunu hastaları iyileştirmeye, körlerin gözünü açmaya, dilsizleri konuşturmaya ve delileri insafa getirmeye harcıyordu. Eski Mısır'da ya da ortaçağ Avrupa'sında yaşıyorsanız hastalandığınızda büyük ihtimalle doktora değil büyücüye görünüp hastaneye gitmek yerine bilindik bir tapınağı ziyaret ederdiniz.'' 1 Bu görüşü daha da kitleselleştirip edebiyat içerisine sokan ve böylece roman kurgusunda okunmasına sebep olan Dan Brown olmuştur. Başlangıç isimli kitabında işlediği ana kurgu bunun üzerine kuruludur. İnsanlar bilimi keşfettikçe din doğal sınırlarına çekilmiş Tanrı sayısı azalmış ve nihayetinde bir yaratıcıya dönüşmüştür. Bilimin ve teknolojinin gelişmesi ilerleyen dönemde bu bir yaratıcıyı da tedavülden kaldıracak mıdır? Dinin insan hayatındaki rolünün binlerce yıl önceki haliyle günümüzdeki hali aynı değildir. Binlerce yıl öncesinde ritüel için insanlar gerektiği zaman çocuklarını bile kurban etmekten çekinmemişlerdir. Düşünce, felsefe ve insan hakları gibi kavramlar olgunlaştıkça bu uygulamalar ilkel kabul edilmiştir. Günümüzde en dindar kesimler bile bu denli kan isteyen eylemleri yerine getirmek istemezler. Ancak bu yeni görüş dinin içinin boşalması olarak değil öz dine dönüş olarak yorumlandığı takdirde anlamlı bir sonuç belirmektedir. Harari yeni model tanrı ve tapınak kavramını açıklarken şu görüşü ortaya atar: Bir tapınağı ziyaret etmek insanlara huzur ve huşu veriyorsa bu harika bir şey. Ama belli bir tapınak şiddete ve çatışmaya yol açıyorsa ona ne diye ihtiyacımız olsun? 2 Makul görünen bu görüşün içerisinde oturmayan kısımlar bulunmaktadır örneğin bir tapınağın ya da genel ifadeyle dinin şiddete yol 1

Religions have been one of the most important elements of human life throughout history. Many scholars think that religions are not only a life principle for humankind, but also function as an object of research and thinking. While the role of religion in the formation of civilizations has been accepted, it has also been widely debeted by scholors who remain to be divided in their explanation. For example, Henry Thomas Buckle , who is British historian, does not care the concept of religion in establishing his civilization theory. According to him, intellectual mind has a place more than religion in forming civilization. However, Toynbee argues that it has a close relationship between establishment of a new civilization and religion. He regards civilization as a attempt to create a social situation in which all humanity can live in complete harmony as members of a single family. Hence, is religion a determining factor in the emergence formation of civilizations? This paper will be explore situation of religion in shaping civilizations.

Dinler Tarihinde din- devlet ilişkisi
Şang döneminde hanedan tarafından idare edilen bu inanç, karmaşık bir dinî sisteme sahip ve devlet idaresi gelişmiş bir devlet kurbanı ritüeliyle düzenleniyordu. Bu dönemden kalan belgeler, imparatorların sık sık kurban sunmak maksadıyla karar verirken kehanete başvurduklarından hatta kutsal sunular için en uygun günleri belirlemek maksadıyla bir dinî takvime bile sahip olduklarından ve devletin başı olarak onların, ölü asillerin ruhlarıyla devlet işlerindeki en uygun adımları müzakere ettiklerine dair bulgulardan bahsetmektedir. Şang devletinin başındaki imparatorun unvanı da Yüce Tanrı'nın adı gibi Di veya Şang Di idi. 4 MÖ 1122 yılında Çu Hanedanlığı'nda imparatorlar, "Göğün Naibliği" teorisi geliştirmişti. 5 Bu unvan ile Çin imparatoru, gökten aldığı bu irade ve atama (ming) işini geliştirerek ve kehanetler aldığını iddia ederek ilahi hikmete nail olduğunu ve onun iradesine göre siyasi işleri yapan "Göğün hizmetkârı" olduğunu iddia etti. 6

