Askeri Tarih

Osmanlı Devleti ile Venedik Cumhuriyeti arasında, küçük birtakım mücadeleleri kenara bırakırsak en temelde yedi ayrı savaş meydana gelmiştir. Savaşların son üçü ise incelediğimiz tarih aralığında yaşanmıştır... bu savaşların çoğu Osmanlılar tarafından Venediklileri Balkanlardan tamamen atmak için bilinçli bir politikanın ürünü olarak çıkarılmışlardır. Çünkü Osmanlı yöneticileri için karada Venediklilerle yapılacak olan savaş denizde yapılanların aksine çok daha kolay neticelenecek ve istenilen hedefe çok hızlı bir şekilde ulaşmak mümkün olacaktır. Hatta bir kronikte ifade edildiği şekliyle; “Venedik keferesi dahi deryâ cengi hilekârlığında akrânı nadir pehlevândır. Lâkin karada musâff cenglerine zehresi olmayup, kal’alarından taşra çıkması güya balık sudan çıkduğı misillidür".  Ancak, burada ifade edildiği şekliyle kara özelinde cereyan eden
savaşlarda -ki bunlar meydan savaşları değil kuşatma savaşlarıdır- Venedikliler, Osmanlıların ifade ettiği gibi pek de sudan çıkmış balık olmamışlar; aksine Osmanlı ordusunu birçok noktada mağlup etmişler veya başarılı savunmalar gerçekleştirmişlerdir.

BALKAN SAVAŞLARI ARİFESİNDE ORDUNUN SİYASETLE İŞTİGALİ VE POLİTİZASYONUNUN BALKAN SAVAŞLARININ SONUCUNA OLAN ETKİSİ Öz " Camiye, kışlaya, okula siyaset sokulmamalı " söylemi, Türk siyasi hayatında " motto " olmuş bir ifadedir. Bu ifadenin kıymeti harbîyesi, Osmanlı'nın derin tari-hinde yatmaktadır. Türk siyasi hayatında yaşanmış olan olumsuz tecrübeler ve bun-ların yıkıcı sonuçları, üç kıtada hüküm sürmüş bir imparatorluğun dağılma sürecini hızlandırarak adeta bir katalizör görevi görmüştür. Zamanla siyasallaşmaya başla-yan Yeniçeri Ocağı ve müteakip dönemde ordu içinde aynı zihniyeti taşıyan uzantı-ları, taleplerini siyasete müdahaleye başvuracak kadar ileri bir seviyeye getirmiştir. Osmanlı ordu mensuplarının asıl görevi olan " talim ve terbiye " , milletinin hizme-tinde harp etmek vazifesini ihmal etmesi büyük bir imparatorluğun yok olmasına neden olmuştur. 20.Yüzyılın hemen başında Osmanlı ordu mensuplarının siyasetle iştigalinin tahrip edici sonuçlarının yaşandığı en güzel örnek ise Balkan Savaşları-dır.

Elinizdeki çalışma bir veri tabanında kullanılabilecek şekilde birkaç kategoriye göre
tasnif edildi. Bu manada bir künyenin öncelikle dönemi esas alınarak “Osmanlı Öncesi”,
“Yeniçağ”, “Yakınçağ-Cumhuriyet” ve “Genel Çalışma” şeklinde kategorize edildi. Bir
dönemin sınırlarını aşan ve “Genel Çalışma” kategorisine de girmeyen veriler için “Osmanlı
Öncesi-Yeniçağ” ve “Yeniçağ-Yakınçağ” diye iki ara kategori oluşturuldu. Böylece iki dönemi
de ilgilendiren bir çalışmanın alfabetik olarak iki tasnifte de yer alması sağlandı. Karışıklığa
mahal vermemek için Osmanlı’nın kuruluş tarihinden sonraki olayları ele alan çalışmalar
“Yeniçağ” kategorisinde yer aldı. Bibliyografya hazırlanırken esas alınan diğer sınıflandırma
araçları ise bir çalışmanın konusu ve türü oldu. Bu manada künyeler konusuna göre “Kara”,
“Deniz”, “Hava” ve “Genel” şeklinde tasnif edilirken; türüne göre de “Kitap”, “Makale” ve
“Tez” şeklinde sınıflandırıldı. Son olarak ise kelime bazlı aramalarda araştırmacıların işini
kolaylaştırmak için her bir künyeyle ilgili “Anahtar Kelimeler” eklendi.

The First Balkan War started on 8 October 1912 when Montenegro declared war on Ottoman Empire. This was followed by Serbia,Bulgaria and Greece declaring war on Ottoman Empire. Montenegro's aim was to set out to sea with Serbia and to extend its borders to Ottoman Empire's land. As a result of the London Conference at the end of this war, Montenegrins reached their aim. Montenegro added 5.590 km2 land to its borders and 161.000 people to its population, thus reaching 15.017 km2 in square meter and 435.000 people in population. This study examines Montenegro's role in the First Balkan War, its fight with the Ottoman Empire, its army during the war years, war economy and political relations with other countries.

Türkiye Cumhuriyeti, yıllar sonra Fırat Kalkanı Harekâtı ile kapsamlı bir sınır ötesi operasyon başlatarak bölgesinde kendisine yönelen tehditleri bertaraf etmiş ve tuzakları bozmuştu. Akabinde Afrin’e yönelik gerçekleştirilen Zeytin Dalı Harekâtı da Türkiye’nin kendi beka meselesi açısından hayati önem taşımaktaydı. Bu kapsamda Türkiye Cumhuriyeti Devleti, uyguladığı stratejik, etkin diplomasi ve kararlı tutumuyla bu operasyonu hayata geçirdi. Türk Ordusu’nun başarılı ve hızlı manevra kabiliyeti ile binlerce terörist etkisiz hale getirilerek Afrin’de kontrol sağlanmıştı.

Operasyon başladığında Afrin’in ve harekâtın Türkiye için ne anlama geldiği önemli bir konu iken aynı zamanda harekâtın her aşaması da oldukça önemliydi. Dolayısıyla Tarih, Uluslararası İlişkiler, Sosyoloji ile Bilgi ve Belge disiplinlerinin bir araya getirilmesiyle hazırlanan bu kitap, Afrin’in Türkiye açısından önemini her boyutuyla açıklarken aynı zamanda Zeytin Dalı Harekâtı’nın öncesini, gerçekleşme safhasını ve sonrasını gün gün ulusal/uluslararası perspektif ve yansımaları ile ortaya koymaya çalışmıştır.

