Bayern

Bài này viết về bang miền nam của Đức. Đối với câu lạc bộ bóng đá, xem FC Bayern München.

Bang tự do Bayern

Cờ bang	Huy hiệu bang
Cờ vạch ngang	Huy hiệu lớn
Cờ hình thoi	Huy hiệu nhỏ
Số liệu cơ bản
Thủ phủ:	München
Diện tích:	70.549,44 km² km²
Dân số:	12.482.000 (31 tháng 7 năm 2006)
Mật độ dân số:	177 người / km²
GDP  - Tổng cộng  - Tỷ lệ trong GDP Đức	2005 403,709 tỉ € 18%
Nợ trên đầu người:	1.851 € trên đầu người (cuối 2005)
Nợ tổng cộng:	21,24 tỉ € (2004)
ISO 3166-2:	DE-BY
Trang Web chính thức:	www.bayern.de
Chính trị
Thủ hiến:	Markus Söder (CSU) (từ 16 tháng 3 năm 2018)
Chính phủ:	CSU/FW
Phân chia số ghế trong quốc hội tiểu bang (205 ghế):	CSU 85 Liên minh 90/Đảng Xanh 38 FW 27 SPD 22 AfD 22 FDP 11
Bầu cử lần cuối:	14 tháng 10 năm 2018
Bầu cử lần tới:	2023
Đại diện trong Hội đồng Liên bang
Số phiếu trong Hội đồng Liên bang Đức:	6
Vị trí trong nước Đức

Bayern (tiếng Đức: Freistaat Bayern; Tiếng Bayern: Freistoot Bayern) là bang lớn nhất nằm cực nam của Đức ngày nay, với diện tích 70.553 km² và dân số 12,4 triệu người (đứng hàng thứ hai sau Nordrhein-Westfalen). Thủ phủ của bang là München. Về phía nam và đông nam Bayern có biên giới với các bang Tyrol, Salzburg và Oberösterreich của Áo, về phía đông với các vùng Karlovy Vary, Plzeň của Cộng hòa Séc, phía tây với Baden-Württemberg, tây bắc với Hessen, phía bắc Thüringen và phía đông bắc với Sachsen. Cái tên Freistaat Bayern (bang tự do) có từ tháng 11 năm 1918 khi Bayern trở thành một nước không có chế độ quân chủ nữa. Theo truyền thống thì tiểu bang Bayern chia làm ba vùng Franken (ngày nay gồm 3 tỉnh Ober-, Mittel- und Unterfranken), Schwaben và Altbayern (tỉnh Oberpfalz, Ober - và Niederbayern).

Những thành phố lớn

Sự phát triển dân số tại các thành phố lớn ở Bayern

Thành phố	Dân số vào ngày 31. 12. 2000	Dân số vào ngày 31. 12. 2005	Dân số vào ngày 31. 12. 2010	Thay đổi 2000–2010 theo %
München	1.210.223	1.259.677	1.353.186	+11,81
Nürnberg	488.400	499.237	505.664	+3,53
Augsburg	254.982	262.676	264.708	+3,81
Regensburg	125.676	129.859	135.520	+7,83
Würzburg	127.966	133.906	133.799	+4,56
Ingolstadt	115.722	121.314	125.088	+8,09
Fürth	110.477	113.422	114.628	+3,76
Erlangen	100.778	103.197	105.629	+4,81
Bayreuth	74.153	73.997	72.683	−1,98
Bamberg	69.036	70.081	70.004	+1,40
Aschaffenburg	67.592	68.642	68.678	+1,61
Landshut	58.746	61.368	63.258	+7,68
Kempten	61.389	61.360	62.060	+1,09
Rosenheim	58.908	60.226	61.299	+4,06
Neu-Ulm	50.188	51.410	53.504	+6,61
Schweinfurt	54.325	54.273	53.415	−1,68
Passau	50.536	50.651	50.594	+0,11
Hof	50.741	48.723	46.286	−8,78
Freising	40.890	42.854	45.223	+10,60
Straubing	44.014	44.633	44.450	+0,99

Các Vùng hành chính (và cũng là các tỉnh) tại Bayern: Thượng Bayern, Hạ Bayern, Thượng Pfalz, Thượng Franken, Trung Franken, Hạ Franken, Schwaben