Ey din ve hukukun üstünlüğünü esas alan Hürriyet! Öyle müthiş ama güzel ve müjdeli bir sada ile çağırıyorsun ki; benim gibi bir Kürdü; uyuşukluk ve cehalet katmanları altında yatmış iken uyandırıyorsun. Sen olmasaydın, ben ve bütün millet, esaret hapishanesinde kalacaktık. Sen, ebedî olarak yaşayacaksın, diye seni müjdeliyorum!

Eğer, hayatımıza ebediyet suyunu içiren dinin kutsal ilke ve hukukunu kendine hayat kaynağı yapsan ve o cennet içinde gelişsen bu mazlum millet, eski zamana oranla bin derece kalkınacak, diye müjde veriyorum.. Eğer bu millet, senin ilkelerini gerçek bir şekilde kendine rehber yapsa; kişisel amaçlar ve istibdad döneminden intikam almak için seni araç yapmakla lekelemezse…

"Türkler, ayrılmadan önce birkaç saat içerisinde medeniyet yolunda üç büyük adım attılar: Kadınlarla dans ettiler, alenen içki içtiler ve kumar oynadılar (İngiliz seyyahı Adolphus Slade'in 1829'da Blonde gemisinde verilen baloya katılan Türklerle ilgili gözlemi)

Bu yazıda Yahudi tarihçi Yuval Noah Harari ile Türk tarihçi İbrahim Kalın'ın "Medeniyet" kavramına yaklaşımlarını inceleyeceğiz. Bunu yaparken iki yazarın Batı, İslam, Modernite, Liberalizm, Teknoloji vb. kavramlara yönelik yorumlarını gözden geçireceğiz ve temel olarak Medeniyet kavramı etrafında İslam-Batı ilişkilerinin dünü, bugünü ve geleceğin dünyası üzerine düşüncelerini karşılaştıracağız. İbrahim Kalın'ın "Barbar, Modern, Medeni, Medeniyet Üzerine Notlar" isimli eseriyle, Noah Harari'nin "21. Yüzyıl İçin 21 Ders" isimli eserini baz alarak yapacağımız karşılaştır-mada, konu gereği diğer eser ya da konuşmalarından da istifade etmeyi planlıyoruz. Bu minvalde, Türk düşüncesinin uğraşması gereken problemlere de işaret etme niyeti taşıyoruz.

Bugün Libya toprakları içerisinde yer alan Trablusgarp ve Bingazi, 1912 yılında imzalanan Uşi Antlaşması’na kadar geçen dört asır boyunca Osmanlı Kuzey Afrika’sının önemli bir bölümünü teşkil etmiştir. Osmanlı Hükümeti, yerel idareden gelen raporlar doğrultusunda hareket ederek birtakım önlem�ler alma gayreti içerisinde olmuş ve bölgede kalıcı olmak için son ana kadar mücadele vermiştir. Nitekim bölgedeki nüfusu, ekonomiyi, askeri yapıyı güçlendirmek amacıyla yerel idareyle birlikte çeşitli imar ve iskân faaliyetleri yürütülmüştür. Bölgenin aktif hale gelmesi, üretime açılması ve yerli halkın “daire-i medeniyete ithali (medenileşmeleri/uygarlaşmaları)” için özellikle kaybedilen topraklardan gelen göç�menlerin iskânı bir fırsat olarak görülmüş ve bu anlamda çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde de bütün zorlu şartlara ve uyum problemlerine rağmen az sayıda göçmen, bölgede tutunmayı başarmış ve Afrika topraklarında birtakım farklılıkları ortaya çıkarmışlardır. Yaşadıkları bölgenin sosyal, kültürel ve ekonomik hayatına bir canlılık ve yenilik getirmişlerdir. Netice itibariyle bu çalışmada, bölgede göçmen iskânıyla hedeflenen ekonomik kalkınma ve yerli halkın “medenileştirilmesi” konusunda devletin attığı adımların ve sonuçlarının incelenmesine; az sayıda göçmenin, bölgenin sosyal, kültürel ve ekonomik hayatına nasıl etki ettiğinin örnekleriyle ortaya konulmasına çalışılmıştır. Bunu yaparken de arşiv belge�leri, resmi ve süreli yayınlar, hatıratlar ve araştırma eserler kullanılmıştır. Ottoman Africa, Tripoli and Benghazi (Libyan), Settlement of Immigrants, Civilization Building. Cretan Refugees, in Ottoman Cyrenaica