Güncel/canlı tarihin kayda geçirilmesini ihtiva eden kitap ile Zeytin Dalı Harekâtı’nın tüm safhaları siyasi, diplomatik, askeri, stratejik ve sosyolojik açılardan ele alındı ve bu alanda bir kaynak eser olarak hazırlanmış; Afrin’in tarihsel süreci ve Zeytin Dalı Harekâtı’na dair güncel gelişmeler gerek orijinal arşiv belgeleri ve gerekse güncel bilgiler ışığında harmanlanarak tüm gerçekliğiyle, fotoğraf ve haritaların da katkısıyla, derli toplu bir şekilde ortaya konulmuştur.

Neticede Zeytin Dalı Harekâtı, “Fırat Kalkanı ve Barış Pınarı Harekâtları” kitaplarının da yazarı olan Askeri Tarihçi Yazar Enes Demir tarafından, birçok yönüyle araştırılarak resmi bilgi ve belgeler ışığında derli toplu bir şekilde bu kitapta ortaya konuldu.  Eserin yazımıyla birlikte aynı zamanda, Osmanlı dönemi “Vak’a-Nüvis” geleneği ve “Ordu/Harp/Sefer Tarihçiliğinin” de yeniden şekliyle ortaya konulması amaçlanarak ve gerçekleştirilerek geleceğe döneminden yazılmış bir kaynak eser bırakmak ümit edildi.

Bulunduğu konum itibariyle Afrika’nın kuzeyinde ve Akdeniz’de stratejik önemi haiz olan Trablusgarp (Libya), Türkiye açısından tarihsel ve stratejik bağlamda incelenmesi gereken bir bölgedir. Tarihi ismiyle Trablusgarp, bugünkü ismiyle Libya, 1551’de Osmanlı Devleti’nin bir parçası olmuştur. Dört asır Osmanlı idaresinde kalan bölge, 1911 yılında İtalya’nın işgal girişimine uğramış; bu durum karşısında yerel halk, Osmanlı Devleti’ne bağlılık göstermiş ve bölgeye giden Osmanlı subayları yerel halkı örgütleyerek İtalyan işgalinin genişlemesine engel olmuşlardır. Bununla birlikte Osmanlı Devleti, içinde bulunduğu kaotik ortam nedeniyle 18 Ekim 1912 tarihli Uşi Antlaşması ile bölgedeki İtalyan işgalini kabul etmiştir.

Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Trablusgarp’ta İtalya’ya karşı yerel direniş devam etmiş; Osmanlı Devleti de Trablusgarp’ta Afrika Grup Kumandanlığını tesis ederek İtalyanlara karşı savaşmıştır. Aynı zamanda İngiliz işgali altında bulunan Mısır’a yönelik de batıdan bir cephe Trablusgarp’tan açılmıştır. Savaş sırasında Osmanlı birlikleri, yerel halk ve aşiretlerle işbirliği yaparak Trablusgarp’ın birçok bölgesinde yeniden kontrol sağlamıştır. Mondros Mütarekesi imzalandığında Bingazi ve Trablus gibi bölgelerde Osmanlı Ordusu’nun hâkimiyeti olup mütareke maddeleri gereği bu birlikler, İtilaf Devletleri kuvvetlerine teslim olmak zorunda kalmıştır.
Bu yönüyle Trablusgarp (Libya), Osmanlı idaresinden çıkan Kuzey Afrika’daki son toprak parçası olması bakımından Türkiye için ayrı bir öneme sahiptir. Osmanlı sonrası dönemde, bir müddet İtalya işgalinde kaldıktan sonra 1951’de bağımsız olan Libya ile Türkiye arasında tarihten gelen yakın ilişkiler artarak devam etmiştir. Son yıllarda Akdeniz’de meydana gelen gelişmeler ve Libya’daki iç savaş durumu, bu ülkenin deniz komşusu olan Türkiye’nin Akdeniz’de stratejik adımlar atmasını gerekli kılmıştır.

Dolayısıyla söz konusu konjektürel gelişmelerden yola çıkarak Libya’nın (Trablusgarp) Türkiye açısından tarihi ve günümüzdeki stratejik önemi hakkında mevcut çalışmalardan istifade ederek yeni belgelerin de eklenmesiyle derleme bir çalışma hazırlama gerekliliği ortaya çıkmıştır. Zira Türkiye’nin Libya ile olan ilişkilerinin bilimsel çerçevede ortaya konması, mevcut strateji ve politikaların anlaşılabilmesine katkı sağlayacaktır.

Bu çalışmada, tarihten günümüze Türkiye-Libya arasındaki gelişmeler, başta nitel araştırma yöntemi olmak üzere Libya (Trablusgarp) tarihi ile ilgili daha önce yapılan çalışmalardan istifade edilerek ve aynı zaman pek çoğu ilk defa yayımlanan arşiv belgeleri ışığında ele alınmış ve Türkiye’nin Libya ile olan ilişkileri, tarihi ve güncel verilerle en özet ve anlaşılır şekilde ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Ülkeler arası yaşanan savaşlar hem savaşan hem de savaşa dahil olmayan taraflar açısından
siyasi, sosyal, demografik ve ekonomik sıkıntıların yaşanmasına sebep olmuştur. Böyle bir
durumda ülkelerin yaşadığı sıkıntılardan biri de seferberlik durumlarında ortaya çıkan ve bir
çok insanın ölümüne yol açan salgın hastalıklardır. Osmanlı Devleti de son dönemleri
itibarıyla sömürgeci devletlerle savaş halinde olduğundan salgın hastalıkların yarattığı insan
ölümleri ile pek çok kez karşılaşmıştır. Dolayısıyla devlet adamları uzmanlar vasıtasıyla bu
gibi durumlarda oluşacak salgınlara karşı mücadele yöntemleri üzerinde çalışmalar
yapmışlardır. Böylece savaş durumunda meydana gelebilecek insan ölümlerini en aza
indirmeyi amaçlamışlardır. Bu bağlamda yapılan çalışmalardan biri olan Doktor Vefik
Nahi’nin kaleme almış olduğu “Seferberlik Salgınlarına Karşı (1911-12)” adlı eser Osmanlı
son dönemlerinde seferberlik dönemi salgınlarında yapılması gereken uygulamalardan
bahsetmektedir. Eserde sıhhiye zabitanının görevleri, beden temizliğinin önemi, köy ve
kasaba ordugahlarının kurulması, emraz-ı intaniye ordugahı, asker ve sivillere hizmet sunan
menzil hıfzıssıhhasının oluşturulmasının önemini anlatan bölümler tespit edilmiştir. bunun
dışında: sıhhiye zabitanının en büyük görevinin her türlü zorluğa karşı seferberlik salgınlarını
önlemek olduğu, köy ve kasabalarda ordugahlar kurup bu merkezlerde sıhhiye zabiti
bulundurulması, yine her bölgede konakçı müfrezeleri bulundurarak gerekli olan sıhhi
tedbirlerin ve temizliğin yapılması, zorunlu durumlarda emraz-ı intaniye ordugahının kurulup,
genel sıhhi tedbirlerin alınmasını sağlayarak insanların tedavi edilmesinin sağlanması,
hıfzıssıhha menzilleri kurularak askerlerin ve sivil insanların ileri hatlara her hangi bir
bulaşıcı hastalığa yakalanmadan gitmesinin sağlanması gibi hususlar ayrıntılarıyla
belirtilmiştir.

