The House of the Rising Sun

"The House of the Rising Sun" (tạm dịch: Căn nhà Rạng Đông) là một bài dân ca, đôi lúc được gọi là "Rising Sun Blues", kể về cuộc sống nghèo khổ ở New Orleans, Mỹ. Bài hát được biết đến nhiều nhất nhờ bản cover vào năm 1964 của The Animals khi đạt cú hit số 1 ở Anh, Mỹ, Thụy Điển, Phần Lan, Canada. Ở Việt Nam, tác phẩm với bản cover của ban nhạc đến từ Newcastle này cũng rất quen thuộc với những người hâm mộ trung niên.

Nguồn gốc và những phiên bản trước năm 1970

Giống như những bài dân ca khác, không ai rõ tác giả của ca khúc "The House of the Rising Sun". Các nhà âm nhạc học cho rằng nó được viết dựa trên bản dân ca "The Unfortunate Rake" vào thế kỷ 18. Những người Anh khi di cư sang Mỹ đã có sự thay đổi cho phù hợp khi đặt vùng đất trong bài là New Orleans. Alan Price khẳng định bài hát này nguyên gốc được lấy từ dân ca thế kỷ 16 về một nhà chứa ở Soho.

Bản ghi âm lâu đời nhất được biết đến là của các nghệ sĩ vùng Appalachian Clarence "Tom" Ashley và Gwen Foster, những người đã thu âm lại nó cho hãng Vocalion Records vào năm 1934. Ashley cho hay ông biết đến bài hát qua ông nội của mình là Enoch Ashley.

Bài hát cũng được nhà văn học dân gian Alan Lomax thu thập lại, cùng người quản lý là cha ông, người từng làm quản lý về lĩnh vực nhạc dân gian Mỹ ở Thư viện Quốc hội. Ông đã thu thập cùng với vợ ông ở Middlesborough, Kentucky, khi hai người làm một chuyến thám hiểm đến Kentucky, ở nhà của một ca sĩ, nhà hoạt động Tilman Cadle. Năm 1937, ông ghi âm bài hát này của nữ ca sĩ 16 tuổi Georgia Turner, với tên gọi là "Rising Sun Blues". Lomax còn thu âm lại hai bản cover khác của hai ca sĩ người Kentucky là Bert Martin và sau đó là Daw Henson. Theo những lời ông viết sau này, giai điệu bài hát mang nét tương đồng với bài dân ca Anh "Matty Groves".

Roy Acuff, bạn của Clarence "Tom" Ashley, lấy cảm hứng từ bản cover lâu đời của bạn mình và thu âm lại với tên gọi "Rising Sun". Woody Guthrie cũng ghi âm lại vào năm 1941. Bản thu âm năm 1947 của Josh White được sản xuất bởi hãng Mercury Records vào năm 1950, ông đã làm mới nhạc và lời, nhiều ca sĩ lấy cảm hứng để thu âm bài hát sau này. Lead Belly xuất bản hai bản thu âm của mình vào tháng 2 năm 1944 và tháng 10 năm 1948, với tên gọi là "In New Orleans" và "The House of the Rising Sun", sau đó được thu lại trong album năm 1994 Lead Belly's Last Sessions của hãng Folkway Record.

Vào năm 1957, Glenn Yarbrough thu âm bài này cho hãng Elektra Records. Ronnie Gilbert của nhóm nhạc dân gian The Weavers ra mắt bài này vào những năm cuối thập niên 40, đầu thập niên 50. Pete Seeger thu âm và được hãng Folkway Record phát hành vào năm 1959, tái phát hành vào năm 2009. Frankie Laine phát hành bài này vào 1959 với tên gọi "New Orleans" trong album Balladeer. Diễn viên hài Andy Griffith hát lại vào năm 1959 trong album Andy Griffith Shouts The Blues And Old Timey Songs. Joan Baez hát bài này vào năm 1960 trong album mang tên cô. Nữ ca sĩ cũng hát bài này trong những buổi lưu diễn suốt sự nghiệp. Miriam Makeba cũng cover vào năm 1960 trong album cùng tên.

Năm 1961, Bob Dylan thu âm bài hát trong album cùng tên, phát hành vào tháng 3 năm 1962, lấy cảm hứng từ Dave Van Ronk. Nina Simone cũng thu âm vào năm 1962 với album Nina at the Village Gate, sau đó là với ban nhạc Columbia Los Speakers trong album La casa del sol naciente, bán được 15.000 bản.

Năm 1964, The Animals thu âm bài hát này, lấy cảm hứng từ phiên bản của Bob Dylan nhưng mang chất rock, được nhà sản xuất Mickie Most thu âm trong album cùng tên. Đây là bản cover thành công nhất của "House of the Rising Sun", đồng thời cũng là bài hát thành công nhất trong lịch sử ban nhạc khi vươn lên đứng thứ nhất ở Anh, Mỹ, Thụy Điển, Phần Lan, Canada. Trong khi nhiều người cho rằng ca khúc này sẽ chết yểu vì có quá nhiều ca sĩ cover lại, bài hát đã trở thành một trong những kiệt tác hay nhất của blue rock thời sơ khai đầu thập niên 60.