Faig Alakbarov
ON SOME CATEGORICAL CONCEPTIONS USED IN THE STUDY
OF THE HISTORY OF AZERBAIJANI PHILOSOPHY
SUMMARY
The article deals with the theme of social and political conceptions used during the
study of the history of Azerbaijani philosophy. The author also tries to clarify some social
and political terms such as liberal-democracy, national-democracy, pan-Islamism, pan-
Turkism and other conceptions in the light of description of  history of Azerbaijani social
and philosophical thought of 20th century.
The author comes to the conclusion that clarification of the content of these terms
will be relevant to appropriate interpretation of history of the philosophical thought of
Azerbaijan.

ÖZET Medeniyetlerin ortaya çıkması için gerekli bazı şartlar bulunmaktadır. Toplumlar, bilimsel gelişme, şehirleşme, sanat ve estetik konusunda yeni ürünler ortaya koyabilme ve bütün bunları yapacak insan ve toplum yapısının oluşması gibi aşamaları geçtikten sonra medeniyet anlamında önemli yol katetmiş olurlar. Bütün bu şartların oluşması da yüzyıllara yayılan bir zaman gerektirmektedir. Farklı insan toplulukları arasındaki mücadele tarih boyunca devam etmiştir. Askerî, siyasi, bilimsel-teknolojik üstünlük ve insanların moral gücü gibi faktörler bu mücadelede üstün gelmek için önemli rol oynamaktadır. Bütün bunlara destek olacak coğrafî ve sosyal diğer etkenlerin bir araya gelmesiyle gerçek anlamda başarı ortaya çıkmaktadır. İbn Haldun, mağlup milletlerin bütün bu faktörleri göz ardı ederek galipleri giyim-kuşam ve günlük hayatta kullanılan eşyalar yönünden taklit ederek galiplerle aynı seviyeye gelme gibi anlayışa kapıldıklarını ifade etmiştir. Ona göre, böyle yaparak galipler gibi güçlü ve zafer kazanacak seviyeye gelinemeyecektir. Yani bu iş galipleri taklit ile mümkün değildir. Diğer yandan toplumların kendilerinden üstün gördükleri milletleri taklitleri aynı zamanda kendi benliklerinden uzaklaşma ve toplumsal kimliğin yok oluşu anlamına da gelmektedir. Günümüzde Batı toplumu karşısında başta bilim ve teknoloji olmak üzere birçok alanda geri kalan ve Batılıların üstünlükleri karşısında çıkış yolları arayan birçok toplum, İbn Haldun'un işaret ettiği taklit ile kendilerine çıkış yolu bulmaya çalışmaktadırlar. Bunun sonucu olarak bütün dünya gönüllü-gönülsüz Batı kültür ve medeniyetinin istilasına maruz kalmıştır. Bu haliyle Batı medeniyeti dünyadaki diğer medeniyetleri adeta esir almış, hemen her yerde hayatın her alanına hükmeder hale gelmiştir. Yani Batı medeniyetinin ortaya koyduğu değerler tartışmasız olarak dayatılmış ve diğer yandan insanlar da bunu gönüllü olarak almaya koşar hale gelmişlerdir. Özellikle son yüzyıllarda günden güne baskısını artıran Batı medeniyeti değerlerinin taklidi ve bunun tek çıkar yol olarak görülmesi dünyanın  Bu çalışma, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, 'Uluslararası Medeniyet Kongresi (Medeniyetlerin Dünü, Bugünü, Yarını)'nde sunulan " İbn Haldun ve Medenileşmeyi Taklit Sanma Olgusu " başlıklı tebliğin gözden geçirilerek yeniden düzenlenmiş şeklidir.