Asırlardır Karadeniz’in çevresinde birlikte yaşayan ve dünya politikalarını yönlendiren bu iki devlet, önümüzdeki süreçte de Karadeniz bölgesinde
kriz yerine iş birliğini seçerek bölgede istikrar ve refahı egemen kılacaktır.
Aksi bir durumda ise, Karadeniz yeni bir çatışma alanına dönüşerek
her iki ülkeyi de olumsuz bir şekilde etkiyecektir.

As Azerbaijan did not have any armed forces of its own during the Soviet Union period, it has attempted to establish a national army after gaining its independence in 1991, and once its territories occupied by the Armenians, Azerbaijan requested aid from Turkey to establish and develop the Azerbaijani Army.
Through the Turkish Armed Forces (TAF) personnel who were assigned pursuant to “Military Training Cooperation Agreement” that was signed in Ankara on 11 August 1992, and within the framework of establishing, training and improving the Azerbaijan Army, activities such as military training, cooperation and logistic support were initiated. On the other hand, Azerbaijani students sent off to the TAF military academies for education.
In this article, the military relations of Azerbaijan with NATO after gaining its independence, was evaluated in the framework of bilateral military relations with Turkey.

Азербайджанская армия стала сильней армией в  своём регионе с помощью военного обучения, сотрудничества и координации, которые продолжаются с 1992ого года, с Турецкой  армией и приняла систему NATO как главная система. В этой статье, отношение с NATO после независимости, исследуется в рамках военного отношения с Турции.

İlim adamları vefat ettikten sonra öğrencileri, arkadaşları ve dostları ta rafından hazırlanarak gelenek haline gelen Armağan Kitap yayınlama usulü, artık onlar hayattayken de çıkarılmaya başlanmıştır. Doktora ve yüksek lisans öğrencileri olarak biz de ilim ve fikir adamı, değerli ve kıymetli hocamız Prof. Dr. M ehmet Ali Ünal için kendisinin 60. yaşı vesilesi ile bir armağan kitap çı karm aya karar verdik. Tarih cam iasının hatırı sayılır hocalarından biri olan Prof. Dr. M ehmet Ali Ünal, öncelikle bir Osmanlı Tarihi uzmanıdır. Osmanlı Tarihi ile ilgili kıymetli eserleri ve çalışm aları olan bir öğretim üyesidir. Elazığ, Samsun, Isparta, Edirne ve Denizli'de (devam ediyor) bulunan çeşitli üniversi telerde yürüttüğü takriben 40 yıllık m eslek hayatında birçok tarih öğretm eni ve akademisyen yetiştirm iş, bu ülkeye hizm et etme onuruna nail olmuş âlice nap bir insandır. Tanıdığım nadir şahsiyetlerden biri olan Prof. Dr. Mehmet Ali Ünal ile ilk defa 1 9 8 9 -1 9 9 0 öğretim yılı Osmanlı Tarihi dersinde tanıştım. Bu derste bütün sınıf alışılm ışın dışında bir hoca profili ile karşılaştı. Hocamız, ders notuna ya da bir kitaba bağlı kalmaksızın sohbet havası içinde dersini işlerdi. Dersin ko nusu Osmanlı Tarihinden dergide okunan güncel bir makaleye, oradan İslam Ansiklopedisinden herhangi bir maddenin okunmasının tavsiyesine kadar gi derdi. Bir sonraki hafta öğrencilerinin soruları doğrultusunda konusuna de vam eden hocamız, bizim daha fazla okumamızı arzuladığı için şunları söyler di: Bir derste hoca en fa z la yarım sa a t konuşur. Öğrenci sual ederse bu soh bet uzar, yalnız öğrencinin soru sorabilm esi için okuması gerekiyor. M aalesef siz g en çler okumuyorsunuz ki sorasınız diyerek ince, nazik ve kibar bir şekilde kendine has üslubuyla tavsiye ettiği kaynakları okuyup gelmemiz ve sonra da konular üzerinde fikir teatisi yapmamız gerektiği hususunda biz öğrencilerini uyarırdı. Konu Yavuz Sultan Selim gibi şair olan padişahlara geldiğinde devlet adamlığı, siyasi ve askeri yönü ile ilgili yapılan tüm değerlendirm elerin yanın da edebî yönünü de vurgulayarak en az dört m ısralık bir divan şiirini de ezbere okumadan dersi bitirmezdi. Binaenaleyh hocamız bizim çok yönlü yetişmemiz, bilgilenmemiz, bilgiye ulaşmanın yollarını öğrenmemiz için elinden geleni ya pan, özverili, vatan sevgisiyle dolu, öğrencilerine rehber olmuş bir şahsiyettir. Derslerinden olduğu kadar günlük hayattaki sohbetlerinden de feyz al dığımız Prof. Dr. M ehmet Ali Ünal hocamızın, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversi tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde akademik hayata giriş yaptığım yük sek lisans sürecimde, başka hususiyetleri de dikkatimi celp etti. Kendileri ikiii ram etmeyi, ihsanda bulunmayı, özellikle de m isafiri çok severdi. Lisansüstü eğitimimize başladığımız ilk günlerde tüm yüksek lisans ve doktora öğrencile rini evine iftar yemeğine çağırmıştı. Vakarlı, nezih bir hanımefendi olan eşleri Gülümser Hanım ile bizleri güler yüzlü, nazik ve kibar bir şekilde karşıladı. Bu davetin benim için tarifi imkânsız bir mutluluk kaynağı olduğunu belirtm ek isterim. Hocamız ailelerim izin yanımızda olmadığı bir ortamda bizlere aile oldu. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tarih Bölümü olarak büyük bir aile olmayı öğretti. Sevinçlerimizi ve üzüntülerimizi paylaşarak bize yol gösterdi. Hastalık larımızda, mutluluklarımızda bizleri hala arayıp soran, aradığımızda hemen telefonunu açıp bizleri dinleyen ve yardımını esirgemeyen, şefkatiyle bize ba zen baba, bazen ağabey, bazen arkadaş, dost olan saygıdeğer hocamıza öğren cileri olarak kendileri için ne yapsak hakkını ödeyemeyiz. Prof. Dr. M ehmet Ali Ünal hocam yaklaşık 40 yıllık m eslek hayatında yü rüttüğü dersleriyle, yazdığı makaleleriyle, konferanslarıyla, gazete yazılarıyla, televizyon programlarıyla ilim ve fikir adamı olarak Osmanlı Devleti'nin, Tür kiye Cum huriyetinin ve milletinin m eselelerine ışık tutmaya çalışmış ve çalış m akta olan vatan ve m illet sevgisiyle dolu bir akademisyendir. Memleketin m eselelerini kendine dert edinen, her zaman okuyan ve yazan başarılı bir ay dındır. Velhasıl onu anlatmaya kelim eler kifayetsiz kalmaktadır. Değerli hocamız, meslektaşımız, dostumuz Prof. Dr. Mehmet Ali Ünal'a saygı ve sevgilerimi sunarken, aile efradı, iş arkadaşları, dostları, öğrencileri ve sevdikleriyle birlikte ömür boyu sağlıklı, mutlu, huzurlu, bereketli uzun bir yaşam diliyorum. İlim ve fikir çalışm alarını sürdürmesi, öğrenci ve akadem is yenler yetiştirm esi, daha nice başarılara imza atm ası dileğiyle... Bu armağan kitabının ortaya çıkmasında yazıları ile katkıda bulunan ho calarıma, m eslektaşlarıma, ayrıca emeği geçen herkese gönülden teşekkür ediyorum.