Phiên bản của The Animals

Trong một buổi phỏng vấn, Eric Burdon nói rằng lần đầu ông nghe bài hát này là khi ở Newcastle, bản của ca sĩ dân ca Johnny Handle. Khi đấy ban nhạc đang đi lưu diễn cùng Chuck Berry và chọn sẽ hát bài này vì họ muốn thứ gì đó đặc biệt để hát. Buổi phỏng vấn đã phủ định ý kiến rằng họ lấy ý tưởng từ bản của Bob Dylan. Trái ngược với phiên bản gây thất vọng của Dylan, phiên bản này đạt được rất nhiều thành công. Dave Van Ronk nói cú hit này giống như "một cơn bão trong ấm trà". Dylan nói rằng khi nghe bài này trên đài radio trong xe, ông đã nhảy ra khỏi xe vì rất thích phiên bản này, và ông cũng ngừng chơi "House of the Rising" khi nhiều người hâm mộ cáo buộc Animals đạo nhạc của ông.

Dave Marsh nói bài hát này là bài dân ca mang chất rock đạt cú hit đầu tiên, như thể đang liên kết các giai điệu ngày xưa thành một dây sống. Ralph McLean của BBC công nhận đây là bản nhạc dân ca mang giai điệu rock đầu tiên, một cuộc cách mạng về đĩa đơn, và thay đổi bộ mặt của âm nhạc đương đại. Van Ronk khẳng định bài hát này được dựa trên phiên bản của ông.

Phiên bản của The Animals có chút sự thay đổi so với nội dung bài hát, khi bản gốc đó là góc nhìn của một cô gái thì bản của họ là góc nhìn của một chàng trai, trong một cuộc sống suy thoái, mẹ là thợ may còn bố là một kẻ nghiện ngập phá sản, ở bản gốc thì kẻ nghiện ngập là người yêu của cô gái

The Animals bắt đầu quảng bá bài hát khi tham gia tour diễn với Chuck Berry, nó tạo một phản ứng phi thường với khán giả, thuyết phục hoàn toàn nhà sản xuất Mickie Most rằng ẩn sau trong nó sẽ là một cú hit lớn. Sau đó, 5 thành viên của The Animals đã tới Kingsway, London để bắt đầu thu âm.

Được thu âm vào ngày 18 tháng 5 năm 1964, bài hát bắt đầu với âm La thứ của guitar điện và âm La của bass, sau đó ca sĩ trưởng nhóm mà theo báo The Age, đó là một giọng hát có hồn, khàn, sâu, gào thét, như thể nó vang từ London tới Newcastle, nơi sinh ra ông, ông bắt đầu hát cùng lúc với tiếng gõ chiêng của tay trống. Sau đoạn lời đầu tiên là tiếng Vox Continental – một loại đàn organ bắt đầu vang lên. Guitar và organ cùng với giọng hát của Burdon là nhân tố quan trọng cho thành công của bài hát. Burdon nói rằng: "Chúng tôi đang tìm một bài hát có thể thu hút được sự chú ý của khán giả". Bài hát vươn lên vị trí dẫn đầu trong bảng xếp hạng Billboard Hot 100 và UK Singles Chart cho tới tháng 9 năm đó, trở thành bài hát thứ 2 đạt cú hit số 1 của British Invasion sau The Beatles. Bài hát cũng đạt được thành công với vị trí số 1 ở các nước khác, với Ireland thì bài hát đứng thứ 10 rồi rớt khỏi bảng xếp hạng sau 1 tuần, nguyên nhân là do nhiều người Ireland không quan tâm lắm đến thể loại Rhythm and blues.

Các thành viên của nhóm The Animals thu âm bài hát gồm:

• Eric Burdon – ca sĩ chính
• Chas Chandler – tay bass
• Hilton Valentine – tay guitar
• Alan Price – tay organ
• John Steel – tay trống

Lester Bangs nhận định đây là một phiên bản hát lại vô cùng tuyệt vời. Bài hát đứng thứ 122 trong 500 bài hát hay nhất mọi thời đại. Bài hát cũng nằm trong số 500 bài hát giúp phát triển Rock and Roll của Đại sảnh Danh vọng Rock and Roll. Bài hát được trao giải thưởng Grammy Hall Of Fame vào năm 1999. Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Hoa Kỳ xếp bài hát đứng thứ 240 trong số Songs of the Century. Chương trình Channel 5 xếp bài hát đứng thứ 4 trong số những bài hát được yêu thích nhất ở Anh.

Bài hát vốn có thời lượng 4 phút 29 giây, nhưng Mickie Most đã chỉnh sửa để bài hát còn 2 phút 58 giây. Trong album The Animals (Mỹ), bài hát có thời lượng 2 phút 58 giây. Ở album The Best of The Animals, dung lượng của bài đủ 4 phút 29 giây. Bài có 2 lần tái phát hành, đứng thứ 25 vào năm 1972 và đứng thứ 11 vào năm 1982.

Ở phần credit của bài hát chỉ ghi tên của Alan Price. Theo Eric Burdon thì đó là do không đủ chỗ để ghi đủ tên 5 thành viên, và chữ "A" trong Alan đứng đầu trong bảng chữ cái. Thế nhưng điều này lại có nghĩa rằng bản quyền là do Price sở hữu, và nó đã gây ra phản ứng dữ dội từ nội bộ nhóm, đặc biệt là với Valentine, vì ông cùng Price là 2 trong số những nhân tố quan trọng tạo nên thành công của bài hát. Một số tư liệu cho thấy, thành công cùng với vai trò của Price với bài hát, từ đó tạo nên sự tranh giành địa vị thủ lĩnh của Price và Burdon, dù trong buổi lễ tôn vinh ở Đại sảnh Danh vọng Rock and Roll năm 1994, Alan Price có nói ông giành sự tôn trọng đặc biệt đến với Eric Burdon.

Liên kết ngoài

• Songfacts "House Of The Rising Sun" entry
• The sheet music