Bu çalışmada, Soğuk Savaş döneminden sonra dünyanın değişen konjonktürü üzerine fikirler ortaya
koymuş olan Amerikalı düşünür Samuel P. Huntington’ın “Medeniyetler Çatışması” tezi ve bir diğer düşünür
Francis Fukuyama’nın “Tarihin Sonu” makalesi irdelenmiştir. Huntington, modern çağ savaşlarının ekonomik ve
dinsel temelli değil, medeniyet farklılığı sebebiyle gerçekleşeceği hipotezini savunmakta ve çıkarımı, milletlerin
medeniyet farklılıkları ve birbirinden uzak düşünce yapılarının bir mücadeleye dönüşeceği şeklindedir.
Fukuyama ise evrensel homojen devlet tanımını ideoloji ve bilinçaltı çerçevesinde irdelememek gerektiğini;
devletlerin benimsenmesi gereken ekonomik modeller ile ideal devlet düzeninin sağlanabileceği görüşünü
savunmaktadır. Bu ideal düzen Fukuyama’ya göre liberalizmin ta kendisidir. 21. yüzyılı demokrasinin zaferi
olarak nitelendirirken ardından gelen medeniyet tahammülsüzlüğünün sebebi Huntington’ın fikriyle bir kültür
çatışması mı yoksa Fukuyama’nın savunduğu şekliyle yanlış ekonomi modelleri midir? İki farklı görüşün çizmiş
olduğu rotada dünyanın şahit olduğu “çatışmanın” olası sebepleri, bu çalışmanın asıl konusunu oluşturmaktadır.

Batılı modernleşme çabalarının toplumsal yapıda yol açtığı değişmeler,
Tanzimat döneminden itibaren sanat ve edebiyat eserlerine de güçlü bir biçimde
yansımış, hatta zaman içinde kimi eserler, toplumun yaşadığı bu çok yönlü dönüşümü
aydınlatan “sosyolojik bir belge” niteliği kazanmıştır. Bu büyük dönüşümün toplumsal
dokuda yol açtığı huzursuzluğu, kaleme aldığı romanların merkezine taşıyan önemli
yazarlardan biri de Ahmet Hamdi Tanpınar’dır.

Öz
İnsanoğlu dil içinde ve dil ile kendi varoluşunu gerçekleştirir. Yetkin bir dil, yetkin bir düşünce ve varoluş evreni inşa eder. Dilin bozulması, duygu, düşünce ve değer alanlarını da etkiler ve zaafa uğratır. Böyle bakıldığında insanın kaderi dille kurduğu ilişki ile yakından ilgilidir. İnsan bu dünyaya yetkinleşmek için, kendisi olmak için, varlığını varoluşa dönüştürerek kendini gerçekleştirebilmek için gelmiştir. Yetkinleşmek ve kendin olarak varlığa katılmak bir bilinç ve gayretin ürünüdür. İnsan için dilinin sınırlarının, onun dünyasının sınırları olduğu düşünüldüğünde; dilin sınırları genişledikçe, düşünce ve kavrayış dünyasının da değiştiği ve geliştiği fark edilir. Dilin bu özelliği göz önünde bulundurulduğunda; Türkçenin bilim, felsefe, sanat ve medeniyet dili olarak kullanılmasının ve sürekli taze bir bilinç ile yetkinleştirilmesinin ne kadar hayati bir konu olduğu açık ve seçik hâle ge lir. Türkçenin birikim ve müktesebatı, onunla düşünüp üreten öznelerin varlığına ve gayretine bağlıdır. Bu öznelerin yetişebilmeleri ve yetkinleşebilmeleri ise Türkçenin eğitim dili olarak kesintisiz biçimde kullanılmasıyla mümkün dür. Türkçe, millî ve insani varoluşumuzun imkân ve zeminidir. Türkçe ile üretilmiş olan veya Türkçeye aktarılmış olan medeniyet verimleri bu alanlarda özgün eserler yaratmanın imkânı ve ön şartı hükmündedir. İnsanlığın en yüksek ve şerefli medeniyet kurucu etkinlikleri felsefe, bilim ve sanattır. Bunlar boşlukta üretilmez. Mutlaka bir birikim ve geleneğe ihtiyaç vardır. Böyle bir biri kim ve gelenek ise ancak yetkin bir dil ile oluşturulabilir. Dilin en yüksek sevi yeden idrak edildiği ve oluşturulduğu alan felsefedir.