Bu eser, Çanakkale Savaşları’nda Şimal (Kuzey) Grubu Kumandanı
olan Esad Paşa’nın (Yanyalı), 2-20 Temmuz 1915 tarihleri arasında,
cepheden Harbiye Nezareti, bağlı kumandanlıklar ve fırkalarla yaptığı yazışmalar ve telefon görüşmelerinden oluşmaktadır.
Kayıtların altında, “Şimal Gurubu Kumandanı” ibaresi yer almakta,
fakat Esad Paşa’nın adı yer almamaktadır. Lâkin zikrettiğimiz zaman
diliminde Şimal Gurubu Kumandanı Esad Paşa olduğundan, bu yazışma ve görüşmelerin ona ait olduğu ortaya çıkmaktadır.
Yazışmalardan bazılarının sağ alt köşesinde aynı deftere aynı kalemden
derç edilmiş “Hasan” ibaresi kaydolunmuştur. Elimizdeki yazmanın bütünlüğünü bozmamak açısından “Hasan” ibaresi kaydolunmuş
yazışmaları da kitaba dâhil etmek uygun görülmüştür Kütahya Belediyesi Mustafa Yeşil Kütüphanesi’nde Nadir Eserler Bölümü’nde Mustafa Yeşil’in özel arşivinde el yazısıyla çizgili bir koçanın sayfalarına yazılmış olarak ortaya çıkan bu tahrirat ve telefon görüşmesi kayıtları, Yazma Eserler Defteri’nde 498 sıra no ile kayıt altına alınmıştır. İçerisinde 42 adet olarak yer alan tahrirat ve telefon görüşmesi kayıtları, koçanın asıl sayfalarına el yazısıyla kurşun kalem kullanılarak yazılmıştır. Elde
edilen kayıtlar, koçanın kopya sayfalarıdır.
Söz konusu kayıtlar, Çanakkale Kara Savaşları’nda Türk askerinin
cephelerdeki atmosferi, cephane durumu, top, top mermisi miktar ve ihtiyacı, özellikle ellerindeki topların mahiyeti, cephede çekilen cephane sıkıntısı ve düşmanın yoğun ateşi karşısında eldeki cephanenin, özellikle top mermilerinin ne derece tasarruflu kullanılması gerektiği hakkında verdiği bilgiler açısından önem taşımaktadır.
Şimal Gurubu Kumandanı Esad Paşa’nın cepheden yazıştığı ve
görüşmeler yaptığı kumandanlıklar ise şöyledir: Beşinci Ordu Kumandanlığı, Dokuzuncu, On Altıncı ve On Dokuzuncu fırkaların
Anafarta mıntıkası kumandanları, Dokuzuncu Ordu Kumandanlığı,
Harbiye Nezâreti, Beşinci Ordu Menzil Yarma Kumandanlığı, Beşinci
ve On Dokuzuncu Fırka Kumandanlıkları, Bahşi Köyünde Havan
Bataryası Kumandanlığı, Beşinci Fırka Kumandanlığı, Anafarta
Mıntıkası Kumandanlığı, Dokuzuncu Fırka Kumandanlığı, On Dokuzuncu
Fırka Topçu Grubu Kumandanlığı, On Dokuzuncu Fırka Kumandanlığı ve On Altıncı Fırka Kumandanlığı.
Kitapta, Esad Paşa’nın söz konusu yazışmalarının kaydedildiği
defterin tıpkıbasımı, yazışmalar ve görüşme kayıtları transkribe
edilmek suretiyle verildi. Ayrıca, dili her ne kadar günümüz
konuşma diline yakın ve pekâlâ anlaşılır olsa da, her kesimden
okuyucuya hitap edebilmek arzusuyla kayıtlar, sadeleşmiş biçimiyle
de sunuldu.
Okuyuculardan gelen talep üzerine 2. baskıya General Mehmed
Esad (Bülkat) Paşa’nın kısa biyografisi ile beraber, tahrirat ve telefon görüşmeleri kayıtlarının muhteva analiz ve değerlendirmesi ilave edildi.
Çanakkale Kara Savaşları’nda Mehmetçiğin cephelerdeki vaziyeti, cephane ve topların durumu, top mermisi ihtiyacı, özellikle ellerindeki topların mahiyeti, cephede çekilen sıkıntılar ve eldeki cephane hakkında Esat Paşa’nın yansıttığı bu bilgi ve düşüncelerin yer aldığı söz konusu kayıtları sunmanın, Çanakkale Savaşlarının daha iyi anlaşılması açısından faydalı olacağı ve önemli bir katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz. Umut ediyoruz ki Çanakkale Savaşları’ndaki pek çok hadise, bu gibi orijinal eserlerin neşriyle gün yüzüne çıkacak ve geçmişe daha ilmî ve aydınlık bir nazarla bakmamızı mümkün kılacaktır.