Nguồn: Bayerisches Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung

Sông ngòi

Sông chính là Donau, chảy từ Passau sang nước Áo. Các sông phụ lớn nhất của nó là (từ phía Tây):

• Iller, Lech, Isar, Inn (Chú ý: Chảy từ bên tay phải vào Donau)
• Sông Wörnitz, Altmühl, Naab và Sông Regen (Chú ý: Chảy từ bên tay trái vào Donau)

4 con sông đầu tiên dẫn từ dãy núi Alpen và mang theo nhiều nước xuống nhất.
Phần lớn vùng Franken là nước từ sông Main và những sông phụ như (sông Regnitz và Tauber từ bên trái, sông Fränkische Saale từ bên phải) chạy về hướng Tây vào sông Rhein. Ở Đông bắc vùng Oberfranken có nguồn của 2 sông phụ Sächsische Saale và Eger, từ phía bên trái chảy vào sông Elbe.

Lịch sử

Bài chi tiết: Lịch sử Bayern

Huy hiệu của vương quốc Bayern

Công quốc Bayern
trong thế kỷ 8

Lối viết tên của bang này với mẫu tự "y" là theo quy định của Quốc vương Bayern Ludwig I của Bayern vào ngày 20 tháng 10 năm 1825, thay thế cho lối viết trước đó "Baiern".

Trong triều đại hoàng đế Augustus, vùng Altbayern ở phía nam sông Donau, mà được cư trú bởi người Celt, là một phần của đế quốc La Mã. Khi đế quốc này tan rã, dân tộc Bajuwaren hình thành, có lãnh thổ giữa sông Donau và dãy núi Alpen.

Bài chi tiết: Bajuwaren

Từ 555 sau Công nguyên có văn kiện về sự tồn tại của một công quốc Baiern với cơ sở ở Freising và Regensburg dưới triều đại Agilolfinger. Chiến thắng của hoàng đế Charlemagne đối với công tước của Baiern Tassilo III 788 đánh dấu sự kết thúc của công quốc này. Từ 788 cho tới đầu thế kỷ 10 không có một công tước Baiern nào cả. Nhà Karolinger cai trị như vua của Baiern và bổ nhiệm thống đốc để cai quản nước này.

Danh lam thắng cảnh

Bang Bayern có hơn 1000 năm văn hiến.
Theo điều 3 của Hiến pháp Bayern thì đây là một nước văn hóa. Bayern ủng hộ trong ngân sách năm 2003 văn hóa và nghệ thuật mỗi năm 500 triệu Euro, ngoài ra còn có sự hỗ trợ của các làng xã, và tư nhân.

• 
  Würzburger Residenz
• 
  Bamberger Dom
• 
  Nürnberger Kaiserburg
• 
  Steinerne Brücke và Dom tại Regensburg
• 
  Walhalla, Donaustauf gần Regensburg
• 
  Lâu đài Neuschwanstein. Xây dựng từ năm 1869, đây là một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất của Đức.
• 
  Befreiungshalle, Kelheim
• 
  Augsburger Rathaus và Perlachturm
• 
  St. Bartholomä bên hồ Königssee
• 
  Hintersee tại Ramsau gần Berchtesgaden
• 
  Tháp nhà thờ Stiftsbasilika St. Martin tại Landshut với 130,60 m là tháp bằng gạch nung cao nhất thế giới, đằng sau là lũy Burg Trausnitz.
• 
  Stephansdom tại Passau với nhạc cụ Domorgel lớn nhất thế giới.

Liên kết ngoài

Tư liệu liên quan tới Bavaria tại Wikimedia Commons

• Bayerische Staatsregierung
• Bayerische Landesbibliothek Online Lưu trữ 2020-06-08 tại Wayback Machine
• Haus der Bayerischen Geschichte
• Detaillierte Karten flächendeckend
• Zehn-Jahres-Bericht bayerischer Bürgerbegehren und Bürgerentscheide Lưu trữ 2007-12-18 tại Wayback Machine (deutsche und englische Version verfügbar)
• Bayern trên DMOZ
• Kultur- und Brauchtumskalender für Bayern und Süddeutschland Lưu trữ 2009-01-09 tại Wayback Machine