Öz: Kültür, kendisini meydana getiren öğelerin çeşitliliği ve değişkenliği göz önüne alındığında özünde ne olduğunun ortaya konması oldukça zor bir kavram olarak görünmektedir. Ancak bugün karşılaşılan kültür sorunları, kültürün ne olduğu sorununu yeniden öne çıkarmaktadır. Kültürün ne olduğu üzerine yoğunlaşan kültür felsefesinin 20. yüzyıldaki önemli temsilcilerinden Ernst Cassirer de bu soruna odaklanan eserler kaleme almıştır. Cassirer, kendinden önceki filozoflar gibi kültürün farklı öğelerini de kapsayacak tözcü bir açıklama yerine, işlevsel bir açıklamanın gerekliliğine işaret etmiştir. Cassirer'e göre kültürün neliği öncelikle insanın ne olduğunun anlaşılmasına dayanmaktadır. Bu sebeple Cassirer ilkin insanın ne olduğunu açıklar. Cassirer'e göre insan, hayvandan farklı olarak doğuştan simgesel dizgeye sahiptir. İnsan, doğadan aldığı uyarıcılara simgesel tepkiler verir. Tüm kültür öğelerini de insanın simgesel/sembolik dizgesiyle açıklayan Cassirer, kültürü değişimlerine ve çeşitliliğine karşın uyumlu bir bütünlük olarak değerlendirir. Cassirer'in kültür felsefesine getirdiği görüşler bu makalede analiz edilip değerlendirilmiş, kültür felsefesi sorunlarının çözümüne katkısı sorgulanmıştır. Anahtar Kavramlar: Kültür, kültür felsefesi, Cassirer, insan, sembolik insan. Abstract: Culture, therefore is the diversity and variability of items that constitute itself, in essence to reveal what seems to be a concept quite difficult. Today, however, culturel issues that may be encountered, again puts in front the issue of culture is what. The most important philosopher of the philosophy of culture in the century of 20. is Ernst Cassirer, wrote books focusing in this issue. Cassirer pointed out the necessity of a functional description, instead of a substantial description which covering different elements of culture, the philosophers made before him. For Cassirer, the issue of what culture is primarily based to understand of what is human. Hence Cassirer explains what is human first. According to Cassirer, human has an inherent symbolic system different from the animal. Human gives symbolic responses to stimulants which received from the nature. Cassirer explains all of the items of culture with human's symbolic system and he