Bu çalışmada, 57'nci Alayın harp ceridesi özelinde Çanakkale Cephesi'ndeki faaliyetleri incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, alayın kuruluş çalışmalarına başladığı 1 Şubat 1915 tarihinden Çanakkale Cephesi'nden ayrıldığı ve intikalini Keşan'a kadar sürdürdüğü 18 Şubat 1916 tarihleri arasındaki toplam 651 belge incelenmiştir. Bu belgeler, 383 günlük bir dönemi kapsamasına rağmen Alay ceridesine 9 günlük bilgi yazılmadığı için belge bütünü 374 günlük dönemi içermektedir. Çanakkale Cephesi'nde, mürettep alaylar ile birlikte 80'den fazla alay görev yapmıştır. Bu birliklerin kimisi muharebe sahasında yer almadığı gibi kimisi de muharebe hattında belirli bir süre görev icra etmiştir. Buna karşın 57'nci Alay, Çanakkale kara muharebelerinin ilk günü Arıburnu mıntıkasında yapmış olduğu kritik müdahaleden başlamak üzere cephenin tahliye edilmesine kadar görev yapmıştır. Bu uzun muharip dönemde sorumluluk bölgesinin muharebe ileri hattında bulunması ve bu konuşunun muharebe sonuna kadar değiştirilmemesi nedeniyle Alay Komutanı Hüseyin Avni Bey de dâhil olmak üzere üst komuta kademesinden başlayıp en alt rütbedeki neferine kadar önemli zayiatlar vermiştir. Alayın bu kahramanca mücadelesi bağlısı olduğu 19'uncu Tümen başta olmak üzere üst komuta kademesince de taltif ve takdir edilerek alay sancağına altın ve gümüş imtiyaz ve harp madalyaları takılmıştır.

The Battle of Çanakkale commenced on February 19th, 1915, and finalized on January 9th, 1916. However, its effects could be traced up to now. The writing process of this prominent historical period was begun during the battle. Laid the foundations of military history writing, this period's primary sources are constituted from military record books and reports. On the other hand, a systematical writing process began with the War History Commission's works, founded by Enver Pasha's decree on April 11th, 1916. The Commission started its works with the writing of Battle of Çanakkale, being the main reason for the Commission to be found. In addition, this situation paved the way for the emergence of Turks' first formal military history writing. Being independent of the Commission and supporting these works, Yusuf İzzet Met launched an initiative, involved in the Battle of Çanakkale, and in 1917, he sent various questions to the officers who managed to stay alive. Mr. Met sent the given answers to the Commission. Moreover, officers like Mustafa Kemal Atatürk sent their notes to the Commission either. Thus, this developing process allowed the amalgamation of the sources considerably. As a matter for military history, being developed in the mentioned way, the Battle of Çanakkale introduced a discussion topic being in force up until now. This study specializes in the development of history writing regarding the Battle of Çanakkale to be included in its center the Commission and military history writing approach between 1916 and 1938.

Prusya ekolünün askerliğe kattığı en önemli şey, stratejik kuşatma öğretisidir. Prusya ekolü ile ilgilenen çoğu kişi Clausewitz'i bilmesine karşın Moltke ve Schlieffen'i işin içinde olmayanlar pek bilmez. Ben de bu yazıda Moltke'nin (Büyük Moltke ve Yeğeni Genç Moltke) ve Schlieffen'in strateji üzerine düşüncelerini bu yazı vasıtası ile okuyabilirsiniz. Daha doğru bir deyişle Alman ekolünün Napolyon, Avusturya-Prusya, Prusya-Fransa ve nihayetinde Birinci Dünya Harbinde Alman Ordusunun Fransa'yı en kısa sürede işgal için oluşturulmuş strateji olan Schlieffen planı ve Fransız Genelkurmayı'nın meşhur No:17 savunma planı üzerinde durulan bir yazı bulacaksınız.

15 Temmuz darbe girişiminin ardından Türkiye'deki bütün askerî liseler kapatıldı. Harp okullarına ise dokunulmadı. 1 Daha doğrusu, Millî Savunma Bakanlığı bünyesinde, Millî Savunma Üniversitesi adıyla yeni bir üniversite kurulması kararlaştırıldı ve üniversitenin kurmay subay yetiştirmek ve lisan-süstü eğitim vermek amacıyla kurulan enstitüler ile kara, deniz ve hava harp okulları ve astsubay meslek yüksekokullarından oluşturulması planlan-dı. Üniversitenin rektörünün ise, Millî Savunma Bakanı'nın önereceği ve Başbakan'ın uygun gö-receği üç aday arasından Cumhurbaşkanı tara-fından seçileceği duyuruldu. Bundan böyle askerî okulların müfredatı Millî Savunma Bakanlığı'nca belirlenecek. Harp okulları ve astsubay meslek yüksekokulları kuvvet komutanlıkları bünyesinden alınarak Millî Savunma Bakanlığı altında olacak. Öte yandan, meslek lisesi mezunları da artık harp okullarına başvurabilecek. Peki, eğitimde köklü reforma konu olan bu okullar ne zaman ve niçin kuruldu? Hangi aşamalardan geçti? İşte geçmişten bugüne, Türkiye Ordusu'na subay ve astsubay yetiştiren okulların kısa tarihi… Türkiye'deki askerî okulların tarihi, Osmanlı İmparatorluğu'na kadar uzanır. İmparatorluk için askerî okullar, " Batılılaşma " nın başladığı ilk kurumlar olmaları sebebiyle önem taşımak-tadır. Eğitime hâkim olan Enderun ve medrese, Tanzimat'a kadar İmparatorluk içinde hâkim eği-tim kurumları iken, Tanzimat'tan sonra askerî okullar bu kurumların âdeta yerini almış ve eği-timde ikili bir mücadele başlamıştır.

RIDVAN AYAYDIN 2501081021 TEZ DANIŞMANI: PROF. DR. TAHSİN ÖZCAN İSTANBUL 2011 i ÖZ Bu tezde Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından Birinci Dünya Savaşı'na kadar ki süreç içerisinde Osmanlı devletinde orduya asker temin etmek için kullanılan zorunlu askerlik sisteminin evrimi incelenmiştir. Bu süreçte halkın Müslüman ve gayrimüslim olarak ayrılarak farklı muameleye tabi tutulduğu dolayısıyla din faktörünün özellikle de İslam'ın önemli bir faktör olduğu ortaya konmuştur. Asker alma sistemlerinin Avrupa'nın etkisiyle geliştiği, Mısır'ın etkisi ile meşrulaştırıldığı ortaya konularak İslam'ın asker alımlarında motive edici ve mobilize edici tesiri üzerinde durulmuştur.

Bu makalede, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın 12 Mart 1914-10 Ağustos 1914 tarihleri arasında Harbiye Nezareti bünyesinde uygulamaya çalıştığı alfabe ve yazı değişikliği ele alınmıştır.
Osmanlılarda Tanzimat Dönemi’nden itibaren artarak devam eden dilde sadeleşme, imla, alfabe ve okuma-yazma öğrenimi tartışmalarının üstüne XIX. yüzyılın sonlarında askerî gereklilikler de eklenmeye başlamıştır. Silâhaltına alınan askerler arasındaki okuma-yazma oranının düşüklüğü, askerlere kısa sürede okuma-yazma öğretme ihtiyacı, özel isimlerin yazımındaki karışıklıklar gibi sebepler Enver Paşa’nın göreve gelir gelmez yapmaya başladığı bir dizi askerî ıslahatın arasına, yazı meselesini de eklemesine neden olmuştur.
Enver Paşa’nın yaptığı ıslahatın temeli, diğer harflerle birleşme durumuna göre başta, ortada ve sonda farklı şekiller alan Osmanlıca harflerin, birleştirilmeden aslî halleriyle, ayrı ayrı yazılması esasına dayanır. Bu yeni alfabe oluşturulurken Osmanlıcadaki mevcut 32 harf korunmuş, eski harflerle yazılma imkânı bulunmayan Türkçedeki 8 ünlü ise mevcut harflerin üzerine küçük işaretler konulmak suretiyle gösterilerek toplam 40 harften oluşan yeni bir alfabe ihdas edilmiştir. Resmî olarak Ordu Elifbası adı verilen bu alfabe ile harflerin birleştirilmeden yazılması, kelimelerin telaffuz edildiği hâliyle kaleme alınması gibi kurallar da benimsenmiştir.
İlk bakışta, alfabe ve imla temelli süregelen tartışmaların çözümüne yönelik teoride kesin bir çözüm gibi gelen Enver Paşa’nın yazı ıslahatı, orduda geniş bir tecrübe sahası bulmuştur. Esasen üç farklı dilin (Türkçe, Arapça, Farsça) seslerini, tek bir alfabe ile yazıya aktarmaya imkân veren bir transliterasyon alfabesi olan Ordu Elifbası’nın günlük hayatta kullanılması ise pek mümkün olmamıştır. Bu yeni alfabe ve imla ile okuma-yazma öğreniminin bir miktar hızlandığı kabul olunsa dahi iyi eğitimli, okuryazar kişilerin okuma-yazma hızının neredeyse heceleme seviyesine düştüğü ve ilerlemediği ortaya çıkmıştır.
Enver Paşa’nın tüm memlekete yaymayı düşündüğü bu alfabe ve imla ıslahatı, ordu içinde tecrübe edildiği hâliyle çok daha fazla soruna yol açmıştır. Nihayetinde 152 gün yürürlükte kalan Ordu Elifbası, seferberlik ilanının ardından kısmî olarak seferberlik sonrasına ertelenmiş ancak bir daha hayata geçirilmesi mümkün olmamıştır.

Bu k�tabın Türk�ye'dek� her türlü yayın hakkı Gaz� K�tabev� T�c. Ltd. Şt�'ne a�tt�r, tüm hakları saklıdır. K�tabın tamamı veya b�r kısmı 5846 sayılı yasanın hükümler�ne göre, k�tabı yayınlayan f�rmanın ve yazarlarının önceden �zn� olmadan elektron�k, mekan�k, fotokop� ya da herhang� b�r kayıt s�stem�yle çoğaltılamaz, yayınlanamaz, depolanamaz.

Özet Mustafa Kemal Atatürk'ün dehası konusunda kimsenin şüphesi yoktur. Tüm dünya kendisini dâhi bir komutan, lider ve devlet adamı olarak kabul etmektedir. Bu eşsiz insanın askeri dehasına ilişkin değerlendirmeler daha ziyade girdiği tüm savaşları kazanmasından dolayıdır. Oysa onun askeri dehasının sırrı sadece muharebelerin sonuçları ile sınırlı değildir. Dehasının asıl boyutları muharebelerdeki eşsiz uygulamaları, ortaya koyduğu yeni ve benzersiz prensiplerdendir. Dolayısıyla Mustafa Kemal girdiği muharebeleri tesadüfler sonucu değil, ortaya koyduğu bu prensipler ve kimsenin cesaret edemeyeceği uygulamalar sonucu kazanmıştır. Bu prensip ve uygulamaların incelenerek, günümüz muharebe şekillerine nasıl yansıtılacağının araştırılmasına ihtiyaç vardır. Abstract No one has any doubt about Mustafa Kemal Ataturk's genius. The whole world recognizes himself as a genius commander, leader and statesman. The evaluations of this unique man's military genius are largely due to winning all the wars he entered. However, the secret of his military genius is not limited only to the results of combat. The main dimensions of his genius are his unique practices in combat, the new and unprecedented principles that he revealed. Therefore Mustafa Kemal did not win the battles by coincidence, he won them as the result of these principles he revealed and practices that no one would dare. There is need to research how these principles and practices to be reflected in today's battle forms.

ÖZ Dünya tarihini büyük oranda harpler oluşturmaktadır. Bu nedenle harp tarihini bilmek tarihi daha iyi anlamak ve değerlendirmek açısından önemlidir. Nitekim harp tarihi, tarih biliminin en önemli alt bölümlerinden birini teşkil etmektedir. Geçmişteki harpleri incelemek, sonuçlarına tesir etmiş sebepleri araştırmak, uygulanmış prensipleri değerlendirmek ve bunlardan ders çıkarmak harp tarihinin işi olmaktadır. Türkiye'de harp tarihi yazımı konusunda yetersiz kalındığı aşikârdır. Yetersizliğin çeşitli sebepleri vardır. Askeri arşiv belgelerinin ortaya çıkarılması ve araştırmaya sunulmasındaki eksiklikler bunların başında gelmektedir. Bundan başka, tarihin diğer çalışma alanlarında olduğu gibi harp tarihinin de sadece geçmiş harplerin kronolojik sıralanması veya mevcut kaynakların günümüz Türkçesine çevrilerek yazılması suretiyle yapılmaya çalışılması da diğer bir yetersizliktir. Oysa harp tarihi çalışmalarının günümüze ve geleceğe ışık tutabilmesi için harp tarihi ile ilgili mümkün olduğunca fazla kaynağın analiz ve sentez edildikten sonra akıcı, anlaşılır bir üslupla eser haline getirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışma, askeri tarih ve harp tarihi konularına açıklık getirmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada günümüze kadar yürütülen tarih yazıcılığı ve askeri tarih çalışmaları hakkında bilgi verildikten sonra askeri tarih ile harp tarihinin konu ve kapsamları değerlendirilmiş ve sonuç kısmında askeri tarih-harp tarihi çalışmalarının daha etkin yürütülmesi konusunda düşünceler belirtilmiştir. Çalışma için literatür taraması metodu ve nitel araştırma modeli kullanılmıştır.