Bu çalışmada, 21. yüzyılın ilk yıllarında Türkiye’de halen derinden hissedilen “kültür savaşlarının” yolaçtığı siyasal kutuplaşmanın anlaşılmasında önemli bir yere sahip olan, Türk Devriminin oluşturmaya çalıştığı kültür anlayışı ve onun si- yasal sonuçları incelenmektedir. Burada, resmi kültür formatının, yaşayan ve ge- leneksel olandan ziyade “modern” ve “medeni” olmayı önceleyen yeni bir (mo- dern ve laik) hayat tarzını gösterdiği ve bunu toplumda var olan hayat tarzları arasında katı bir hiyerarşi kurarak gerçekleştirdiği tartışılacaktır. Tartışma, Fransız devrimci geleneği temel alınarak sürdürülecektir. Bu bağlamda, siyasal anlamda modernite projesine içkin olan kültür kavramı devlet, milliyetçilik, kamusal alan ve vatandaşlık kavramları etrafında analiz edilecek ve günümüz vatandaşlık tar- tışmalarına olan etkisi ele alınacaktır.

Şehir – şehirleşme anlamlarına gelen medeniyet, beşer varlığı ilerlemeci tarih bağlamında ele alıp aklının ve ahlak anlayışının kombinasyonu ile tercihlerde bulunan insanın ilerlemeci bir tutumla değişmesinin dolayısıyla da mensubu olduğu kültür içinde yaşamını manaya kavuşturmasının adıdır. İnsanı bir kültür çatısı altında toplayan ve ona nizam vermesi hasebiyle ondan yararlanırken denge kurma sorumluluğuna sahip olması gereken, insan denen varlığın kimlikleşmesine katkı sağlayan medeniyeti bu makale ile tanıyacağız. Bu incelemede medeniyetin ne anlamlara geldiğini, nasıl oluştuğunu ve Şaban Teoman Duralı’nın medeniyet anlayışıyla beraber insanların bu kavrama nasıl yaklaştığını ve hayatında bu kavrama karşı nasıl bir tutum takınması gerektiğini ele alacağız. Medeniyet denilen şeyin mahiyetini incelerken Teoman Duralı’nın yaklaşımının yanı sıra kendi fikrimi de sizlere sunarak zihnimizde medeniyete dair genel bir tasvir yaratmak adına incelemede bulunacağız.

Kur’anda; Davud Din Devleti, Süleyman İslam Saltanatı demektir. Bunların bütün güç ve üstünlükleri ilme dayanır. Yani bunlar maddeye ve kaba güce dayanmıyorlar. Yahudilikte de bu iki kavram gerçek olarak böyledir. Fakat Yahudi geleneğinde bunlar peygamber değil de, kral olduklarından, ikisi de sonunda büyük günah işlerler. İşte size Kur’anın Süleyman ve Davudu:

“Biz gerçek bir şekilde Davud ve Süleymana ilim verdik. Onlar: Bizi ilimle birçok mümin kullarından ayrıcalıklı kıldı, diye Allah’a hamd ediyoruz, dediler: Bütün yönleriyle O’nun kemalatını gösterdiler.” (27/15)

“Süleyman Davuda varis oldu. Ve “Ey insanlar bize uçuş mantığı öğretildi. Birçok imkân bize verildi. Bu çok açık bir üstünlüktür.” (27/16)

“Süleyman için, cinlerden, (gizli güçler veya deniz güçleri) insanlardan, (kara güçleri) ve kuşlardan (hava güçleri) oluşan ordusu, hazır olup hep beraber çıktılar.” (27/17)

“Karınca gibi sosyalistçe çalışan bir topluma rast geldiklerinde kraliçe karınca: Ey karıncalar, yerlerinize giriniz, Süleyman ve askerleri bilmeden sizi ezmesin! dedi.”(27/18)

“Süleyman o kraliçe karıncanın sözünden dolayı tebessüm etti.” (Bu işçi milleti gücümüzün ilimden geldiğini bilmiyorlar. Bizi yıkıcı zorba bir sultan sanıyorlar, dedi.)

“Ve ya Rabbi bana ve ebeveynime verdiğin bu ilmî nimetten dolayı bana şükretme imkânını ver. Senin razı olacağın yararlı işleri bana nasip et. Beni rahmet ve başarınla salih (yararlı) kullarından kıl.” (27/19)