kalmadı. Kendileriyle onur duyduğumuz hava subaylarımız ve komutanlarımız da yetişmiş bulunuyorlar. Pilotlarımız, her zaman ve her durumda, ulusun yüzünü ağartacak yüksek değerdedirler. Lakin arkadaşlar; bu kadarını yeter görmek doğru olamazdı. Hava işine, onun bütün dünyada aldığı önem derecesine göre genişlik vermek lazımdı. Bunu göz önünde tutan Cumhuriyet Hükümeti; havacılığı, bütün ulusun işi yapmak kararında idi. Türk; yurdun dağlarında, ormanlarında, ovalarında, denizlerinde, her bucağında, nasıl bir bilgi ve kendine güvenle yürüyor, dolaşıyorsa, yurdun havasında da aynı surette dolaşabilmelidir. Bu ise, Türk'ü, çocukluğundan, vatan kuşları ile, vatan havası içinde yarışa alıştırmakla başlar.

Türk Askerî Tarihi Bibliyografyası kitabı Nisan’da araştırmacıların hizmetine açıldığında 2021 yılına kadar yapılan 11398 çalışmanın künyesinden oluşmaktaydı. Gözden kaçanlar ve yeni yayınlarla birlikte bu sayı 14618’e ulaştı. Bu künyelerin çoğu genellikle Türkçe çalışmalar olmakla birlikte az sayıda Türk tarihiyle doğrudan ilgili olan yabancı dildeki çalışmaların künyeleri de bulunmaktadır. Künyelerin dönemlere göre göre dağılımına bakıldığında Osmanlı Öncesi ile ilgili 1519; Yeniçağ ile ilgili 2789; Yakınçağ-Cumhuriyet ile ilgili 9661 künye bulunmaktadır. Bunların dışında Türk askerî tarihi ile ilgili 719 adet Genel Çalışma bulunmaktadır.

Çalışmanın her yıl Aralık ayı sonunda güncellenmesi hedeflenmektedir. Hiç şüphesiz eksiklikler olacaktır. Bu eksikliklerin tamamlanması ve yeni yayınların kitapta yer alabilmesi için [email protected] adresine, çalışmanın konusuna göre “Osmanlı Öncesi”, “Yeniçağ”, “Yakınçağ-Cumhuriyet” veya “Genel Çalışma” başlığı ile gönderebilirsiniz.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, “Tehlikeyi kaynağında bertaraf etme” stratejisiyle; milli güvenliğine birçok açıdan tehdit oluşturan Fırat’ın doğusundaki terör örgütlerine karşı, Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekâtlarından sonra yeni bir sınır ötesi operasyon icra etme kararı almıştır. Zira Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekâtları sayesinde Fırat’ın batısındaki Türkiye sınırları, terör örgütünden arındırılmış; sıra Fırat’ın doğusunun teröristlerden arındırılması ve güvenliğinin sağlanmasına gelmiştir.

Suriye iç savaşı sonrası ortaya çıkan kaotik ortamda, küresel güçlerin sahadaki varlığı, planları ve icraatları sonucunda Türkiye sınırlarının güneyinde fiili bir terör yapısı oluşturulmaya çalışmış; bu durumu engellemek için de Türkiye’nin bir kez daha askeri operasyon seçeneğini kullanması zaruri bir hal almıştı.
Bu kapsamda Türkiye, uzun süreden beri devam eden Fırat’ın doğusuna yönelik askeri hazırlıklarını tamamlayarak 9 Ekim 2019 saat 16.02’de resmen, sınır ötesi harekâtı başlatmıştır. “Barış Pınarı Harekâtı” adı verilen bu operasyon, Türk Ordusu tarafından Suriye’nin kuzeyinde ve Fırat’ın doğusunda, PKK/PYD-YPG terör örgütüne yönelik olarak icra edilmiştir.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin etkili ve hızlı bir şekilde gerçekleştirdiği Barış Pınarı Harekâtı ile Fırat’ın doğusundaki 4.220 kilometrekare alan terör örgütünden arındırılmış; Suriyeli mültecilerin geri dönebileceği, bölge insanının da huzur ve güvenle yaşayabileceği bir alan haline getirilmiştir. Harekât aynı zamanda diplomatik kazanımlara da kapı aralamıştır. Nitekim Türkiye, ABD ile Ankara, Rusya Federasyonu ile Soçi Mutabakatlarını imzalayarak sınırlarındaki terör tehdidini bertaraf etmeye çalışmıştır.

Sonuç olarak Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli bir yer tutan Barış Pınarı Harekâtı; sebepleri, amaçları, meydana geliş süreci ve sonuçları ile askerî, idari, diplomatik, stratejik, coğrafi, demografik, sosyolojik ve tarihsel arka planı ışığında incelenerek tarihe not düşülmesi gereken kapsamlı bir sınır ötesi harekât olmuştur. Bir bakıma böylesine önemli ve tarihi bu harekâtı, kaynaklar ışığında ve tüm yönleriyle, hak ettiği şekilde kaleme almak ve geleceğe, kaynak tarihi bir eser olarak bırakmak ümit edilmiştir.

Tarihçi Yazar Enes Demir tarafından yazılan “Fırat Kalkanı Harekâtı”, “Zeytin Dalı Harekâtı”, “İdlip/Bahar Kalkanı Harekâtı” kitapları gibi “Barış Pınarı Harekâtı Günlüğü” kitabı da harekât esnasında bizzat görev alınarak hazırlanan ve bu okuyucuyla buluşmuştur. “Barış Pınarı Harekâtı’nı” resmi bilgi ve belgeler ışığında, derli toplu bir şekilde disiplinler arası bir bakış açısıyla ortaya koymakta ve harekâtın bilinmeyen tüm yönlerini anlatan bu eserin yazımıyla, Osmanlı dönemi “Vak’a-Nüvis” geleneği ve “Ordu/Harp/Sefer Tarihçiliği” de bir kez daha ortaya konularak geleceğe döneminden yazılmış bir kaynak eser bırakmak ümit edilmiştir.

Türklerin tarih sahnesine çıktığı ilk andan itibaren Türklük ve askerlik âdeta eş anlamda kullanılır olmuştur. Askerliğin bir millet hayatında bu kadar etkili ve sürekli olduğu bir başka millet göstermek neredeyse imkânsızdır.
Askerliğin Türklerde hem vazife hem de kutsallık boyutu vardır. Vazife boyutunu “Türk milleti doğuştan askerdir.” sözü; kutsallık boyutunu da “Asker ocağı, peygamber ocağıdır.” sözü ifâde eder. Bir milletin hayatına böylesine nüfûz etmiş bir meselenin derinlemesine araştırılması da kaçınılmazdı. Konu ile ilgili pek çok çalışma var. Ancak bu çalışmaların yeterli olduğunu
söylemek mümkün değildir.
Bu araştırmada esas alınan ve içinde askerî terimlerin seçildiği
kitap Mehmet Zeki PAKALIN’ın “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü”dür. Bu terimler yapı, anlam ve köken bakımlarından incelenmiştir. Türkçe terimlerin yanı sıra
yabancı dillerden geçmiş terimler de incelenmiştir. Özellikle Arapça ve Farsça kökenli kelimelerin çokluğu göze çarpmaktadır.
Bu çalışmanın başta Türk Dili olmak üzere Türk Askerî Tarihi, Türk Halk Bilimi ve Türk Bilim Tarihi alanlarında da faydalı olabileceğini düşünmekteyiz.
Anahtar Sözcükler: Türkçe, Terim, Askerî Terminoloji, Yapı, Köken.

Özet

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı boyunca, ordularının silah ve
mühimmat ihtiyaçlarını İmalat-ı Harbiye Fabrikaları’nın üretimi ile karşılamıştır. İmalat-ı Harbiye Fabrikaları, Birinci Dünya Savaşı süresince işçi ve üretim konusunda en iyi seviyeye ulaşmış ancak Mondros Mütarekesi’nin imzalanması ile birlikte faaliyetleri ciddi bir kesintiye uğramıştır. 1 Ağustos 1919 tarihinde ise İmalat-ı Harbiye Fabrikaları silah üretimine yönelik faaliyetlerini tamamen durdurmuştur. Neticede, İmalat-ı Harbiye mensupları da Millî Mücadele’nin başlaması ile birlikte Anadolu’ya geçmiş; kendi imkanları çerçevesinde, küçük tamirhane ve atölyeler kurarak, silah ve cephane üretimine çok büyük katkılar sağlamışlardır. Böylelikle, Millî Mücadele döneminde silah ve cephane imalatı için kurulan en önemli yapılanmalardan birisi de Antep’te kurulan İmalat-ı Harbiye Fabrikasıdır. Millî Mücadele döneminde Antep’te açlıktan sonra en çok sıkıntı çekilen konu cephane idi. Bu sebeple, Antep Millî kuvvetlerinin komutanlığı görevini ifa eden Ali Şefik Özdemir Bey’in emriyle 10 Aralık 1920’de Antep’te, 12 kısımdan müteşekkil, İmalat-ı Harbiye Fabrikası kuruldu. Antep’te kurulan İmalat-ı Harbiye Fabrikası, şehirde bulunan Sabun Hanı’nda faaliyetlerine başlamış ve Antep Savunması’nın en önemli aktörlerinden olan Lohânizâde
Mustafa Nureddin bu fabrikanın müdürlüğüne getirilmiştir. Antep İmalat-ı
Harbiye Fabrikası’nda görev yapan ustaların yanı sıra işçilerin çoğunluğu
kadın ve çocuklardan oluşmakta idi. Antep Savunması’nda milli kuvvetlere çok önemli katkılarda bulunan İmalat-ı Harbiye Fabrikası’nda, Özdemir Bey’in emriyle, beş erkek iki kadın öğretmenin görev yapacağı, Mekteb-i Sanayi adında bir okul açıldı.
Bu çalışmada, Antep Savunması devam ederken kurulan İmalat-ı Harbiye Fabrikası’nın kuruluşu ve faaliyetleri, ana kaynaklar doğrultusunda ele alınacaktır. Bununla birlikte, fabrikada görev yapmış olan ustaların ve üretime yardımcı olan yerli halk hakkında, elde bulunan verilere göre bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler: Antep Savunması, İmalat-ı Harbiye, Lohânizâde
Mustafa Nureddin, Cephane, Millî Mücadele

Türk Askerî Tarihi Bibliyografyası kitabı Nisan’da araştırmacıların hizmetine açıldığında
2021 yılına kadar yapılan 11398 çalışmanın künyesinden oluşmaktaydı. Gözden kaçanlar ve yeni yayınlarla birlikte bu sayı 14618’e ulaştı. Bu künyelerin çoğu genellikle Türkçe çalışmalar olmakla birlikte az sayıda Türk tarihiyle doğrudan ilgili olan yabancı dildeki çalışmaların künyeleri de bulunmaktadır. Künyelerin dönemlere göre göre dağılımına bakıldığında Osmanlı Öncesi ile ilgili 1519; Yeniçağ ile ilgili 2789; Yakınçağ-Cumhuriyet ile ilgili 9661 künye bulunmaktadır. Bunların dışında Türk askerî tarihi ile ilgili 719 adet Genel Çalışma bulunmaktadır. Hiç şüphesiz eksiklikler olacaktır. Bu eksikliklerin tamamlanması ve yeni yayınların kitapta yer alabilmesi için [email protected] adresine, çalışmanın konusuna göre “Osmanlı Öncesi”, “Yeniçağ”, “Yakınçağ-Cumhuriyet” veya “Genel Çalışma” başlığı ile gönderebilirsiniz.

Libri: Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi'nde bulunan içeriklerin tümü kullanıcılara açık, serbestçe/ücretsiz 'açık erişimli' bir dergidir. Kullanıcılar, yayıncıdan ve yazar(lar)dan izin almaksızın, dergideki kitap tanıtımı, eleştiri ve çevirileri tam metin olarak okuyabilir, indirebilir, dağıtabilir, çıktısını alabilir ve kaynak göstererek bağlantı verebilir. Libri, uluslararası hakemli elektronik (online) bir dergi olup değerlendirme süreci biten kitap tanıtımı, eleştiri ve çeviriler derginin web sitesinde (www.libridergi.org) yıl boyunca ilgili sayının içinde (Volume II: Ocak-Aralık 2016) yayımlanır. Aralık ayı sonunda ilgili yıla ait sayı tamamlanır. Dergide yayımlanan eserlerin sorumluluğu yazarlarına aittir.